Codex diplomaticus Regni Croatiae, Dalmatiae et Slavoniae
| Codex diplomaticus Regni Croatiae, Dalmatiae et Slavoniae autor: nepoznat |
> |
|
prijevod: Kukuljević Sakcinski |
DIPLOMATIČKI SBORNIK KRALJEVINE HRVATSKE S DALMACIJOM I SLAVONIJOM.
IZDAJE
IVAN KUKULJEVlC SAKCINSKI
DIO I.
U ZAGREBU.
STAMPARIJA DRAGUTINA ALBRE.CHTA.
1874.
^A
M0NUMENTAHI8TGRICA
SLAVORUM MERIDIONAUDM.
->-^
POVJESTNI SPOMENICI
JU^^NIH SLAVENAH.
IZDAJE
IVAN KUKULJEVI<5 SAKCINSKI
KNJIGA n.
DIPLOMATICKI ZBOMIK
KRALJEVINE HRVATSKE S DALMACIJOM I SLAVONIJOM.
8d god. 503.— 1102.
(CODEX DIPLOMATICUS REGNI CROATIAE DALMATIAE ET SLAVONIAE).
AB ANNO 503. USQDE AD ANNUM 1102.
I I <i » I ^
U ZAeREB€ 1874.
TISKOM DRAGUTINA ALBBECHTA.
CODEX DIPLOMATICUS
B.EGNI CROATIAE, DALMATIAE ET SLAVONIAE.
^♦4-
DIPLOMATlCKI ZBORNIK
KRALJEVINE HRVATSKE S DALMACIJOM I SLAVONlJOM.
IVAN
IZDAJE
Kl KULJEVI^, SAKCINSKL
DIO I.
I
OD GOOiNE 503-1102
(TEoSkOM DBU2tVA ZA JUGOSLAVBMSRU POVJEST. I STAUINB).
^
b
i
^ *» » ♦ » ^ * I
U ZAGREBU 1874.
TISKOM DKAGUTINA ALBRECHTA.
i^
^' ISwi
SLuS 105.^620
CLV 1/^
Harrard Colles^c Library
Kiimt Collot tion
Gilt vi J. \lii)<\n]])li ( «jolidffo
and Archil/.il.l Cury CoolU^-o
tiib. -.'G, IJVJ.
\
>v
Predgovor.
I
ma tomu vise od dvadeset i sest godinah, sto je 13. clankom hrvatskoga sabora godine 1847. zapao mene castni nalog, da za moci razjasniti tamnu proslost naroda hrvatskoga, sabiram izprave i listine protezuce se ua povjest kraljevine Hrvatske, Dalmacije i Slavonije. ^
Od onoga vremena sve do danas ulagao sam sav svoj trud, da odgo- vorim sto savrsenije visepomenutoj zadaci. U ovu svrhu razgledah i proucili sve skoro znamenitije pismohrane hrvatske, navratih se dvaputa u Dal- maciju, tri do cetiri puta u Mletke, proputovah sve znanienitije gradove ta- Ijanske, i navratih se vise puta u stajerski Gradac, Bec i Buda-Pestu, trazeci posvuda nase povjestne spomenike.
Prilikom ovih mojih knjizevnih iztrazivanjah, sabrao sam stranom u originalu, stranom pako prepisao sto iz maticah, sto iz starih prepisah. zbor- nikah i riedkih tiskanih dielah, vise tisucah listinah, priredivsi ih za diplo- maticki zbornik.
Najvecu pomnju obratio sam ipak svakom zgodom na listine starije od XIII. vieka, bud sto su veoma riedke, ili sto je povjest naroda hrvat- skoga, za vrieme samostalne narodne vladavine, i za vrieme prvoga stoleca nasega saveza s Ugarskom, najmanje razjasnjena.
Na koliko mi trud moj podje za rukom, neka svjedoci ova prva knjiga zbornika, u kojoj. su sabrane izprave i listine pocamsi od g. 503 do g. 1102, kao one godine, kad je kraljevina hrvatska stupila u savez s kra- Ijevinom Ugarskom.
Gradju za ovu prvu knjigu izvadih iz devetnaest arkivah i knjiznicah * po imenu u Zadru: iz gubernijalnoga, i kaludjericah sv Marije arkiva, U Splietu: iz biskupskoga i kaptolskoga arkiva. .U Dubrovniku: iz okruznoga arkiva i knjiznicah oo. sv. Franje i J. A. Kaznacica. U Rabu: iz gradskog i kaptolskog arkiva i knjiznice popa Gurata. U Mletcih: iz arkiva republ. mletacke i knjiznice sv. Marka. U llimu: iz vatikanskoga arkiva i knjiznicah vatikanske, barberinske, i kors nianske U Becu: iz c. kr. dvorskog arkiva. UZagrebu: iz zemaljskoga arkiva i moje vlastite zbirke. Od tiskanih dielah upotriebio sam ponajvise Mansia: Collectio con-
VI
ciliorum; Farlatia: IUyricum sacrum; Lucia: De Croatia et Dalmatia Hist. Kleinmayera Juvavia i t. d.
Od svih ovih vrelah dadoSe mi pogledom na izvorne listiue naj- obilniju gradju gubernijalni, te zatiem kaludjericah sv. Marije arkivi u Zadru. U ovih arkivih prepisao sam sve izvornike ili matice sa starinskimi prepisi listinah do XIII. vieka, jur godine 1854. i 1856 desivsi se tada u Dalmaciji. Ali stranom nepouzdajuci se posve u tadasnje moje prepise, stranom sluteci, da bi se u njih jos kojesta naci moglo, sto je u tadasnjih veoma losih po- litickih okolnostih meni izbjeglo, zamolio sam druztvo za jugoslavensku povjest i starine, cijim troskom ovo djelo izlazi, da posalju kojega vjestaka u Dal- maciju, da ovaj jos jedanput razvidi arkive zadarske i splietske, te da sve izprave i listine prepise, koje sizu do XIII. vieka. Izbor druztva pao je na zasluznoga povjestnika Ivana Tkalcica, koj poznatom svojom revnoscu, za vrieme od mjesec danah. prepisa iz nova ne samo po meni jur prepisane listine, vec mu sreca posluzi, da je u gubernijalnom arkivu nasao i znameniti stari zbornik listinah benediktinskoga samostana sv. Ivana u Belgradu, iz kojega su, zali- boze veoma oskudno^ i pogriesno, priobcili njeke izprave Lucic i Farlati. Zbornik ovaj, poznat podimenom Polichorion, pisan je u XIV. vieku na velikoj cetvrtini sa 71 stranah, a ima sljedeci naslov:
„Incipit libellus Policorion, qui topicus vocatur, est enim de diversis locis et multarum villarum territoriis, ortographice conpositus, monasterii s. Johannis apostoli et evangeliste, nunc a multis annis, citra a quibus non constat memoria, ad presens in contrarium deuoluti et translati, legitimis documentis et instrumentis et scripturis autenticis visis et habitis, diligenter perscrutatis et inv6ntis, ad iurisditionem conventus et monasterii sanctorum Cosme et Damiani pertinentium. "
Istomu gospodinu Tkalcicu podje za rukom i u arkivu samostana ka- ludjericah sv. Marije u Zadiu naci stari zbornik listinah ovoga samostana, pisan na kozi, koj meni poznat nebijase, posto mi prilikom tamosnjega iz- trazivanja samo dva novija losa prepisa istoga zbornika na porabu dadoSe. Ovaj stari zbornik, pisan je, kako g. Tkalcic misli, prije godine 1 107. jer su kasnije listine sve do g. 1167. drugom rukom pisane i po Ivanu tadaSnjem obcinskom tajniku i poddjakonu crkve sv. Stosije podpisane. Sav zbornik ima samo 36 listovah, ali je od velike vaznosti radi svqje starine, i radi pravilnosti prepisah. Jedan izmedju novijih prepisah recenoga zbornika, iz kojega g. 1854 ja prepisivah, ima sljedecu biljezku: ^Omnia hucusque scripta ex quodam libello in carta membrana, antiquo caractere scripto, ego Do- minicus Bersich exemplavi, anno 1755." Iz cesa se vidi, da je Bersic ovaj zbornik prepisao iz visespomenutoga staroga zbornika XI. i XIL vieka.
vn
Od rukbpisnih zbornikali po meni rabljenifa^valja da jo§ tri napomenem.
• . . . ' .
Dva od ovijeh cuvaju se u vatikanskom arkivu u Rimu, treci je u kaptolskom arkivu u Splietu. Prvo i najvaznije mjeSto od ovieh pripada zborniku vatikan- skomu: Regestum autographum Joannis Papae VIII." koj se smatra za najstariji vatikanski rukopis papinskih regestah. Pisan je na pergameni, pismeni manjimi (minusculis) lombardskimi, pocetkom XI. vieka, u velikom foliju, te ima listovah 122, a Ivanovih pisamah svega skupa na broju 316. Iz ovoga rukopisa prepisao sam sve poslanice, koje se ticu povjesti hrvatske, bugarske i veliko- raoravske, ali sam uvrstio u ovu knjigu samo one, koje stoje h savezu s povjescu hrvatskom. Kako ce se svaki citatelj iz sravnjivanja mojega 8 dojakosnjimi razlicitimi izdanji osvjedociti moci, ima skoro u svakoj pod brojevi LXXII. LXXIII. LXXIV. LXXVI. LXXVII. LXXVIIL LXXIX. LXXX. LXXXI. LXXXII i CCXLII. priobcenoj poslanici Ivanovoj, ponjeSto riecih i stavkah po meni priobcenih drfigcije, nego u prvasnjih izdanjih, pocamSi od Rajnalda, Bzovija i Mansija, sve do Farlata i Boozeka obielodanjenih. Ja sam se strogo drzao u svemji nacina pisanja viserecenoga regesta, samo sam izmienio rukopisni q sa ae, po duhu rimskih pisamah IX. stoljeca, drzeci se kronologije opredieljene po ucenom Jaffeu u njegovih papinskih regestah : ^Regesta Pontificum" g. 1851. u Berlinu izdanih.
Drugi zbomik, cuvan takodjer u vatikanskom arkivu, pod naslovom: „Gregorii VII. Bullarum" sadrzaje regesta pape Grgura VII. Pisan je na per- gameni malimi lombardskimi pismeni u XI. vieku, na malenom foliju, s listovi 259. Ima svega skupa 359 Grgurovih poslanicah, od kojih spadaju nahrvatsku povjest samo tri, priobdene u toj knjizi pod brojevi CLXXXI. CXCVI. i CCIV,
Treci sbornik sacuvan je slucajno u arkivu kaptola splietskog. Sa- drzaje regesta samostana sv. Petra gumajskoga, ili bolje selskoga iznad Solina grada. Velevazan taj zbornik pisan je na pergameni u velikoj osmini koncem XII. vieka, te ima samo 29 stranah. Od ovoga zbornika nalazi se i kasnijih prepigah iz XVIL i XVIII. stoljeca, a tiskom ga priobci, ali veoma pogriesno, mnogozasluini Dr. Franjo Carrara, u svom djelu „Archivio capitolare di Spalato. ^
Rekoh gore, da je ovaj zbornik slucajno sacuvan u Splietu, posto 811 svi ostali rukopisni spomenici kaptola splietskoga, zaliboze izvan nase do- movine preneseni jur prije mnogo godinah u Bec, te se cuvaju sada u c. k. dvorskom arkivu; docim su izvornici svih starih listinah bivse nadbiskupije splietske, i biv6ih splietskih i solinskih mnogobrojnih samostanah, bez ikakova traga propali, te se jedino noviji prepisi kojekuda razprseni naiaze. Od vele- znamenitoga samostana solinskoga, sagradjena od hrvatskih kraljevah i po- svecena sv. Stjepanu prvomuceniku, neimamo dapaoe ni prepise izvornikah^
vra
ved jedino taljanske prevode* od kojih njeke Farlati opet na lafinski prevede, i tako dvakrat pretvorene i preobrazene tiskom priobci Od ovih taljanskih prevodah sacuvan je jedan noviji prepis u mletackoj knjiznici sv. Marka, pod naslovom: ^Scritture del monastero di s. Stefano di Spalato.^ Nu nezna se pravo, da li su ovi prevodi nacinjeni iz latinskih ili hrvatskih izvornikah, bududi da nije vjerojatno, da su redovnici rimske crkve, navlastito Bonedik- tini, ako su bili i glagola§i, jur u staro doba bolje razumjeli taljanski nego li latinski, pa da su radi toga prevo^ili za svoju porabu latinske izvornike na taljanski. Da su ih pako prevodili na taljanski za svjetske Ijude i za javnu porabu, jos je manje vjerojatno, jer latinski jezik, kako iz svih skoro starih izpravah i listinah znamo, l)ijase u Dalmaciji od ucenih i zvanicnih Ijudih vazda dobro poznat. Moguce je dakle, da su splietski Benediktini svoje stare izprave, pisane mozebit izvorno hrvatski, preveli tekar onda na taljanski jezik, kad je mleta6ka^ vlada pocela posiljati svoje v^ce i manje cinovnike u Dalmaciju, koji prem ako i bijahu vjeiti latinskomu i^ taljanskomu jeziku, nisu razumjeli hrvatski. Ovo mnienje mogla bi potvrditi listina kralja Stjepana II. pod br. CGXXI. u taljanskom i latinskom prevodu priobcena, koje duh i nacin pisanja odgovara sasvim hrvatskim i srbskim^ izpravam kasnijega vremena.
Uvjeren sam podpunoma, da i mnoge druge izprave, priobcene' u toj knjizi, bijahu jur u najstarije doba prevedene iz hrvatskoga jezika, jer od njekih izpravah XI. vieka, imamo od jedne te iste listine vise suvremenih latinskih prepisah, koje ni u pojedinih riecih, ni u citavom tekstu nesugla- suju, kao n. pr. listine pod br. CLIX. CLX. i CLXVII. iz cesa dalo bi se zakljuciti, da su takove izprave od razlicitih Ijudih prevedene na jezik la- tinski, i to pogledom na pismo, u isto doba, kad je pisan izvomik. U njekih listinah kaze pisac narocito, da je pisao na puckom, dakle hrvatskom jeziku. v
Sravni listinu CXLTX, u kojoj kaze Stjepan biskup zadarski : Ego Stephanus ' etc. curis prepeditus nonnullis, cyrographum hoc rustico sermone con- scripsi. Za listine priobcene pod br. CVl. i CVII. nagadjao je jur Farlati, da bijahu izvorno pisane hrvatski ili staroslovjenski, jer tezko da su u ono doba pribjegli u Hrvatsku bugarski velmoze, i malo razumjeli latinski, kamo li da su izdavali izprave na tom jeziku.
Najmucniji bijase posao njekim listinam opredieliti tocno vriQme i godinu. U tom smieru pociniH su velike pogrieske jur Lucic i Farlati, za- vedivSi mnoge koji su sliedili njihovo mnienje. Za Trpimirovu li«tinu (br. LIX). o kojoj pocese u novije doba njeki inostrani i domaci pisci tvrditi, da pada u g. 852. dokazao sam, kako mislim dosta jasno, u XI. knjizi arkiva, da u recenu godinu padati nemoze, jer nesudara sa povjesdu i zivotom osobah, koje se u njoj spominju,. s toga sam ju po starom obicaju uvrstio iz nova
IX
. pod g. 837. Listinu pod br. LXI. etavio sam, kako se kasnije os^edocih, pogidesno u g. 860, kad je jos Kocelov otac Pribina zivio, te za kojega knezovanja nije po svoj ,prilici Kocel kao knez darove pravio; listina bi 86 imala dakle uvrstiti u g. 862 — 868. Isto tako mogla bi se pomaknuti listina br. LXII. od g. 860. za deset do dvadeset godinah napred. Za odlomak listine br. CXXXIV. od koje Koleti u Illyricum sacrum samo po6etak pri- obci i u g. 1058. uvrsti, neznam da li pripada ovoj godini, i time XI. vieku, ako se u Vjoj doista spominje Radoslav kao kralj.. Pod ovim imenom do- lazi vise zupanah i knezovah zetskih, od kojih navadja Ijetopisac duk- Ijanski jednoga, kao sina Dobroslavova, (Stjepana Vqjslava) oko g. 1034 — 1044. Taj isli knez Radoslav bijage brat Mihalja i stric Bodina, kraljevah juzne Dalmacije, te se medju sinovi ovoga kneza Radoslava spominje i Branislav, koj u listini dolazi, Za drugoga kneza Radoslava govori isti dukljanski Ijetopisac, da je bio sin Gradinje, i da je zivio za vrieme cara Emanuela (1143—1180) Ali godina 1058. odgovara svakako vremenu vladikovanja Vitala nadbiskupa dubrova6kog.
Kad se mozebit s vremenom pronadju ili izgubljeni izvornici, ili bolji prepisi, ili pako drugi povjestni do sad nepoznati podatci, mocr de se osim gorespomenutih jos kojqjgodj u toj knjizi uvrSdenih listinah tocnije opredieliti godina, koje je izdana.
Mozebit da ce tkogod prigovoriti i tomu, §to sam u ovu knjigu zbor- nika uvrstio izprave i listine iz sestoga vieka, protezuce se ponajvi§e na crkvenu povjest Dalmacije i Panonije, po§to neimamo jasnih dokazah, da li BU Hrvati jur u sestom vieku zasjeli rec6ne zemlje. Nu mene je natjeralo na to, da se obazrem i na izprave sestoga vieka prije svega taj razlog: jer je za svakog povjestnika neobhodno nuzdno, da se upozna barem s najblizira vremenom one dobe, o kojoj hoce da zapodme svoja iztrazivanja. S druge strane prinukalo me, da se obazrem na sav sesti viek, taj u6in, sto * se jur koncem sestoga vieka u istih izpravah i papinskih poslanicah ^ominju Slovjeni, koji su jur tada iz Panonije i Istre navaljivali u Dalmaciju. Znamo napokon iz drugih suvremenih povjestnih vrelah, da su i na pocetku i u sriedini sestoga vieka Slovjeni jur na dolnjem Dunavu i na Savi posve naseljeni bili, prodirajuci od tuda dublje na balkanski o.tok i u istu Dalmaciju. Smatrao ssm dakle za du^nost, priobcivajuci izprave i listine iz dobe samostalno hr- vatske vladavine, obazrieti se svakako i na sesti viek.
Valja jofi da reknem koju o pravopisu. Posto su u toj knjizi sabrane listine od sest vjekovah, to je naravno, da ima u njih i razlicitog nacina pisanja, u kojem su se pojedini narodi znatno lucili, NajviSe mienjalo se u staro doba u latinskom pisanju pisme ae sa. e — u se^ v — < sa c, ali je ipak
^
u prvih vjekovih krscanstva nadvladjivala u pismu poraba pisma ae miesto kasnijeg e, kako i u miesto v. Buduci pako da strogo ustanovljenih pravilah, kojim pravopisom da se listine sriednjega vieka izdavati imadu, do sada jos uvjek neima, te se i sami Niemci, kao najveci sitnicari, kojim^se, (nasi pisci kao idolom klanjaju), pokraj sve svoje ucenosti i pedanterije, glede otijeh pravilahi do sada sjediniti nemogose ; to sam se drzao pravila, da sve ino- strane izprave i listine priobcim onako, kako sam ih nasao u tiskanih knjigahi ili u izvornicih i prepisih; sve p^ko domace listine, osim novijih Farlatovih prevodah, priobcio sam onim pravopisom, kako sam ih nasao u izvornicih i starih prepisih, uredivsi po njihovom kalupu i one, koje sam iz tiskanih knjigah i novijih prepisah crpio. Samp glede u-a i v-a upotriebio sam u svih listinah jednako pisanje, te sam na pocetku rieci pisao vazda v miesto u, u sriedini pako uvjek u po nacinu pisanja svega sriednjega vieka. Isto tako rabio sam velika pismena samo iza piknje i kod osobnih imenah, ostavivsi u svem ostalom tekstu^ po pravcu sriednjega vieka, malena pismena, Samo se po sebi razumieva, da sam imena vlastita, osobna i miestna, sasvim onako pri- obcio, kako sam ih nasao napisana.
Prem da nadpisi ni malo ne spadaju u zbornik listinah, to sam ipak za nadopuniti malen broj izvornih povjestnih spomenikah iz vremena samostalnih vladarah hrvatskih, priobcio na kraju ove knjige i njeke do sad malo poznate nadpise od g. 680 do 1101. nebi li se i njimi razjasnila sto- god tamna povjest nase prastare dobe. Nadpise poJ brojevi II. i XI. nisam pokusao razriesiti, jer su samo u odlomcih sacuvani, te davaju povod koje- kakovim konjekturam, nu ipak mog^o bi se za broj II. poprimiti citanje i riesenje g. Dr. Rackoga koj taj nadpis ovako protumaci:
(Tempore ducis) Braiiimiri, annoram Christi sacra de yirgine carne ut sumpsit/ eeu? (sci- licet?) DCCCLXXX et VIII. Vlque indictione.
Velikom pomnjom nastojao sam napokon izraditi imenik historicki, mjestopisni. juridicki i ostalih vaznijih predmetah, o kojih je govor u izpravah i listinah, U tom imeniku uvrstio sam azbucnim i kronologickim redom sve u listinah spomenute hrvatske kraljeve, knezove, banove, zupe i zupane, drzavne i gradske dostojanstvenike, pape, patriarke, nadbiskupe, biskupe, crkve, monastire, opate i opatice, gradske predstojnike, tekuce tad pjeneze, nalazece se tad rukopise i t. d uvjeren buduci, da ce taj imenik ne samo olahkotiti svakomu porabu samoga zbornika, nego da ce dobro doci i svakomu onomu, koj ce se baviti pisanjem monografijah onoga davnoga vremena slave i sa- mostalnog zivota naroda hrvatskoga.
U Zagrebu dne 15. prosinca 1813.
1« K* S*
r-
Sadrzaj.
Strana
I. G. 503. U Solinu. KviriD, otmeniji solinski gradjan, nadaraje u svojoj oporuci tro-
gireku crkvu sv. Lovre, koju je iz nova sagraditi dao . * 1
II. j, 504. Kralj Teodorik povjerava Koloseju upravu predobljene Panonije .... 2
III. „ 504. Kralj Teodorik nala^e Sriem^anom, da poBluaaju svoga novoga poglavara Ko-
loseja, i podieljuje im savjet kako da se imaju vladati 2
IV. 9 526. Atalarik kralj istocnih Gotah predHJe iz nova knezu Osvinu upravu Dalma-
cije i Slavonije, t. j. Panonije savske • . 2
V. y, 535, Car Justinijan-Upravda priobduje A Katelijanu nadbiskupu gjustendilskomu
(Justinianae primae). kako je njegovoj crkveuoj oblasti, oeim njekih drugih pokrajinah ilirskih, pod^inio i 6ti*anku dolnje Panonije 3
VI. „ 541. 18. o^ujka. U Carigradu. Car Justinijan stavlja dolnju Panoniju pod vlast
nadbiskupije gjustendiUke 4
VII. „ 549. Vigilio papa, naIo2i Sebastijanu djakonu, svomu poslaniku u Dalmaciju, neka
se ne vrada prije dok svoj poaao ne svrSi, kori ga Sto nije sluSao njegove zapovjedi i propisane naredbe . . * 4
VIII. „ 590. Grgur papa nala^e Sebastijanu biskupu risBnskomu da ga izviesti o mialih
protjeranoga carigradskoga patrfarke Anastazija - • 5
IX. „ 590. mjeseca studena ili prosiuca. Grgur I. papa nala2e Natalu, biakupu solin-
ekomu, da Honoratn naddjakonsku £ast povrati 5
X. „591. mjeseca velja^e. U Rimu. Grgur I. papa zahvaljuje Natalu biskupu solin-
skomu na destitki, prilikom kad je zasjeo stolicu papinsku 6
XI. „ 591. 16. o^ujka. U Rimu. Grgur I. papa nala2e Malku biskupu davnanskomu, da
iznese pred sud razpru medju Ivanom savjetnikom Gjorgje prefekta Italije i Stjepanom biskupom skadarskim 6
XII. Q 591. mjeseca lipnja u Rimu. Grgur I. papa preporu^a biskupom ilirskim njeke sa
svojih stolicah pi*otjerane biskupe 6
XIII. „ 592. mjeseca oiujka.' Grgur I. papa kori Natala biskupa solinskoga radi njegova
razuzdana iivota, i nalaie mu, da naddjakona 'Honorata opet u Sast postavi 7
XIV. ^ 592. mjeseca o^ujka. Grgur I. papa Javlja biskupom dalmatinskim, kakove je za-
povjedi podielio biskupu solinskomu Natalu, poradi svrgnuta naddjakona .so- linskog Honorata S^
XV. „ 592. mjeseca o^ujka. Grgur I. papa nala^e poddjakonu Antoninu, da Ide u SoliD
i da nagovori biskupa Natula da uaddjakonu Honoratu ^ast povrati, u pro- tivnom pako slu^aju istoga Natala izob£i, ujedno 2eli, da biskupa Malka u Rim poSalje 9
XVI. „ 592. mjeseca o^ujka. Grgar I. papa ^estita Jobinu prefektu ilirskomu, Sto je sretno
izlie^io posljedice nasrtaja barbarskoga, moli ga ujeduO neka ne podupira Natala biskupa solinskoga 10
XVII. „ 592. mjeseca srpuja. Grgur I. papa pi§e Ivanu biskupu ravenskomu, da se radige
Sto je Natal biskup solinski svoje opacine izpravio, zajedno ga moli, neka opomene biskupa Malka da dodje u Rim 10
XVIII. „ 592. mjeseca kolovoza. Grgur I. papa odgovara Natalu biskupu sofinskomu glede
goi<Senjah, koja je ovaj kao nevina branio, i obedaje mu, da 6e razpru, Sto
XII
XIX.
XX.
XXX, XXXI.
XXXII.
XXXIU.
XXXIV.
JXXV.
XXXVI.
XXXVII.
G. 592.
592.
XXII.
n
593.
xxin.
D
593
XXIV.
n
593.
x>:v.
n
594.
XXVI.
n
594
XXVII.
1»
594.
XXVIII.
1t
595.
XXIX.
n
595.
» 595.
„ 596.
» 596.
» 596.
„ 597.
- 597.
598.
598.
. Strana jn ima 8 naddjakonom Honoratom, rieSiti onda, kad njegovi pofllanici u
Bim stignn 11
mjeseca listopada. Grgur I. papa nala^e Natalu biskupu solinskomUy neka se putem svedenidkog zbora zauzme za Florentija biskupa dubrovadkog,
koga 8 dasti protjeraSe ^ 13
mjeseca listopada. Grgur I. papa nala2e Antoninu poddjakona, da se za- uzme za Florentija biskupa dubrovadkog. kojega preko (sine) svecenidkog
suda 8 da»ti protjeraSe 13
mjeseea travnja. U Rimu. Grgur I. papa riesava Honorata naddjakona
solinskoga od svih pogrieSakah, radi kojih bijaSe obtu^en - 14
mjeseca srpnja. Grgur I. papa odobrava izbor naddjakona Honorata za
bisknpa Bolinskog 15
mjeseca iistopada. Grgur I. papa zabranjnje biskupom dalmatinskim, bez
njegova znanja posvetiti Makaima za biskupa sotinskoga '15
mjeiieca sie^nja. U Rimu. Grgor I. papa izobduje Maksima i one koji ga posveri§e biskupom solinskim, dok se nedoka^e, da je doista istiQ-
skom dozvolom carakom posvedon . . .' 16
mjeseca kolovoza. Grgur I. papa odgovara Marcellu skolastiku, da ne- mo^ nslidati ojegovu molbu, podneSenu radi Maksima biskupa solin&kog 17 mjeseca prosinca. U Rimu. Grgur I. papa piSe Sabinijanu djakonu u
Carigrad radi Maksima biskupa solinskoga 17
mjeseca sie^nja. U Rimu. Grgur papa pi$e Konstantini supruzi cesara
Mavricija, o nepokornosti biskupa solinskoga Makaima 18
mjeaeca veljade. U Rimu. Grgnr I. papa nudi protjeranomu iz biskupije risauske (polag njekib sriemske) Sebastijauu biskupu, kojugod izpraznjenu biskupiju sicilijansku, odobravajuci, Sto nije htio primiti biskupiju ponu-
djenu sebi od Anastazija patriarka Antiokenskog 19
U Rimu. Grgur I. papa pozivlje Maksima biskupa solinskoga u Rim pred
crkveni sud 20
mjeseca siecnja. U Rimu. Grgur I. papa zapovieda opetovano Maksimu biskupu 8oUnskomu, da dodje u Rim i da ne proganja Pavlina biskopa
i Honorata naddjakona 20
mjeseca o2ujka. U Rimu. Grgur I. papa potide svedenstvo i vlastelinstvo solinsko proti izabranomu bidkupu Maksimu, dudedi se da osim biskupa Pavlina i uaddjakouH Honorata nitko proti njemu ustao nije .... 22 mjeseca srpnja. U Rimu. Grgur I. papa nagovara svedenstvo, vlastelin- stvo i puk zadarski, da se nedruie s izobdenim Maksimom biskupom
solinskim , 22
mjeseca travnja. U Rimu. Grgur I. papa nalaiSe Sabinijanu biskupu za- darskomu, dn ne obdi s izobdenim od crkve Maksimom biskupom solin-
skim, i da dodje zajedno s biskupi dalmatinskimi u Rim 23
mjeseca prosinca. U Rimu. Grgur I. papa prima u milost Sabinijana bi- skupa zadarskoga, koj poradi drui^enja s Maksimom morade zatvoren u monastiru pokoru diniti; zajedno mu ualaSe, da ga izviesti o stanju FIo- rentija bitfkupa dubrovackoga, kojega bijase prognao pokojni Natal bi-
skup eoliiiski 24
mjeseca lipnja. U Rirau. Grgur I. papa nagovara Sebastijaua biskupa zadarkkoga, neka strpljivo podnosi progone biskupa solinskoga Maksima,
iz crkve izobcena 25
oko mjeseca lipnja. (Jaffe m. listopada). U Rimu. Grgur I. papa pise Mariuianu biskupu ravenskomu, o njekom Ivanu dolavSem iz Panonije, kojega naciniSe biskupom u Novom gradu ; nala^e mu njedno da povede iztragu proti Maksimu biskupu solinskomu, te ako bude potrebno, da i biskupa milanskoga kao sudca na iztragu pozove 26
xin
xxxvni. G.
XXXIX. „
XL.
XLI.
XT.n,
» 698.
XTJII.
, 698.
XTJV.
. 599.
XT-V.
» 699.
XLVl.
, 600.
XLVII.
, 602.
XLVIU.
XLIX.
LI.
, 748.
LU.
, 80tf.
T,m.
, 805.
uv.
, 809.
LV. LVI.
Strana
598. (Jaffe m, listopada). U Bimu. Grgur I. papa kori Marcellina podkon-
zula dalmatinskoga, Sto podupira Maksima biskupa solinskoga ... 27
598. oko n^eseca 6rpnja-(Jaffe m. listopada). U Rimu. Grgur L papa na- la2e Konstanciju biskupu milanskomu, da zajedno s biskupom ravenskim iztra2uje proti Maksimu biskupu solinskomu 28
598. (Jaffe 599). mjeseca srpnja. U Bimu. Grgnr L papa daje Marijanu bis- kupu ravenskomu slobodnu ruku, glede odsude Maksima biskupa solin- skoga 28
598. (Jaffe 599). mjeseca srpnja. U Rimu. Grgur L papa nala2e Kastoriju biljeSniku, neka biskupu solinskomu Maksimu, ako se pokaje za svoju nepokdmost, i svoju nevinost doka2e, preda utjeiiteljno papinsko pismo a zajedno da istoga Maksima sa biskupom Savinijanom i naddjakonom
Honoratom izmiri . 29
(Jaffe 599). mjeseca srpnja. U Rimn. Grgur L papa prima u milost
Maksima biskupa solinskoga i dozvo^uje mu nositi pUid 29
mjeseca Ustopada. Grgur I. papa jav^a Kaliniku eksarku ravenskomu kako se radovao aad vieSdu, da su Slovjeni pobiedjeni, i da je otok
Kapri u Istri sjedinio se, s crkvom rimskom 30
26. kolovoza. Bilje2ka o pokori i o proglaSeojn Bevinosti Maksima bis-
kupa solinskoga 80
mjeseca kolovoza.- Grgur I. papa razla2e Maksimu biskupu solinskomn vriednost plalda biskupova, preporu^a mn tgedno biskapa Savinijana i
naddjakona Honorata da ih ueproganja 30
mjeseca srpnja. Grgur I. papa 2ali u svom pismu pi^anom Maksimu biskupu Bolinskomu, da Slovjeni navaljuju kroz Istru u Italiju ... 81 mjeseca o2ujka. U Rimu. Grgur I. papa, priobciguiSi Konstancijn bikupu skadarskomu svoje pismo, pisano gjustendilskomu biskupu, nala2e mu neka po mogudnosti, u smislu pisma, kazni Pavla biskupa dukljanskoga, pak ako bi nagazio na kakove zaprieke, tekar onda neka p/iobdi isto pismo redenomu biskupu gjustendilskomu 32
602. U Bimu. Grgur L papa nagovara biskupa gjustendilskoga, da Pavla bi- skupa dukljanskoga, protjerana sa svoje stolice, podto je njeke stvari, kako se tvrdilo, na silu odnio, u monastir makar doSivotno zatvori . 33
602. mjes^ca studenoga. U Bimu. Grgur I. papa piSe Maksimu biskupu so- linskomu, da u budude nede obzir uzeti na njegove poslanike ako ne- donesu zigedno pismo podpisano od njega i njegova svedenstva ... 34
729. Grgur II. papa spominje u svojoj •poslanici pisanoj caru Leonu, kako su Longobardi i Sarmati, (pod kojimi se imadu razumievati ju2ni SlO'
vjeni) zauzeli grad Bavenu i obliioja mieata 34
dne 16. svibnja. U Bimu. Zakarija papa podieljuje biskupu dubrova^komu
Andriji biskupski plaSc 35
U Bicanih kod Kopra. Pop Ico, i knezovi Kadolao i Ajo ure<^uju u ime Karla velikoga Istru, i nagadj^ju razpre, Sto ib je imao puk istran-
ski s Ivanom knezom istarskim i s biskupi 36
U Cahenu. Car Karlo veliki izdaje zakon za trgovce, koji pntuju u
slovjenske i obarske zem\je 40
18. sie^nja. U Kotoru. Bilje2ka kako je njeki Andrejac sa svojom su- prugom Marijom kupio moi^i sv. Trifnna od njekih Mletdanah za 300 rimskih solidah, i kako sagradi crkvu na ^ast istoga svetca, koju darova svomu sinu, zajedno s njekimi slobodi^'aci 40
811. 14. lipnja. U Akvisgrani. Car Karlo veliki uredjuje rieku Dravu gra-
nicom medju crkvom ogIigB^o°^ ^ solnogradskom 40
815. Ludovik, frana^ki kralj, potvrdjujudi Istr\janom staro njihovo pravo, da mogu birati sve svoje castnike tako duhovne kao i svietske, priznige
XIV
LVII.
LVIII. LIX.
LX.
LXVI.
Lxvn.
LXXIII. LXXIV.
G. 817.
. 824
. 837.
. 840.
LXI.
»
860.
LXII.
»
860.
t;xitt.
n
861.
LXIV.
n
861.
XLV.
n
866.
869.
871.
LXVIII.
« 873.
TiXTX.
r, Oko
TiXX.
n
T,XXI.
, 876.
LXXII.
. 878.
879. 879.
LXXV.
879.
Strana ujedno sye one aaredbe, koje nacinise poslanici njegora otca, Izo, Ea-
dolao i Ajo 42
mjeseca Hpnja. U Cahenu. Ludovik car frana^ki dieli svoje carstvo medju STOJe sinove Lotara, Pipina i Ludovika, kojemu posliednjemu pri-
pada slovjeuska zemlja, le2eda na iztokn od Bavarske 43
-826. Eugenio 11. papa stavlja pod vlast laureacenskog nadbiskupa Yrulfa, Hunniju, t. j. Avariju, Moravsku, Panoniju i Meziju ... 44 4. o^ujka. U Bijacu kod Soiina. Trpimir veliki i^upan hrvatski, daruje nadbiskupiji splietskoj crkvu sv. Jurja u Putalu sa samostanom, kojega
je tamo sagraditi dao 45
22. velja^e. U Paviji. Lotar car ^ini ugovor mira na vrieme od pet go- dinah medju Mletcani i talijanskimi susjednimi gradovi, koji se obveza§e da de pomagati Mlet^ane na moru proti njihovim slovjenskim (hrvat-
skim) neprijateljem 47
(popravi: oko 862 — 868). Kocel knez blatski daruje samoBtann sv. Eme-
rama sela Stromogin, Reginivartersdorf i Rosdorf 48
Gundbat djakon daruje njeka sela uz Saiu i Velikn samostanu sv. Eme-
rama 48
20. velja^e. U Reznu. Ludovik II. kralj njemacki potvrdjuje darovanje onih selahj koje darova Pribina knez blatski crkvi i samostanu dolnjo
altajskomu : . 49
20. studena. U Matahovi. Ludovik II. kralj njema^ki, podjeljuje crkvi solnogradskoj mnoga slovjenska i njemadka mjesta u Panoniji ... 49 mj. kolovoza. Nikola I. papa odgovara Mihalju kralju bugarskomu na njeka po njemu stavljena pitanja, koja se proteiSu na tadaSnje nazore i
obi^aje ostalih Slovjenah . . 51
U Rimu. Hadrijan II. papa poSilja sv. Metoda, kao po njem posvecena ' biskupa u Panoniju, u dr^ave Svetopluka i Kocela, dozvoljujudi liturgija
slovjensku . * ^52
Ludovik II. car predbacuje u svom pismu, pi anom gr6komu caru Va- silju, njeka nasilja Sto ih po^ini pomorska vojeka gr^ka jadmnskim slo-
vjenom (Hrvatom i Srbom) iza obsjednuca grada Bara 53
Ivan VIII. papa odgovara knezu blatskomu Kocelu na pitanje : ito da
cini s onimi koji se bez zakonitoga razloga razpituju sa svojimi 2enami 56
g 873. Ivan VIII. papa nagovtfra velikog ^upana hrvatskog Domogoja
neka strogo postupa proti morskim gusarom 56
Oko g. 874. Ulomak pisma pape Ivana VIII. Pavlu biskupu Jakin- skomn i posUniku u Panonijn, glede crkve ilirske u obde, a panonske
na p^se ...•..«• 56
Ivan VIII. papa nagovara kneza Mutimira neka se vrati pod vlast bis*
kupa panonskoga (Metoda) 57
16. travnja. U Rimu. Ivan VIII. papa nagovara Mihalja kralja bngar- skoga^ da ne sliedi nauk vjere gr£ke, nego da se sjedini s crkvora rim- skom, ujedno mu javlja da je Sergija Slovjena svrgo sa stolice biskupije
belgradske 57
2. svibnja. U Rimu. Ivan Vlll. papa pi§e Sedeslavu velikomu 2upanu hrvatskomu, neka dostojno primi njegove poslaoike za Bugarsku . . 59 7, lipnja. U Rimu. Ivan VIII. papa hvali Branimira, velikoga 2upana hrvatskoga, Sto se je k rimskoj vjeri povratio, 2eli mu da S njom sve buntovnike i neprijatelje nadvlada, i moli ga ujedno, da dopusti svede- niku svomu Ivanu odnieti papinsko pismo kralju bugarskomu ... 59 7. lipnja. U Rimn. Ivan VIII. papa javlja Teodoziju biskupu ninskomu kako ga radostno prima natrag u naru6je crkve rimske, savjetujuci mu zajedno, da od njegaposvecenje biskupsko primi 60
XV
LXXVI. G. 879.
LXXVII. LXXVIIL
LXXIX. LXXX.
LXXXI.
n
879.
889.
879.
880.
880.
LXXXn. „ 881.
LXXXIU.
LXXXIV.
LXXXV.
LXXXVI.
890.
891.
LXXXVIL n 892.
LXXXVIII. . 899.
LXXXIX. XC.
n
n
919.
XCI.
XCII.
XCIII. XCIV.
ff
928.
849.
Strana 7. lipnja. U Rimu. Ivan VIII papa javlja narodu hrvatskomu veliko svoje veselje, Sto se je povratio k crkvi rimskoj, i nagova^a ga, da joj
vjeran ostane 61
10. lipnja u Rimn. Ivan Vltl. papa nagovara biskupe i stanovnike gra-
dovah u Dalmaciji neka se povrate k crkvi rimskoj 62
14. lipnja. U Rimu. Ivan VIII. papa javlja Svatopluku, kako je cuo, da njegoY nadbiskup Metodio vjeru krScansku neu6i po nauku rimskom
i da ga je zato preda se pozvao u Rim 63
14. lipuja. U Rimu. Ivan VIII. zabranjuje upotriebljivanje jszika slo- vjenskuga u crkvi, i poziva sv. Metoda u Rim ....... . 63
mj. lipuja. U Rimu. Ivan VIII. javlja Svatoplnku kralju moravskomu da Metpda iz Rima natrag na biskupsku stolicu poSilja, i da je dozvoljeno slovjenskim jezikom sluiSiti se u crkvi pri slu^bi boJSjoj ..... 64
mj. studena. Ivan VIII. nagovara Branimira velikog inpana i sav narod hrvatski, da ostane vjeran rimskoj crkvi, zajedoo nalai^e da poialje u
Rim svoje poslanike 65
23. o2ujka. U Rimu Ivan VIII papa piSe Metodu nadbiskupu panon- skih Slovjenah, kako se veseli tomu, Sto kriepko brani vjeru rimsku, i
tieSi ga radi progonah, koje podnositi mora 66
Oko g. 884. Kundbat djakon zamienjnje svoj posjed kod Plesa uz rieku Solu i Veliku leSedi, sa zemljama Ambricija biskupa, IeiSe<$ima uz rieku Rabu, koje zemlje darora pokojni knez Rocel samostanu sv. Emerama 67
20. studena. U Matahovi. Arnulfo kralj njcma5ki daruje crkvi solno-
gradskoj njeka panonska mjesta uz Mur^, Dravu i Eabu 68
Oko god. 890. Stjepan VI. papa, zabranjuje u svojoj poslanici, pisanoj kralju Svatopluku, liturgiju slovjensku uvedenu p6 sv. Metodu ... 71 9. oSujka u Reznu. Arnulfo kralj njemacki daruje solnogradskomu bis- kupu Diotmaru njeka slovjenska mjesta, kojimi je njegda vladao knez
Kocel . . 71
28. rujna. U Bija^u kod Solina. Mu^imir veliki ^upan hrvatski potvr- djuje nadbiskupiji spljetskoj Trpimirovo darovanje crkve sv. Jurja u
Putalu 72
Teotmar solnogradski nadbiskup s ostalimi ju^no-njemackimi biskupi iz- vieScuje papu Ivana IX. o crkvenom stanju citave Panonije. Braui se
proti oavadi Slovjenah, a osvadjuje ove poradi podupiranja Magjarah , '74 dlj. prosinca. U Zadru. Andrija priur zadaraki ^ini oporuku ... 75 Oko g. 925. Ivan X. papa nagovara kralja hrvatskoga Tomislava, i Mi- halja kneza humskoga, kao i sve njihove podIo2nike, neka davaju podu- cavati svoju dietcu u latioskom jeziku, a na mjesto slovjenske da uvcdu
latinsku liturgiju, i da djetcu poSiljaju u nauke 76
Oko g. 925. Ivan X. papa nagovara biskupe dalmatinske i hrvatske neka zagrle vedom Ijubavju vjeru rimsku, izkorienirsi neprijatelje nje-
zine, ujedno zabranjuje liturgiju slovjensku . , . , 77
Oko g. 925 — 927. U Splietu. Zakoni i naredbe crkyenih saborah dr- ^anib n Splietu za vrieme hrvatskoga kralja Tomislava, zahumskoga kneza Mihalja, i papinskih poslanikah Ivana, Leona i Madalberta, u pri-
sucu svih biskupah hrvatskih i dalmatinskih 78
Leo VI. papa nala2e biskupom hrvatskim, pod6injenim nadbiskupiji spliet- skoj, da neprekora^uju medje svojih biskupijah 82
21. velja^e. U Trstu. Grad Trst odkupljuje se izpod oblasti biskupa i kaptola trSdanskoga za 517'/^ markah, koje morade platiti biskup u ime duga 2idu Danielu Dayidu iz Gorice, koj ove novce posudi u vrieme nasrtavanja susiednlh narodah iz Karantanije i sloyjensko-hrvatskoga Krasa 83
XVI
xcv.
XCVI.
xcvn.
civ.
cv. cvi.
CVII. CVIII.
cix. cx.
CXI. CXII. CXIII. CXIV.
cxv.
CXVI. CXVII.
G. 949. , 954.
' 954.
xcvin.
, 960.
xcd:.
» 961.
c.
•
. 966.
CI.
, 969,
cu.
„ 973,
cni.
» 9li.
986.
994.
„ 1000.
» 1018.
» 1018.
y, 1018.
n 1018.
. 1020.
1023.
1023.
Strana ^upaaije i granice kraljevlne hrvatake a X. vieku ...*... 86 31. koloYOza'. U Bezna. Otio I. kralj njemadki daraje popa Diprechta dyie oranice a selu Suride) le^ede a 2apaniji Hrvatah a fitajerakoj . . 87 Agapito n. papa doznadnje granice biskapije solnogradske i laoreacenske stavljtgadi pod vlast posljednje iztocEna Panoniju, pokrajina avarsku i
moravska sa ostalimi Slovjeni . T - 87
mj. lipnja. U Rialta kod Mletakah. MletSani izdavaju zakon proti izva- ianju robovah iz Istre i Dalmac\je ............ 89
13. yelja^e. U Beznu. Otto I. kralj njema^ki daroje popa Diprecbta Djeko iuianje medja SvieUim brdom i selom BaldiSdem, le^e^m u 2upa-
niji Hrvatah u Stajerskoj 89
20. sie^nja. U Oglaju. Bodoaldo patriarka oglajski spominje razorenje
Bovinja n Istri po Slovjenih (Hrvatih) 90
15. srpnja u Zadra. Agata kdi Dobrova, ostavlja oporakom njeka imauja
samostanu sv. KrSevana u Zadra 90
mj. siedoja. Benedikto VI. papa stavlja ditava Panonija pod vlast bis-
kupa soinogradskog 91
5. listopada. U Bimu. fienedikto ,VU. papa stavlja pod vlast nadbisku- pije laureacenske (pasovske) Avaryu, Moravska, Meziju, dolnju Panoniju
i sasjedne im Slovjene 92
19. prosioca. U Zadru. Majo priar zadarski i prokonzal Dalmacge, sa avimi gra^jani zadarskimi, poprav^ajudi iz nova crkva sv. KrSevana, da- rnje istoj crkvi i samostana benediktinskoma iz nova sva pripadajuda
joj pokretna i nepokretna imanja 94
Oko g. 990. U Zadra. Majo priur sa vlasteli zadarskimi aztupljuje sa-
mostann sv. Krsevana svoj dio ribarije 95
9. veljade. Bugarski carevid Pincio, nedak cara Siimana, kao bjegunac kod hrvatskoga kralja Dr^islava, sa svojom bracom i sestrom, sa svojimi nedaci i sinom Plesom, dine ugovor poradi zidanja crkve sv. Mihalja kod
grada Solina 96
1. kolovoza. Carevid bugarski Pincio, sa svojom bradom i siuom si Ple-
som, daruje njeke zemlje crkvi sv. Mihalja u Splietu 97
mj. srpnja. Na Babu^ Bab obvezuje se Otonu du2da mletackomn i nje- govim nasliednikom placati svake godine deset libar svile u ime danka mj. srpnja. U gradu Krku. Krk obvezuje se Otonu du2du mlotadkomu a ime danka davati svake godine trideset lisidjih ko2ak ..... 99 mj. kolovoza. U grada Krku. Elrdki stanovnici od Cha Fiesole obvezuja sc Otonu du^du mletackomu a ime danka davati svake godine petdeset
kunskih koi^ah 100
mj. kolovoza. Na Osora. Osorani obve^ujn se Ottona duSdu mletackomu
u ime danka davati svake godine detrdesat kunskih ko2ah . . . lOl
Pavao nadbisknp splietski daraje oporakom svomu otcu Prestanciju, priora
spljetskom, crkva sv. Marije u Blatu s mnogimi zemljisti 102
Okog. 1020 Prestancio priur splietski daraju crkva sv. Marije a Blatu^
svomu sinu Srmu 102
n^. kolovoza. U Dubrovniku. Nadbbkap i knez dubrovadki sa .svimi vlasteli podi^u samostan sv. Benedikta na otoku Lokrumu . . . 103
27. rujna. U Bimu. Benedikto VIII. papa podieljige nadbiskupu dabro-
vaSkomu Vitalu nadbiskupski plaSd 104
Oko g. 1025. dne 7. srpiya. Ljutovit protospatar i stratik srbske i za- humske zemlje, daruje samostanu sv. Benedikta u Lokrumu, crkvu sv.
Pankraca u Babinom polju na otoku M^etu 105
Oko g. 1026. Petar djakon splietski daruje dozvolom svoje 2ene i majke samostanu sv. Stjepana kod Splieta srebrni kalei i vise zemljah 105
CXVIU. G. 1029.
CXIX.
cxx.
CXXI.
CXXII. CXXII. CXXIV.
cxxv.
CXXVI.
CXXVII.
CXXVIII.
CXXIX.
cxxx.
, 1033. 1034.
»
I)
1035.
„ 1036. „ 1036. . 1040.
1044.
1044.
cxxxi.
%
„ 1056.
CXXXII.
„ 1056.
CXXXIII.
. 1057.
CXXXIV.
n
CXXXV.
„ 1059.
CXXXVI.
n 1059.
CXXXVII.
n
XVH
Strana U Oborovcu. Jelenica sestra Godenura bana, daruje samostanu sv. KrSe- vana u Zadru, crkvu istoga Bvetca, po sebi u Oborovcu sagradjenu, uz
ostalo pokretno i nepokretno imanje 106
5. srpnja. U Zadru. Traao opat monastira sv. KrSevana, daje njeku kudu
u zamienu za drugu kudu sinovah Konstantinovih 107
Savina, ^eua Gimajeva daruje osmi dio svoje kude samostanu bv. Krie-
vana u Zadru 107
mj. etudeoa ili prosinca. Njeki svedenik piSe Azeku biskupu od Vorma- cije, kako je koru^ki vojvoda Adalberon pao u sumnju, da de pomocju Mirmidonah (Vindonah-Slovenacah ili Bugarah) udariti na njemackoga
kraya 108
Oko g, 1035 — 1040. dne 7. srpnja. Hranko 2upan zahumski potvr- djuje darovanje crkve sv. Pankraca u Babinompolju samostanu lokrum-
skomu 109
Oko g. 1035—1060. Gavrilo biskup humski sa i^upanom Miroslavom i banom Batomirom, potvrc^ige darovanje crkve sv. Pankraca samostanu
sv. Benedikta na Lokrumu . . , 109
13. velja^. U Zadru. Zadrani daruju samostanu sv. KrSevana njeku
baSdu • 110
U Zadru. Sergj Petrov daje polovicu svoje kude sa seliscem, samostanu
sv. Krievana u Zadru n zaroienu za kucu Malicevu na luci zadarskoj |10
U Spljetu. Nikifor priur spljetski nazna6uje zemlje sto ih je kupio za
samostan kaludjericah sv. Benedikta u Spljeto 111
Oko g. 1042. Stjepan ban hrvatski, Aa svojom suprugom Marijom po- die^uje benediktinekoj crkvi sv. KrSevana u Zadru mnoge darove . 111
19. velja^e. U Dubrovniku. Petar Slaba priur dubrova^ki dosudjuje ono imanje, koje po oporuci Dominika pripade samostanu sv. Benedikta lo-
krumskoga, istomu samoBtanu kao njegovo vlastnictvo 112
1. rujna. U Zadru. Njeka Danseta daruje oporukom samostanu sv. Kr-
Sevana svoj vrt 114
Oko g. 1044« Sveti Petar Damjan spominje u svojih dvih pismih, pi- Bauih papi Nikoli 11. osorskoga biskupa bla^enoga Petra Gaudeocija, putujudega u Italiju iz svoga stolnoga mjesta Osora, le^ecega u kralje- vini hrvatskoj, i pripoviedajucega o osornosti njekoga vlaatelina hrvat-
skoga prema svedenstvu 114
U Zadru. Samostanu sv. Krievana u Zadru dopituje sud ustanovljenu
dacu od ribarije 115
U Zadru. Ribari zadarski obvezuju se davati samostanu sv. KrSevana
jeduu stranu svoga ribolovja 116
Rado nadvomik ugarski daruje biskupiji pecuvskoj uz ina miesta u da- nsfinjem Sriemu, takodjer od njekog neprijatelja s nova osvojeni monastir sv. Dimitrije na Savi, koje darovanje potvrdjnje kralj ugarski Andrija I. Oko g. 1068. Radoftlav kralj (?) zahuraski sa svojom suprugom Juliom 116 i sinom BraDislavom predaje samostao u Baleni (Babinom polju ?) ka-
ludjerom sv. Benedikta na Lokrumu 11 H
mj. veljace. Kresimir IV. kralj brvatski, utomeljujuci samostan sv. Ivana ev. u Belgradu podieljuje mu obsirna prava i daruje uz otok ^TJe
mnoga ina miesta 1 I^
mj. veljaSe. U Belgrado. Kresimir IV. kralj hrvatski daruje sHmoslanu sv. Ivana u Belgradu otok ^irje s njekim selom u Rogovu, podieyujuc mu
zajedno temeljna prava 1-^0
Oko g. 1059. Popis zemaljah »v. Ivana ev. u Belgradu, nabavljenih za vrieme opata Andrije 120
6;
XVIII
CXXXVIII. Q. 1060.
CXXXIX.
CXL.
CXLVIII.
CXLIX.
CL
CLI.
CLII.
CLllI.
CLIV.
CLV.
CLVI.
CLVII.
CLVIII.
CLIX.
1061.
CXLI.
n
CXLII.
W
1064.
CXLIII.
»
1065.
CXLIV.
n
1066.
CXLV.
V
1066.
CXLVI
9
1066.
CXLVII.
n
1062'
1067.
n 1068.
1068.
106^9.
j)
»
1069.
1069.
1069.
1069.
1070.
1070.
Strana U Rabn. Drago bisknp, Majo priur i sav puk rabski, podieljuju dozvola opatu Fulkona, da ino2e sagraditi na otoku Raba samostan sv. Benedikt«i, darujaci mu dvie crkve sv. Petra i CipriJHna i njeka osobit^ prava . 121 Oko g. 1060. Srmo sin PreitancijeV) priar grada Splieta, daruje samo- stanu sv. Stjepana kod Spljeta crkvu sv. Marije a Blatu sa svimi
pristojaliSdi 122
Aleksandro II. papa priobcaje kralju hrvatskoma i svim biskupom nje- gove kraljeviue, potvrdu svoga predSastnika pape Nikole II. glede onih zaklju^akah, ito ih na£ini crkveni sbor spljetski a prisutnosti pa-
pinskog poslanika biskupa Majnarda 123
Oko g. 1061. Aleksandro II. papa pise kralju hrvatskomu i bisku-
pom dalmatinskim o zabrani ^enitbe svecenikah 123
U Trogiru. Gradjani trogirski dozvoljuja na molbu svoga biskupa Ivana, da se a Trogiru sagradi samostHu kalndjericah sv. Dujma 124
U Zadru. Teuzo, poslanik papinski, dosudjaje samostanu sv. Rr§evana
u ZadrUy kapelu sv. Ivana na otoku Tilagu 124
Cika Dujmova, udova ubitoga Andrijo, i nedikinja priura M^'a, od- va2i se zajedno sa starijom kcerju Damnanom postati kaludjericom . 125 U Tokinji. Kresimir IV. kralj hrvatski daruje novosagradjeooma sa- mostanu sv. Marije u Zadru kraljevsko imanje Tokinju . . . 125
25. prosinca. U Sibeniku. Kresimir IV. kralj hrvatski uzimlje pod svoju zaStitii novosagradjeni samostan kaludjericah svete Marije u Zadru 1 26 -1067. 18. o2ajka. U Rima. Aleksandro II. pnpa, podieljuje Petru nadbiskupu dukljanskomu i barskoma, nadbiskupski plasd, i stavlja pod njegovn vlast njekeju^no-dalmatinske biskupije zajedno sa srbskom
i bosanskom 126
Petar, opat sv. KrSevana u Zadru, popisuje sva zemljista pripa'Iaju6a istomu samostanu, priobcujuci i darovnicu kralja hrvatskoga Kresimira I V. 1 28 Oko g. 1067. U Zadru. Stjepan I. biskup zadarski, opi^uje kako je selo Postimana pripalo samostanu sv. Kr§evani u Zadru . . . 129
Petar Semivitov sa sinovj Kirinovimi, daruje tamostanu zadarskih ka- ludjericah sv. Marije crkvu sv. Petra i P«(vla u Obrovcu, sa svojimi
zemljiSti i pristojiiliSci 130
Petar opat samostana sv. KrSevana u Zadru, predaje Maju sinu Barbe na njeko vrieme zemlju u polju Lukoranu, Sto ju bijaSe samostanu
dcirovao Dabro, sin Nikiforov 131
U Ninu. Kresimir IV. kralj hrvatnki daruje samostanu sv. Krgevana
u Zadru otok Mauni 131
mj. listopada. Kresimir IV. kralj hrvatski, podieljuje samostanu sv. Tome u Belgrada njeke slobode, i kraljevsko zemljiste Rasokaticu 132
Kresimir IV. kralj hrvatski daruje samostanu sv. Stjepana kod Spljeta
njeki mlin, koj dar potvrdi nedak mu Stjepan 133
Petar imt-novani bisknp krcki pola2e zakletvu, kojom se obvezuje da
de biti poslnsan nadbiskupu spljetskomu '. . 134
mj. prosinca. U Spljetu. Lovro nadbiskup spljetski utemeljuje samostHU kaludjericah sv. Benedikta u Spljetu, i nazna^uje prava tako ovoga
samostana, kao i crkve sv. Marije 134
Oko g. 1069. Kresimir IV. kralj brvatski daruje samostanu sv. Tome
u Belgradu njeke zemlje u Sidragi . . . * .135
16. svibnja. Kresimir IV. kralj hrvatski potvrdjuje listinu, kojom Rabljani osnovase samoetan benediktinaki sv. Petra na Rabn . . . 136 U Ninu. Radovan, uuuk Vlkida, daruje samostanu >v. KrSevana u Zadru posjed svoga djeda u Suhovaru, prizivaju<5i se na sad kralja Kresimira . . . . . - 136
CLX.
G.
1070.
CLXI.
1070.
CLXII.
1070.
CLXIII.
n
CLXIV,
n
CLXV.
n
1071.
CLXVI.
«
1071.
CLXVII.
CLXVIII.
CLXIX. CLXX.
CLXXI.
1072.
1072.
1072.
1072.
cr,xxn.
n
1072.
CLXXIII.
n
1072.
CLXXIV.
n
CLXXV.
n
•
CLXXVL
n
CLXXVII.
n
1073.
CLXXVIII.
n
CLXXIX.
m
CLXXX.
n
1070-
CLXXXL
n
1074.
XIX
Strana U Ninii. Badovan dnruje sve zemlje i vinograde svoga djeda Vuka
eamoBtanu av. KrSevana u Zadru •....137
U Zadru. Hrvatin i brat mu Ljutostrah, daruju svoje zemljiSte u Se-
kiranih Bamostanu bv. KrSevana u Zadru .' 138
U Belgradu. Ivan djed, sa svojom suprugom Dobrilom, daruje samo- Btanu 8v. Krdevana u Zadro svoj posjed u Cepriljaoih i na Brdih . 138 Oko g. 1070. Dabro opat BamoBtaoa benediktinakoga sv. Stjepana u
Solinu, daruje Bav avoj imetak istomu aamoBtanu 139
Oko g. 1070. Ivan djakon prodaje bvoju zemlju u Obrovcu aamostanu
av. Krsevana u Zadru 139
8. arpnja. U Belgradu. Kresimir IV. kralj hrvataki nredjuje ^upe bis-
kupije rabske • -. . .^ 140
Obdina pa2ka predaje «amostanu benediktinskomu sv. Mibovila u selu SanaikovUy avoj aamostan bv. Petra (d^ Nimbis) sa susjednimi skoljici, i sa znatnimi dohodci, oaim dohodka priatine, koj pripada rabskomu
knezu , 140
U Ninu, i oko g. 1105. Brada Sovinja, Denimir, Petar, Gromilo i Slavic, daruju za duSn Bvojih roditeljah i starijih, aamostanu sv. KrSe-
vana u Zadru Bvoj posjed u Obrovcu 141
U Zadru. Petar 2upan sidraiki, sa svojim b^atom Slavicom, daruje sav poBJed svoga otca Semivita, u mjestu Obrovcu, samostanu sv.
KrSevana u Zadru ^ . . . • 143
Oko g. 1072. Crkveni sbor zadarski potvrdjaje samostanu kaludje- ricah bv. Marije u Zadru darovanje otoka 2elve (Silvc) . . . 143
KresiiDir kralj hrvatski, daruje zadarskorou samostanu kaluHjericah sv, Marije njeko zemljifite u Brdah, sto so prije driali kmetovi Benak i
Beneda ... * 144
Kresimir IV. kralj krvatski potvrdjuje samostann kalurijericah zador- skih na dan posvecenja bv. Marije, avoje prvaSnje darovanje kraljevskog
imanja Tokinje 144
Audrija biskup zadarski, priur Drago, i sva obcina zadarska, daruju
aamostanu kaludjericah sv. Marije otok 2elvu (Silvu) 144
DraguS priur sa svimi gradjani zadarskimi, ^ini zHkon, da samostanu
8v. Marije u Zadru nitko nlSta na silu oteti nesmije 145
Oko g. 1072. Cika opatica sv. Marije u Zadru, biljej^i kupljene za
svoj samostao stvari i zemlje . . 145
Oko g. 1072 — 1073. Kresimir IV. kralj hrvatski poSilja Vujla Draga u Belgraduy da razvidi tuibu Feliksa opata sv. Kuzme i Damjana po-
radi crkvc sv. Ifana ' 146
Oko g. 1072 — 1073. Biljeika o kupljenih zemljah za BamoBtan ka-
ludjcricah sv. Marije u Zadru 146
U Ninu. Vekenega daruje u ime zaduibine samostanu zadarskih ka-
ludjericah bv. Marije Bav svoj nepokretan imetak 146
Oko g. 1073. Samosfanu sv. KrSevana dopitnju zadrani pravo ri-
barenja 147
Oko g. 1073. Aprico Sokolaristic, daruje aamostanu sv. Ivana ev. u Belgradu svoju zomlju u Jelcanih, Sto ju dobi na dar od hrvatskoga
kriilja Kresimira IV 147
— 1074. Ruflin Morstid daruje samostanu sv. Petra kod Solina svoje zemljc u Tr«teniku, koje darovanje potvrdi Slavic kralj hrvatski . . 148 20. o2ujka u Rimu. Grgur papa VII. nalaie dubrov^anom, da svoga biskupa Vitala, kog bjeie zatvorili, iz zatvora izpuste, i da ga natrag postave na biskupsku stolicu za koju ved drugoga izabrali bjehu« Ujedno poSilja u Dubrovnik Giralda kao svoga poslanika . . . . 148
XX
CLXXXII,
I
CLXXXIII. CLXXXIV.
G.
n 1075.
« 1075.
CLXXXV. CLXXXVI.
« 1076. r, 1076.
CLXXXVII.
n. 1076.
CLXXXVIII.
„ 1076.
CLXXXIX. .
n
CXC.
r, 1076.
CXCI.
n
CXCII.
n
CXCIII.
„ 1075-
CXCIV.
„ 10V3-
CXCV.
, 1077.
CXCVI.
„ 1078.
CXCVII.
CXCVIII CXCIX.
cc.
CCI.
CCII.
CCIII.
» 1078.
n 1078. n 1078.
„ 1078.
» 1078.
Strana Oko g. 1075. Prodan Draganegov i njegovi rodjaci, darujn samostanu 8v. Petra kod Solina njeke zemlje i vinograde 149
8. velja5e. Njeki gradovi dalmatinski obvezuju se du^du mleta^komu, da nede u Dalmaciju voditi bud Normane, bud drnge neprijatelje ino-
strance 149
mjeseca studena. Gerardo poslanik papinski umiruje na crkvenom sboru splietskom^ razprn medju biskupom zadarskim i opatom sv. Lr- Sevana, radi kapele sv. Ivana, kojn darova Gorblna samoBtanu sv.
Krsevana 150
21. Bvibnja. U Rimu. Grgur papa podieljuje Grguru nadbiskupu du-
brova^komu nadbiskupski plalc 151
mj. listopada. U Solinu. Dimitar Svenimir kralj hrvatski, obve^uje se prilikom krunisanja i zasjedanja na kraljevsko prestolje, pred papin- skim poslanikom Gebizonom, viernoscu prema stolici rimskoj, obeda-
judi crkveni danak od 200 bizantinah i darujudi samostan sv. Gr-
gura u Vrani za stan papab i buducih papiubkih poslanikah . . . 152
9. Hstopada. Svenimir kralj hrvatski potvrdjuje na saboru solinskom darovanje crkve sv. Jurja u Putalu, ucinjeno nadbiskupiji spljetskoj
po Trpimiru i Mu^imiru 153
U Belgradu. Gradjani belgradski obve2uju se davati deaetinu samo-
Btanu 8V. Ivana ev 154
Oko g. 1076. U Eraljevskom dvorcu kod Solina. Svenimir kralj hr> vatski daruje samostanu kaludjericah sv. Benedikta u Spljetu zemljiSte
LaSane (Lu^ane?) kod Pustice 154
Prestancio biskup belgradski, daruje ssmoBtanu sv. Ivana ev. crkvu
8V. Kozme i Damjaua kod Belgrada 155
Oko g. 1076. Madija ili Marija opatica kahidjericab Bpljetskih sv. Benedikta, popisuje zemlje pripadajnde svomu samostanu . . . 156
Oko g. 1076. Lampridio rodjak opata Petra, daruje samostanu sv.
Ivana ev. u Belgradu trecinu svoga imetka 156
-1076. Bilje2ke o zemljiStu Mirani, koju nabavi i parbom izvojeva sa belgradski samostan sv. Ivana ev. opat istoga samostana Petar . 156
-1077. Popis raz1i6itih darovah udinjenih samostanu sv. Ivana ev. u
Belgradu zh vrieroe Petra opata istoga samostana 157
Njeki Kerniz, daruje samostanu sv. Ivana ev, u Belgradu, svoju crkvn
sv. Mihalja i njeko zemljiSte u Miranu • ... 160
9 siecnja. U Rimu. Grgur VII. papa pi§e Mihalju kralju zahumskomu, da glede razpre medju crkvom dubrova6kom i spljetskom niSta do- Buditi nemo2e, dok nedoe^u u Rim pouzdaniji poslanici nego li bijaSe
njeki Petar ... ••.... 161
12. o2ujka. Svenimir kralj hrvatski podieljuje Bradanom slobodu tr-
govine 161
Svenimir kralj hrvatski dari\je crkvi spljetskoj 2upu cetinsku . . . 162 16. travnja. Svenimir kralj hrvatski daruje nadbiskupiji spljetskoj mnoga miesta i dozvoljuje podIo2nikom njezinim, da oko njih pasu marvu 162 Stjepan vojvoda Hrvatah, necak kralja Kresimira, ostavivSi po na- putku svecenikah sve ^asti svietske, otiSav u samostan svetoga Stje-
pana, daruje istomu samostanu dvoja sela 164
U Eninu. Svenimir kralj hrvatski, potvrdjuje samostanu kaludjericah sv. Marije u Zadru kra^ja Kresimira darovanje zemljiSta Tokinje . 165 Oko g. 1078. Pribina GuSid, daruje Karncnjane, a Dubrava svak Ni- kiforov, prodaje zemlju Narak samostanu sv. Ivana ev. n Belgradu . 165 Oko g. 1078. Popis medjah zemljiSta Petricani, pripadajucega samo- stanu kaludjericah sv. Marije u Zadru 166
CCIV.
G. 1079.
ccv.
CCVL
»
CCVII.
n
CCVIII.
w
CCIX.
m
ccx.
■ n
CCXI.
n 1083.
CCXII.
, 1083.
CCXIII.
„ 1086.
CCXIV.
. 1086.
ccxv.
„ 1086.
CCXVI.
n 1086,
CCXVII.
« 1087.
ccxvm.
•
CCXIX.
« 1088.
ccxx.
CCXXI
n 1089.
CCXXII.
m
CCXXIII.
. 1091
CCXXIV.
, 1091
ccxxv.
„ 1096.
CCXXVI.
, 1096.
CCXXVII.
, 1097.
OCXXVIII.
, 1097.
Strana 4. listopada. U Rimu. Grgnr VII. papa sapovieda Vefelmu^ pleme- Ditoma viteza, koji bijaSe podigo bona proti kralju Svenimiray neka nevojige proti njemu, ako neiSe da ga stigne ma£ oavete bv. Petra • 166 Oko g. 1080. Brana udova, sa svojimi ainovi^ daje njeke semlje kod Sekirice i pod Silbicom samostanu sv. Petra kod Solina . . . . 166 Oko g. 1080. Ivan Slovinac kalodjer, damje samostanu sv. Ivana a
Belgradu njeki posjed u Gorici 167
Oko g. 1080- Popis razH^itih darovah a^Jnjenih samostanu sv. Ivana '
ev. u Belgradu, za vrieme Maja opata istog samostana 168
Oko g. 1070—1080, Popis aemaljah kala^jericah s. Beoedikttt u Splieta 169
Oko g. 1074 - 1080. Petar Cmi, sin Gumaja, sa svojom sapmgom
Aooro, kdeiju Mojslave, daruje samostano sv. Petra kod Solina mnoga
sela i zemlJiStn, zajedno se popisuju i darovi od inieh darovnikah . 170
Oko g. 1080. Njeki Petrid, naznaSuJe rasne po sebi kopljene semljei
koje kao kaludjer darova samostanu sv. Petra gomsjskoga . 176
Svenimir kralj havatski, damje Gizilbertu opato spljetskog samostana
»sv. Sljepana, zemlja Badono 177
Svenimir kray hrvatski darige Lovri nadbiskapu spyetskomo zem^ja
Konostinu a Smini 177
Petar Crai Gumajev, so svojom ienom Anom, dariga samostana sv.
Petra po njima sagradjeoom, svo> posjed a Bili^u 178
Lovro nadbiskup spljetki danje crkvu sv. Mihalja opata i redovni*
kom samostana sv. S^epana 178
PetJEir Crai Gumajev sa svojom i(enom Anom, danyo samostana sv.
Petra svoj posjed o Poljo 179
U Spljeto. Miraca opatica kaludjericah sv. Benedikta o Spljeta popisQ^e
njeke zemlje kopljene za svnj^ samostan 180
8. listopada. U Rnina Svenimir kn\j hrvataki potvrdjoje samostana kalodjericah sv. Marije o Zadro one slobode, koje ma podieli Kre->
simir kra^ • 180
Oko g. 1088. Graba opatica sv. Benedikta o Spljeto i i^eki Ferrarios
daraju samoatano sv. Benedikta njeke zemlje . 180
LovTO nadbiskup spljetski, a prisotnosti kralja hrvatskoga Stjepana II. rieiava njeko parba medjo Vekom Madyevom i Cikom opaticom
samostans sv. Marije 181
Oko g. 1089. 8. rajna. Kod grada Sibeoika. S^an II. kralj hr- vatski potvrdjoje kaltfdjericam samostana sv. Benedikta o Sp\jetu
Svenimirovo darovanje Lo2ana (Lazana) kod Postice 181
Stjepan II. kralj hrvataki daioje samostano sv. Sljepaoa m. njeka
zemlju Radona svano 183
Oko g. 1090. PopSs dragocienostih samostanske orkve kalodjericah
sv. Marije o Zadra 184
Drago priur zadarski, dosudjoje* o dobit Veki kalodjerici samostana
sv. Marije o Zadra, njekn imanja 184
Lovro nadbiskop spljetski potvrdjuje prvaiigo odsodo sadarskoga priora
Draga 185
Dragoi prior zadarski, predaje samoatano sv. KrSevana sve oue do- hodke o gradu LJobrikato, koje prije dobivahu priori zadarski 186
Majo ojvat sv. KrSevana preozimlje samostanska aemlJiSta na otoka
Pustimanu 187
mj. srpnja. Lovro heretik, darajo svomo posinko Boleslavo Bodino crkvo sv. Martina o fiometo, a reSeni Boleslav kalodjerom sv. Bene-
dikta u Lokrumu 187
U Spljetu. Spljedani obveiiga se mleta^komo do2du Vitalo Mikaelo,
XXH
j . . Strana
'; podati u pomod jednu ili dvie galije^ kad mleta^ko ratuo brodovlje
^tign^ pred Spljet .,.*...« 187
COXXIX. G. 1100. Bodiu^kralj Juzae Dalmacije, daruje samostanu sv. Benedikta u Lo-
krumu eelosv. Martina u oumeta, sa avimi pristojaliici .... 188 COXXX. „ Okq g. 1100. Bilje^ka nepoznatog pisca o nacinu biranja hrvatskih
' kraljevah, kad ja kralj bez odvjetka umro 188
COXX^I. „ Oko g. 1100. Bilje2ka nepoznatog pisca o hrvatskih banovih za
vrieme nezavisuih vladarah hrvatskih 189
CCXXXII. j, Oko g. 1100. Popis rukopisah sau^ostttna sv. Petra gumajskoga . . 189
CCXXXIII, „ Oko g. 1100. Granice kraljevine brvatske, pobiljeiene od Tome nad-
djakona spljetskogaj pisca 13. vieka 189
Dodatak.
CCXXXiy. '.„ . Oko g. 507. T^odorik kralj Gotah, nala^e Januaru biskupu solin-
skomu da izplati ojekomu Ivanu dag za knpljeue od njegu posude pfiaslinske . . . . , ... • . . . . . . . . . . . 193
CCXXXV. .„ . Oko g. 508. Teodorik kralj Gotah, podajaci knezu Simunu cast pred-
stojnikah da^ah trgovine u Dalmaciji, nalaie ma, da u istoj pokra- jini revno iztraiuje rude . zeljezne . . . . 193
CCXXXVI. n < Oko g. 508. Teodorik kralj Gotah, nala^e knezu Osunu, da podupira
kneza Simuha u p^biranju da<fe, i u iztra^ivanja 2eljeznih rudah . 194
CCXX^VIf. i, ' ■ • Oko g. 5J — 520. Teodorik kralj Gotah, nalase Epifaniju viedniku
konzuIarBkomu u Dalmaciji, da za kraljevska komoru osvoji imutak ^ ■ njeke. Iv^ane, udove Andrijine, koja osliepi, neDa^iniv o^oru&e . . . 194
CCXXXVIII. « Oko konca g. 52(>. Atalarik krafj Gotah. nagovara talfanske i dal-
ntatinske timljane, da mu badu vierni, kao i njegovom djedu Teo- doriku 194
CCXXXIX. rt 530. U Solinu. Zaklju^ci prvoga crkvenoga zbora solinskoga . . . . 195
CCXL. ' n 532. dne 9. avibnja. U Solinu. Zakljudci drugoga crkvenoga zbora solin-
skoga 1^7
CCXI.' ' ^ > 731^741. Grgur III. papa pide naddjakonu solinskomu^ u poslu duvanja
crkvenih dragocienostih 199
CCXLII. „ 880. unj. prosinca. Ivan III. papa piSe Mibalju kralju bugarskomu, da por
ealje svoje poslanike u Rtm, koje bijase obecao poslati zajedno s Teo- • dosijem biskupom ninskim 1^9
CCXLIII. „ Oko g 86(>--867. Nikola I. papa pide izabranomu biskupu i sve-
ceDstvu ninskoma, da se bisknpija bez dozvole papine utemeljiti ne- . . smije 199
CCXLIV. „ 978. 1. Ht*topada. U Pasovi. Kralj Otto II. potvrdjuje crkvi solnogradskoj
sav nje posjed, zajeduo s njekimi predjeli na Muri i Dravi . . . 200
CCXLV. „. 979. 7. listopada. U Moguncu. Kralj Otto II. potvrdjuje crkvi solnogradskoj
na. pro§DJu nadbiskupa Friderika, sav njen posjed, zajedno s njekimi
predjeli na Muri i *Dravi 202
CCXLVI. • „ 982, 18, svibnja. Izpred Tai^nta. Kralj Otto II. potvrdjuje crkvi solno-
gradskoj darovnicu kralja Arnulfa, kojom ovaj istoj crkvi darova gi*ad Optnj i njeka sela na Muri i Dravi 205
CCXLVII. „ 1051. Henriko III. car njemacki potvrdjuje crkvi solnogradskoj darovanje
svojih predSastnikab, kojimi ovi darova§e istoj crkvi njeka mjesta uz Muru i Dravu 206*
fcCXLVIII. •„ 1097.- roj^ svitnja. U Trogiru. Trogirani cine savezni ugovor s Mletcani . 209
IzTaniedui dodatak.
G. 819. -dne 4. srpnja. U Panoniji. Njeki Megiuhart, vojnik njema(^ki, ^ini oporaku, pola-
iecff h rat proti Ljudevitu velikomu iupanu posavskomu .....•.., 20*9
XXIII
Strana
G. 821. dne 16. srpnja. U Akvisgrani. Njeki Fulkvin iz 2upe Engensgau, sela Meineburg, predaje svoje stvari carskomu pismohranitelju Teuthnrdu, spremajucfi se u rat proti Hrvatom (Sclavos) Ljudevitovim 210
G. 1083. Vaina bilje^ka izpod listine Svenimlrove 210
G. 1111. Koloman kralj ugarski i hrvatski potvrdjuje darovnicu Kresimira kralja od g. 1071.
kojom ovaj uredi biskupiju rabsku 210
G. 1116. Ordelafo Faledro d\iid m1eta6ki potvrdjuje samostanu sv. Ivana u Belgradu daro-
vanje Kresimira kralja hrvatskoga odg 1059. 210
G. 1158. Gejza II. kralj ugarski i hrvatski potvrdjuje na korist crkve spljeiske darovanje sela Srenine, uz ostala miesta, koja' darova oko g. 880 — 890. Branimir veliki iu- pan hrvatski re^enoj crkvi 211
G. 1166. Stjepan II. kralj ugarski i hrvatski potvrdjuje samostanu sv. Ivana u Belgradu da-
rovnicd hrvatskih kraljevah Kresimira i Svenimira , 211
G. 1166. Ivan opat sv. Krsevana u Zadru, sa svojom brac^om, spominje one zemlje i u njih
granicp, koje istomu samostanu darova nji^gda Kozma ^upan lu^ki (oko 1070) . 211
G. 1167. Lampredio nadbiskup i Dominik Mauroceu knez zadarski, sviedoce na korist samo- staoa sv. Marije u Zadru istiuito darovanjo njekih zpmaljah u Obrovcu, koje u6ini Petnr Semivitov, sa sinovi Krne (Crine) g. 1068 211
G. 1169. 19. veljace. Aleksandro III. papa spominje darovnicu vojvode (kralja) Dimitrije
(Svenimira) kojom ovaj darova samostan sv. Juija u Vrani, papinskoj stolici g. 1076 212
6. 1176. Ivan sakrista sptietski i odvjetnik samostana sv. Petra od Gumaja, zajcdno s opa- tom Robertom i ^upanom TalmMzom, potvrdjuju da je zemljiste Stlpita darovano recenomu samostanu, po Rosenu zupanu morskomu, i njega sinu Petru Sloviujanu i ovoga stricu Slavicu. Oko g. 1070-1080). 212
G 1182. Dedomir Sramlenov, pridtav DioniSa bana, uvadja u posjed Brda kod Slivnika sa- mostan sv Krsevaua u Zadru, kojemu ga darova Dra^iuik ded, d-jzvolom Kresi- mira kralja oko g. 1072 212
G. 1187. Petrucija Negoroir kaludjer 'zadar-jki, svjedoei, kako je Svenimir kralj hrvatski, njeko
selo kod Kavke, darovao svomn te^sarskomu mestru, pradjedu Sestaka . . , . 213
G. 1188. Grubeia knez spljetski, cini nagodbu medju Vulcinom Vitovim sjedne, i samostanom kaludjericah sv. Benedikta s drugc strane. poradi mjesta Lagopersine kod Dilatc izpod zmijah (Zmijevca, subter Vipera), koje istomu samostanu darova Svenimir kralj hrvatski 213
G. 1188. Bela III. kralj ugarski i hrvataki potvrdjuje samostanu sv. Ivana u njegdaSnjcm Belgradu, sva ona prava i darove, koje mu podieliSe hrvatski kraljevi Kresimir i Svenimir 213
G. 1190 Zadrani daruju iza slavne pobjede nad Mletc^ani, iz nova samostanu sv. Krsevana
otok Mauni, sfo mu ga bijase darovao hrvataki kralj Kresimir . , . . . 214
G. 1197. Damjan knez zadarski, sa sudci i vlasteli obcine zadarske, dosudjuje samostanu sv. Kuzme i Damjana zemljista u Jaseuici i DrasSanih, koje darova i^tomu s^imostanu Kresimir kralj hrvatski , •.214
Gr, 1199. 10. svibnja. Zadarski sud dopitnje Toli op?itici i svemu sainostanu sv. Marije u
Zadru, mjesto Brcia, koje istoaiu samostanu darova Kresimir kralj hrvatski g. 1072 215
G. 1200. Bernardo nadbiskup spljetski, dopituje putem suda samostanu kaludjericab sv. Be- nedikta u Spljetu, selo Lugopersina u kotaru dilatskom, sto ga d^rova istomu sa-
mostaou pokojni kralj hrvHtski Svenimir - 215
G. 1 334. Viece mleticko, prilikom ri^^eenja razmirlce medju Sibenicani i Zadrani glede nje*
kib otokah, spominje listinu Kresimira kraija od g. 1059 216
G 1359 Ludovik ngarski i hrvatski kralj potvrdjuje plemicem Upa^kim, darovanje njeke zemlje, koju kralj hrvatski Svenimir darova svomu zetu Vunicu, pN;micu lapackomu, kad mu dade za ^enu svoju hromu kcer, posto receni plemici dokaz^se di su pravi . bastinici Vunicevi 216
I. 508. V Sollnu.
Kvirin/ otmen\ii solinski gradjan, nadaruje u svojoj oporud trogirsku crkvu sv. Lovre, koju je
ie nova aagraditi dao.
IC. xc.
In nomine Domini. Anno Ab Incarnat. Dni. nri. DIII.
Ego quidem Quirinus dei gratia, nuta eius, unus de principibus "Salonae, et prestantior ceteris, nec non et ditissimus in cunctis facuitatibus meis, prae omnibus iubeo fieri hoc testamentum pro redemptione animae meae, meorumque antecessorum, siue suc- cesBorum, de ecclesia beati Laurentii martiris, quae olim prae vetustate maxima pars de ea ceciderat, in locO; qui dicitur Tragurium, quam ego reedifico de propriis bonis meis, quia me baereditarium noueram tenere cunctorum, qui antea domum dei construxerant ; qua propter omnibus sit notum praesentibus et futuris, de rebus, quae in praedicta ecclesia offero, quicquid in auro, in argento, siue in sericis ornamentis, seu in terris, in pascuis, ^ in agris^ vel in vineisy tam in insulis, quam etiam in firma terra. In primis de auro cruces tres, de argento unam, caiices de argento tres, cum singulis patenis^ coronas de auro quatuor, cum singulis crucibus, coronas de argento.
J. LuciuB. Memorie istoriche di Tragurio. Venetia 1674. str. 8.
II. 504.
Eralj Teodorik povjerava Koloseju upravu predohljene Panonije.
Colosseo, viro illustri, comiti, Theodoricus rex. luuat probatis ordinanda mandare ; siquidem et de tabulis iudicum gaudet eligentis, et eorum secura substancia est, quae commititur approbatis. Nam, ut optamus esse, qui placeat, ita curamus, ut qui placuerit, enitescat. Proinde prosperis initfatus auspiciis ad sirmienseni Pannoniam, quondam scdem Qothorum, proficiscere, illustris cinguli dignitate praecinctus, commissamque tibi proiiin- ciam armis protege, iure coippone, ut antiquos defensores recipere laeta possit; quae s^ nostris parenttbus feliciter paruisse, cognoscit. Nosti, qua te nobis conuersationis sinceri- tate commendes. Sola tibi placendi via est, si, quae gerimus, imiteris. Aequitati faue, innocentiam animi virtute defende, ut inter nationum consuetudinem peruersam, Gotho- rum possis demonstrare iustitiam; qui sic semper fuerunt in laudis medio constituti, nt et Romanorum prudentiam caperent, et virtutem gentium possiderent. Remoue consuetu- dines abominantes, inolitas ; verbis ibi potius, non armis tractetur ; non sit conuicium negotium perdere; cum pro re abiurator aliena furtum, non animam, reddat; ne plus intentio ciuilis rapiat, quam bella consumant. Scuta in liostes erigant, non in parentes. Et
1
ne quem forte ad mortem videatur praecipitare paupertas, redde pro talibus gloriosum plane damnum. Lecturus a nobis uberimum fructum, si ciuile ibi potueris plantare pro- positum, et nostris vere iudiciis dignum. Si dispendium iudex subeat, ut vitam periturus accipiat. Quapropter consuetudo nostra fcris m|ntibus inseratur, donec truculentus animus viuere consuescat.
Cassiodori Epistolae Variaram. Lib. III epist 23. Editib Veneia 1722.
III. 604.
KrcHj Teodorik nalaie Sriemdanom da posltiiaju svoga novoga poglavara Kolosea, i podjeljuje
im savjet kako da se imaju vladati.
Institutum suum prouidentia nostra non deserit, cum subiectis semper intenta, profutura disponit; ut ad maiorem devotionem concitentur, qui sui curam nos habuisse, cognoscunt. Hinc est, quod CoIosseO; viro illustri, nomine, viribusque praepotenti, guber- nationem vestram, defensionemque commissimuS; ut qui suae hactenus multa dedit ex- perimenta virtutis, augeatur potius in futuris. Atque ideo parentiam vestram, saepius adprobatam; nunc quoque eodem praesente monstrate; quatenus in.his, quae pro regni nostri vtilitate rationabiliter agenda praeceperit, deuotione probabili compleantur : quia fidem constantia probat, et ille integritatem propriae asserit mentis, qui iugibus persistit officiis. lUud praeterea vos credimus^ admonendos, ut non in vos, sed in hostem saeuiatis. Res parua non vos ducat ad extrema discrimina. Acquiescite iustitiae^ qua mundus laetatur. Cur ad monomachiam recurritis? qui venalem iudicem non habetis. Deponite ferrum, qui non habetis inimicum. Pessime contra parentes errigitis brachium, pro quibus constat gloriose moriendum. Quid opus est homini lingua, sicy lit causam manus agat armata? Aut unde pax esse creditur, si sub ciuilitate pugneturF Imitamini certe Gothos nostros qui foris praelia, intus norunt exercere modestiam. Sic vos volumus viuere, quemad- modum parentes nostros, domino praestantC; cernitis floruisse.
Cassiodoras Epist. Lib. III. 24
IV. 526.
AtcUarik kralj igtodnih Gotah predaje ie nova kyiezu Osvinu upravu Dalmacije i Slavonije t j.
Panonije savske.
Osuin viro illustri, comiti, Athalaricus rex. Propositi nostri est, honestos labores palma remunerationis ornaro; ut vicissitudine, qua prouecti gaudent, desides mordeantur, sibique imputare possint; quod clementissimis temporibus iudicii nostri praemia non me- ^entur; atque ideo illustrem magnitudinem tuam, deo iuuante, ad Dalmatiarum atque Suauiae provincias iterum credidimus destinandam, ut quidquid pro utilitatibus nostris esse cognosces, aequabili ordinatione disponas, populumque nobis deuotum per tuam iustitiam facias esse gratissimum : quia dominorum laudibus applicatur, eum se probabiliter tractat electus. Non exempIiEi aliena perquiras, memor esto quae feceris, et non indiges admoneri. Quid est enim quod de tua quisquam debeat actione dubitare, quando ipsius provinciis adhuc propria bona redolere cognoscis. Quodammodo lam debitum est illi velle praestare, apud quem scis te fuisse landabilem. Obedientibus enim iuste jndulgetur animus; et quos soimus memores bonorum, indubitanter eis denuo praebemus affectum.
Aetas quidem tua proueota e.st,. sed actus quoque maturior. Qaid eaim nuuc surripere valeat, in quo nec iuventus reprebensibiiis fuit. Sed haec in domni aui nostri regno fecisti, nunc talia demonstra, ut temporibus postris i^eseruare videaris quidquid probitatis addideris.
Gassiodoras £p. Variaram. Lib. IX. Epist. VIII.
V. 535.
Car Justinijan Upravda pri6b6uje A. Katelijanu nadbiskupu gjustendilskomu kako ^e njegovoj crkvenoj vlasti, osim njekih drugih pokrc^inah ilirskihy poddinio i stranku dolnje Panonije.
- Imperator Justinianus; A. Cat^Iliano, viro boatiasimo, archi-epiBoopo primae Justinianae.
Multis et variis modis nostram patriam augere cupientes^ in qua primo deus praestitit nobis ad hunc mundum^ quem ipse condidit, venire^ et circa sacerdotalem cen- Buram eam volumus maximis incrementis ampliare, ut primae ^ustinianae, patriae nostraC; pro tempore sacrosanctus antisteS; non solum metropoKtanus^' sed etiam archi-episcopus fiat, et ceterae provinciae sub eius sint auctoritate^ jd est: tam mediterranea Dacia, quam Dacia ripensis, nec non Mysia secunda^ Dardania et Praeualitana prouincia, et secunda Mesopotamia, et pars secundae etiam Pannoniae, quae in Bacensi est civitate. Cum enim in.antiquis temporibus Sirmi praefectura fuerit constituta, ibique omne iiierit lllyrici &8tigium, tam in ciailibus, quam in episcopalibus causiS; postea autem Attilanis temporibus eiusdem locis deuastatis, Apennius praefectus praetorio de Firmitana (Sirmitana) ciuitate in Thesalonicam profugus venerat; tunc ipsam praefecturam et sacer- dotalis honor secutus est; et Thessalonicensis episcopus, non sua auctoritate; sed sub umbra praefecturae meruit aliquam praerogatiuam. Cum igitur in praesenti, deo auctore, ita nostra respublica aucta est, ut utraque ripa Danubii iam nostris ciuitatibus frequen- tetuTy et tam Wiminacium, quam Recidua et Literata^ quae trans Danubium sunt, nostrae iterum ditioni subiectae sint; necessarium duximus ipsam gloriosissimam praefecturam, quae in Pannonia erat, in nostra felicissima patria collocare; cum nihil quidem magni distat a Daoia mediterranea^ secunda Pannonia. Et quia homines semper bellicis sudoribus inhaerentes, non erat utile reipublicae ad primam Macedoniam post tot spatia, tantasque etiam diJBTicuItates venire; ideo necesarium nobis visum est, ipsam praefecturam ad su- periores partes trahere, ut iuxta eam provinciae constitutac/ felicius sentiant illius me- dicinam. Et ideo tua beatitudo, et omnes praefatae primae Justinianae saqrosancti anti- stitesy archiepiscopi; habeant praerogatiuam et omnem licentiam, suam auctoritatem iis impertiriy et eos ordinare^ et in omnibus suprascriptis provinciis primam habere digni- tatem, summum sacerdotium, summum fastigium a tua sede creentur; et solum archi- ^episcopum habeant, nulla communione ad eum thessalonicensi episcopo seruanda ; sed
.tu ipsC; et omnes primae Justinianae antistites, siue eius iudices et disceptatores, qui4- quid oriatur inter eos discrimen; ipsi hoc dirimant; et finem eis imponant, et eos ordinent; et nec ad alium quemdam eatur, sed suum agnoscant archi-episcopum omnes praedictae provinciae^ et eius sentiant creationem, et vel per se, vel per suam auctoritatem , vel
/clericos mittendoSy habeat omnem potestatem, omnemque sacerdotalein eensuram, et pircationis licentiam. Sed et in Aquis, quae est prpviuQiae Daciae ripensis , ordinari yolumus a ti;a ^anctitate episcopum, ut non in posterum sub Meridii^no^ Thracii^e po^tea
oppidi episcopOy sit constitnta, sed Meridianas quidem maneat in Meridiano, nalla com- manione cam Aqais seraanda. AqaenBis aatem episcopas babeat praefatam ciuitatem, et omnia eias castella et territoria, et ecclesias, at possit Bonosiacoram scelas ex ea ciai- tatCi terraqae repellere, et in orthodozam fidem transformare. Ut igitar sciat beatitado taa nostri nominis dispositionem, ideo praesentem legem ad taam venerabileoi sedem transmisimas, ot in perpetaum tale beneficium habeat patriae nostrae ecclesia in dei omni— potentis gloriam, et nostri nominis sempitemam recordationem. Qaando aatem tuae recordationis gubematorem de hac luce decedere contigerity pro tempore archiepisco- pum eius a venerabili suo concilio metropolitanorum ordinar^ sancimus, quemadmodum decet archiepiscopum omnibus honoratum ecclesiis prouehiy nuUa penitus thessalonicensi episcopo nec ad boc communione semanda. Beatitudo igitur tua, quae nostra sancit aeter- nitasi modis omnibus ad effectum deducere non differat Datum XX. Bellisario V. C. Consule.
NoTellae Constitationes Jastiniani Imp. Francofarti ad M. 1587 NoveUa XI. p. 46.
YI. 541. 18. o2iiJka. U CarigradiL
Car JusHnHan siavlifa dolt^ Pananyupod vtasi nadbiskupije fffustmdiiske.
Imperator Justinianus AugustnS; Petro gloriosissimo praefecto sacrorum prae* toriorum.
De regulis ecclesiasticis, et priuilegiis, aliisque capitiilis ad sacrosanctas ecclesias et reliquas venerabiles domos pertinentibus, praesentem proferimus legem:
Cap. I. De quatuor sanctis conciliis etc. — Cap. II. De ordine sedendi pa- triarcharum etc. — > — Cap. III. De archiepiscopo primae Justinianae. Per tempus autem beatissimum primae Justinianae, nostrae patriae, archiepiscopum , habere semper sub sua iurisdictione episcopos provinciarum Daciae mediterraneae et Daciae ripensiS| et Prevalis et DardaniaCi et Mysiae superioris, atque Pannoniae, et ab eo hos ordinari; ipsum vero a proprio ordinari concilio, et in subiectis sibi provinciis locum obtinere eum sedis apostolicae Romaei secundnm ea, quae definita sunt a sanctissimo papa Yigilio. eto.
Quae igitur per praesentem legem in perpetuum vallituram nostra sanxit tran- quillitaS; tua celsitudo edictis solenniter in hac regia urbe propositiS| ad omAJum studeat peruenire notitiam. Nos enim prouidebimus quatenus sine collatorum dispendio fiat etiam in prouinciis manifesta. Dat XV. kal. Apr. Constan. D. N. Justin. P. P. A. Basil. C. Cons.
Jnstiniani Imp. Const. Novellae. CXXXI.
m 549.
VigUio papa naloHo Sebastiianu djakonu^ svomu posiamku u Dahnaeiiu, neka se ne vraca prije dok svaj posao ne svrHt kori ga Sto nHe sluiao njegove Mpovjedi i propisane naredbe*
Vigilius episcopusi Rustico et Sebastiano. (Dnigo izofltarijeno).
Postea Tero ut a nobis ad Dalmatiarum patrimonium mittererisi summis preeibua postulasti. Quod nos securi| quia talem feceras cautionemi animo libenti concessimua* Qui dum in Salonitanam urbem pro ordinatione patrimonii aduenissesi quantum ad noa
postea est plurimorum relatione perductum, illicitis te et a sede apostolica prohibitis ordinationibus miscuisti, et quos Honorius, tunc praedictae ciuitatis episcopus^ contra con-' suetudinem romanae vel suae ecclesiae^ sedis apostolicae constituta sacris ordinibuB applicauerat, non solum prohibere penitus voluisti, sed nec nobis ex hac caussay vel scripto referre, vel quando Thessalonieae nobis occurrer^s, memor conscientiae tuae, ne verbo quidem suggerere voluisti; et cum illis, ^amquam cum legitimo et rationabili ordine factis, cupiditatis spiritu acquieuisti procedere, et eorum socius es communionis venaiitate repertus. Iterum Thessalonica Dalmatias patrimonii regendi caussa remissus es, e qua prouincia frequenti te aiictoritate monuimus^ ut non ante discederes, nisi omnes sec^ndum pollicitationem tuam tam de Dalmatiarum patrimonio, quam de Praeualitano colligeres pensiones.
Sed tu omnia praetermittens, ad Constantinopolit&nam urbem pro solo faciendo Bcandalo venire festinasti, quantum et sequens exitus declarauit. etc.
Manei. Concilioram Colectio T. IX. str. 355.
Vni. 590. mjeseca veljai^e.
Grgur L papa nalah Sehastijanu bishupu risanskomu, da ga ieviesH o mislih proi^ermoga
carigradskoga patriarke AnMtaz^a,
GregoriuB, Sebastiano episcopo Rhiziniensi.
Quamuis nulla merui beatitudinis vestrae scripta suscipere, tamen ego etiam obli« uiscentem me non obliuiscor, negligentem pulso^ torpentem amoris stimulis inquieto, ut qui ex semetipso non vult impendere, vel pulsatus sciat reddere quod debet. Praeterea indico suggestionem me apud piissimos dominos summis precibus plenam fecissey ut virum beatissimum domnum Anastasium patriarcham, concesso usu pallii, ad beati Petri apostolorura principis l'mina mecum celebraturum solemnia missarum transmittere debuis- sent; quatenus si ei ad sedem suam minime reuerti liceret, saltem mecum in honore suo viueret. Sed quae causa contigerit^ ut eadem scripta retinerem, praesentium lator vobis innotescet. Eiusdem tamen domni Anastasii animum cognoscite et quidqnid ei de hac re placuerit; vestris mihi epistolis indicate.
Mansi. Collectio Concilior. T. IX. str. 1050.
IX. 590. mjeseca stndena ili prosinca
Grgur L papa naHaie Natalu biskupu solinskofnUi da Honoratu naddjakonsku cast povrati.
Ad Natalem episcopum salonitanum.
Gesta quae nobis ia concilii vestr: confecta secretario direxistis, in quibus archi- diaconus Honoratus addicitur, plena esse cognouimus semine iurgiorum, cum uno eodem- que tempore, una persona, nolens ad sacerdotii ordinem prouehitur, quae tamquam im- raerita a diaconatus officio remouetur. Et sicut iustum est, ut nemo crescere compellatur inuitus^ ita censendum puto simHiter, ne quisquam insons ab ordinis sui ministerio dei- ciatur iniuste. Verumtamen quia inimica deo discordia tuas partes accusat, locum et administrationem suam Honorato archidiacono restituas commonemua^ atque concordes
diuinis rainisteriis competeatia exhibere seraitia. Audientiae et questioni nostrae^ si adhac inter vos caussa nutritur scaudali, praedictus archidiaconus occurrat admonitus^ atque di- lectio tua pro partibus suis dirigat personam instructam, quibus praesentibus^ solatiante domino, nobis deposito studio personarum; quae competunt fauori iustitiae, decernere ▼aleamas. •
Mansi. CoUectio Concil. T. IX. str. 1039.
X. 591. mjeseca velja^e. U Kima.
Qrgur I. papa zahvaHjuQe Natalu bisJcupu solinskomu na destitki sto je zasjeo stolicu papinsku.
Gregorius^ Natali cpiscopo salonitano
Scripta reuerentiae vestraC; quae processioni nostrae gratias referebant, offerente Stephano diacono, quem direxistis, accepimus, et nimirura valde credenda sunt gratia et btudio caritatis impensa^ dum pontificatus nostri congaudere ordinem ratio commonebat. Idcirco nos salutationis vestrae caussa reddidit laetiores, conscientiam nostram indicamus ipsius honoris onera me aegro animo suscepisse. Sed quia diuinis iudiciis non poteram resultare, necessario mentem meam parti laetiori reuocaui. Pro qua re reuerentiam vestram epistolario sermone deposcimus^ ut tam nos^ quam christianus grex, curae nostrae commissuB, orationis vestrae solatiis perfruamur, quatenus ea valeamus presidii firmitate procellas temporum superare. Mense Februario^ indictione nona.
Mansi. CoUectio CoDcil. T. IX. str. 1040.
XI. 591. 16. o2aJka. U Rimu.
Crrgur 1. papa nalaie Mdlku biskupu duvnanskomu^ da iznese pred sud razpru mecfju Ivanom savjetnikom Gjorgje prefekta Itdlije i Stjepanom biskupom skadarskim.
Qregorius, Malcho episcopo dalmatiensi.
Joannes vir eloquentissimus, consiliarius viri excellentissimi domini Georgii prae- fecti per Italiam, insinuauit nobis contra Stephanum episcopum Scodrensis ciuitatis, quorumdani se negotiorum habere controuersias, et petiit inter eum et se iudicium debere consistere. Propterea fraternitatem tuam praesenti praeceptione curauimus admonendam, ut praedictum episcopum ad eligendum compellas venire iudicium, et guidquid inter praedictum Joannem virum magniiicum et saepefatum episcopum, electorum fuerit sen- tentia diffinitum, ad effectum perducere non omittas; ut et actor de consecuta iustitia gratias referat, et pulsatus, cum ad cognitionem deducitur, nihii contra se de illata in- iustitia conqueratur.
Mansi. Collect. Conc. IX. str. 1057.
XII. 591. mjeseca lipnja. U Rimu.
Crrgur 1, papa, preporuda hiskupom ilirskim njeke sa svojih stolicah protjerane biskupe.
Gregorius, universis episcopis per Illyricum.
Jobinus excellentissimus vir, filius noster, praepositus per Illyricum, scriptis sttis nobis indicasse dignoscitur, ad se sacris apicibus destinatis iussum fuisse, episcopos,
quoB A propriis locis hoBtilitatis fiiror e:itpulerat, ad eos epiBCopos, qui nunc usque in locis propriis degunt, pro Bustentatione et dispendiis praesentis vitae esse iungendos. Et licet ad hoc fratemitatem vestram iussio principalis admoneat, habemus tamen maius his mandatum aeterni principis, quo ad haec terribilius peragendacompellimur: ut non dico fratres et coepiscopoB noBtros, sed ipsos etiam quos nobis contrarios patimur, cum oppor- tunitas postulat, in eonferendis subsidiis necessitatam carnalium diligamus. Oportet ergo voB ad hanc rem, et caelesti primitus principl obedientes existere; e t imperialibus etiam ius- sionibus consentire : quatenus fratres coepiscoposque nostros, quos et captiuitatis diuersarum- que necessitatam angustiae comprimunt; debeatis conBulaadoB, conuicturosque vobiscum in ecclesiasticis Bustentationibus libenter suscipere, non quidem, ut per communionem episco* palis throni dignitas diuidatur, sed ut ab ecciesia, iuxtapo8Bibilitatem,.8ufiicientia debeant alimenta percipere. Sic enim et proximum in deo et deum in proximo diligere com- probamur. Nullam quippe eis nos in vestris ecclesiis auctoritatem tribuimus, sed tamen eoB vestris solatiis contineri summopere hortamur. Mense JuniO; indictione nona.
Gaesar BaroniuB. AnnaleB Ecclesiastici T. I. a. 591. CXII. Ign. Comes Battyan. Legum Ecclesiasicarum T. I. p. 7. et. codice Eccleaiae Thetsalonicensis. Mansi CoUectio Conc. IX. str. 1065
XIII. 593 mjeseca o^ujkaN.
Grgur 1. papa kori Natala biakupa soUnskoga radi njegova razuedana iwota i nalase mu da
naddjakona Honorata opet u 6ast postavi
GregoriuSy Natali episcopo salonitano.
Multis ab urbe tua venientibuB, frater carisBime, didici pastorali cura derelicta Bolis te conniuiis occupatum. Quae audita non crederem, nisi haec actionum tuarum ex'- perimentis approbarem. Nam quia nequaquam lectioni studeas, nequaquam exhortationi inuigileS; Bed ipsum quoque usum ecclesiastici ordinis ignores, hoc est in testimonium, quod eis sub quibus es positUB, reuerentiara seruare nescis. Cum enim sancte memoriae deceBBoris mei fneris Bcriptis prohibitus, ne contra Honoratum arcbidiaconum tuum do- lorem tam tbngae ingratitndinis in corde retineres; cumque a me saepe correctus fueris, et haec tibi summopere fuerint interdicta ; etmandata dei negligens^ sed et scripta nostra contemnensy prefatum Honoratum archidiaconum tuum quasi ad fortiorem honorem pro- uehens, conatus es callida arte degradare. Unde actum est, ut eo de archidiaconatus loco Bummoto, alinm accerseres, qui tuis moribus obtemperare potuisaet, cura praefatns vir pro nulla tibi re, ut arbitror, diBpIicuit, niBi quod yasa saora et velaraina tuis te parentibus dare prohibebat. Quam caussam Bubtili voluimus et nunc ego, et tunc sanctae memoriae deoessor meus indagatione discutere; sed tu tuorum tibi actuum conscius personam ad iudicium instrnctam transmittere distulisti. Proinde fraternitas tua vel post frequentatam totiens admonitionem a culpae Buae errore resipiscat et praefatum Honoratum in suum mox,-ut mea scripta susceperit, locum suscipiat. Quod si forte facere distuleris, usum tibi pallii, qui ab hac sede conceBsus est, noueris esse sublatum. Si vero etiam amisso pallio in eadem pertinacia adhuc perBtiteris, dominici corporis ac sanguinis te scias per- ticipatione esse priuatum. Post quae iam necesse est ut caussas tuas subtilius indaganteSy an in episcopatu ipso persistere debeas summa cura atque inquisitiooe debeamus tractare. Eum vero, qui contra iustitiae regulam in archidiaconatura alterius se prouehi conBensit, ab eiusdem archidiaconatus honore deponimus. Qui, si ulterius in loco eodem ministrare
8
praesumpserit) se participatione communionis sacrae nouerit esse priuatum. Tu igitur, frater carissime, nequaquam nos amplius prouoces, ne duros valde in asperitate sentias^ quos erga to positos in caritate contemnis. Bestituto igitur loco suo Honorato archidiacono instructam personam sub festinatione transmitte, qui mihi hoc debere ex ratione fieri suis possit allegationibus demonstrare. Eumdem namque archidiaconum ad nos venire decre- uimuS; ut quidquid iustum; quidquid omnipotenti deo placitum fuerit, cognitis assertionibus partium decernamus, Nos enim nullum pro personali amore defendimus, sed auctore deo normam iustitiae, postposita cuiusiibet personae acceptione, custodimus.
Manfli Collectio. Concil. T. IX. etr. 1090.
XIV. 592, mjeseca o^njka.
Grgur L javlja hiskupom dalmatinsJcim kakove je gapopjedi podjelio Uskupu solinskomu Natdlu
poradi svrgnuta nadcfjakona solinskog Honorata.
GregoriuB| universis episcopis per Dalmatiam constitutis.
Fraternitatem vestram licet desideremus scriptis discurrentibus frequenter visitare, tamen praeterea, cum res exigit, utraque cupimus negotii unius occasione persoluere, ut et fraternos de visitatione releuemus animos, et quae superveniunt, ne mentem possint ignorata confundere, subtilius explicemus. Frater itaque noster Natalis, salonitanae civi- tatis episcopus, cum Honoratum, archidiaconum sedis suae, ad ordinem presbyteratus veiiet provehere, ac deinceps ille ad sublimiorem gradum crescere declinaret, a sanctae me- moriae deces=;ore meo missa supplicatione poposcerat, ne ad huncordinem inuitus accederet. Hoc enim fieri sibi non prouehendi gratia, sed causa ingratitudinis perhihebat. Pro qua re tunc iam sanctae memoriae decessor noster scripta Natali fratri coepiscopoque nostro direxerat, interdicens ne praedictum Honoratum archidiaconum invitum proueberet, neue dolorem conceptae ingratitudinis in corde suo retineret. Cumque et a nobis saepe cor- reptus fuerit, et haec eidem summopere fuerint interdicta, non solum mandata dei negligensy sed et scripta nostra contemnens, praefatum archidiaconum, ut dicitur, contra morem quasi ad fortiorem honorem prouehenSi conatus est callide degradare. Unde a<itum est; ut eo de archidiaconatus loco submoto, alium adscisceret, qui in loco depositi archi- diaconi ministraret. Quem scilicet Honoratum arbitramur antistiti suo propterea displicere potuisBi^y quod eum vasa sacra suis dare parentibus prohibebat. Quam caussam et tunc sanctae memoriae decessor meus, et nunc ego subtili voluimus indagatione discutere ; sed is ipse sibi conscius, personam ad iudicium postposuit destinare, ne actuum eius dis- cussa potuisset veritas apparere. Nos itaque tot iam scriptis admonitum et hactenus per- tinaciter obstinatum scriptis literum directis per praesentium latorem curauimus admo- nendum, quatenus Honoratum archidiaconum coniungente statim praesentium latore in priore loco susciperet. Qui iam obdurato adhuc corde contumaciter ad eum reuocare gradum si forte postponeret, usu eum pallii, qui ab hac sede concessus est pro contu- macia tot vicibus admissa privari praecipimus. Si vero etiam amisso pallio adhuc in eadem pertinacia perseveraverit, a dominici quoque corporis ac sanguinis eum partici- patione submoueri. Aequum enim est^ ut asp^ ros de iustitia seutiat, quos erga se positos in caritate contempsit. Nos itaque ne nunc quidem a iustitiae, quam praefatus antistes despe- xit, semita deuiamus ; sed restituto in locum suum eo, cuius nobis culpa minime patuit
9
praecipimas Natalem episcopum iostractam ad nos debere dirigere personam, quae reotam eias esse intentionem suis possit nobis allegationibus demonstrare. Nam et eumdem archi- diaconum yenire fecimas ut quidquid iustum, quidquid omnipotenti deo placitum fuerit, cognitis assertionibus partium decernamus. NuUum namque pro personali amore defen- dimus, sed auctorQ deo normam iustitiae, postposita cuiuslibet acceptione personae custodimus.
Mansi. Collectio. Concil. T. IX. str. 1091.
XY. 593. injeseca o^ujka.
Qrgur L papa ndlaie poddjakonu Antoninu da ide u Bolin, i da nagovori biskupa Natdla da naddjahonu Honoratu dast povrati, u protivnom p^ko sludqju istoga Nataia igobdi^ u jedno
ieli, da hishupa MaXka u Bim poSalje.
GregoriuSy Antonino subdiacono.
Honoratus archidiaconus ecclesiae salonitanae, a sanctae memoriae decessore meo missa supplicatione poposcerat, ut ab antistite suo inuitus provehi ad fortioris gradus ordinem contra morem nullatenus cogeretur. Hoc enim fieri sibi non prouehendi gratia, sed caussa ingratitudinis perhibebat. Pro qua re tunc iam sanctae memoriae decessor noster scriptis suis Natali fratri, coepiscopoque nostro, interdixerat, ne praedictum Hono- ratum archidiaconum inuitum proueheret, neue dolorem conceptae ingratitudinis diutius in corde retineret. Cumque et a nobis haec eidem summopere fuerintinterdicta, non solum mandata dei negligens, sed et scripta nostra contemnens praefatum archidiaconum quasi ad fortiorem honorem prouehens, conatus est arte callida degradare. Unde actum est, ut eo de arehidiaconatus loco summoto^ alium adscisceret, qui eius obtemperare moribus potnisset. Quem Honoratum archidiaconum arbitramur antistiti suo aliunde displicere non potuisse, nisi quod eum vasa sacra suia dare parentibus prohibebat. Quam caussam subtili Yoluimus et tunc sanctae memoriae decessor meus et nunc ego indagatione discutere, sed 18 ipse^suorum sibi actuum conscius personam ad iudicium postposuit destinare. Proinde experientiam tuam praesentis praecepti auctoritate duximus fulciendam, quatenus con- ueniens in Salonam, Natalem fratrem, coepiscopumque nostrum, saltem tot scriptis admo- nitum studeat adhortari/ut supra memoratum archidiaconum in suo statim loco suscipiat. Quod si facere hoc contnmaciter, ut consueuit, forte distulerit, usum ei pallii, qui ab hac sede concessus est, ex auctoritate sedis apostolicae contradicito. Quem si etiam amisso pallio adhuc in eadem pertinacia perseuerare perspexeris, dominici quoque corporis ac sanguinis eundem antistitem pnrticipatione priuabis. Eum vero, qui contra iustitiae regulam in archidiaconatum alterius se provehi consensit, ab eiusdem archidiaconatus honore deponi praecipimus. Quem si ulterius in loco eodem ministrare praesumpserit, communionis sacrae participatione priuamus. Aequum enim est, ut asperos- de iustitia sentiat, quos erga 86 positos in caritate contemnit. Kestituto ergo loco suo Honorato archidiacono, instructam personam supradictus antistes te compellente dirigat, quae intentionem eius esse vel fuisse iustam suis mihi allegationibus possit demonstrare. Sed et eumdem archidiaconum ad no8 venire praecipimus, ut quidquid iustum, qnidquid omnipotenti deo placitum fuerit, cognitis assertionibuB partium decernamns. Nos enim nullum pro personali amore de- fendimus^ sed auctore deo normam iustitiaC; postposita cuiuslibet acceptione personae, seruamus. Malchum vero fratrem, coepiscopumque nostrum; curabis fideiussori committere,
10
ut ad nos quantocyus veniat, quatenus omni mora ac dilatione postposita; actionum suarum expositis ratiociniiB, ad propria cum securitate valeat remeare.
Maosi Coll. CoDC. T. IX. 8tr. 1092.
XTL 592. mjeseca oSuJka.
Orgur 1. papa destita Johinu prefektu ilirshomu Sto je sretno izliedio posliedice nasrtaja bar-
barskoga, moli ga VQedno neha nepodupira Natala bisTcupa solinskoga,
' Gregorius^ Jobino episcopo (praefecto) IllyricL
Licet ad reddenda paternae dliritatis ofiGcia, hostilitate itineribus occupatis, raritas portitorum impediat; quoties tamen occasio inciderit, excellentiam vestram non desistimus scriptis discurrentibus visitare; qu^enus lios quorum aspectum praesentium videre non possumus, eos aliquatenus scriptis valeamus alternantibus intueri. Gaudemus itaque quod eminentiae vestrae regimine afflictae dominus voluit provinciae consulere, ut quam ex una parte flagello barbaricae vastationis ulcerat, bane ex alia per eminentiam vestram, quasi per superductam salutem, curet. Largitam ergo vobis dignitatem ex solo munere donantis attendite, et ex ipsa concessi regiminis administratione conditorem vestrum erga vos placabilem fncite, quatenus cum ipse quod largitus est meritis bonorum operum ad suam viderit gloriam revocari et in hac vos vita clariores efficiat et praemia vobis regni caelestis concedat. Praesentium igitur latorem, quem illuc pro ipsa exigui patrimonii administratione direximus, vestrae excelentiae commendamus. Nos enim caritatis vestrae connexi vinculo, dominum petimus, quo sic actus vestros in hac vita dirigat, ut ipsorum merito ad aeterna vos regna perducat- Natali autem fratri et coepiscopo nostro in nullo gloria vestra opem contra iustitiam ferat,- quia tanto necesse est, ut canonicae ultionis vindictam sentiat, quanto et ipsam regulam canonicam ignorat
Mansi. CoUectio Concil. T. IX. str. 1093.
XVIL 692. mjeseca srpnja.
Qrgur L papa pise Ivanu biskupu ravenskomu da se radt^e ito je Natdl biskup solinski svoje opaHne ippravio, zajedno ga moli neka opomene biskupa Malka da dod^e u Rim,
GregoriuS; Joanni episcopo Ravennae. (Ostalo izostavljeno.)
De fratre autem et coepiscopo nostro Natali valde contristabar, quod de illo quaedam superba cognoveram, sed quia mores suos ipse correxit; meam tristitiam simul me ipsum vincendo consolatus est. Pro qua re fratrem et coepiscopum nostrum Malchum admoue, ut prius quam ad nos veniat, rationes suas ponat, et tunc demuni alibi, si necesse est, proficiscatur. Et si eius actus bonos cognoscimus, ei fortasse, ubinecesse est, ut hoc ipsum patrimonium quod tenuit, restituamus.
MaDsi. Collectio. Concil. T. IX. str. 1102.
11
XYUL 592. mjeseca kolovoza.
Grgur L papa odgovara Natalu biskupu solinskomu glede goUenja koja je ovaj kao nwina branio, i obeiqje mu da 6e razpru Sto ju ima s naddjakonom Honoratom rieSiti onda kad
njegovi poslaniei u Him stignu,
GregoriuSy Natali episcopo salonitaiio.
Quasi oblita praecedentinm Bcriptorum seAe, sola vestrae beatitudini quae ad dul- cedinem pertinerent loqui decreueram, sed dum vestra epistola ad priora scripta ratiocinando reuocat, iterum forsitan quaedam, quae minus libeant, narrare compeilor. In conuiuiotum etenim defensionem vestra fraternitas Abrahae conuiuiura memorat; in quo teste sacro eloquiO; tres angelos suscepisse perhibetur. Sed hoc exemplo neque nos beatitudinem veBtram de conuiuio reprehendimus, si hanc suscipere angelos in hospitalitate cognoscimus. Rursam narrat Isaac satiatum benedictionem filio dedisse. Quae utraque veteris testamenti, quia ita sunt gesta per historiam, ut tamen signarent aliquid per allegoriam, utinam va- leamus sic res gestas legendo percurrere, ut possimus etiam gerendas prouidendo sentire. IUe quippe in tribus angelis unum salutans, trinitatis subsistentias unius snbstantiae esse declarauit. Iste vero satiatus benedixit filium, quia qui diuinis epulis repletur, illius sensus in prophetiae virtutem tenditur. Diuinae autem epulae sacri eloquii verba sunt. Si igitnr assidue legitis^ si exemplum ab ext6rioribus trahentes ii^terna penetratis, quasi de agri venatione «atiati mentis ventrem repIetiS; ut anteposito filio, suscepti videlicet popuio, possitis ventura nuntiare. Sed lam in hoc saeculo caligat qui de deo aliquid pro- phetat: quia profecto dignuni est ut hic iam per concupiscentiam minus videat, cuius sensus per allegonam intus coruscat. Haec ergo ad vosmetipsos trahite^ et si vos tales cognoBcitis, nihil est quod de vestra aestimatione dubitetis. Gaudere quoque beatitudinem vestram inuenio^ si voracis nomen cum rerum auctore sustineat. Quod ego breuiter expono quia si de vobis falsum dicitur, nomen hoc veraciter cum rerum auctore sustinetis. Si vero de vobis verum est, hoc de illo falsum fuisse quis dubitet? absoluere vos non valet par nomen, quorum dispar est caussa. Nam cum eo crucem etiam periturus latro suscepit, sed quem reatus proprius tenuit^ par crucifixio non absoluit. Ego autem quantis valeo precibus depoBCO, ut sanctissimam fraternitatem vestram auctori nostro non solum nomen, sed etiam oauBsa coniungat. Conuiuia autem communia^ quae ex intentiono impendendae caritatia fiunt, recte sanctitas vestra in sttis epistoliB laudat. Sed tamen Bciendum est, quia tunc ex caritate veradter prodeunt^ cum in eis nulla absentium vita mordetitr, nuUus ex irrisfone reprehenditur, et non inanes in eis saecularium negotiorum fabulae, sed verba sacrae lectionis audiuntur, cum non plus quam necesse est seruitur corpori, sed Bola eius infifmitAB reficitur; ut ad UBum exercendae virtutis habeatur. Haec itaque si vos in veetris conuiuiiB agitis, abstinentium fateor magistri eBtis. Quod ergo Pauli apostoli testimonium ad me poBuistis, in quo ait : Qui non manducat^ manducantem non iudicet, omnino existimo incongruum fuisse: quia neque ego non comedo, neque ad hoc a Paulo dictum est, ut membra ChriBti, quae in eius corpore, id oBt^ in ecclesia inuicem sibi cariliitis compage connexa sunt, nullam de se uUo modo curam gerant. Ued si neque ego ad te, neque tu aliquid pertineres ad me^ iure tacere compellerer, ut eum non reprehenderem, qui emendari' non poBset. Haec ergo sententia solummodo propter eos dicta est^ qui illos iudicare student, quorum sibi cura commissa non est. At postquam nos auctore deo unum sumuB, si ea
12
quae nobis corrigenda snnt tacemas; valde delinqaimas. Ecce fraternitas toa aegre tulit se de conuiuiis a me esse reprehensam, cum ego, qui etsi hanc non vita, tamen loco trans- gredior, ab omoibus corripi, ab omnibus emendari paratus sim. Et hunc solum mihi amicum estimo, per cuius linguam ante apparitionem districti iudicis meae maculas mentis tergo. Illud autem frater dulcissime. quod tribulationibus pressum te legere posse abnegaSy minus ad excusationem idoneum puto, cum Paulus dicat: Quaecumqae scripta sant^ ad nostram doctrinam scripta sunt, ut per patientiam et consolationem scripturarom spem habeamus. Si igitur ad consolationem nostram sacra scriptura praeparata est; tanto magis eam debemus legere, quanto ma^s nos conspicimus sub trlbulationum fasce lassari. Si vero in ea solummodo sententia est fidendum; quam in epistola Testra posuistisi qaa dominus dicit: Cum tradent vos, nolite cogitare quomodo, aut quid loqaamini| dabitar enim vobis in illa hora, quid loquamini. Non enim vos estis qui loquimini sed spiritus patris vestri, qui loquitur in nobis. Sacra ergo ad nos eloquia frustra raandata sunt, qui repleti spirittt verbis exterioribus non egemus. Sed aliud est frater carissime, quod angustiati perse- cutionis tempore absque dubitatione confidere, aliud quod in tranquillitate ecclesiae agere debemus. Oportet enim nos per spiritum hunc modo legendo percipere quae possumus, si contigerit caussa in nobis esse, etiara patiendo demonstrare. Valde vero in epistola vestra gauisus sum^ quod vos exhortationi stadium dare fatemini. In hoc etenim scio quia curani vestri ordinis solerter agitis, si ad auctorem vestrum et alios trahere curatis. Quod autem in eodem loco dicitis vos mei similes non esse, post obortam laetitiam me illico oontristastisy quia laudes meas per irrisionem dici existimo; quas per veritatem minime recognosco. Ago autem omnipotenti deo gratias, quia per vos quidem haeretici ad sanctam ecclesiam reuo* caatur. Sed curare vobis necesse est, ut ipsi quoque, qui intra sanctae ecclesiae gremium continentur ita viuant^ quatenus eius aduersarii prauis moribus non existant. Nam si non divino desiderio, sed terrenis cupiditatibus voluptatibusque deseruiunt, intra eius graemiom filii alieni nutriuntur. Quod autem vos fatemini ecclesiasticos ordines ignorare non posse ego quoque hoc de vobis per omnia scio, atque idcirco valde contristor, quia cum rerum ordinem scitis, in me, quod peius est, sciendo deliquistis. Postquam enim ad beatitudinbm vestram et decedsoris mei, et mea in caussa Honorati archidiaconi scripta directa suni tunc contenpta utriusque sontentia praefatus Honoratus proprio gradu prioatos est Qocd si quilibet ex quatuor patriarchis fecisset, sine grauissimo scandalo tanta contomacia transire nuUo medo potuisset. Tamen postquam fraternitas vestra ad soum ordinem rediiti nec ego meae, nec decessoris mei iniuriae memor sum, Quod vero dicitis noBtris tem- poribus debere seruarii quae a meis quoque praedecessoribuB tradita atqoe coBtodita Bvinif absit hoca me, ot statuta maiorum consacerdotibus meifl in qoalibet eccleflia infringam; qoia mihi inioriam facio; si fratrom meorum iura perturbo. Sed eom responBales veBtri adoenerint^ quae inter vos et praefatum Honoratum archidiaconum sint gesta cognoscam et ex ipao meo examine perpendetisy quia si pars vestra per iostitiam fiilta eBt| nihil adversi a me perferetis, sicut nec ante pertulistis. Sin vero saepefato Honorato archi* diacono in assertione sua iustitia sujBTragatur, ex eius absolutione monstrabo, quia personas etiam quas noui in iudicio non agnosco. De excommunicationis vero articulo, quae tamen interposita conditione gradus, secundo vel tercio, iam ot ita dicam, ex neceBsitate bo- bioDcta est, beatitodo vestra immerito quaeritor, com PaoioB apostoloB dicat: In prompta habentes ulcisci omnem inobedientiam Sed ista iam transeanti ad nostro redeamos. Si enim recte agit, ego domno Natali non possom coniunctoB non essei cuioB me affectoi valde esse debitorem nooi.
Mansi. Collectio Concil. T. IX. str. 1106.
13
XIX. 592. mjeseca li6topada«
Orgur 1. papa nalaie Naialu biskupu soUnskomUf neka se putem sveienidkog shara eaugme ea
Ifhrentiia biakupa duhrovaSkogy koga s (asti pro0era$e.
GregoriuB, Natali episcopo salonitano.
Cun^ cuncta negotia indagandae solicitudine veritatis indigeant, tum quae ad deiectionem sacerdotalium graduum pertinent, districtiuB sunt trutinanda; in quibus non tam de humanis constitutis, quam de diuinae quodamtuodo benedictionis refragatione tractatur. Quae res quoque nos in Florentiiy epidauritanae ciuitatia episcopi; persona ad exhortationem vestrae fraternitatis admonuit. Nuntiatum siquidem nobis est, a quibusdam fuisse enm in caussis criminaiibus accusatum; et nullis canonicis probationibus exquisitig, nec Bacerdotalis concilii praeueniente iudicio eum ab honoris ofScio, non iurci sed aucto- ritate depositum. Quia ergo non potest quemquam episcopatus gradu, nisi iustis ex caussis, concors sacerdotum summouere sententia, hortamur fraternitatem vestrara; ut praefatum yirum ex eodem, in quo detrusus est, eiici faciatis exilio, caussamque eius episcopali disceptatione perquiri. Et si his in quibus accusatur, canonica fuerit probatione conuictusy canonica procul dubio est ultione plectendus. Quod si alias, quam de eo aestimatum est synodali fueril inquisitione comperttim, necesse est, ut crimioatoreB iusti districtionem iuris exhorreanty et incriminato innocentiae suae seruentur iliibata suffragia. Executionem Tero antefati negotii AntoniDO, subdiacono nostro, ex nostra praeceptione mandauimuSy qnatenus eius instantia et quae sunt legibus canonibusque placita decernantur| et decreta; iuuante domino, mancipeutur effectui.
Mansi. Collectio CoDcil. T. IX. Btr. 1119.
XX. 592. mjeseea listopada.
Ghrgur L papa ndlaie Antoninu podc^dkonu da se zaueme ea Florent\ja biskupa dubrovaikog,
kojega preko evedeniikog suda s dasti proljeraSe.
Ghregorius, Antonino subdiacono.
Peruenit ad nos Florentium, epidauritanae ciuitatis episcopum, praereptis prius rebas eius, pro quibusdam non approbatis criminibus sine sacerdotali concilio fiiisse dam- natam. Et quia non debet is poenam sustinere canonicam, in cuius damnatione non est canonica prolata sententia, praecipimus experientiae tuae, ut Natali^ fratri et coepiscopo Doatroy debeas imminere; quatenns smpradictum yirum de eodem eiici faciat, quo nunc dicitur detrusus exilio. Conuocatoque episcoporum concilio, si haec in quibus accusatus est canonice fuerint approbata, praefati Natalis, fratris et coepiscopi nostri, volumus in eum proprium robur obtinere sententiam. Sin autem generali fuerit iudicio absolutus, nec eum deinceps cuiuslibet praeiudicio subiacere permittas, et praefatae res districta tuae solici- tudinis restituantur instantia. Necesse est ^rgo, ut quanto grauioia talium negotiorum perpendis pondera^ tanto ea maturiori vigilantiorique studeas execntione complere.
Biansi. Collectio Conci]. T. IX. str. 1119.
14
XXL 593. mjeseca o2iiJka.
Grgur-L papa ncUaSe poddjahminu Antoninu, ako se obistir\juje smrt Natala biskupa solin' skoga, neka naredi novi izhor, te novoizabranoga na posvedet^e u Rim poSaJQe.
Gregorius, Antonino subdiacono rectori patrimonii in Dalmatia.
Natalem salonitanae ecclesiae fratrem et coepiscopum nostrnm obiise/ discurrens in partibus istis fama vulgauit. Quod si verum est, experientia tua omni iustitia omnique solicitudine clerum et populum eius ciuitatis admonere festinet; quatenus uno consensu ordinandum sibi debeant eligere sacerdotem, factoque in personam, quae fuerit electa^ decreto, ad nos transmittere studebis, ut cum nostro consensu, sicut priscis fuit temporibus, ordinetur. IUud quidem prae omnibus tibi curre sit, ut in hac electionC; nec datio quibus- cumque modis interueniat praemiorum^ nec quarumlibet personarum patrocinia conualescant Nam si quorumdam patrocinio fuerit quisquam electus, voluntatibus eorum cum fuerit ordinatus^ obedire reuerentia exigente compellitur^ sicque fit ut et res jllius minuantur ecclesiae^ et ordo ecclesiasticus non seruetur. Talem ergo te admonente peraonam debent sibi eligere, que nullius incongruae voluntati deseruiat, sed vita ac moribus decorata, tantip ordine digna valeat inueniri. De rebus vero uel ornamento eiusdem ecclesiae fideliter i;erum inventarium facito te presente conscribi. Et ne do rebus ipsis possit aliquid de- perire, Respectum diaconum atque Stephanum primicerium notariorum, ut ipsarum rerum omnino gerant custodiam admoneto, interminans eis de propria eos satisfacturos esse substantia; si quidquam exinde eorum negligentia fuerit imminutum. Malchum autem fratrem et coepiscopum nostrum contestari te uolumus, ut se penitus in hac caussa non misceat. Nam si per eum aliquid contra voluntatem nostram factum vel tentatum potu- eriraus addiscere, non modicam ad se culpam et periculum pertiaere cognoscat. Sed et hoc eum admonere cui^atO; ut ad ponendas explendasque rationes patrimbnii nostri quod gessit, debeat esse solicitus, pro quibus etiam faciendis, ex Siciliae partibns ad nos post- posita excusatione venire festinet. In rebus igitur salonitanae ecclesiae nuUo modo se miscere praesumat, ne amplius ei aut obnoxiuS; aut possit esse culpabilis. Nam multa habere de rebus praedictae ecclesiae fertur, eumque opinio pene auctorem extitisse in ven- ditione rerum eius, vel aliis illicitis asseuerat. Quod si ita esse, sicut dicitur, manifeata veritate patuerit, certus sit inultum hoc nuUatenus remanere. Expensa vero, quae necessaria fuerit pcr oeconomum, qui tempore mortis praedicti episcopi inuentus est, erogetur, qua- tenus rationes suas, futuro episcopo ipse, ut nouit, exponat. Cuncta quidem quae tibi at^-enda mandauimus, cum consilio magnifici atque eloquentissimi Marcelli, filii nostri, te agere profecto necesse est, quatenus ita omnia quae huius praecepti pagina continet, solicite strenueque possis implere, ut nulla te neglectus culpa respiciat.
Mansi Collectio Concil. T. IX. str. 1125. '
XXII- 69B. mjeseca travnja. U Rlmu.
Qrgur L papa rieiava Eonorata nadcfjakona solinskoga od svih pregrieSakdh radi hojih maSe
ohtuien.
Gregorius, Honorato archidiacono salonitano.
Dudum quidem decessoris nostri nostraque praeceptio ad dilectionem tuam cu- currerat, in qua et de obiectis tibi calumniose capitulis fueras absolutus, et in tui gradus
16
ordiae gioe aliqua te instituimus altereatione restitui. Sed quta ruraus ante non multum temporis apatium; ad romanam ciuitatem veniens, de aliquibus illic actis incongrue, et de sacrorumes conquestus alienatione vasorum; atque dum pro hac re, quae tuis obiectionibus respondere potuissent, sustineremus in hac ciuitate personas, Natalis episcopus tuus de hac luce migranity necessarium iudicauimus easdem praeceptiones, tam decessoris nostri; quam nostrasi quas dudum, ut dictum est, pro tua absolutione transmisimus, praesentibus deincepB apicibus confirmare. Quamobrem a cunctis tibi obiectis capitulis te plenius absoluentes in tui te ordinis gradu sine aliqua volumus altercatione permanere^ ut nihil tibi penitns mota a praefato viro questio qualibet oceasione praeiudicet. De eis autem capitulis, de quibus conquestus es, Antonino subdiacono et rectori illius patrimonii sanctae^ cui deo auctore praesidemus, ecclesiae, instanter iniunximus, ut si quidem in his ecclesiasticas inuenerit immixtas esse personas, cum summa causas ipsas districtione atque auctoritate diffiniat Sin autem cum talibus res agitur, in quas ecclesiastice vigor non possit iurisdictionis extendi, de singulis quibusque capitulis probationes inter publica gesta depossitas ad nos absque uUa dilatione transmitat^ ut instructi subtiliter sciamus quid de his debeamuS; Christo auxiliante; disponere.
Mansi Collectio Concil. T. IX. str. 1131.
XXIII. 593. mjeseea srpnja
Grgur L papa odohrava izhor naddjakona Honorata za hiskupa solinskog.
GregoriuB; clero ecclesiae salonitanae.
Dilectionis vestrae scripta relegentes, electionem vos in Honoratum archidiaconum vestrum fecisse didicimus, et omnino nobis gratum fuisse cognoscitC; quod olim expertum virnm et grauem moribus^ ad episcopatus ordinem elegistis. Cuius etiam et nos personam quia dudura est nobis bene cognita, comprobamus, cumque vobis iuxta desiderium vestrum et nos ordinari uoluimus sacerdotem. Pro qua re hortamur uos in eius electione sine aliqua ambiguitate persistere. Nec quedam uos res ab eius debet persona deflectere; quia sicut ista laudabilis nunc probatur electiO; ita, si quod absit; dilectionem vestram ab oo quisquam deniare seduxerit, et animae vestrae grauamen et opinioni maculam infidelitatis imponet. Eos vero qui ab lectionis vestrae unitate inconsiderate discordant, ut vobiscum sentire possint, ab Antonino subdiacono nostro fecimus adqioneri. Cui etiam de persona Malchi fratris et coepiscopi nostri, quid oporteat fieri iampridem iniunximus. Sed quoniam et ipsi scripsimus, credimus eum ab inquietudine vestra sine mora quiescere. Qui si fortasse^obedire quocumque modo neglexerit, contumacia eius modis omnibus canonicaQ nltionis districtione mulctabitur.
Mansi Collectio. Concil. T. IX. str. 1139.
XXiy« 59^. mjeseca listopada.
Grgur 1. papa zabrat^i^e biskupom dcUmatinskim bez njegova znanja posvetUi Maksima biskupa
solinskoga.
Oregorius, universis episcopis per Dalmatiam.
Oportuerat quidem fraternitatem vestram diuini respectu iudicii, clausis carna* libas oculis, nihil quod ad deum pertinet a reota mentis intentione omittere, nec cuiuslibet
16
hominis (Acutm rectitadini iastitiae praeponere. Sed postqaam mores vestri ita Bont saecii- lariboa tradacti negotiis, at obliaiscentes omnem sacerdotalis in vo bis bonoris tramitem, cunctamqae Baperoi metus intuitum, non qaid deo, sed quid vobis placeat studeatis explere, necesse habuimas haec ad yos districtiora specialiter scripta transm ittere, quibus ex beati Petri principis apoBtoIorum auctoritate praecipimus, ut nulli penitus extra consensum per- misaionemque noBtram, quaotum ad episcopatuB ordinationem pertinet, in Salonitana ciui- tate manuB praeBumatiB imponerc; nec quemquam in ciuitate ipsa, aliter quam diximus ordinare. Quod bi contra haec quidpiam vel sponte vestra, vel a quolibet coacti prae- BuropseritiBi vel tentaueritis agere, decernimuB vos a dominici corporis et sanguiniB parti- cipatione priuatoB; quatenus ex eadem ipsa attrectatione vestra, vel voluntate transgre- diendae praeceptionis noBtraC; a caelestibuB myBteriis alieni sitisy nec is quem ordinaueritis habeatur episcopus. Nos namque nullum cuius vita reprehendi potest, ordinari temere volumus. Quod si Honoratus diaconus indignus ostenditur, de vita moribasque eius qai electus fuerit nobis renuntiari volumus, ut quidquid in bac re agendum est^ cum con- Bensu nostro salubriter permittamus impleri. Confidimus enim in omnipotentem dominum quia^ quantum ad intentionem nostram pertinet, nunquam, quod no stram grauare posset animam, numquam sinerous fieri quod vestram grauare possit ecclesiam. Sin vero in qualibet persona ita voluntarius omnium consensus accesserit, ut auctore deo digna sit, et non sit qui ab eius ordinatione dissentiat, hanc a vobis in eadem salonitana ecclesia ex presentis epistolae nostrae concessa licentia volumus consecrari ; excepta dumtaxat persona Maximi; de qua ad nos multa mala perlata sunt , quae si ab appetitu maioris ordinis non cessaty restat^ ut arb tror, quatenus subtiliter discussa, ipso quoque, in quo est| officio careat.
Maosi Collectio Condl. T. IX. str. 1166.
XXT. 594. mjeseca sie^nja. U Bima.
Orgur 1, papa igobdt^e Maksima i one koji ga posveii^e biskupom solinskim, dok se nedo-
kaiey da je doista istinskom doevolom carskom posveden, .
Gregoriusy Maximo praesumptori in Salona.
Licet cetera cuiuspiam talia viae sunt merita, ut nihil sit quod ex his sacerdo- talibus valeat ordinationibus obuiare, tamen solius nefas ambitus seuerissima canonum districtione damnatur. Cognouirous itaque quod vel surrepta, vel simulata piissimorum principum iussionO; dum vita dignus non fueris te ad sacerdotii ordinem cunctis venera- bilem prorupisse. Quod nos ideo sine ulla haesitatione credidimuS; quia vitam aetatemque tuam non habemus incognitam : ac de>nde, quia serenissimi domini imperatoris animum non ignoramuSy quod se in caussis sacerdotalibus miscere non soleat, ne Dostris in Aliquo peccatis grauetur. Additur inauditum nefas, quod post interdictionero quoque nostram, que sub excomrounicatione tua, ordinantiuroque te facta est, caesis presbyteris, diaconibus, ceteroque clero roanu militari ad medium diceris deductus. Q uam rem nos consecrationem dicere nullo modo possumus, quae ab excommunicatis est hominibus celebrata. Quia igitur sine ullius exempli forroa violasti talero tantaroque sacerdotii dignitatem, praecipimus ut usquedum domioicis vel responsalis nostri cognouerimus apicibus, quod non surreptitia, Bed vera fueris iussione ordinatus, nullatenus tu ordinatoresque tui attrectare quidquam
17
praesumatis sacerdotalis o£Rcii, neqae usqne ad rescripium nostrum, ad cultum sacri altaris accedere. Quod si contra haec agere praesumpseritis, anathema vobis sit a deo, et a beato Petro apostolorum principe, ut contemplftcione iudicii vestri, ceteris quoque catho* licis clericis ultionis vestrae praebeatur exemplum.
Manai. Collectio. Concil. T. IX. str. 1170.
XXYL 594. mjeseca koloYOza.
Grgur 7. papa odgovara Marcelu skolastikUy da nemo^e usliSati njegovu molbu podneSenu radi
Maksima biskupa solinskoga.
Gregorius, Marcello scholastico.
Gloriae vestrae caritas sic in nostro corde semper inuigilat, ut nihil sibi corpo- ralis defenda^ absentia. Nam quamuis a carnalibus oculis longe est, mentis tamen a^pec- tibus nunquam deest. Frequenter enim nos voluntas ad scribendum desideranter impellit, sed occupatio non permittit Dum ergo nobilitatis vestrae peritia non ignoret^ quantis sit locus noster occupationibus inuolutus, quod a scribendi interdum cessamus officio, non voluntatis sed necessitatis esse consideret. Gloria autem vestra, quod tardius sua nos requirit epistoia^ qua possit excusatione defendere non videmus. In hoc igitur sola me debui tacitumitate defendcre, sed feruor caritatis linguam meam non pertulit habere silentium. Salutantes itaque cum omni affectu atque dulcedine, indicamus nos grauiter contristatos, quod illa a nobis voluistis expetere, in quibus dum voluntatem vestram per- ficere quia obsistit ratio, non valemus, contristare vos, quod nolumus^ videmur. Nam hoc nos sine correctione relinquere ecclesiastica non siuit aliquo modo disciplina; nec vos pro talibus decet potere, ne non rectitudini sed indisciplinationi, quod absit, videamini consentire. Caussa vero eiusdem Maximi, pro quo nobis scribitis, quem si missarum so- lennia celebrare praesumpserit, iam sacri corporis communione priuauimus, matura quando oportuerit, deliberatione, sicut deo nostro placuerit, iudicabitur atque disponetur. Oramus autem omnipotentem dominum, ut et hic vos sua protectione custodiat, et ad aetei*nae vi- tae praemia perducat. Mense Augusto, indictione duodecima.
Mansi. Collectio Concil. T. IX. str. 1183.
XXVII. 694. mjeseca prosinca. U Blmu.
Grgur 2. papa pi§e Sabinijanu djakonu u Carigrad radi Maksima biskupa soUnskoga.
Gregorius, Sabiniano diacono.
De caussa Maximi preuaricatoris quid actum sit, cognouisti. Sed postquam sere- nissimus domnus imperator iussiones transmisit ut ordinari minime debuisset, tunc ad altiorem superbiam erupit. Nam homines gloriosi viri patricii Romani ab eo praemia acceperunt; eumque ita ordinari fecerunt, ut Aotonium subdiaconura et rectorem patri- monii^ nisi fugisset, occiderent. Ego autem epistolas transmisi, postquam eum ordinatum contra rationem cognoui, et contra consuetudinem, ut missarum solennia celebrare non praesumeret; nisi prius a serenissimis dominis cognoscerem^ quid de eius persona iussis-
2
18
sent. Quae scripta mea publice relecta vel in ciuitate posita, publice Bcindi fecit, atque in conteptum sedis apostolicae apertius exiliit Quod ego qualiter patiar, scis qui ante paratior sum mori, quam bcuti Petri apostoli ecclesiam meis diebus degenerare Mores etiam meos bene cognitos habes, quia diu porto, sed si semel deliberauero non portare contra omnia pericula laetus vado. Unde necesse est cum dei auxilio periculo succurcre, ne cogatur excedendo peccare. Vide quae dico et pensa ex quanto dolore sunt. Peruenit vero ad me, quia transmisit nescio quem clericum; qui diceret, quia Malchus episcopus in custodia pro solidis occisus sit. De qua re unum est quod breuiter suggeras sere- .nissimis dominis nostris; quia si ego seruus eorum in morte Longobardorum me miscere voluissem, hodie Longobardorum gens nec regem, nec duces^ nec comites haberet, atque in summa confusione esset deuisa. Sed quia deum timeo in mortem cuiuslibet hominis me miscere formido, Malchus autem episcopus neque in custodia fuit, neque in aliqua afflictione, sed die qua caussam dixit; et addictus est nesciente me, a Bonifacio notario in domum eius ductus est, cui et prandium factum est, ibique prandit et honoratus est ab eo, et nocte subito mortuus est; quod iam dilectionem tuam arbitror cognouisse. Exhila- ratum autem nostrum pro illa re dirigere uolui. (etc.)
Mansi Collectio Concil. T. X. str. 83,
XXVIIT. 595. mjeseca siej^nja. U Rlmii.
Qrgur L papa piie Konsiantini supruzi cesara Mavricija o nepokomosti hiskupa soUiiskoga
Maksima.
Gregorius, Constantinae Augustae. (Ostalo izostavljeno.)
Viginti autem iam et septem annos ducimus, quod in hac urbe intcr Longo- bardorum gladios uiuimus. Quibus quam nmlta hac ob ecclesia quotidianis diebus ero- gantur, ut inter eos viuere possimus, suggerenda non sunt. Sed breuiter indico, quia sicut in Rauenae partibus dominorum pictas apud primum exercitum Italiae sacellarium habet, qui caussis superuenientibus quotidianas expensas faciat, ita et in hac urbe in caussis ta- libus eorum sacellarius ego sum. £t tamen haec ecclesia quae uno eodcTuque tempore, clericis, monasteriis, pauperibus^ populo, atque insuper Longobardis tam multa indesinenter expendit, ecce adhuc ex oranium ecclesiarum premitur afflictione, quae de hac unius hominis (Joannis Episcopi) superbia multum gemunt, etsi nihil dicere presumunt. 8aIo- nitanae uero ciuitatis episcopus, me ac personali meo nesciente, ordinatus est, et facta res est quae sub nullis .anterioribus principibus euenit. Quod ego audiens, ad eundem praeuaricatorem, qui inordinate ordinatus est, protinus misi, ut omnino missarum so- lennia oelebrare nullo modo praesumeret, nisi prius a serenissimis dominis cognoscerem si hoc fieri ipsi iussissent, quod ei sub excommunicationis interpositione mandaui. Et contempto me atque despecto, in audaciam quorumdam saecularium hominum, quibus, denudata sua ecclesia praemia multa praebere dicitur, nuncusque missas facere praesumit atque ad me venire secundum iussionera dominorum noluit. Ego autem praeceptioni pietatis eorum obediens, eidem Maximo qui me nesciente ordinatus est, hoc quod in ordinatione sua me, vel responsalem meum praetermittere praesumpsit, ita ex corde laxavi, ac si me auctore fuisset ordinatus. Alia vero peruersa illius, scilicet mala corporalia, quae cognoui; vel quia cum pecuniis est electus, vel quia excommunicatus missas facere praesumpsit, propter deum irrcquisita praeterire non possum. Sed opto et dominum
19
deprecor, quatenas nihil in eo de his quae dicta sunt, valeat inueniri, et sine periculo animae meae^ cau88a ipsius terminetur. Prius tamen quam haec cognoscantur, serenissimus dominus discurrente iussione praecepit, ut eum venientem cum honore suscipiam. Et ▼alde graue est^ ut vir de quo tanta et talia nuntiantur, cum ante requjri et discuti de- beat, honoretur. Et si episcoporum caussae mihi commissorum apud piisimos dominos aliorum patrociniis disponuntur, infelix ego in ecclesia ista quid facio? Sed ut episcopi mei me despiciant^ et contra me refugium ad saeculares iudices habeant, omnipotenti deo gratias ago, peccatis meis deputo. Hoc tamen breuiter suggero, quia aliquantulum expecto, et si ad me diu venire distulerit, in eo exercere districtioncm canonicam nullo xDodo cessabo. In omnipotenti autem domino confido, qnia longam piissimis dominis vitam tribuet, et de nobis sub manu vestra, non secundum peccata nostra, sed secundum gratiae 8uae dona disponet. Haec ergo tranquilissimae dominae suggero, quia integerrima sere- nitatis eius conscientia quanto moueatur zelo rectitudinis atque iustitiae non ignoro.
Mansi. Collectiones Concil. T. IX. str. 1211. Caesar Baronius Annales. £ccle8. T. VIII. A. 594. C.
. 695. mjeseca veljaSe. U Rimu.
(xrgur I. papa nudi proljeranomu iz biskupije risamke (polag njekih srkmske) Sebastijanu biskupUy kqju god ifiprazi\jenu biskupiju sicUjansku, odobravc^udi §to nije htio primiti biskupiju
ponudjenu sebi od Anastazija Patriarke Antiokenskog,
Gregorius^ Sebastiano episcopo Rhiziniensi (vel Sirmiensi).
Dulcissima atque suaviasiraa fraternitatis tuae scripta suscepi; quae mihi, quamuis numquam desit a corde, sanctitatem tamen vestram quasi corporaliter praesentem fecerunt Sed omnipotentem dominum rogo, ut sua vos dextcra protegat, nobisque et hic tranquillam vitam et quando ei placuerit, praemia aeterna concedat. Sed peto, si illo me amore di- ligitis, quo praesentem seu)per amastis^ ut pro me enixius exoretis; quatenus omni- potens deus a peccatorum meorum nexibus me citius soluat, et corruptionis huius pondere exutum^ suo conspectui liberum existere faciat. Quamuis enim inaestimabilis sit caeledtis patriae dulcedo, quae trahat, multi tamen in hac yita dolores sunt,, qui ad amorem caelestium quotidie impellant. Qui mihi in hoc ipso solum vehementer placent, quia placere in hoc mundo aliquid non permittunt. Quae enim, frater sanctissime, de amici vestri domni Romani persona in hac terra patimur, loqui minime valemus. Bre- viter tamen dicO; quia eius in nos malitla gladios Longobardorum vicit, ita ut benigniores videantur hostes, qui nos interimunt; quam reipublicae iudices, qui nos malitia sua, rapinis atque falaciis in cogitatione consumunt. Et uno tempore curam episcoporum atque cle- ricorum, monasteriorum quoque et populi gerere contra hostium insidias sollicitum vigi- lare, contra ducum fallacias atque malitias suspectum seroper existere, cuius laboris, cuius doloris sit, vestra fraternitas tanto verius penset^ quanto me, qui haec patior, purius amat. Praeterea debitum sallutationis alloquium soluens, indico quod ad me, Bonifacio defensore referente, peruenerit, quia vir sanctissimus frater noster domnus Anastasius pa- triarcha in una suarum ciuitatum regendam vobis ecclesiam comraittere voluit, et con- sentire noluistis. Quem sensum ac sapientiam vestram valde ego libenter araplexus sum, laudaui vehementer, et vos felices, me infelicem esse deputari, qui hoc tali tempore regimen
20
ecclesiae suscipere consensi. Si tamen aninius vester fortasse fratribus condescendendo, et misericordiae operibus intentus, ad hoc unquam consentire decreuerit, peto ut amori meo alium minime praepunatis. Sunt enim in Sicilia insula ecclesiae vacantes episcopis, et si uobis placet auctore deo ecclesiam regere, iuxta beati Petri apostoli limina, cum eius adiutorio melius potestis. Sin vero non placet, feliciter iusta, ut ista in vobis intentio permaneat, et pro nobis infelicibus exorate. Omnipotens autem dcus in quocumque vos esse loco voluerit, sua protectione custodiat et ad caelestia vos dpna perducat.
Mansi. Collectio. Concil. T. IX. str. 1212.
XXX. 595. U Rimu.
Grgiir 1. papa pozivlje Maksima hishupa solinskoga u Rim pred crkveni sud.
Gregorius,. Maximo praesumptori ecclesiae salonitanae.
Quotiens contra ecclesiasticara quid gestnm dicitur disciplinam, ne nos ante deum culpa ex dissimulatione redarguat, irrequisitum hoc relinquere noti audemus. Peruenit itaque ad nos, quod per simoniacam haeresim fueris ordinatus. Sed et alia de ' te malta bic dicta sunt, de quibus unum quam maxime fuit, propter quod necesse habuimus te Bummopere per scripta nostra prohibere, ne missarum solennia celebrare debuisses, doneo quid esset verius, potuissemus addiscere. Ne ergo, fili, ecclesiae diu videantur non habere pastorem, et ne per haec quae dicuntur, si indiscussa remanserint, huiusmodi se vitium tendat in plurimos, hortamur ut ad nos venire omni postposita excusatione festines, quatenun seruata iustitia, haec et cognoscere et finire secundum canonica instituta Christo reuelante possimus. Ita autea> fac, ut ad veniendurn arapiius iam raoras non ingerasy ne ipsa te magis absentia obnoxium his quae dicuntur assignet, et nos in te haec res non solura propter dicta crimina, quae purgare subterfugis, sed etiam propter inobedientiae culpam durius, scilicet ut in contumacem, cogat ex concllio ferre iudicium.
Mansi. Collectio Concil. T. X. str. 3.
XXXI. 596. mjesecii siecnja. U Rimu.
Qrgur 1, papa eapovieda opetovano Maksimu biskupu solinskomu, da dodje u Rim i da ne
proganja l-^avlina biskupa i Ilonorata naddjakona,
Gregoriua, Maximo in Salona, qui episcopatum arripuit.
Dura scriptis nostris, quaesitis quibusdam excusationibus, differs obedientiam ex- hibere, dum pro veritatis satisfactione toties a nobis admonitus venire postponis, iis quae mdversura te dicta sunt fidera ex hoc raagia accomodas, et vel si quae alia deesse vide- bantur, quae grauent aut noceant, id agis ut sola dilatio faciat, et accuset te esse culpa- bilera. Humiliare tandem et obedientiae te subraitte, atque ad nos sine excusatione aliqua venire festina, ut requisita et cognita veritate, secundura dei tiraorem, quidquid aequum canonicumque fuerit decernatur. Certus enim esto, quia iuatitiam tibi, ct canonum statuta
21
seruabimus, atque caussae tuae renelante domino veritatis auctore, amicum iustitiae finem imponemus. Nam quod postulas ut illuc personam dirigere debeamus, qua praesente de hia quae dicuntur possit esse probatio; esset utrumque excusabiie, si unquara ratio ei qui accusatur necessitatem probationis imponeret; at postquam non tibi, sed accusantibua hoc onus incumbit, ad nos, sicut praefati sumus, dilatione cessante, venire non desinas ; et aut sine mora adderit accusator, qui ea quae de simoniaca haeresi uel aliis dicta sunt, congruenti probatione suffulciat, aut certe in fais quae ad salubritatem negotii ipsius per- tinent, interueniente beato Petro apostolorum principe dispensatio iusta proueniat, qua- tenus nuUa nos ante deum dissimulatione, pro eo quod haec ad nostram conscientiam peruenere, reatus culpa possit confundere. Quod vero indicas serenissimos dominos, ut illic debeat esse cognitio, praecepisse; nos quidem nullas eorum alias de hac re^ nisi v^t ad nos venire debeas, iussiones accepimus. Sed etsi forsitan pro reipublicae suae utilitate, quae diuina sibi largitate concessa est, multa cogitantibus, et in diuersis solicitudioibus occupatis suggestum est, et eorum iussio per obreptionem elicita, postquam et nobis et omnibus notum est piissimos dominos disciplinam diligere, ordines seruare, canones vene- rari, et se in caussis sacerdotalibus non miscere, instanter exequimur, quod et illorum iuuat animam atque rempublicam; et ad quod nos terribilis tremendique iudicis respectus impellit. Quiesco ergo a cunctis excusationibus, et huc adesse non differas, ut veritatis indagatione roborati, caussae tuae tandem terminum imponamus. Quod autem valde te perti- mescere ac omnino trepidare cognouimus, ne hoc fortasse in te ulciscamur, quod sine nostro consensu ad sacerdotalem ordinem cognosceris inordinate prorupisse, intolerabilis quidem culpa est^ sed hanc secundum iussiones sereuissimi domini imperatoris, si ne- quaquam amplius in contumaciae tuae errore perstiteris, laxamus ; atque de hac re contra te minine mouemur. Sed et alia quae nobis dicta sunt irrequisita praeterire non patimur Quia vero dudum scripta tibi transmisimus, ut quoadusque voluntatem eiusdem sere- nissimi domini cognosceremus, missarum solennia nullo modo celebrare auderes; sed tu elata mente egisti callide ne eadem scripta susciperes, quae tamen eorum esset sententia, quoquo modo cognouisti, sed seruare noluisti; ideoque ea quae tibi prius scripta trans- misimus confirmamuS; ut missarum solennia ceiebrare non audeas, donec omnia quae contra te dicta sunt, subtiliter inquisita fuerint ac discussa. Quod si peruerso forsitan ausu celebrare praesumpseris, ab interdictae pridem eommunionis interminatione liberum te non esse cognoscas. Nam etiamsi; alii excessus desint, pro hac solummodo culpa su- perbiae dominici te corporis ac sapguinis communione priuamus. Pro qua re obedientiam quam decet exhibens, ad nos summopere, sicut diximus^ venire festina, ita ut triginta dierum spatium habeas, quatenus iter tuum praepares, et omni excusatiooe postposita huc adesse non differas. Si qua autem a iudicibus, vel manu militari, vel a populo ad contra- dicendum itineri tuo occasio fuerit exorta, qua calliditate agatur, agnoscimus. Ipse ergo iam videas, quam vel hic hominibus, vel in futuro iudicio omnipotenti deo de tua reddas obligatione rationem, qui districtam in te ex tuo contemptp prouocasti sententiam. Prae- terea peruenit ad me, quia Paulinus frater et coepiscopus meus^ et Honoratus ecclesiae Balonitanae archidiaconus^ pro eo quod praesumptioni tuae noluerunt praebere consensum, graues a te molestias patiantur, ita ut datis fideiussoribus sint constrictiy quatenus eia ciuitatem vel domos suas egredi omnino non liceat. Quod si ita est, vel sero iam ad aensus salutis rediens, scriptis praesentibus acceptis, ab utrorumquo te suspende molestia, at eis libera sit licentia vel ad me veniendi; si voluerint, vel quomodoiibet alibi pro suis utilitatibua proficisci.
Mansi Coll. Conc. T. X. str. 17.
22
XXXn. 5%. mjeseca o2iijka. U BimiL
Grgur 1. papa poiUe sveeenstto t vlastdinstvo soUnsko proti ieabranomu di^teptc Maksimttj iudeci se, da osim biskupa Pavlina i naddjakana niiko proti njemu ustao nije,
GregoriuSy dilectissimis filiis, clero, et nobilibus Salonae consistentibas.
Penienit ad me qaosdam peraersae mentis homineSy at dilectionis Testrae aiiimos valnerarent, vobis insinaare conatos, qaia ego contra Maximam qaodam odio mooear, et non magis qaae canonica, sed ea qoae farons sant exeqai concopiscam. Sed absit hoc, absit a sacerdotali animo. ut in qoalibet caossa prioato zelo mooeator. £go aotem et Tcstrae diiectioni prooidens, et meae animae omnipotentis dei iadiciom pertimesceos, eiosdem 3Iaximi caussam, sobtiliter exqairi desidero ; si nullis criminibos pressos, qoae sacro ordini contradicanty si non per simoniacam haeresim, id est, praemia qoibosdam se eli- gentibos praebendo, ad sacerdotale pertingere officiom cooator. Tonc enim liber pro vobis apod dominum interce&sor erit, si non obligatus de sois ad locom intercessionis venerit Cuios tatnen iam coipa superbae in aperto monstratur, qnod euocatos ot ad nos venire debeat, dioersis excosationibus renititur, refugity metuit Unde ergo trepidat^ si eom de his qoibos inclamatus est conscientia non accusat? Ecce enim iam dio dilectio vestra sine pastore est, et sicut vobis omnipotens deus innotescat, vehementer destitutioni vestrae, et meduliitus ex toto corde compatior. Audio enim quae in grege domini dilaniationes fiunt. Sed cnm pastor deest, quis contra lupos inuigilat Ideoque praedictom Haximom, ot huc ad nos veniat, urgeo, quatenos si hunc innocentem inoenire possimos, coofir- memos. Sio vero ea quae de eo dicta sunt vera patuerint, non iam tamdio dilectio vestra per intcrpositionem personae eios destitota sit. De me enim certom tenete^ quia odio, nec priuati studii zelo contra eum itioueory sed quidquid canonicum instomqoe faerit^ aoctore deo decerno. Miratus aatem valde sam, quiain tanto salonitanae ecclesiae clero vel populo vix duo ex sacris ordioibus inuenti sunt, frater scilicet et coepiscopos noster Paulinus et dilectissimus filius meus Honoratus archidiaconus eiusdem ecclesiae, qui communicare Maximo sacerdotium rapienti minime consentirent, et se christianos esse cognoscerent. Debuistis enim, filii carissimi^ pensare ordines vestros, et quem sedes apostolica repellebat. repulsum cognoscere, ut prius, si posset, ab illatis criminibus mundaretur; et tunc ei vestra dilectio communicaret, ne particeps obligationis eius existeret. Hos tamen erga caritatem vestram visceribus pietatis adstringimur, et quia quosdam vestrum violenter pressos ad consentiendum ei, et ad comraunicandum cognouimus; omnipotentem dominum deprecamur, ut vos ab omni reatu peccatorum, atque ab omnibus vinculis alienae obliga- tionis absoluaty vobisque et in praesenti vita suae protectionis gratiam tribuat, et nos de vobis in aeterna patria gaudere concedat. Mense Martio, indictione decimaquarta.
ManBi CoUectio. CoDcil. T. X. str. 18.
■
XXXIIL 596« mjeseea srpnja. U BimiL
Gtrgur L papa nagovara sve6enstvo, vlastelinstvo i puk sadarski, da se nedruse s isobdenim
Maksimom biskupom solinskim.
Gregorius, presbjteris, diaconibns et clero, nobilibus ac populo, Jaderae consistentibus, et
militibus qui Maximo praeuaricatori communicauerant.
Peruenit ad me quosdam vestrom, ignorantia vel necessitate deceptos, his qoi ab apostolica sede, culpa, sicut nostis, exigente, communione priuati sont, commaoicasse,
23
qnoBclam vero se salubri discretione, protegente domino, Buspendisse; et quantum de constantibua gaudeo, tantum de deuiantibus ingeraiBCo; quoniam sacrae communionis mjBteria^ quae ad abaolutionem nobis diuina pietate concessa Bunt, in detriraentum magis Buae animae perceperunt. Et quia sicut vobis omnipotenB deus innotescat veheroenter, cari- tati veBtrae medullitus et extoto corde compatior, paterno affectu obtestoratque Buadeo, ut ab illicita communione se quisque suspendat, et quos apostolica Bedes in comraiinioniB Buae consortium non recipit^ omnino refugiat, ne inde reus ante conBpectum aeterni iudicis unde poterat saluari consistat. Comperi autem quod quidam peruersae mentis horaines illic insinuare conati sunt, quia ego contra Maxiraum quodam odio mouear, et non ea quae canonica, sed ea potius quae furoris sunt exequi concupiscHm. Sod absit hoc^ absit a sa- cerdotali animo, ut in qualibet caussa priuato zelo moueatur. Ego vero populo in illis partibus consistenti, ac meae animae prouidens, et omnipotentis dei iudicium pertiraescens, cauBsas eiuBdem Maximi exquiri volo, et cum omni sinceritate reuelante domino quod est canonicum definire. Cui quoniara frequenter scripsimus, ut non prius sacra missarum * Bolennia celebraret, quam cauBsam eius potuissemus agnoscere, alioquin esset communione priuatus, et ex hoc iam superbiae ipsius culpa in aperto monstratur, quod saepiuB, sicut dixi, admonitus ut ad nos veniret, diuersis . excusationibus renititur, refngit, metuit. Unde ergo trepidat, si eum de his quae dicta sunt conscientia non accusat? Haec ergo cognoBcenteSy post^uam vobis nullam de ignorantia excusationeov assumere potestis ; rogo bortor et moneo, ut prohibita^ vos communignis consortio per omnia suspendatis, nec cuiquam sacerdoti, suprascripto Maximo comraunicanti; contra animam suam quisquam vestrum communicare praesumat. Quia tamQu audio, sicut praefatus sum, quosdam vestros ignorantia lapsos, quosdam etiam ad comraunicandum violenter esse oppressos, omnipo- tentem dominum deprecor; ut et eos, qui huic prauitati minime consenserunt, perpetua gratiae suae protectione custodiat, et optata eis largitate respondeat. Et illos quos aut studium aut ignorantia, aut alia quaelibet caussa traxit in culpam, ab> omni reatu pecca- toram, atque ab omnibus vincuIiB alienae obligationis absoluat^ oranibusque in praesenti vita protectionis suae gratiam tribuaty et nos de vobis in aetema patria gaudere concedat. Ut igitur haec vobis intercessio apud deum saiuatorem nostrum proiiciat, adhortationibus DOBtriB pro animae vestrae saiute obedientiam exhibete, et ab illis sacram communionem percipite, quoB se ab antedicti Maximi comraunione abstinuisse vel abstinere cognoscitis.
Mansi. CoUect. Conc. X. str. 32.
«
XXXIV. 597. mJeBeca travnja. U Rimu.
Chrgur 1. papa nalaSe Sabinijanu biskupu zadarsJcomu da ne ob6i s izobcenim od crkve Maksimom biskupom soUnskimf i da dodje zajedno s biskupi dalmatinskimi u Rim.
Gregorius, Sabiniano episcopo Jadertino.
Si dispensationis ecclesiasticae regulam et antiquae consuetudinis ordinem solicita staduisses consideratione pensare, nec tibi aliqua illicitae praesumptionis culpa subreperet, nec alii occasione tui peccati discrimen incurrerent. Itaque cognouisse te non est am- biguum, qiiia dum ad nos quaedam de Maxirao peruenissent, quae sacerdotii prouectum non leuiter impedirent, nostrura in eius persona non fuisse consensura, nec prius eum nos vohiiSBe ad hoc quod nitebatur accedere, quam digna de his quae dicta erant satis- factio proueniret. Quod cum seruare, et tu' oranino debuisses, actum roagis est ut ante- dictuB MaximuB caecae mentis suae auiditate opiscopatum arripiens, ad suam te incaute
24
▼olantatem contra nostram vetitam inclinaret Sed ne vel tnnc irreqaisita quae ad nos perlata faerant permanerenty nostris at buc veniret epistolis est accersitas. Qaem etiam prauo studio differentem, carae nobis fuit sub interdictione commonionis iteratis epistolia admonere, ut ad nos pro sui purilicatione venire excusatione postpoaita properaret. Sed elegit excommanicatioui saccumberey qaam obedientiam exhibere. Unde contigit ut per- uersae ipsius mentis prauitas in suam alios secum, quod dici nefiis est, perditionem conuolueret. Nunc autem quia ab eius te neqaitia ^cognouimus dissentire, deniqae at nec ei coiJimunices, nec nomiuis ipsius facias inter sacra missarum solennia mentionem, ut animae tuae vel sero te ab eo discordasse proficiat, scriptis te praeaentibas adhortamur, quatenus ad nos mora submota venire non differas, sed et alios tecam, quos tamen po- tuerisy episcopos ceterosque religiosos festines addacerCy ut caussa sabtilius examinata, et nostra^ si res exegerit, congrue decenterque debeat absolutio prouenire, et hi qoi in peccato eiusdem temeritate coUapsi sunt, ad uiam salutis, auxiliante beato Petro aposto- ^ loram principe, dispositione deo placita reuocentur. Sciat autem quisquis ad nos episcopua vel religiosus venerit, nullum se praeiudicium vel iniastitiam sustinere, sed ita ibterim cognita veritate quae redemptori nostro placueriot ordinari^ quatenas ex ipsa nostra dis- pensatione domino soffragante cunctis appareat, non nos proprio odio contra aliqaem, sed dei zelo et ecclesiastici ordinis libramine commooeri.
Mansi. Collectio Concil. T. X. str. 59.
XXXy« 597. mJeBeca prosinca. U BimiL
Grgur I, papa prima u mUosi Sabinijana biskupa zadarskoga, koj poradi druzenja s Maksimom
morade zatvoren u monastiru pokoru diniti ; zajedno mu nalaze da ga izviesti o stanju Florencija
biskupa dubrovackoga, kojega bija§e prognao pokojni Natal biskup solinski.
Gregorias, Sabiniano episcopo Jadertino.
Sicut perseueranti culpae, debetur iure oindicta, ita resipiscentibas est venia con-
4
cedenda. Kam ut res illa contra se merito iracondiam excitare^ si haec in sua prorsaa dilectione solet concordiam propagare. Et ideo qaia fraternitatem tuam a consortio et communione Maximi, ubi te prius neglectus impulerat, in tantum postea grauitas sacer- dotii ad animum redocta suspendit, ut eius sola nullatenus patereris esse scgregatione contentusy nisi et in monasterii te claustra recipiens dudum commissa defleres ; eapropter in nostra te gratia ad communionem receptum esse non dubites, nam quantum nos prius culpa tuae caritatis offenderat, tantum poenitentia mitigauit. Hortor igitur, dilectissime fratcr, ut gregi dominico pastoralem solicitudinem instanter impendas; lucrumque de comissis ouibus facere diligenter inuigiles^ ut tantum tibi copiosae retributio mercedis exuberet, quantum in aduentum aeterni iudicis multiplices laboris fructus obtuleris. Stude itaque in culpa lapsos erigere, stude errantibus regrediendi viam ostenderCy stude communione pri- uatos ad communionis salubriter gratiam reuocare. Sit ceteris caritatis vestrae reaerslo ereptionis officium, sit salutis exemplum ; quatenus dum errantes gressus ouium ad septa summi pastoris solicitudinis vestrae cura direxerit, nec ipsae luporum dentibus relinquantur expositae; et te in aeterna vita, quod summopere petendum est, dignae compensatio retri- butionis excipiat. De caussa vero quam nobis scripsistis, ut debeamus, ne in urbe regia contra vos surripiatur, esse soliciti, animos vestros res ista non turbet. Nam responaali
25
noBtro omnino studiose mandauimuB, ut solicitum cautumque se debeat exhibere. Et con- fidimus de dei nostri potentia, quia id agitur^ ut vos nullius contra rationem aut turbare quoquomodo aut premere possit aduersitas. Praeterea habitatores Epidauriensis ciuitatis Florentium, quem suum esse dicunt episcopum; sibi a nobis restituendum studiosissime poposcerunty asserentes frustra eum ad solam tantummodo voluntatem Natalis quondam episcopi detrusum exilio. Et ideo quid de eius caussa fraternitas vestra cognouit, nobis sais subtiliter epistolis innotescat. Si autem necdum cognouit, requirat^ nobisque renuntiet| ut quidquid de eo statuendum sit certi deliberare audiutore domino yaleamus*
Mansi. Collectio Concil. T. X. str. 93.
XXXYI. 598. mjeseca lipnja. U Bimtt.
Crrgur 1, papa nagovara 8abin\jana biskupa zadarskogay neka sirpljivo podnosi progone biskupa
soUnskoga Maksima iz crkve isobdena.
Oregorius, Sabiniano episcopo Jadertino.
Satis, frater carissime, de sinceritate tua laetificor^ quod eam solliciti discretione iudiciiy et ubi obediendum est obedire, et ubi resistendum cst resistere, studio sacerdotali, cognosco. Cum quanta namque te deuotionis alacritate submiseris his^ quae ob culpam praeteriti excessus indiximus, litterarum tuarum, quas per latorem praesentium direxisti, pagina seruauit. Nec enim poterat aliter a dilecto fratre suscipi, quam a diligente man- datum est. Unde iu omnipotentis dei miseratione confido, quia ita eius te gratia protegit, ut per hoc etiam ab aliis absolutus, salubriter paruisse te gaudeas. De hoc verp quod te contristari caritas tua Maxirai praeuaricatoris et exoommunicati aemulatione signauit, ^ turbari non debet^ sed decety ut ad modicum tumentes inaniter fluctus patienter tolerando sustineas, et undarum spumas perseverantiae virtute substernas. Nouit enim patientia leuigare quod graue est, et constantia superare quod saevit. Animos ergo tuos aduer- sitas non deiciat, sed accendat., Audaciprem te in omnibus vigor sacerdotalis ostenda^'. Nam vera documenta veritatis sunt, promptiorem in duris, et fortiorem se quemquam in contrariis exhibere. Ut igitur rectitudinis robur a bono deliberationis suae nulia valeat impulsione conuelli, mentia gressus in eius petrae soliditatem^ sicut coepistis, dirigite, in qua redemptorem nostrum per totum mundum fundasse nostis ecclesiam, quatenus recta sinceri cordis vestigia in deuio itinere non offendant. Ea vero quae nobis scripsistis, vel praesentium lator coram positus explicauit, nos non credatis negligenter omittere, sed de his omnino sollicite cogitamus. Dilectissimo autem filio nostro Anatolio diacono iam et prius et nunc iterum omnia subtiliter indicauimus, hortantes ut quidquid ad utiiitatem ac quietem caritatis vestrae, vel filiorum vestrorum pertinet, creatoris nostri auxilio aaffragante, augere stricte ac studiose festinet. Et ideo fratcrnitatem vestram nec moeror afficiaty nec inimititia cuiuslibet affligat, nam diuinitatis gratia opitulante, in proximo adesse confidimus, ut et praefati praeuaricatoris et excommunicati praesumptio districtius repri- m^tar, et vestra quies^ sicut desideratis, adueniat. Excellentissimo quoque filio nostro exarcboi qui nobis eum studet commendare, de prauitate ipsius scribere nequaquam omisimus. Presbyterum vero, de quo nos fraternitas tua latoris praesentium relatiope con- . suluit; nuUa ratione in sacro ordine post lapsum aut permanere aut reuocari posse cog- noscas. Circa quem tamen mitius agendum est^ propterea quod commissum facinus facil
I
26
dicitur professione confesBUS. Praeterea pariter hic portitor quaedam ecclesiae vestrae privilegia a nostris concessa praedecessoribus intimauit. De quibus scriptis caritatis vestrae nos sabtilius volumus informari^ vel si qua ex eis scripta in ecclesiae vestrae scrinio reiacent, eorum huc exemplaria transmitti necesse est, ut quidquid ad honoris vestri reuerentiam^ vel genium praefatae ecclesiae pertinet, libenti animo parare possimus. Glorioso autem communi filio domno Marcello, si hac venire voluerit, instantius suadete, quia omnino eum videre desidero. iSi vero illic stare elegerit, ita vos ei in caritate, qua conuenity exhibete^ ut affectui ipsius quem circa vos habet, respondere, sicut condecet valeatis. Omnipotens deus gratiae suae dono vos et custodia protegat, et cor vestrum in ea, quae ei sunt placita, semper accendat. Mense Junio. Iddictione prima.
Mansi. Collectio Conci]. T. X. str. 102. Farlati Illyricaaf Sacrum T. V. p. 28.
XXXYII. 598. oko mjeseca lipnja. U Biniu.
Grgur h papa piSe MarinHanu biskupu ravenskom o njekom Ivanu doSaviem ie Panon^e hqjega
naHniSe biskupom u Novom gradu^ nalaie mu ujedno da povede ietragu proti Mc^ssimu biskupu
solinskomu, te ako bude potrebno da i biskupa mUanskoga kao sudca na iztragu poeove.
Gregorius, Mariniano episcopo Ravennae.
Latores ad nos praesentium viri clarissimi vicedominus atqne defensor venerunt, assercntes, quod in castello quod Nouas dicitur^ episcopus quidam, Joannes nomine, de Panoniis ueniens, fuerit constitutus, cui castello eorum insula, quae Capritana dicitur, erat quasi per dioecesim coniuncta. Adiungunt autem quod eodem episcopo violenter ab Istrico episcopo expulsOy alius illic fuerit ordinatus. De quo tamen hoc placuisse referunt, ut non in praedicto castro sed in sua insula habitare debuisset. Qui cum illic cum eis degeret, in errore se schismatis detinere noluit, atque cum omni plebe sua excellentissimo. filio nostro Calinicho exarcho petitionem dedit, ut cathoiicae ecclesiae cum omnibus qui cuai ipso erant, sicut praedixtmus, uniri debuisset^ Qui ut aiunt, a schismaticis persuaausi post semetipsum rediit^ et nunc omnis ille populus qui in praedicta insula consistit, sacerdotis protectione priuatus esti quia dum sanctae ecclesiae uniri desiderat, illum iam recipere non potest, qui ad schismaticorum errorem reuersus est, et petunt sibi ordinari alium debere. Sed nos, quia cuncta necesse est districte ac subtiliter perscrutari, hoc ordinandum esse praeuidimus, ut fraternitas tua ad episcopum mittat, eumque reuerti ad ecclesiae catholicae unitatem et ad propriam plebem admoneat Qui si iam monitus redirc contempserity grex dei decipi non debet in errore pastoris. J2t idcirco sanctitas tua illic episcopum ordinet^ eandemque insulam in sua dioecesi habeat, quousque ad fidem catho- licam Istrici episcopi reuertantnr, ut et unicuique ecclesiae suae dioeceseos iura Beruentur, et destituto a pastore populo non desit protectio et cura regiminis. In his tamen omnibus fraternitatem tuam decet solicite vigilare^ ut plebs eadem quae ad ecclesiam venit studi* osius admoneatur, quatenns constanter in sua reuersione fixa sit, ne vagis cogitationibus in erroris iterum foueam relabatur. Excellentissimum vero Exarchum petere studeat^ ut haec ipsa suis suggestionibus piissimis imperatorum auribus innotescat, quia quamuis iussio quae ad eum delata est, subrepta esse videatur, non tamen in ea iussione ei prae- ceptum est, ut volentes ad ecclesiam redire non permittat, sed ut inuitos hoc interim tempore minime compellat. Huius ergo caussae ordinationem in suam curam praedictus
27
filins noster suscipiat, quatenus suis reBponsis agat, ut quidquid ordinauerat dubium non fiat. Quod tamen et nos communi filio Anatolio scripsimus, ut haec piisimis principibus Bubtiliter innotescat. Excellentissimi filii mei domni Callinici exarchi assidue et impor- tune pro persona Maximi scripta susccpi. Cuius impbrtunitate victus, nihil habui quod ampliuB facere debuissem, nisi eiusdem Maximi caussam tuae fraternitati committerem. Si igitur ad fraternitatem vestram venerit idem Maximus, deducatur et Honoratus eius ecclesiae archidiaconus, ut cognoscat sanctitas tua si recte ordinatus est, si in simoniacam haereaim lapsuB non est, si ei de criminibuB corporalibns nihil obuiauit, si se non cog- nooit excommunicatum quando missas facere praesumpsit, et quidquid sub timore dei tibi yisum fuerit decerne, ut nos dispositioni tuae consensum deo auotore praebeamuB. Si autem tuaoQ fraternitatem suspectam praedictus filius noster habuerit, etiam reuerendisBimuB vir frater noster Constantius medioIanensiB episcopus Rauennam veniat, tecum resideat, et de eadem caussa pariter decernite, et quod utrisque vobis placuerit, mihi placiiurum esBe certe tenete. Sicut enim obBtinati esBe humilibuB non debemus, ita diatricti existere su- perbiB debemus. Vestra ergo {raternitas sicut in Bcripturae sacrae paginis didicit, quidquid ittstum perpendcrit, in eius negotio dec-rnat.
Mansi. Collectio Ooncil. T. X. str. 118.
XXXTIIL 698. U Rimu.
Qrgur 1. papa kari McurceUina podkqnsfula dcUmcttinskoga §to podupira Maksima biskupa
solinskoga.
GregoriuB, Marcellino procon%uIi Dalniatiae.
Epistolam magnitudinis vestrae Buscepimus, in qua vob nostram incurrisse in- gratitudinem indicastiB, atque ob hoc per directam Batisfactionem habere nostram velle noB gratiam. £t quidem tanta ad nos de vestra magnitudine peruenerunt, quanta a fideli viro minime committi debuerant. Yos enim tanti mali de caussa Maxioii omnes astruunt auctores existere, per quos spoliatio illius ecclesiae, vel tantarura animarum perditio, atque inauditae praesumptionis audacia sumpsit initium. Et quidem quod nostram vos velle gratiam babere petitiS; conuenit ut redemptori nostro pro his talibus Batisfacere tota intentione mentis ut dignum esty cum lacryrois debeatis; quia si illi satisfactum non fuerit, quid nostra relaxatio vel gratia poterit certe conferre? Dum adbuc tamen in praesumptorum ruinis vel errant um defensionibuB inesse vos cernimus, qualis vel deo vel hominibus vestra sit satis&ctio non videmuB. Tunc enim deo et hominibus se satisfacere magnitudo vestra patenter euidenterque cognoscat, et deuia ad rectitudinem; et praesumptiua ad h^militatiB normam reducat Quod si factum fuerit, per hoc. vob et dei percepturos et hominum gratiam cognoBcatis.
•Mansi. Collectio Concil. T. X. str. 112.
?6
XXXIX. 598. oko mjeseca srpnja. U Bimu.
Grgur L papa nalaze Konstanciju biskupu milanskomu da zaje^no 8 biskupom ravenskim ie-
traeuje proti Maksimu biskupu solinskomu,
GregoriuB, Constantio episcopo mediolanensi
Maximus salonitanae ecclesiae praeuaricator^ postquam per potestates maiores saeculi obtinere nihil valuit, ad minores sese contulit, nobisque tam nimietate precum, quam attestatione banorum operura praeualere contendit. Ex qua re inhumanum credidi^ 81 is qui se multum timere me dicit, in aliquo me temperatiorem minime inuenire potuisset. Et ideo decreui, ut reuerendissimus frater et coepisoopus noster Marinianus eius caussam debeat in Rauennati urbe cognoscere. Si autem persona eius suspeota forsitao habetur, volumus ut vestra quoque fraternitas, si ei laboriosum non est, ad eamdem ciuitatem fatigare se debeat, et cum praedicto fratre in eodem iudicio pariter sedere. Quidquid autem vestrae utrarumque sanctitati placuerit, scitote mihi modis omnibus placiturum. Yestrum ergo iudicium meum deputo, et quae utrique vos relaxanda esse censetis^ me relaxare certum tenete, hpc tamen solicite pensantes, ne aut cum peccato remissi, aut cum iniuria sanctae ecclesiae esse videamur austeri. Huius autem caussae executionem Castorio cbartulario iniunximtis, ut ipse nobis debeat cuncta quae acta fuerint subtiliter renuntiare.
Mansi. Collectio. Concil. T. X. str. 158.
XL. 59S. m^jeseca srpnja. U Rlmu.
Crrgur L papa dqje Marinijanu bishupu ravenskomu slobodnu ruku glede odsude Maksima
biskupa soUnskog.
GregoriuB, Mariniano episcopo Ravennae.
Quae de caussa Maximi sunt agenda, ex epistolis quas ad vos ante transmisimus agnouistis. Sed quia qualis hac de re fraternitatis vestrae voluntas sit, ac magis petiiio, praesentium latore Castorio chartulario nostro renuntiante cognouimus, ideoque si idem Maximus coram vobis et praedicto chartulario nostro de simoniaca haeresi praestito se sacramento purgauerit, atque de aliis ante corpus sancti ApoUinariS; sicut scripsimus, tantummodo requisitus liberum se esse responderit, caussam ipsius fraternitatis vestrae, de eo quod excommunicatus missarum solennia agere praesumpsit, iudicio committimusy qua debeat poenitentia talis culpa purgari. Et ideo quidquid vobis secundum deum placet, securi disponite, nec aiiquid de nobis dubium habeatis- Nam quidquid a vobis hac de caussa fuerit ordinatum^ nos et grate suscipimus, et libenter admittimus. Hortamur tamen ut debeatis esse soliciti, et ita quac fienda prospicitis temperetis, quatenus et illi, si ita videbitur, benigne praestetis, et vigoris ecclesiastici genium ut oportet, congrua dispen- satione seruetis. Supra acriptum vero portitorem in praesenti quid vobiscum ei sit agen- dum, instruxifnus. A quo cuncta subtiiiter addiscentes^ sic vos in omnibus exhibete^ ut in vestra solicitudine nostram fuisse praesentiam sentiamus.
Mansi. Collectio Concilior T. X. str. 165.
29
XLI. 598. mjeseca srpDja. U Rimn.
Grgur J. papa fuUaie Kastoriju bVjeiniku, neka biskupu solinskomu Maksimu, ako se pokaje ga svoju nepokornost i svoju nevinost dokaze, preda uijesiteljno papinsko pismo, a zajedno da % istoga Maksima sa biskupom Sdvinijanom i naddjakonom Honoratom izmiri.
' Gregorius, Castorio notario.
Qnanto credi tibi a nobis et neccesarias vides caussas iniungi, tanto te strenuutn debes et solicitum exhibere. Proinde si Maximus salonitanus praestito sacramento firma- aerit se simoniaca haeresi non teneri,. atque de aliis ante corpus ApoIIinaris tantummodo requisitus, innoxium se esse responderit, et de inobedientia sua poenitentiam, sicut de- putauimus egerit; volumus ut ad consolandum illum epistolam, quam ad eum scripsimus/ ubi ei et gratiam nostram et communionem nos reddidisse signauimus, expcrientia tua dare debeat. Quia sicut in contumacia persistentibus seueros nos esse conuenit, sic iterum humiliatis et poenitentibus negare locum veniae non debemus. Praeterea de fratre hostro Sauiniano episcopo iadertino, atque Honorato archidiaccmo salonitano, vel aliis qui se ad sedem apostolicam contulerunt, curo eodem Maximo omnino studiose agendum est, ut illos in ea qua decet caritate suscipiat, et dolorem contra eos nullo roodo in corde reti- neat, sed pura cum eis gratia et sinccra dilectione viuat.
Mansi. Collectio Concil. T. X. str. 165.
XLIL 59S. mjeseca srpnja« U Riinu.
Grgur /. papa prima u milost Maksima biskupa solinskoga i dozvoljuje mu nositi plaS6.
Gregorius, Maximo episcopo salonitano.
Quamuis culpabilibus ordinationis tuae primordiis graue malum per inobedientiae culpam addideris, nos tamen sedis apostolicae auctoritatem co quo decuit moderamine temperantes, nunquam contra te usque adhuc, quod caussa poscebat, exarsimus. Sed ut longins se ingratitudo nostra quam tu tibi excitasti produceret, credita nos solicitudo yehementer angebat, ne quaedam illicita, quae de te audieramus, negligenter omittere videremnr. Quae- si bene consideres; ipse per te satisfacere differendo firmabas; atque ex hoc, adversum te zelum uostrum acrius incitabas. At ubi tandem salubri consilio u«u8, iugo te obedientiae humiliter submjsisti; et tua dilectio poenitentiam agens, digna se, ut deputauimuB, satisfactione purgauit, redditam tibi gratiam fraternae caritatis intellige, atque in nostro te receptum consortio gratulare, quia sicut perseuerantibus in culpa di- strictos; ita resipiscentibus nos benignos esse decet ad veniam. Postquam ergo fraternitas tua apostolicae sedis communionem se reparasse cognoscit, personam ad nos transmittat, quae pallium tibi defferendum ex more percipiat. Nam quemadmodum illicita perpetrari non patiinur, sic quae sunt consuetudinis non negamus. Licet autem et ad haec concedenda dispensatio nos loci nostri vocauerit; multum tamen a nobis petitio dulcissimi atque excellentissiroi filii nostri domini Gallinici exarchi, ut temperantius erga te ageremuS; exegit. Guius carissimam voluntatem nec pertulimus nec potuimus contristare.
MaQsi. CoUectio Conciliorum T. X. str. 166.
30
XLIII. 598. mjeseca listopada.
Qrgur 1, papa javlja Kaliniku eksarku ravenskomu kako se radovao nad vjestju da su Slovjmi pobiedQenij i da je otok Kapri u Istri sjedinio se s crkvom rimskom.
Gregorius, Gallinico exarcho Italiae.
Inter haec qaod mihi de Sclauis victorias nuntiastis, magna rae laetitia relevatum esse cognoscite, quod latores praesencium de Capritana insula, unitati sanctae ecclesiae coniungi festinantes, ad. beatum Petrum apostolorum principem ab excellentia vestra transmissi sunt. In hoc enim contra faostes vestros amplius praeualetis ; si eos quos dei esse hostes agnoscitis sub iugo veri domini reuocatis. etc. Quae autem de insulae Capri- tanae ordinatione decreuerim, per reuerendissimuip fratrem et coepiscopum nostrum Mari- nianum vestra excellentia agnoscet.
Mansi. Collectio Concil. T. X. str. 117.
XLIY. 599. 36. kolOYOza.
BUjeeka o pokori i o proglaienju nevinosti Maksima biskupa solinskoga,
Leuatus est Maximus praesumptor in Dalmatia contra votum domni papae Gre- gorii a militibus per indictionem XI. (593) et in contumacia vel praesumptione fuit annis VII. (VI) post haec, post castigationem et flagella beatissimi atque apostolici papae Gregorii egressus Dalmatias venit in civitatem Kavennatem ad beatissimum Marinianum archiepiscopum, et iactauit se tensus intra ciuitatem in media silice, clamans et dicens : Peccaui deo et beatissimo papae Gregorio. Et acta poenitentia per tres horas^ cucurrit exarchus Gallinicius, Castorius chartularius ecclesiae romanae, cum archiepiscopo Ma- rinianOy et eleuatus caepit ampliorem poenitentiam coram eis agere. Tunc duxit eum ad sanctum corpus beati AppoIIinaris, et iurauit de omnibus quae aduersus eum dicta de mulieribus vel ex schismate simoniaco fuerant; mixtum se non esse. Tunc reuertens Ca- storiua chartularius, adduxit secum diaconum eiusdem Maximi, nomine Stephanum, re- latorem omniura quae a Maxfmo satisfacta essent. Tunc motus ad misericordiara beatissimas papa Gregorius^ direxit pallium ad confirmationem eiusdem episcopi^ id est VIL kalendas Septembris, indictione secunda.
Mansi. Collectio Concil. T. X. str. 82.
XLV. 599*
Crrgur 1. papa razlaie Maksimu biskupu soUnskomu vriednost plaUa biskupova, preporuSa mu
ujedno biskupa Savinijana i nad^jakona Honorata da ih neproganja,
GregorinS; Maximo episcopo Salonitano.
Susceptis fratris et coepiscopi nostri Marlniani epistolis, sed et Castorio nostro remeante, fraternitatem vestram plenissime de his quibus dubietas fuerat satisfecisse, cognouimus, raagnasque omnipotenti deo gratias agimuS; quia de meo corde medallitus
31
omnis rancor sinistrae suspicionis eualsus est. Pro qua re Stephanum communem filium diaconum vestrum cum summa volui celeritate laxare. Sed hunc apud me vel paucis diebus immorari, dolores crebri mearum aegritudinum compulerunt. At postquam melio- rari vel modicum coepi, eum protinus cum gaudio retransm ttere curaui. Itaque pallium ad sacra missarum solennia utendum ex more transmisimus , cuius nos volumus per omnia genium vendicare. Huius enim indumenti honor; hnmilitas atque iustitia est. Tota ergo mente fraternitas vestra se exhibere festinet in prosperis humilem, et in aduersis si quando eueniunt, cum iustitia erectam ; amicaro bonis, et peruersis contrariam. NuUius unquam faciem pro veritate loquentis premenS; misericordiae operibus iuxta virtutem substantiae insistens, et tamen insistere etiam ultra virtutem cupiens, infirmis coropatiens, bene valentibus congaudens, aliena damna propria deputans, de alienis gaudiis tamquam de propriis exultans; in corrigeudis autem vitiis saeuienS; in fouendis virtutibus adiutorum animos demulcens, in ira iudicium sine ira tenenS; in tranquillitate autem seueritatis suae censuram non deferens. Haec est^ frater carissime, pallii accepti ratio, quam si solicite seruauerisy quod foris accepisse ostenderis, intus habes. Praeterea fratrem et coepiscopum nostrum Sabinianum fraternitati vestrae in omnibus commendo, et si qu&e caussae sinty interim postponantur. Caritas inter vos fixa permaneat^ ut sic de exterioribus, si quando contentio vertitur, examen veniat, quatenus mentem oaritas non relinquat. Communem quoque filium Honoratum archidiaconum comroendamus. De quo si ita est, sicut Casto- rium chartularium nostrum didicimus, quia per eum iam tres antea archidiaconi seruare consuetudinem ecclesiasticam, quinquennio expleto exeundo conpulsi sunt, tuae quidem volumus ut caritatem sanctitatis inueniat. Nam flagitari iudicium non debet de caussa quam ipse iudicauit. Sin vero ita non est, omni mentis tumore depresso, omnique odio postpositOy debet in caritate recipi el nullatenus a loco in quo inuentus est amoueri. Massianum quoque clericum, qui ad nos confugerat, communi filio Stephano diacono fiducialiter dedimus, certi^ quia quem nos vestrae fraternitati transmittimuS; vos in eo non odium sed gratiam potestatis ostenderc debeatis. Omnipotens deus sua vos protectione custodiat, detque nobis ita agere^ ut post huius temporalitatis fluctum ad aeterna valeami^s simul gaudia peruenire.
Manai. Collectio Concil. T. X. str. 205.
XLVI. 600. mjeseca srpnja.
Grgur 1. papa iali u svom pismu pisanom Maksimu hisJcupu solinskomu, da Slorjeni nava^t^u
krois Istru u Italiju.
GregoriuS; Maximo episcopo salonitano.
Ad Romanam veniens urbem communia filius, presbyter Veteranus, ita me po- dagrae doloribus debilem reperit, ut fraternitatis tuae epistolis per me respondere nuila-, tenus valuissem. Et quidem de Sciauorum gente, quae vobis valde imminet affligor vehementer et conturbor. AfSigor in his^ qaae iam in vobis patior; conturbor^ quia per Istriae aditum iam Italiam intrare coeperunt. De Juliano autem Scribone quid dicam nescio, quando ubique video, quia nobis peccata nostra respondeant, ut et foris a genti- bus et intus a peruersis iudicibus conturbemur. Sed nolite de talibus omnino. con- tristari; quia post nos vixf^rint, deteriora tempora videbunt; ita^ ut in comparatione
32
801 temporis felices nos aestiment dies habaisse. Inquantura yero praevalet fraternitas taa^ opponere se pro pauperibus et oppressis debet. Quae etiamsi prodeese rainirae valuerit; ipea omnipot -ntis deo mentis deuotio sufficit quam dedit. Scriptum est enim : Erip^ eos qui ducuntur ad mortem^ et qui pertrahuntur ad interitum liberare ne cesses." Quod si dixeris, vires non suppetunt; qui inspector est cordis ipse intelligit. In omni ergo quod agis ins- pectorem cordis appete habere placatum. Quidquid vero est unde illi placeas, facere non omittas. Nam humani terrores et gratiae fumo sunt similea, qui leui aura raptus euanescit. Hoc certissime acito quia placere deo et prauis hominibus nullus potest. In tanto ergo se aestimet fraternitas tua omnipotenti deo placuisse, quanto peruersis hominibus displicuisse cognoueris. Ipsa tamen defensio pauperum moderata et grauis sit, ne si quid nimis rigide agitis, ex iu- uentute vbs arbitrantur homines superbire Sed talis necesse est ut inueniatur pro opressis vestra defensio, quatenus et humiles protectionem sentiant, et oppressores non facile inueoiant quod ex maleuola mente reprehendant. Attende ergo quod ad Ezechilem dicitur : „FiIii hominis increduli et subuersores sunt tecum, et cum scorpionibus habitas.^ Et beatus Job ait: ^Frater fui draconum et socius struthionum". Et Paulus dicit: In medio nationis prauae et peruersae, inter quos lucetis sicut luminaria in mundo^. Tanto ergo debemus cautius ambulare^ quanto nos scimus inter dei inimicos viuere. De Frontianistis autem fraternitas tua sit omnin<^ solicita, et sicut coepit, studeat, quatenus ad sinum sanctae ecclesiae reuocentur. Si qui vero ad me venire voluerint, et rationem recipere, prius iusiurandum praebeant, quia non permittunt suis quo in eorum^errore» etiam ratione recepta; persistant. Et postmodum eis tua sanctitas promittat, quia a me nullam violentiam pationtur; sed rationem reddo. Si veritatem cognouerint, suscipiam : si non cognouerint, illaesos dimittam. .Si qui vero contra vos ex eis ad nos venire voluerint, minime eos fraternitas tua retineat: quia venientes aut rationem recipient, aut scito quia aliter pro- fecto terram illam ulterius non videbunt.
Mansi. CoIIectio Concil. T. X. str. 231. Baronius. Annales Eccl. T. yill. str. 175.
XLTO. 602. U Rimu.
Grgur I. papa priob6uju6i Konstanciju biskupu shadarskomu svoje pismo pisano gjustendUskomu biskupUf nalaie mu, neka po mogudnosti on u smislu pisma kazni Pavla biskupa duk^anskoga, pa dko bi nagazio na kakove zaprieke, tekar onda neka priobdi isto pismo recenomu biskupu
gjustefidilskomu,
Gregorius, Constantio episcopo Scodritano.
Quac dilectissimus nobis lator praesentium Neemesion, qui se dicit Docleatinae ciuitatis esse antistitem, de facinore Pauli Docleatini, ut ipse asserit, quondam episcopi questus ait, fraternitati tuae fuerint subtilius indicanda^ nisi scire te omnia testaretur : ,quippe quem et compassura sibi et voluisse subuenire perhibety sed minime potuisse.. Et quia visa tanti caussa flagitii negligi vel transire non debet impunita, ne eius imitatione scelesta ab aliis^ quod absit, sumatur aud^cia, fraternitas tua exemplaria scriptorum his Bubdita, quae ad reuerendissimum fratrem nostrum Joannem primae Justinianae ciuitatis episcopum seruantem vices nostras direximus, diligentius relegat. Et si secundum eorum seriera explere se cuncta posse cognoscit, ea quae illi mandauimus, ipse omnia ex^ noBtra auctoritate exequatur et faciat. Si vero hoo tibi quibusdam forte aduersantibua obstacalis
33
vides 6886 difBcil6; stadendum est, nt eadem scripta nostra ad antedictum fratrem nostrum sine excusatione perueniant. Cui etiam et te conuenit imminere, ut ea quae ei a nobis mandata sunt, districtius exequi, et nulla debeant occasione lentari, sed ita quae nequiter acta sunt, emendatione congrua corrigantur, quatenus una res et ultio competens delin- qnentis, et formido sit aliis in eodem ordine constitutis.
Mansi CoUcctio. Concil. T. X. str. 330.
XLVIIL 603. U Rlmu.
Grgur 1, papa nagovara Ivana biskupa gjustendUakoga da Favla biskupa duJdjanskoga, pro- . tjerana sa svoje stolke, po$to jc njeke crkvene stvari, kako se tvrdilo, na silu odnio, u mo-
nastir makar do svrhe iivota mtvori,
Gregorius, Joanni episcopo primae Justinianae.
Quando mala quae poenitentiae fletu purganda sunt augentur excessibus, ita maior deliquentibus est adhibenda correptio, ut et ipsi facinus suum saltem poena vin-. dicante cognoscant, et alios ab illicitis ecclesiae ultionis timor inhibeat. Dilectissimus itaque lator praesentium NeemesioD ad nos veniens indicavit sicut et gestorum exemplaria quae huc detulit continebant, Paulum Docleatinae ciuitatis episcopum inter alia mala in corporale crimen lapsum^ a Buis fuisse clericis accusatum, atque habita cognitione, ita, qnod sine dolore dicere non possumus, claruisse, atque insuper, postquam conuictus est etiam eum libellum; in quo ea de quibus accusatus fuerat vera esse confessus est, obtu- lisse. Qua de re sententia illum episcopali depositum, et eius loco se cum fraternitatis yestrae consensu esse episcopum ordinatum. Sed nunc eumdem Paulum cum auxilio quorumdam saecularium iudicum venientem episcopium more praedonis ingressum, abla- tisque violenter rebus ecclesiae ab eo se proiectum, ac ad summam iniuriam ac necem pene perductum. Et quoniam tantae nequitiae prauitas nec dissimulanda nec leuiter atten- denda est, fraternitas vestra haec omnia diligenter curet addiscere^ et si ita se^ ut edbcti sumuB, veritas habet; praedictum Paulum districta faciat executione compelli, ut quae- cumque abstulit, omni mora vel excusatibne cessante restltuat. Si vero nihil ecclesiae, sed suum proprium 86 dixerit abstulisse, quamuis grave et iniquum fuerit ut non a vobis vel a metropolitano eius hoc peteret, sed temerario ausu manu praesumeret agere; verum- tamen si quid proprium tulit, sub fraternitatis vestrae debet examinatione conatare si verum est. Sed et illud diligenter quaerendum est, si quid malc de rebus dilapidauit ecclesiae, ut ex eo quod nunc abstulit, hoc refoi^are ac satisfacere modis omnibus com- peliatur. Si autem diferre tentauerit, quousque omne quod dilapidauit, vel de substantia talit, ecclesiae restituat^ in monasterium mittendus est, ut saitem coactus reddat quod male auferre non timuit. Qui si forte, quod non credimuS; post depositionem suam in- verecunde ac mente perversa aliquid de episcopatu loqui, atque rursns ad hoc qualibet aspirare prae&umptione tentauerit, fraternitatis vestrae se contra improbitatem ipsius omnino vigor accendaty atque dominici corporis ac sanguinis communione priualum in monasterium eum usque ad diem obitus sur ad agendam curet poenitentiam retrudendum^ quatenus perpetrati sceleris maculas dignis discat fletibus emundare, quas magis in interitu animae suae nequiter augere desiderat. Snprascriptus autem dilectissimus frater noster Neemesion
3
34
in loco suo et episcopatus officio procul dubio reformetur, et ne denuo hac de re in- quietudinem ac molestiani patiatur, solicitos vos esse uecesse est, quia hoc non solum ^d huius monitionem, verum etiam ad aliorum constat emendationem proficere, ut pra- uorum hominum praesumptio nihil de caetero contra sacrorum canonum statuta, vel ec- clesiasticam disciplinam ullo modo audeat attentare.
Mansi. Collectio. Concil. T. X. str. 329.
XLIX. 602. mjeseca studenoga. U Rimu.
Grgur I. papa piSe Maksimu biskupu solinskomu, da se u hudude nece oheir ueeti na njegove poslanike ako ne donesu zajedno pismo podpisano od njega i njegova sredenstva,
Gregorius, Maximo episcopo salonitano.
Alia quidem scripta ad fraternitatem tuam antea feceramus, sed tempore quo homines tuos, quos ad nos misisti, rclaxare voluimus, scripsisse te quibusdam nostris comperimus, quod Veteranura presbjterum atque Optatum defensorem tunc minime in caussa transmiseris et Thomas ecclesiae tuae defensor sibi verbo a te dictum perhi- buit. Ex qua re iam nec praescntium portitoribus iudicauimus esse credendum, ne de ipsis quoque post haec similiter diceres. Qu!a ergo haec res nos valde fecit ambigere, et cautos csse debere praemonuit, si caussani vultis dicere, instructam de caetero perso- naui cum mandato legaliter faoto tuis ac presbjterorum seu diaconorum in testimonium subscriptionibus roborato, gestisque ex more indito transmittite, ut quidquid cum ea actum fuerit, possit iure subsistere. Nara nos non solum tibi, sed etiam omnibus quod iustum legitimumque fuerit parati suraus deo iuvante per omnia custodirey tantum ut tu, quod lege praecipitur, facere non omittas.
Mansi. Collectio Concih T. X. str. 350.
L. Oko god. 729.
Orgur II. ptipa spominje u svojoj poslanici pisanoj caru LeonUy kako su Longohardi i Sar- matij (pod kojimi se imadu razumjevati juzni Slovjeni), zameli grad Ravenu i ohUBnja mjesta.
Ad Leonem la^urum imperatorem (Ostalo izostavljeno).
Tum tu mali aemulator raissis' satellitibus, muIiercB nescio quot illic occidiati, astantibus utilibus viris Roraanis, et ex Francia, ex Vandalis, ex Mauritania^ ex Q-otthia, et lit generatira dicam, ex toto interiori occidente. Cum autem aduenissent, et in suis regionibus singuli iuuenilia tua pueriliaqne facta narrasssnt; tunc proiecta laurata tua conculcarunt, et faciera tunra conciderunt, ac delectu habito Longobardi et Sarmatae, caeterique qui ad s^^ptemtrionom habitant^ raiseram Decapolim incursionibus infestarunt ipsamque metropolira Rauennam occuparunt, et eiectis magistratibus tuis, proprios con* stituere magistratus, et vicinas nobis sedes regias, ipsaraque Romam sic tractare studue* runt, cum tu nos defendere minime possis. etc.
Mansi. Collectio Concil. T. XII. str. 971. Sravni : Muratori Script. I. 2. str. 569.
35
LI. 743. dne 16. syllbi^a. U Rimu.
Zaikarija papa podie^jt^e hiskupu dubrovadkomu Andriji biskupski plaS6.
ZachariaB episcopus seruus seruorum dei.
Dilecto in Christo iilio Andree archiepiscopo sancte Epitauritane ecclesie. Consti- tuimus te omnibus diebus vite tue esse pastorem te et successores tuos super istam prouin- ciam. Inprimis Zachulmie regno, et regno Seruulie, Tribunieque regno. Ciuitati namque Catarinensi, seu Kose, atque Buduanensi, Auarorom^ Liciniatensi, atque Scodrinensi, necnon Drinastinensi, atque Polatensi cum ecclesiis atque parochiis eorum. Si pastores ouium sole geluque pro gregis sui custodia, die ac nocte contenti sunt, ut ne qua ex eis aut errando pert-at, aut ferinis laniata morsibue, rapiatur, oculis semper vigilantibus. Quanto sudore quantaque cura debemus esse peruigiles nos qui pastores animarum dicimur, adtcndamus et subiectum officium exibere erga custodiam dominicarum ouium non cessemus. Ne in die diuini examinis, pro desidia nostra ante summum pastorem negligentie nos reatus excru- ciety unde modo honoris reuerentie, subliiuiores inter ceteros videamur. Palleum autem ex more ad missarum sollemnia celebranda diebus vite tue tantum niodo tibi concedimus more predecessorum tuorum. Consecrationem vero tuorum successorum nobis nostrisque successoribus in perpetuum reseruantes. Quod palleum pon aliter utendum tibi concedimus, nisi Bolummodo in die sancte resurectionis Jesu Christi domini nostri, siue ascensionis et pentecostes^ seu in nataliciis sanctorum apostolorura et beati Joannis baptiste, neo non et in assumptione beate Marie, simulque in domini nostri Jesu Christi natiuitate, et in die ordinationis tue, verum etiam in suffraganeornm tuorum ordinatione. Sicuti a beato Oregorio predecessore nostro huius alme sedis prfsule sancitum est. In secretario induere tua fraternitas debet, et sic ad missarum soliemnia proficisci, et nihil tibi am- plius liceat ausu temerarie presumptionis arrogare, quam decessores praedecessoresque tuoB usos esse incognitum non habes. Ne dum in exteriori habitu inordinate aliquid arripiatur, ordinate etiam que licere poterant ammitantur. Hortamur itnque ut morum tuorum orna- menta huic conueniaut. Quoniam huius indumenti honor, modesta actium viuacitate seruanda sunt, quatenus auctore deo recte utrobique possis esse conspicuus. Itaque* via tua filiis tuis sit regula, in ipsa si qua rcctitudo illis iniecta est dirigant. In ea quid imi- tentur aspiciant, in ipsa semper considerando proficiant, ut tuum videatur post deum esse bene quod vixerint. Cor ergo neque prospera que temporaliter blandiuntur extollant, neque adversa deiciant, sed quidquid.illud fuerit virtute patientie deuincatur. NuIIum apud te locum odio, nullum fauor indiscretus inueniat, districtnm te mali cognoscant. Insontem apud te culpauilem (sio) suggestio mala non faciat. Nocentem gratia non excuset. Re- misBum te deliquentibus non ostendas, ne quod ultum non fucrit perpetrari permittas. Sit in te et boni pastoris dulcedo^ sit et iudicis seuera districtio. Unum scilicet quod inno- center viuentem foiieat^aliud quod inquietos arguendos a prauitate compescat. Sed quoniam nonnunquam prepositorum zelus dum districtus malorum vult vindex existere, transit in crudelitatem correctio, iram in iudicio refrena, et censura discipline sic utere, ut culpam ferias et a dilectione personarum quas corrigis non recedad. Misericordem te prout virtus patitur in omnibus exibe. Oppressis defensio tua iuste subueniat, opprimentibus mo- destiue ratio contradicat. NuIIius faciem contra iustitiam accipias, nullum querentem iu- . stitiam despicias. Custodia in te equitatis excellat, ut nec diuitem potentia sua aliquid apud nos cxtra viam suadeat rationis audere, nec pauperes 6ua faciat humilitas desperare.
36
Quate g us deo miserante talis possis existere, qualem sacra lectio precipit, dicens: Oportet episcopum irreprehensibilem esse. Sed bis omnibus uti salubriter poteris, si magistram karitatem habueris, quam qui sectatus fuerit, a recto tramite non recedit. Ecce frater karissime^ inter multa alia ista sunt sacerdotii, ista sunt palii^ quae si studiose Beruaueris, quod foris accepisse ostenderis intus habebis. Fidem autem in tuis epistolis breuiter as- scripsisti, literario explanare debuerat. Redemptori tamen gratias agimus quod etiam in ipsa breuitate esse cognouimus rectam. Sancta trinitas fratern itatem vestram sue pro- tectionis circumdet, atque in timoris sui via nos dirigat, ut po st vite huius amaritu- dinem, ad eternam simul dulcedinem peruenire mereamur. Script um per manum Theodori diaconi; sacri palatii scriniarii. ' «
BENE VALETE.
Data XVII. kalendas Junii per manus Theopilacti archidiaconi sancte apostolice sedis. Anno Zacharie beatissimi pape, II. indictione XI.
Listina ova pisana ua pergameni 26 pal. dugackoj i 6^/^ pal. sirokoj, ^uva se u c. kr. pridvornom arkivu u Be^u. Ragusa. Rub. Rom. Nr. 163. Istu listinu smtitraSe mnogi za la^ljivu, jer 11 ono doba nebijaSe jos diibrovacka crkva podignuta na ^aet nadbiskupije, ali o tom neima u listini ni govora, nego se po najstarijem obicaju, podjeljuje samo plaSd biskupski.
LII. S04. U RiSanih liod Kopra.
Pop Ico i knezovi Kadolao i Ajo uredjuju u ime Karla velikoga Istru i nagadjaju raspre, §to ih je imao puk istranski s Ivanom knezom istarskim i s hiskupi,
In nomine patris, et filii, et spiritus sancti. Amen. Cum nos per iussionem piissimi, atque excellentissimi domini Caroli magni Imperatoris, et Pipini regis, filii eius^ in Istria nos serui eorum directi fuissemus, idest Izzo presbyter, atque Cadolao, et Aio comites pro causis sanctarum dei ecclesiarum dominorum uostrorum, seu et de vio- lentia po[^uIi pauperum, orphanorum, et viduarum, primis omnium venientibus nobis in territorio Caprense, loco qui dicitur Riziano, ibique adunatis venerabili viro Fortunato patriarcha, atque Theodoro, Leone, Stauratio, StephanO| Laurentio episcopis, et reliquis primatibus, vel populo 'provincie istriensium. Tunc elegimus de s^ngulis ciuitatibus, seu castellis homines capitancos numero centum septuaginta et duos; fecimus eos iurare ad sancta quatuor Christi euangelia, et piguora sanctorum^ ut ^mnia quicquid sciueriut, de quo nos eos interrogauerimus, dicant veritatem Imprfmis de rebus sanctarum dei ec- clesiarum, deinde de iustitia dominorum nostrorum, s(u vero de violentia, vel consue tudine populi terre ipsius orfanorum, et viduarum, quod absque ullius hominis timore nobis dicerent veritatem. Et ipsi detulerunt nobis breues per singulas ciuitates, vel ca- stella quod tempore Constantini, seu Basilii magistri militum tecerunt; continentes, quod a parte ecclesiarum. non haberent adiutorium^ nec suas consuetudines. Fortunatus patri- archa dedit responsum dicens : * Ego nescio si super me aliquid dicere vultis^ veruntamen vos scitis omnes consuetudines quas a vestris partibus sancta ecclesia mea ab antiquo tempore usque nunc dedit. Vos mihi eas perdouastis, propter quod ego ubicumque pptui in vestrum fui adiutorio, et nunc esse volo, et vos scitis, quod miittas dationes, vel missos in seruitium domini Imperatoris propter vos direxi; nunc autem qualiter vobis placet, ita
37
fiat. Omnis popnlas unanimiter dixerltt, qaod antea tunc et nunc per plura tempora pro nostro largido ita sit, quia multa bona parte babuimus; et habere credimus, excepto quod missi dominorum nostrorum venerint, antlqua consuetudine vestra familia faciat. Tune Fortunatus. patriarcha dixit: Rogo vos, filii, nobis dicite veritatem, qualem consuetudinem sancta eccIesiaiQea metropolitana in territorium iatriense inter vos habuit? Primus omnium primas pollensis dixit: quando patriarcha in nostram ciuitatem veniebat, et si opportunum erat propter missos dominorum nostrorum, aut aliquo placito cum magistro militum gre- corum habere, exiebat episcopus ciuitatis nostre cum sacerdotibus, et clero vestiti pla- netas cum cruce, cereo, stados, et petaso psailendo; sicuti somn o pontifici^ et iudices una cutu populo veniebant cura signa, et cum magno eum recipiebant honore. Ingrediente autem ipso pontifice in domum sancte ecclcsie nostre accipiebant statim ipse epis- copus claues de sua dorao, et ponebat eas ad pedes patriarche^ ipse autem patriarcha dabat eas suo maiori; et ipse iudicabat, et disponebat usque in die tertia, quarta autem die ambulabat in suum restorio. Deinde interrogauimus iudices dc aliis ciuitates, siue castella, si veritas fuisset ita omnes dixerunt; sic est veritas, et sic adimplere cupimus. Nos vero amplius super patriarcha dicere non possumus. Peculia autem vestra domnica ubicumque nostra- pabulant, ibique et vestra pascant, absque omni datione, volumus ut in antea Ita permanaat. Nam vero super episcopos multa habemns quod dicere. I. Capitulo. Ad missos imperii^ siue in qn^cumque datione, aut collecta medietatem dabat ecciesia, et medietatem populns. 11. Capitulo. Quando missi imperii veniebant in episcopio, habe- bant collocationem, et dum interim reuerti deberent ad suam dominationem, ibique habebant mansionem III. Capitulo. Quecumque chartule emphiteoseos, aut libellario iure^ vel ad dolosas commutationes nunquam ab antiquum tempus corrupte fuerunt, ita et nuuc fiat. IV. Capitulo. De herbatico, vel glandatico nunquapi aliquis vim tulit inter vicora, nisi secundum consuetudinem parentum nostrorum. V. Capitulo. De Vineas nun- quam in tertio ordine tulerunt^ sicut nunc faciunt, nisi tantum quarto. VI. Capitulo. Fa- milia ecclesie nunquam scandala committere aduersus liberum bominem; aut cedere cum iustibus, et in nemo sederi ausi fuerunt, nunc autem cum fustibus nos cedunt, et cum gladiis sequuntur nos, nos vero propter tiraorcm domini nostri non sumus ausi resistere ne peiora accrescant. VII. Capitulo. Quis terras ecclesie femorabat usque ad tertiam reprehensionero; nuraqnam eos foras eiciebat. VIII. Capitulo. Maria vero publica, ubi omnis populus coramuniter piscabat, modo ausi non sumus piscare^ quia cum fustibus nos cedunty et retia nostraconcidunt. IX. Capitulo. Unde nos interrogastis de iustitiis dominorum nostrorum, quas Greci ad suas tenucrunt roanus usque- ab illo die, quo ad manus dominorum nostrorum peruenimus, ut scimus dicimus veritatem : De ciuitate po- lensi solidi mancosi sexaginta et scx ; de Ruuingio solidi mancosi 40. de Parentio man- cosos 66. Numerus tergestinus mancosos sexaginta, de Albona mancosos 30; de Pin- quente mancosos 20, de Pedena mancosos 20, de Montona mancosos 30. Cancellarius ciuitatis Noue mancosos 12, qui faciunt in simul. mancosos 344. Isti solidi terapore grecorum in Palatio eos portabat. Postquam Joannes deuenit in ducatu, ad suum opus istos solidos habuit, et non dixit quod lustitia palatii fuisset. Item habet casale Orcionis cnm oliuetis raultis ; item portionem de casale Petriolo, cum vineis, terris, olivetis et omnes portiones Joannis Cancianico cum nouis vineis, oliuetis et casa cum sorculis suis. £t possessio magoo de Arbe, eum terris, vineis, oliuetis et casa sua. Item posses- sionem Stephani magistri militum; item casam Zerotinam cum omni possessione sua, et possessionem Mauritii Ypati, seu Basiiii magistri m'ilitum instar, et de Theodoro
38
Ypato. Item poBsessionem, quam tcnet in Priatello cum terris, vineis, et oliuetis, et plura alia loca. In Noua ciuitate habet fisco publico, ubi conimanet^ intus et foras ciuitati ampliuB quam duos centum colonos, per bonum tempus reddunt oleo amplius quam centum modia, yino magis quam ampboras duocentum , aluonas seu castaneas suf- ficienter^ piscationes vero habet, unde illi vcniunt per aanum amplius quam quinquaginta solidi mancosi absque sua mensa ad sacietatem. Omnia ista dux ad suam tenet manum, exceptis illis 344 solidis sicut supra scriptum est, quod in palatio debent ambulare. De forcia; unde nos interrogastis, quas Joannes dux nobis fecit, quod scimus, dicimus veri- tatem. I. Capitulo. Tulit nostras siluas, unde nostri parentes herbatico, et glandatico tollebant; item tulit nobis casale inferiore, unde parentes nostri, ut supra diximus, simi- liter tollebant. Modo contradicit nobis Joannos. Insuper Sclauos super terras nostras posuit, ipsi arant nostras terras, et noetras runcoras, segnant nostras pradas, pascunt nostra pascua, et de ipsas nostras terras r^ddunt pensionem Joanni. Insuper non remanent nobis boueS; neque cabalii, si aliquid dicimus, interimere nos dicunt. Abstulit nostros casinos quos nostris parentes secundum antiquam cosuetudinem ordinabant. II. Capitulo Ab an- tiquo tempore dum fuimus sub potestate Grecorum imperii habuerunt parentes nostri consuetudinem habendi actus, tribunati domesticos, seu uicarios, nec non locoseruatos, et per ipsos honores ambulabat &<i communionem, et sedebant in conseasu, unusquisque pro 8U0 honore, et qui vdlebat meliorem honorem habere, de tribuno ambuiabat ad im- perium, quod ordinabat illum Ypato. Tunc ille, qui imperialis erat hypatus, in omni loco secundum illum magistrum militum procedebat. Modo autem dux noster Joannes constituit nobis centarchos^ diuisit populum. inter filios, et filias vel generum suum, et cum ipsos pauperes edificant sibi palatio. Tribunatos nobis abstulit, liberos homines non nos habere permittit, sed tamen cum.nostros suos facit nos in hostcs ambuhire, libertos nostros abstulit* Aduenas homines ponimus casas, vel Ortora nostra, nec in ipsos potestatem habemus. Gre corum tempore omnis tribunus habebat sciphatos quinque, et amplius, et ipsos nobis abstulit. Fodere numquam dedimus, in curte numquam laborauimus, vineas numquam laborauimus calcarias numquam fecimus, casas numquam edificauimus, t^^gorias numquam fecimus, canes nunquam pauimus^ collectas numquam fccimus, sicut nunc facimus ; pro unoquoque boue unum modium damus, collectas de ouibus nunquam fecimus, quomodo nunc facimus, uno- quoque anno' damus pecora, et agnos. Ambulamus nauigio in Venetiasy Ravennam, DaU matiam, et per fiuminn, quod nunquam fecimus. Non solum Joanni hoc facimus, sed etiam ad filios, et filias, seu generum suum. Quando ille venerit in districtum domini Imperatoris ambulare aut suos dirigere homines, tollet nostros caballos, et nostros filios cum forcia secum ducit, et facit eos sibi trahere farcinas procul fere triginta ( t am lius millia, tollit omnia eis quitquit habent, solum a ipsa persona ad pede remeare facit in propria. Nostros autem caballos aut in Francia eos dimittit, aut per suos homines ilios donat. Dicit in populo : colligemus exenia ad dominum imperaturem sicut tempore Gre- corum facicbamus, et veniat missua de pupulo una mecum, et ofFerat ipsos exenio ad dominum imperatorem Nos vero cum magno gaudio collegimus, quandoque venit ad ambulare, dicit, non vobis oportet venire, ego ero pro vobis intercessor ad dominum im- peratorem ; ille autem cum nostris donis vadit ad dominum imperatorem, piacitat sibi, vel filiis suis honorem, et nos sumus in grandi oppressione, et dolore. Tempore grecorum colligebamus semel in anno, si necesse erat, propter missos imperiales. De centum capita ouium, que habebat, unum ; modo autem qui ultimum nos' habet, unum exinde tollit, et nescimus intueri^ per annum sui auctores exinde prendunt ista omnia. Ad suum opus
39
habet dax nostor Joannes, qud nunquam habuit magister militum grecorum; sed semper ille tribunus dispensabat ad missos imperiales, et ad legatarios euntes, et redeuntes. £t ipsas collectas facimus, et omni anno volendo, nolendo, quotidie collectas facimus : per tres vQ.ro annos illas decimas, quas ad sanctaS' ecclesias dare debuimus, ad paganos Sclauos eas dedimus, quando eos super ecclesiarum; et populorum terras nos transmisit in sua peccata, et nostra perditiono. Omnes istas angariaS; et superpostas, que- predicte sunt, violenter Tacimus, quod parcntes nostri numquam fecerunt, unde omnes deue- nimus in paupertatem, et inrident nostros parentes, et quisvis nostri Venetias et Dalmatias, et Greci sub cuius antea fuimus potestate. Si nobis succurit dominus Carolus imperator, possumus euadere: sin autem (non) melius est nobis mori, quam vivere. Tunc Joannes dux dixit: Istas siluas, et pascua, que vos dicitis; ego credidi, quod ex parte domini imperatoris in publico esse deberent: nunc autem si vos iurati hoc dicitis, ego vobis (non) contradicam. De cdllectis ouium in antea non faciam, nisi ut antea vestra fuit consuetudo; similiter et de exenio domini Imperatoris. De opore, vei nauigatione, seu pluribus angariis, si vobis durum videtur, non amplius fiat. Libertos vestros reddam vobis seciindum legem parentum vestrorum , liberos homines habere vos permittam, ut vestrara habeant commendationem, sicut in omnem potestatem domini nostri fa- ciunt. Aduenas homines, qui in vestro resyderint, in vestra sint potestate.- De Sclaurs autem, unde dicitis, accedamus supcr ipsas terras, ubi resederint, et videamus, ubi sine vestra damnietate valeant residcre, resideant: ubi vero vobis aliquam daronietatem fa- ciunt, sive de agris, sive de siluis, vel roncora, aut ubicumque, nos eos eiiciamus foraa. Si vobis placfit, ut eos mittamus in talia deserta loca, ubi sine vestro damno valeant commanere; faciunt utilitatem in publico sicut ct ceteros populos. Tunc prouidimus nos missi domni. Imperatoris, ut Joannes dux dedisset vadia, ut per omnia prelata super- posta glandatico, herbatico, operas et collectiones de Sclauis, et de angariat, vel nauiga- tiones emendandum, et ipsas vadias recuperet (acceptant) Damianus, Honoratus et 6re- gorius : sed et ipse populus ipsas concessit calumnias. In tali vero tenore, ut amplius talia non perpetrasset. Et si anjplius istas oppressiones, ille aut sui heredes, vel auctores fecorint, nostra statuta componant. De aliis vero causis stetit inter Fortunatum venera- bilem patriarcham, seu suprascriptos episcopos, siue Joannem ducem, vel reliquos pri- mates, et populum, ut qiiidquid iurati concordarent, et dicerent secundum suum sacra- mentum, et ipsas breues, omi.ia adimplerent, et quod adimplere noluerint, de illorum parte componat coactus in sacro pallatio auro marcosos (sic) lib. nouem.
Hec diiudicamus et conuenientia facta est in presentia missi domini Imperatoris. Izone presbytero, Cadolao, et Aione, et propriis manibus subscripserunt in nostra pre- sentia. Fortunatus misericordia Del {jatriarcha in hac repromissionis chartula a me facta manu mea subscripsi.
f Joannes dux in hac repromissionis chartula mm. ss. f Stauratius episcopus in hac rep. char. mm. ss. t TheodoruB episcopus „ „
f Stefanus episcopus „ „
f Leo episcopuB „ „
f Laurentius episcopus „ „
f Petrus peccator, diaconus sancte Agleiensis raetropolitane ecclesie hanc repromissionem ex iussione domini mei Fortunati sanctissimi patriarche, seu Joannia
40
gloriosi ducis, vel suprascriptorum episcoporum, et primatum populi Istrie prouincie scripsi; et post roborationem testium chkrtulam roboraui.
Iz c. kr. dvorskoga tajnoga arkiva u Be^u. Liber Pactoram i Codex Trevisanus n Mlefcih knji2. S. Marka sa prispodobijanjem dvajah prepisah.
1
LIII. 805. U Cahenu.
Car Karlo veliki iedaje eakon za trgovce hoji putt^u u slovjensJce i obarske eemlje.
Capitulare Aquisgranense Anni 805. Comrauniter aeclesiae et populi.
(Ostalo izostavljeno.)
7. De negotiatoribus qui partibus Sclauorum et Auarorum pergunt, quosque procedere cum suis negotiis debeant, id est, partibus Saxoniae usque ad Bardaenowic, ubi praeuideat Hredi, et ad Schezla, ubi Madalgaudus praeuideat, et ad Magadoburg praeuideat Aito. Et ad Erpesfurt, praeuideat Madalgaudus. Et ad Halazstat praeuideat item Madalgaudus. Et ad Foracfaeim, ad Breemberga et ad Regenisburg praeuideat Audulfus, et ad Lauriacum Warnarius. Et ut arma et brunias non ducant ad venundandum. Quod si inuenti fuerint portantes, ut omnis substantia eorum auferatur ;ib eis, dimidia quidem pars partibus palatii, aiia vero medietas inter missum et inuentorem diuidatur.
Pertz. Monumenta Germaniae Historica. Legum. TumuB I. str. 133. Mansi. Collectionei Concil. T. XIV. str. 297. 301.
LIV. 809. 13. sleCnja. U Kotoru.
Biljezka kako jn njeki A ndrejac sa svojom suprugom Marijom kupio mo6i sv, Trifuna od njekih mletcanah za 300 rimskih solidah, i kako sagradi crkvu na dast istoga svetca, koju darova
svmnu sinu, eajedno s njekimi slobodnjnci.
Instrumentum corporis nostri gloriosi Confalonis sancti Tryphonis anno a Christi incar-
natione octigentesimo nono die decima tertia Januarii.
Ego Andreatius et cum coniuge mea Maria et cum filio meo Petro et cum filia mea Maria aedificauimus ecclesiam sanctae Mariae in fumariae et filia mea Maria tulit virum, et alia noluit virum et dixit ad patrem suum Fac mihi in clausuram in sancta Maria ad partem dexteram; et fecit ei pater sicuti placuit filiae suae et iudex qui sede- bat in Ducle, audiuit quod esset pulcra, voluit eain tollere per forzam et deinde audi- entes amici eius dixerunt ei et patri eius domno Andreatio^ et domnus Andreatius dixit filiae suae: Filia, audiui haec, quia iudex in illa nocte habet te toUere; illa res- pondit. Pater mi, melius est mihi mori quam hoc scelus perpetrare; et illa nocte pater eius excludit illani; et in illa nocte venit iudex cum gente multa, et quaerebat filiam domni Andreatii, et non inuenit eam. Et post annorum curriculum venerunt Ve- netici; et addnxerunt corpus sancti Tryphonfs, et quando audiuit domnus AndreatiuB quod habeant ipsi Venetici corpus sancti Tryphonis, abiit ad ipsam nauim, et dixit ad Veneticos : Rogo vos^ amici carissimi; vendite mihi corpus sanoti Tryphonis; et dixeruut
41
Venetici: Si tu promittiB seniire ei cum tota mente et amore, vendimus tibi, et si non, non dabimus tibi eum; et deinde promittit se vouere ecclesiam in etua nomine^ et ven- diderunt enm domno Andreatio, et comparauit illum per dncentura solidos romanoa et unam coronam gemmatam, per centum solidos ; fiunt simul trecenti solidi ; et quando eum exposuerunt de naui, yenerunt clerici secundum ordinem, qui pertinet ad sacrum corpus, quando autem portauerunt per viam fori corpus sancti Trypfaonis, et stetit et venit nauclerius, qui eum adduzerat, et dixit: Oh sancte Tryphon, tanto tempore te adduxi et modo hic passum perge ; et extorsit eius os usque ad aures, et hoc feeit primum miraculum et clerici orauerunt ad sanctum Tryphonem et fecit misericordiam super ipsum nauclerum, et portauerunt eum paulo, et fixit se; et domnus Andreatius cum coniuge sua Maria fecit in illum locum ecclesiam in nomine eius, et permanet usque in hodier- num diem ad laudem et honorem sancti Tryphonis, et haec fiiit subiecta domnii Andreatii quam habuit; et dedit eam filiis suis, ad unum filium dedit centum solidos; et hi. sunt liberti eius: Marinus et Premarch: et sunt comprati in una scaranza de sancto Tryphone, et alia generatione de zaratinis, nomine Oranci; et sunt liberti, et non dicatis eos liberti sed fratres.
Parlati Illyr. Sacr. T. VI. etr. 425.
LY. 811 14. lipnja. U AkviHgrani.
Car Karlo veUki naredjnje rieku Dravu granicam medju crkvam oglajskom i solnogradakam.
In nomine patris, et filii et spiritus sancti. Earolus serenissimus Augustus, a deo coronatuS; magnusi pacificuS; imperator. Romanorum gubernans imperium, qui et per misericordiam dei rex Francorum, et Longobardorum. Notum sit omnium fidelium
■
nostrorum magnitudiniy presentium scilicet et futurorum, qualiter viri venerabiles, Vrsus sancte Aquilegiensis ecclesie patriarcha; et Arno luuauensis ecclesie archiepiscopus, ad nostram venientes praesentiam, non minimam inter se contentionem habuerunt de Elarantana prouincia, quod ad utriusque illorum dyocesim pertinere deberet. Nam Vrsus patriarcha antiquam se auctoritatem habere asserebat, et quod tempore^ ante quam Italia a Longobardis fuisset inuasa^ per synodalia gesta, que tunc temporis ab antecessoribus snis Aquileglensis ecclesie rectoribus agebantur ostendi posse "predicte Karantane prouincie ciuitates ad Aquilegiam esse subiectas. Arno vero archiepiscopus asserebat : se auctoritatem habere pontificum sancte romane ecclesie , Zachario; Stephani atque Pauli; quorum preceptis et confirmationibus predicta prouincia tempore anteoessorum Buorum ad luuauensis ecclesie dyocesim fuisset adiuncta. Nos autem audita, atque dis- cosBa eorum contescione; ut in unara eos charitatem, et concordiam reuocaremus, et ut in futurum, tam inter ipsos, quam et successores eorum omnis controuersia atque disceptatio fuisset penitus ablata, predictam prouinciam Earantanara ita inter eos diuidere iussimuBy nt Drauus fluuius, qui per raediam illara prouinciam cnrrit, termiuus ambarum dyooeseon esset; ct a ripa australi ad aquilegiensis ecclesie rectorem, ab aquilonali vero ripa, ad iuuauensis ecclesie pr<i8ulem pars ipsins prouincie pertineret Ecclesie vero, que in utraque ripa faissent constructe, ubicuraque possessiones suas iuste sibi collatas habere noscerentur, absque contradictione, et contentione ambarum parcium haberent; quia com* pertum habemus, quod quedam ecclesie in una ripa fluminis predicti sunt constructe. Hac igitur definitione a nobis promulgata, precipimus atque iubemus; ut tam presente^
^ I
42
viri venerabiles, Maxentius videlicet, qui in locum nuper viri venerabilis Vrsi patriarche subrogatus est, et Arnonem virum venerabilem Juuauensis eccleBJe archiepiscopura decernere (de cctero) in futurura nulla controuersia, aut queetio moueatur, sed contenti sint et ex utraque parte nostro iudicio, quod inter eos secundum rectitudinis normam propter charitatem, et pacem, que inter tales viros decet, conseruandam, iudicauimus. Neque enira lustior nobis super huiusmodi disceptatione sententia proferenda videbatur, quam ut diuisio inter eos illius prouincie fieret, cuius arabo se auctoritatem habere asserebant, quia nos earumdem auctoritatem neutrum falsani, neutrum infirmam facere voluimusy quia una antiquitate, altera sancte roinane ecclesie sublimitate precellebat. Hanc nostre auctoritatis iussionem, ut maiorem per tempora vigorem sortiretur, firmiorque ab iis, qui post nos futuri sunt, hominibus haberetur, more nostro eam subscribere^ et de bulla nostra iussimus sigillare. Datum XVIII. kal. Junii anno XF. Christo propitio Imperii Dostri et XLII. regni nostri in jf^rancia, atque XXXVII. in Italia. Indictione IV. Actum Aquisgrani palacii, in Dei nomine feliciter. Amen.
«
Ankershofe. Handbuch der Geschicbte des Herzogthums RarDthen. B. II. Anhang. Re- gesten und Urkunden str. 9. . .
L>1. 815.
Ludovik franafiki Jcra^j, potvrdjujuci Istrijanom staro njihovo pravo^ da mogu birati sve svojc dastnike tako duhovne kao i svietske, priznaje ujedno sve one iiaredbe^ koje na6ini§e poslanici
njegova otca IzOj Kadolao i Ajo.
In nomine Dei ct saluatoris nostri Jesu Christi.
Lodowicus diuina ordinante clementia Imperator Augustus. Fortunato venerabili patriarchae, idemque omnibua episcopis, abbatibus, tribunis, seu reliquis fidelibus nostris Histriae prouinciae commorantibus, a maiore usque ad minorem. Sicuti enim a primordio urbis concessimus, ita et denuo per sacram auctoritatem nostram confirmare decreuimus, vestris iustis petitionibus annuentes, videlicet ut unicuique secundum ordinem et honorem dignitatis, et legem antiquam, ut si aliquis vestrum ex hac luce discesserit . . . ., inter vos rectorem et gubernatorem, atque patriarcham, episcopos, abbates, seu tribunoa, et reliquos ordines licentiam habeatis eligendi^ ea scilicet ratione, ut unanimes, et concordes esse debeatis, pacem ad inuicem, et lustitiara consentientes et conseruantes, et qui posteriores fuerint, minores sub omni custodia babeant, nulla tributa iliicita supponere praesumant sed omnes generaliter in Dei voluntate fid^Iiter nobis et iHiis nostris deseruire studeatis Patriarcha, episcopi; abbates et reliqui sacerdotes, canonice viuentes non praesumant .... et si (quod absit) diabolo suadente inter vos rixas, et contentiones aut oppressiones paupe- rum faciatis, et mandatum nostrum transgressi fueritis, aut fidelitatem nobis repromissam suis in tempore non conseruaretis, sciatis pro certo vestram esse culpam, et si non emendaueritis, legalem et capitalem super vos manere sententiam. Et quicuraque iudi- catum, quod legati domini et genitoris nostri : Izo presbyter, et Cadolas^ atque Aio co- mites per ius^ionera eiusdem domini et genitoris nostri ihter vos constituerant, et primates' populi vestri centum et septuaginta duo per sacraraentum confirmauerunt, ut si aliqua coatumacia violauerit; nouerit se poena^ quae in ipso iudicatu conscripta est, mulctandum,
43
id est nouem libros auri ad palatium nostrum debeat soluere, et ut haec auctoritas nostris
futurisque teraporibus, deo protegente, firmiter habejitur, et per futura terapora melius
conseruetur, raore nostro scribere, et de bulla nostra iussimus sigiliari.
Vergottin Bart. Breue Saggio d^istoria antica e moderna della eitt4 di Parenzo nell' Istrii^. In Yenezia 1796. pag. 14.
LVII. 817. mjeseca lipnja. U Caheim.
Ludovik car franadki dieli svoje carstvo medju svoje sinove Lotara, iHpina i Ludovika, kojemu posliednjemu pripade slovjenska tsemlja, lezeda na iztoku od Bavarske,
In nomine domini dei et saluatoris nostri Jesu Christi. Ludouicus, diuina ordi- naute prouidentia imperator Augustus. Cum nos in Dei nomine anno incarnationis
- domini octingentessimo septimo decimo, indictione decima, annoque imperii nostri quarto
roense Julio. Aquisgrani palatio nostro more eolito sacrum conuentum et geoeralitatem populi nostri propter ecclesiasticas, vel totius imperii nostrl utilitates pertractandas, con- gregassemus, et in his studeremus, subito diuina inspiratione actum est, ut nos fideles Dostri commonerent. quatenus manente nostra incolomitate, et pace undique a Deo con- cessa, de statu totius regni et de filiorum nostrorum caussa, more parentum nostrorum tractaremus. Sed quamuis haec admonitio douote ^c fideliter fieret, aequaquam nobis, neo his qui sanum sapiunt, visum fuit, ut amore filiorum aut gratia, unitas imperii a Deo , nobis conseruati diuisione humana scinderetur, ne forte hac occasione scandalum in sancta ecclesia oriretur, et offensam illiud, in cuius potestale omnium lura regnorum consistunt incurreremus. Idcirco necessarium duximus, ut ieiuniis et orationibus et elemosinarum iargitionibus, apud illum obtineremus, quod nostra infirmitas non praesumebat. Qulbus rite per triduum celebr^iti?, nutu omnipotentis Dei, ut credimus, actum cst, ut et nostra et totius populi nostri in dilecti primogeniti nostH Hlutharii electione vota concurrerent. Itaque taliter diuina dispensation ; manifestatum, placuit et nobis et omni populo nostro, more solemni imperiali diademate coronatum, nobis et consoftem et successorem imperii, si dominus ita voluerit, communi voto constitui. Ceteros vcro fratrcs eius, Pippinum vi- deiicet et Hludouicum, aequiuocum nostrum, communi consilio placuit regiis insigniri nominibus, et loca inferius denominata constituere, in quibus post decesduui nostrum, sub seniore fratre, regali potestate potiantur iuxta inferius adnotata capitula, quibus quam inter eos constituimus, cot)ditio continetur. Quae capitula propter utilitatem imperii, et perpetuam inter eos pacem conseruandam, et totius ecclesiae tutamen, cum omnibus fi- delibus nostris considcrare placuit, et considerata conscribere, et conscripta propriis ma- nibus firmare, ut Deo opem ferente, sicut ab omnibus communi voto actum est, ita communi deuotione a cunctis inuiolabilitcr conserueutur adillorum- et totius populi Chri- stiani perpetuam pacem ; salua in omnibus nostra imperiali potestate super filios et populuna nostrum, cum omni subiectione quae patri a filiis, et itnperatori ac regi a suis populis exhib tur. (Ostalo izostavljeno).
Capitulum II.
IttMu Hludouicus volumus ut habeat Baioariam et Carentanos, et Beheimos et Auaros, atque Sclauos qui ab orientali parto Buioariae sunt, et insuper duas villas do- minicaics ad suum seruitium in pago Nortgaoe, Luttraof, et Ingoldesstat
Pertz. Monumenta Germaniae biBtorica. Legum. Tomus I. str. 198. Mansi. CoHectio Concil. T. X. str. 118.
44
LVIIL 824—826.
Eugenio II. papa stavJja pod vlast laureacenskog nadbiskupa Trulfa Hunniju, t, j, Avariju^
Moravsku, Panoniju i Meeiju.
EugeniuB episcopus, seruus seruorum dei, Rathfredo sanctae Fauianensis ecclesiae, et M ethodio ecclesiae Specnli Juliensis, quae et Soriguturensis nancupatur,, atque Alewino, sanctae Nitrauiensis ecclesiae, parique modo Annoni, sanctae Vetuarensis ecelesiae epis- copisy simul etiam TuttundO; nec non Moimaro ducihus, et bptimatibus, exercitibusque plebis Hunniae, quae et Auaria dicitur, et Morauiae. Dcsiderio salutis animarum vestrarum, filii in Christo charissimi, cum audiuimus charissimam conuersationem vestram et sanctae fidei, bonorumque operum vestrorum processum, summo gaudio, atque laetitia fuimns exhilarati, quia diuina in yobis operante clementia, ut apostolus ait, ubi abundauit de- lictam, ibi superabundat gratia, utque quomodo sancta dei ecclesia nostris temporibus quotidianum in electione vestra suscipit incrementum. Cuius optabilis rumoris index fuit reuerendissimus Yrolphus, sanctae Laureacensis ecclesiae archiepiscopus, et sanctissimus frater nostery vester autem spiritualis pater, qui per auam sanctam praedicationem adop- tiuoB deo VOB genuit filios. Ib itaque ad apostolorum limina orationia caussa veniehB, nouam ecclesiam nostriB benedictionibus informandam subnixe commendauit, quia domino auxiliante, catholice gubernandam ' BUBcepit. In quibus etiam quondam Romanorum qao-^ que; Gepidarumque aetate^ ut lectione certum est, in septem episcopofam parochiaa antecesBores sui iure metropolitano obtinuerit dioecesin. Qua ex iustitia et lege praefatus deo digniflsimus archiepiscopus debito obligatur, ut illi terrae prius Christiculae, atque Buorum antiquitus antecessorum creditae prouidentiae, quam nunc vos dei omnipotentis occulto raediante iudicio, velut haereditariam possidetis, ipse^ euangelicus agricola dia negata coelestiB spargat demina yitae, atque in lucrandis domino Christo animabud rediniuam de vobis nutriat segetera. Quem nos doctissimum diuini oraculi ministrum Baluti vestrae cognoscentes per omnia necesBarium fide, et exemplo probatum , merito erga illum apoBtolicam Beruantes sententiam, qua dicitnr : Quomodo credent sine prae- dicante, aut quomodo praedicabunt,, nisi mittantur? ab sancta romana ecclcsia, matre vobiscum rectorem transmissimus, atque in praefatis reglonibus Hunniae quae et Auaria appelatur, sed et Morauiae, prouinciarum quoque Pannoniae siue Mesiae, apostolicam vi- cem noBtram, et dioecesin, atque iuB eccleBiasticum exercendi, et usum, ac potestatem antecesBorum Buorum, videlicet sarictae LauriacenBis ecclesiae archiepiscoporum, sibi BUCceBBoribuBque suis canonica auctoritate committimn:s , atque huius constitutioniB nofitrae decretum subscriptioniB priuilegio roboramus. Pallium praeterea iuxta consue- tudinem antiquam sanctitatt Buae dedimus; quod ita sibi concessimus, sicut praedecea- BorcB nostri Buis praedecesBoribuB concessere, priuilegiorum suorum scilicet integritate Beruata. Cuius dilectioni, quamuis hoc debito permitteremus, propter vestras autem pe- titiones Buper hac r^ flagitantibus, ad honorem suum nostram apostolicam vicem, atqae auctoritatem insuper accumulauimus, quod nunquam suis permissum est prioribus. Qua- tenuB et vos, confratres, et coepiscopi, deinceps ei reuerentiam ampliorem exhibere Bciatis et in sana doctrina coelestis eruditionis ad aedificationem vestram, ut filii sapientes obe- diatis, atque vos, laici, primates, et vulguS; saluberrimis praeceptis Buis, non velut homini sed tanquam deo humiliter obtemperetis, et in fide catholica, quam per dominum Jesam
^ Qansiz. in vestris partibK«,
45
consecuti estis, fortea permaneatiB. Karo totius doli artifex diabolus, cuius dominio et populis in babtismate abrcnunciastis, iacturam et damnum vestrae salutaris surreptionis moleste patitur, ac per varias occasiones zizaniam perfidiae seminando, velut multa iniuria ' bacchatur^ et ut vestrum aliquis terga vertat sanctae professioni incessanter molitur. Quapropter saepe dicti archiepiscopi, videlicet pastores vestri a deo destinati in- BtitutionibuB benignas aures praebetC; qui vos, et versutiam Sattanae cauere, atque eius aeternos cruciatus euadere instruet^ ac ipse in die iudicii de bonis operibus vestris sae- culorum domino perpetua remunerandos gloria praesentabit. Ad perfectam autem, et necessariam eruditionis vestrae salutem^ ut comperimus^ non sufficiant pauciy qui modo constituti sunt vobis, episcopi, quia plures sunt adhuc gentilitatis errorei^ ibidem detentiy ad quos propter inopiam praeconum diuini verbi| nondum peruenit notitia Christi. Idcirco enim ut accrescat turba fidelium, studeat solertia vestra pro mercede, ac remissione pec* catorum vestrorum adminiculum atque- iuuamen praebere reuereudissimo Yrolpho archi* episcopOy quatenus dudum illic constitutorum episcoporum numerus impleatur^ qui con* grue constituti, et vobis posterisque vestris poterunt esse proficui, si ad restauratiunem ecclesiarum propter nomen domini de possessionibus vestris, quas redditus dotesque earum fama diuulgante, quondam fuisse noueritis, aeternam sufficientiam vobis comparantes, eisdem eccleeiis ipsi conferatis, idoneis viris ad hoc ministerium electis, maxime in illia locis, si opportunitas et utilitas commendauerit^ ordinentur antistites, ubi indicia ecdesia* rum, et aedificiorum sedes pontificales olim fuisse demonstrant; si autem illius arbitrio deliberatione, qui, vel ubi disponantur episcopi concedimus, cui vicem nostram apud vos ecclesiastici regiminis per omnia commissinius.
Bullariam diplomatum et priuilegioram ss. rom. Pontificum. Augustae Taurinorum. 1857 T. I. 8tr. 272. ~ Hansiz. Germaniae Sacrae Tom. I. str. 149.
LIX. 837. 4. of^ujka. U Bljada kod Solina.
Trpimir veliki Supan hrvatski daruje nadhiskujpiji spljetskoj crkvu sv, Jurja u Putalu sa
samostanom, kojega je tamo sagraditi dqo,
In Nomine patris et filii et spiritus sancti. Regnante in Italia piissimo Lothario Francorum rege, per indictionem XV. sub die IV nonis martii. Dum mundi ab origine cuncta per tempora facta mansisscy dellabisseque -succendentibus alia alternis ' semet oculis perspicimus, mentis et manus fidei palpamus, nihil corporeis membris videre, audire aliud valemus, nisi ea, que presentantur et scripturarum auditio^obtutibus pandit. Unde ego licet peccator Tirpimirus, dux Croatorum, iuuatus munere diuino, incertua de die nouissimo, et hora, qua nesciat homo, solicitus nimis anime mee, commune con- eilium meis cum omnibus zuppaais construxi monasterium , ibique cateruas fratrum adhibui y quorum sedulis votis , et frequens oratio nos' immunes redderet deo pec- catis, in hanc adiecit mens nostra, eiusdem monasterii ecclesie aliquid in utensilibus pre- parare. Cum autem non sufficeret in argento ipsa vasa perficiendum, accomodauit nobis Petrus salonitane ecclesie archiepiscopus, et dilectus compater XI libras argenteas; bac
- Hansix. inaidia.
^ Lncius i Farl. altissimL
46
de re ei duximus hilari animo dare quiduis, et non denegamus charitati vestre, quibus ipse respondit: volo domine et compater ut primum, quidquid proprio emi pretio, vel quod donatum est in immobiiibus et raobilibus in sancta matre ecclesia, id est in Lasani et Tugari * cura servis et anciUis Stepus, Sagoleo, Chortino presentia claritatis vestre per paginulam priuilegiiem sancte salonitane ecclesiae dicte mancipata in eternum per- maneant, ac deinde, ut in fatam matrem ecclesiam, que est metropolis usque ripam Danubii, et pene per totum regnum Chroatorum ^ et pro remedio anime vestre, parentum vel fidelium vestrorum, et per commodatum argentum detis ecclesie beati Georgii, in loco qui dicitur Putalio, omnia que obtinet possessionum, seruos quidem et ancillas, quae Mislauo duce ipsam eeclesie cum dedicata videtur, et ab ipso supradicto duce donis di- tatam, simili raodo et priuilegii censura, hec quidem donatio a vobis firmiter enixe de- poscimus taliter^ et suggestioni placiti data ad scnsum spopondimus, et iure mansuris rebus priuilegium fieri, presentem nostram deliberationem , precepimus, videlicet ita duntaxat ut empta pretio infra terrainis nostris, in locis memoratis, sempiterna donatione possideat dicta iara sancta ecclesia a nemine infestante. Tandem vero prefKtam ecclesiam de regali territorio ab orientali et occidentali parte, a rupe montis, usque ad mare, ab utroque latere terminos cum lapideis, et ferro signatos, infra quos terminos nullius adiacet territorium, nos diiigenter condonamus, et hoc in augraento sancte salonitane ecclesie, pro- ferentes firraamus, et ut singulis annis de oionibus nascentibus "* terre ex curte nostra, que Clusan dicitur, decime inferantur in memoratain ecclesiam, quas deciraas antecessor- noster Mislauus^ dare cepit; si quis vero de superscriptis, quidquid deo inspirante, amore sanctorum inflamraati deuoto pectore obtuliraus, concessimus, et imposterum inconuulsa firmata manere ^ censuimus, in cenobium sanctorum martyrum Domnii et Anastasii, Cosme et Damiani; et si quis diripere, yei subtrahere, aut-per vim opponere tentauerit, iram domini Saluatoris, et sanctorum omnium raaledictionera, quidera CCC patrum et octodenus vinculo insolubili anathemate Maranatha denodetur, diuidetur et evellatur diuino iudicio a cognatione et patria, uxore et filiis, qui separare donationem nostram temerarie a sancta roatre ecclesia iam factam presumpserit, fouetur itaque hic litigantibus cum eo vicariis sanctis religiosorum subsistentium, Principum gratia tara nefandura ^ faciens quisquis ille defunctorum obliuipni dans, et lumen animarum eorura octinguens et in nouissimo die magni examinis, cum diabolo, et eius tetris angeiis, et Juda Iscariote, Christi proditore in gchenna barathri Qiuneretur ^ ubi ignis nunquam extinguitur, et vermes impiorum non moriuntur.
Actum in loco qui dicitur Byaci, tempore nuper fato, et testium notitia, pre- sentia, communi voto, et voluntate coi:roboratum.
Signum manu, meque ipso Tirpimiro Duce, huius rei concessore et auctore.
Signum manu Comicino Zuppano testis. „ „ Pretilia „ „
„ „ Nemustlo „ „
^ Luc. i Farlati : Turgari.
^ Farlati Croatie.
^ Luc. i Farlati talibus.
- Luc. i Farlati omni oascentia.
- Luc. i Farlati Mislauo.'
- Luc. i Farlati valere.
^ Lnc. i Farlati nefandi. ® Farlati numeretur.
47
Signum manu Zarsata Zuppano testis
„ » Ludovico „ „
„ y, Ozanulo cum fratre.
„ „ Negutia Camerario testis.
„ „ Zullo teBtis.
„ „ Potecano testis.
„ , Zutimnslo testis.
„ „ Damay te&tis.
„ „ Dominico presbjtero capellano testis.
„ „ Cipriano presbytero capellano testis.
Ego Martinus presbyter capellanus preceptione doraini raei Ducis memorati, ro- gatus scripsi, et manu propria opus compleui, signum raanu feci.
Hec sunt noraina seruorum de Masaro, pertinentes eos, in sancta matre ecclesia beati Domnii, scitote numerum eorum, sunt in prirais: Carento, Postellio, Nassezai, Do- maciai, Ylena, Trubula * istis cum suis feminis.
Ceteri vero septera, quorum noraina sunt: Liutamiro, Strehemilo, Nedamuslo, Tesina, Luteciai Ceustilo.
Iz rukopisa „Donatioiiea Principum Ecclesiae Spalatensis'* koj se nalazi a pismohrani uadbiskupije epljet^jke izvadjtna iz prepisa potvrdjena po javnih biljeinicih 1333. — Lucius de Regno DaUm. et Croat. Historia. Francofurti 16G6. p. 61. Vind. 1758 p. 60. Farlati : Illyrioum Sacrum T. III p. 51.
LX. 840. 22. veljaCe. U Pavljl.
Lotar car dini ugovor mira na vrieme od pet godinah medju Mletcani i tal^anskimi susjednimi gradovi, koji se obvezaSe, da 6e pomagati Mletdane na moru proti njihovim slovjenskm {hr-
vatskim) neprijateljem.
In nomine domini nostri Jesu Cbristi dei aeterni. Anno incnrnationis domini octogen-
tessimo quatragesimo.
Lotbarius diuina ordinante prouidentia Iraperator augustus, anno imperii eius vi- gesimo sexto, octauo kal. Marcii, Papiae ciuitatis palatio, hoc pactum sug^erente ac Bupplicante Pro gloriosissimo Duce Veneticorum, inter Veneticos et vicinos eorum consti- tuit. ac describere iussit, ut ex utraque parte de obseruandis his constitutionibus sacra^ menta dentur. Et postea per obseruationem harum constitutionum pax firma inter illos perseueret Vicini vero Veneticorum sunt ad quos huius pacti ratio pertinet: Histrienscp^ Foroiulienses, Cenetenses, Taruisanenses , Vicentenses, Montessilicenses , Glaualenses, Comaclenses, Raunenses, Cesentenses, Ariminenses, Pisaurenses, Fanenses, Senogaliense», Anchonenses, Humanenses, Firmenses, et Puienses, (Pisenses)quibu8 locis vel presenti tera- pore constituti sunt, vel in futuro constituti fuerint, maiores, atque minores, quos constituit ipse Imperator, et cum Petro duce Veneticorum, et cum ipso populo Veneticorum ete. et cunctae generalitati ad ducatum Venetiae pertinentibus, hoc pactum obseruare deberent
' Luc. i FarlatL Trubasa.
48
per annos constitutos numerum quinque, ut nulla malitiay nec lesio inter partes perneniat. (Dalje izostavljeno).
Et iioc statuimus^ ut .quodcuraque mandatum domini Imperatoris Lotharii cla- rissimi augusti, vel missorum eius vobis nuntiatum fuerit inter utrasque partes ad vestram solatium nauali exercitum contra nos (sic) geperationes Sclauorum; inimicos scilicet vestros, in quo potuerimus solatium prestare debeamuS| absque ulla occasione ; spondemus quoque ut nuUum inimicorum, qui contra vos, vestrasque partes sunt, vel fuerint, nos, qui modo sumus^ vel qui fuerint, adiutorium ad vestram lesionem faciendam prebere de- beamuB, sub quolibet ingenio infra hoc spatio pacti.
Romanin. Storia di Venezia. T. I. str. 356.
LXI. 860.
Eocel kne0 blatski daruje satnostanu sv. Emerama sela Stromogin, Reginivartersdorf i Bosdorf.
In nomine domini nostri Jesu Christi. Notum igitur fieri volumus cunctis chris- tianis fidelibus, et infidelibus, praesentibus scilicet et absentibus nec non et futuris, quod ego Chozil hurailimus comes de hereditate mea tradidi ad sanctum Emmerammum in proprietatem ad Stromogin, quantum G-untpoldus habuit in proprietatem et beneficium, in villa nuncupante Reginiuuartersdorf et in Bosdorf, cum terra, aratura, vineis, atque pratis, pascuis; aquis, aquarumque decursibus, molendinis et in omnibus marchis. In nomine domini amen. Hi sunt testes : Ratpot comes, Gundram comes, Gundpold comes, Huogo, Hunolf, Engildeo^ Gundpold, Puoso, Cotahelm.
Anamodi. Tradit S. Emmeram. Lib. L Cap. 87, str. 238.
LXII. 860.
Crundbat djakon daruje njeka sela uz Salu i Veliku samostanu sv, Emerama.
NonnuIIorum nouerit industria iidelium, quod Gundpato venerabilis diaconus traditionem, qua capitulo XXUI conscripta est, secundo firmauit, addens quoque ct caetera loca. In praesentia igitur Arnulfi ducis praedictus Gundbato unacum aduocata suo Starchando tradidit ad sanctum Emmeramum talera proprietatem, qualem habuit ad Quartinaha, et ad Sala et ad Vueligam in manum videlicet Hittonis abbatis atque Ekkirici missorum praefati sancti ac venerabilis Episcopi Ambrichonis. Isti autem sunt testes : Gundram comcs, et filius eius Megingoz. Sigihart. Droant. Willihelm. Hoholt^ Lantperht. Rihger. Drudolt. Sigiperht. Eparachar. Vuitger. Otachar. Einhart. Pe ro Framrich. ELaren- tanus. Glaz. Mirei. Easiz. Necliucbim. etc.
Anamodi. Tradit. S. £mmeram. Lib. L Cap. 60. str. 257.
49
LXIII. 861. 20. veljai^e. U Reznu.
Jjudovik 11. hralj njemacJci potvrdjuje darovanje onih selah, kqje darova Pribina knez blatski
erkvi i samostanu dolnjo-altajskom.
In somine sanctae et indiuidaae trinitatis. Hludouicus, diuina fauente gratia rex^ Si enim ea, qaae fideles regni noatri pro eorum oportunitatibus nos deprecati fuerint; implere studuerimus, non solum regium morem decenter implemus, verum etiam eos procul dubio fideliores^ ac deuotiores in nostro eiFicimus seruitio, et ad aeternam vitam feliciter obtinendam, profuturum liquido credimus Quapropter comperiat omnium fidelium nostrorum praesentinm scilicet et futurorum solertia, qualiter Briuuinus, fidelis dux noster, veniens in procerum nostrorum praesentiam^ postulauit serenitatem nostram^ ut de rebus proprietatis suae, quas ei in proprietatem concessimus, liceret ei partem aliquam in me- moriam eius dare ad sanctum Mauricium, et ad monasterium nostrum Altaha, cui tempore illo Otgarius abbas praeesse videbatur et rector. Cuius petitioni libenti animo assensum praebentes, decreuimus ita fieri. Dedit itaque Briuuinus, fidelis dux noster, cum consensu et licentia nostra, ad praefatum monasterium sancti Mauricii martyris Chriati, de sua pro- prietate, in suo ducatu, quidquid habult ad Salapiugin infra terminos istos: in orientem ultra Salam fiuuiolum usque ad Slougenzin marcham^ et Stresmaren, et sic sursum per Salam usque Wualtungesbah, et sic inde usque in Hrabagiskeit, et ad Chirihstetin. Postea vero praedictus fidelis abbas noster Otgarius deprecatus est celsitudinem nostrara, ut easdem res per nostrae auctoritatis praeceptum confirmassemus. Cuius petitioni ob honorem dei et sancti Mauritii militis Christi, et bonum illius seruitium, libenti animo assensum prae- buimus; et hoc ei nostrae auctoritatis praeceptum fieri iussimus, per quod decernimus et iubemus, ut sicut praedicti tcrmini in praedictis locis diffiniti sunt, ita deinceps, ad iam dictum monasterium per hoc nostrae auctoritatis praeceptum ipsae res nullo inquie- tante, sed deo auxiliante, perpetuis temporibus consistant in proprium. Et ut haec auc- toritas largitionis nostrae firmior habeatur, et per futura tempora a fidelibus nostris verius credatur, et diligentius obseruetur, manu propria nostra subter eam firmauimus et anuli nostri impressione roborare iussimus.
Signum Hludouici serenissimi regis. Hebarhardus notarius ad vicem Vuitgarii recognoui.
Kegnante Indictione VIII.
Data X. kal. marcias. Anno Christo propitio XXVIII. regni domini Hludoulci serenissimi regis in orientali Francia.
Actum Reganesburc ciuitate regia in dei nomine feliciter. Amen.
Monumenta Boica T. XI. str. 119. Kopp. u Palaeografiji I. 432. smatra ovu listinu za podmetnutu.
LXIV. 861. 20. studena. V Matehovi.
Ludovik 11. kralj njemacki, podieljtije crkvi solnogradskoj mnoga slovjenska i njemacka miesta
u Fanoniji.
In nomine sanctae et indiuiduae trinitatis. HludouicuS; diuina fauente gratia rex. Oportet igitur nos, qui diuino sumus munere quodammodo prae ceteris mortalibus Bublimati, eius in omnibus parere praeceptis, cuius clementia praelati sumus, atque cuius
4
60
praecellimus munere; loca utique sibi dicata per petltiones fidelium nostrorum, nostro releuari iuuamine, atque regali munimine ; quoniam hoc nobis et ad mortalem vitam tem- poraliter transigendam, et ad aeternam feliciter obtinendam, profuturum liquido credi- mus Quapropter comperiat omnium fidelium nostrorum praesentium scilicet et futurorum solertia^ qualiter quidam venerabilis archiepiscopus noster Adaluuinus, veniens in procerum nostrorum praesentiam, postulauit serenitatem nostram, ut ob mercedis nostrae augmcn- tum^ quasdam res proprietatis nostrae ad sanctam ecclesiam iuuauensem^ quae est con- structa in honore sancti Petri, principalis apostolorum; et sancti Rotberti, ubi etiam cor- pore requiescit, et ipse praedictus venerabilis episcopus praeest, in proprium iure per- petuo permanendum concedissemus. Cuius petitioni ob amorem domini nostri Jhesu Christi, seu ob remedium animarum antecessorum nostrorum^ ac beatae memoriae domni ac geni- toris nostri^ nostraeque etiam mercedis augmentum^ libenti animo assensum prebentes, de- creuimus ita fieri. Tradimus itaque ad praedictam casam dei : Sabariam ciuitatem et Peinihhaa, sicut Odolricus comes noster et missus, de ipsis rebus eas circuiuit^ ceterique nostri fideles, et praedictum venerabilem archiepiscopum de ipsis rebus vestiuit, ita deinceps iure perpetuO volumus^ ut ad praedictam casam dei permaneant. Insuper etiam tradimus ibi istas curtes in proprium, quae antea ibi in beneficium fuerunt ex alicuius datO; siue ex parte nostra^ siue ex alterius cuiuslibet parte ibi antea beneficiatae fuissent, quarum haec sunt nomina: ad Magalicham^ ad Uuachauua, ad Liupinamy ad Holunburci, ad Trigisimam, ad Penninuuanc, ad ecclesiam Anzonia, ad Uuitanesperc, ad ecclesiam EUodis, ad ecclesiam Minigonis presbyteri, ad Kundpoldesdorf, ad Rapam, ad siccam Sabariam. Item ad Peinicahu, ad Salapiugin, et ecclesiam ad Chuartinahu, ecclesiam ad Kensi, ecclesiam ad Ternperch, ecclesiam Gundoldi, ecclesiam ad Sabnizam, ad Nezilin- pach. Item ad Rapam, ad Tudleipin, ad Sulpam, ad Labantam, et Kurcizam beneficium Engibaldi, ad Carantanam ecclesiam sanctae Mariae, ad Trahoue, ad Gurniz, ad Trebi- nam, ad Astaruuizam, ad Friesah, ad Crazulpam, ad Pelisam, ad Chumbenzam, ad Un- drinam, ad Liestinicham, ad Pruccam, ad Morizam, ad Strazinolun duo loca, ad Lumi- nicham iuxta Rapam. Ea videlicet ratione, ut ab hodierna die, et deinceps praedictae res ad praedictam casam sancti Petri et sancti Rotberti^ ubi etiam ipse corpore requiescit, iure perpetuo permaneant, absque alicuius contradictione ; nec ullus successor noster, aut dux vel comes, siue vicarius, seu qualibet alia iudiciaria potestas, de praedictis rebus, quas praenominauimus, potestatem habeat inde quippiam abstrahere, sed per hoc ndstrae auc- toritatis praeceptum, sicut praediximus, ad praedictum locum sancti Petri et sancti Rot- berti, ubi etiam corpore requiescit, in Salczburc ciuitate, absque alicuius molestia vel in- quietudine sint. Et ut haec auctoritas largitionis et confirmationis nostrae firmior habeatur et per futura tempora a fidelibus nostris verius credatur, et diligentius obseruetur, manu propria nostra subter eam firmauimus, et anuli nostri inpressione assignare iussimus.
Signum dbmini Hludouici, serenissimi regis. Hebarhardus notarius ad vicem Gri- maldi archicapellani recognoui et subscripsi.
Data XII. kal. decembris, anno Christo propitio XXVIHI regni domini Hludo- uici serenissimi regis in orientali Francia regnante. Indictione VIIII. Actum Mathahoua villa regia. In dei nomine feliciter. Amen. Pedat voscena pritisnjena.
Iz vana: hludouici Imp. precepta de ecclcsiis in orientalibus partibus. Izvorna listina u c. kr. dvorskom arkivu u Bc6u.
51
LXY. 866. mjeseca kolovoza.
Nikola I. papa odgovara MihtAju kralju bugarskomu na njeka po tyemu stavljena pitatija, koja
se proteSu na tadainje nagore i obidc^je i ostalih juinih Shvjenah.
(Ulomak).
Igitur refferentes qiialiter diuina cleraentia christianam religioncro perceperitis, qualiterque populum vestrum baptizari omnem feceritis, qualiter autem illi postquam baptizati fuere, insurexerint uuanimiter cum magna f«:roricitate contra vos, dicentes : non bonam vOs eis Icgem tradidisse^ volentes etiam vos occidere et regem alium constituere. Et qualiter vos, diuina cooperante potehtia, aduersus eos praeparati, a maximo usque ad modicum superaueritis, et manibus vestris detentos habueritis^ qualitarque omnes primates eorum atque maiores cum omni prole sua, gladiis fuerint perempti, mediocres vero, seu minores nihil mali pertulerint. De his nosse desideratis: qui vila priuati sunt, utrum ex illis peccatum habeatis etc Praeterea indicastis, quod qnidam graecus mentiens^ fateretur 86 presbyterum esse, cum nun esset, ac per hoc plurimos in vestra patria baptizaret. Cum ergo vos inspiratione dei cognouissetis, quod non esset presbyter; iudicaueritis, ut amitteret aures et nares, et acerrimis verberibus caederetur, et ex vestra patria pelleretur^ etc. Graecos dicere perhibctis, quod in illorum patria chrisma et oriatur et ab illis per totum mundum trlbuatur, et ideo nosse desideratis si verum sit. 3ed iam credimus quod vestra solertia, quod verum non sit, animadvertat etc. Postremo deprecamini nos suppli- citer, ut votis quemadmodura caeteris gentibus, veram et perfectam christianitatem non habentcm maculam, aut rugam largiamur, asserentes, quod in patriam vestram multi ex diuersis locis christiani aduenerint, qui prout voluntas eorum existit;' multa et varia lo- quuDtur, id est Graeci et Armeni et ex caQteris locis. — Requisistis, si liceat in vobis patriarcham ordinari. Sed de hoc nihil definitiue respondere possumus; priusquam legati Dostri, quos vobiscum mittimus reuersi fuerint, ut nobis, quae inter vos multitudo sit, et unanimitas christianorum renuntient. Nam interim episcopum habetote, et (si) cum incre- mento diuinae gratiae, christianitas ibi fuerit dilatata, et e^iscopi per singulas ecclesias ordioati, tunc eligendus est inter vos unus, qui si non patriarcha, certe archiepiscopus appellandus sit, ad quem omnes concurrant. etc. etc. Verum tamen in his omnibus aderit niisericordia dei missis nostris, et futuro episcopo vestro, qui vos instruant, et quid agere debeatis abundanter erudiant. — Cum autem episcopura, deo concedente, ad prae- sulatus nostri ministerium habueritis, ille vos docebit omnia quae ad officium suum per- tinent, et si quae suut, quae non capiet, ab apostolicae sedis auctoritate suscipiet. Porro — refertis, quod soliti fueritis quando ad praelium progrediebamini, dies et horas obser- uare, et incantantiones et ioca et carmina et nonnulla auguria exercere, et instrui desi- deratis, quid nunc vobis agendum sit? De quo nos necessario non vos instrueremus, nisi super hoc nos diuinitus instructos contueremur Super diuinum enim fundamentum nos aedificare t[uidquam non possumus. Igitur cum ad praelium proficisci disponitis, quod ipsi commemorastis, agere in dei nomine non omittite ; id est, ad ecclesias ire, orationes peragere, peccantibus indulgere, raissarum solemniis interesse, oblationes offerre, Qonfes- sionem delictorum sacerdotibus facere, reconciliationem et communionem percipere, car- <3eres aperire, vincula dissoluere, seruos et praecipue contractos et debiles atque captiuos libertate donare, ac indigentibus elemosynas erogare. etc.
Caesar Barouius. Anoales Eccles. T. X. A. 866. c. 4 — 7. Manai. XV. str. 401.
52
LXVI. 869. U Rlmu.
HddHjan IL papa poHfja sv. Metoda, kao po njem posvedena hiskupa, u Panmiju, u driave
Bmtopluka i Kocela, doemlit^udi Uturgiju slovjensku,
^flNbAl^tHNl enHCKOni H |»Afi1k BOKVn R^L pOCTUCilABOY H K0I|6AI0. CaABA n BUMHH^l» EOrOY, n HA SCUIIH Unpi;, B^L YCAOBtq^KICli BAarOBOA6HI€. IAkO 40 BACl ^OY^KOBHAA cnyniAX^OM^, ■&
HdSRe asAasAA^ciOMik ck sRCAANieMii n mo/ihtboio, Bauiero p/iAH cnaceHlci, kjiko ecTi Bii^ABHrAi rocnoAi»
CepAM^ BAUIKI, HCKATH CrO. H nOKA3A.\1» BAMl, UKO HCTOKMO B«pON>, HO H BAArUMH ^%AU AOCTOHT^ C2I0Y»HTH BOrOV. B-KpA EO BCI^l \Wk MepiBA CCTh, H (OTnaAaWTl TH, HSRe CA MHATl B^rA I^NAlOipe,
n A^AU CA ero coTMeTAioTik* hctokmo bo oy cero CBATHTeiikCKAro ctoaa npocncTe oYVHTeAA, no h
Oy BAArOBtpHArO l|AplA MhjCAHAA. AA nOCAA BAMIk BAASKeHHArO ^HAOCOO^A KoHkCTAHhTHHA H Cl BpATOMl, AOHlA^SRe MU HeA0Cnt;K(i>M1i. OHH SKC, OYBtAtBlue AUOCTOAhCKArO CTOAA AOCTOAI|IA BAMA CTpANU, KpOMt KAHOHA UeChTBOpHCTe HHYhrOSRC, HO Kl HAMl UpVNAOCTe H CBATAFO KAHMeUTA MOI|IH HCCOYipe. MH SRC TperOYBOV pAAOCTIk npYHMUie, OVMUCAHJCCOMIk HaUHTABUie nOCAATH MeO-OAlfA CBAI|lhHie H C^ OVVeHHKU, CUHA SRC HAUierO HA CTpAHHU BAUIA, MOySRA SRC ChBepUieUA pASOVMOMl H npABOB«pHA, A^ BU HAOVYHTl, lAKOSRe CCTC HpOCHAH, CRAI^AA KHUrU Bl A^UKl BAUIh, UO BCCMOV IfepKOBHOMOIf YHHOV HCnOAHh H CE CBATOW MhUieN). peKUie CE CAOVSRBOHI, H KpCllieHTeMl». CIKOSRe eCTh ^HAOCO^^E KOH- CTAHhTHHh HAYAAl BOSRieN) BAArOAtTIN), H 7J\ CBATArO KAHMeHTA MOAHTBU : TAKOSRC AI|I6 HHIi KTO Bll^MOSReTl AOCTOHHO H HpABOBtpHO CKAI^ATH, CBATO H BAArOCAOKeHHO BOrOMl H HAMH H BCCW KA- TOAHKleN) H AHOCTOACKOH) l|epKOBhN> BOVAH, A^ BUCTC OVAOBh ^AUOBHAH ROSKTA HABUKAH. CCH SRC
eAHHi ;KpAHHTe obuyah, aa ha muih nphBoe ytovti ahoctoaii i CBArreATe puMCKu, tayc cAOBeuhCKH,
AA CA HCnOAHHTl CAOBO KHHSRHOe: lAKO B^ECXBAAATI^ rOCUOAA BCH A^^UIfH, H A|^OYrOHI|H : BCH B^E^IL- rAArOAN>T1k A:^UKU PAI^AHYHU BCAHYTiA BOSRTa, lAKOSRe AACTh HM1» AOV^^ CBATUH (OTBtllieBATH. Ai|ie SRe KTO OTl CEBpAHHH^Cl BAM1» OVYHTeAh H CAUHIAqiH^Kl CAOVXH H (OTl HCTHHHU CdTBpAqiAWIIIHX^E NA BAAAH, HAYUeTlk Af^l^^HOVBl HHAKO pA^hBpAqiATH BU, rA^A KHUrU Al^UKA BAHierO, A^ BOVA^V^ ttTAOY VeHli, HO TOKMO Blb COVA*!» A^HU qepKBH, AOHAeSRC CA HCnpABHTIi. TH BO COVTl BOAiqH, A HC OBqA ASKC AOCTOHTl (OTIi HAOA^E HX1» 3HATH H ;(pAHHTH CA HXh. BU SRC YAAA Bli^^AWBAeHHAIA, nOCAOVHIAHTe
ovychTa boxTa h uecdTpHHeTe ka3arTa qepKOKHAro, a^' ca ospAqieTe hcthhTh noKAOHHHqu bosrTh,
lOTqOV HAUieMOV- neBeCHOMOV, CE BCIsMH CBATHMH. AMHHh.
Hadrianus, episcopus et seruus dei Rostislauo et Kocelo. Qloria in excelsis deo, et in terra pax hoininibus bonae voluntatis. Audiuimus de vobis.8pirituaIia, quae sitie- bamus cum desiderio et precibus vestrae salutis gratia, quoniara expergefecit dorainus corda vestra, ut quaeretis eum, et monstrauit vobis, non solura fide, verum etiam bonis operibus oportere deo seruire; fides enim sine operibus mortua est, et faluntur ii, qui putant deum se cognoscere, operibus autem ab eo desciscunt. Non solum enim apud hanc episcopalenf sedem petiistis praeceptorem (dbctorem), verum etiam. a pio imperatore Michaele, misitque vobis beatum philosophum Constantlnum una cum fratre, cum nobis occasio deesset. Illi vero cognitis apostolicae sedis iuribus in vestras partes contra canonem nil fecerunt; sed ad nos venerunt, sancti ClQmentis reliquias ferentes. Nos autem triplici gaudio repleti, statuirous re considerata Methodium filium nostrum, postquam eum cum discipulis ordinauimus, mittere in partes vestras, virum perfectum ingenio et ortho- doxum, ut vos edoceat, quemadmodum rogastis, interpretans libros in linguam vestramy secundum omnia ecclesiae praecepta plene, una cum sancta missa, id est cum liturgia et baptismo, sicut Constantinus philosophus coepit diuina gratia et per sancti Cle- ^ientis preces. Item si quis alius potuerit digne et orthodoxe interpretari, sanctum et benedictum a deo et nobis et omni catholica et apostolica ecclesia sit^ ut facile
53
/
praecepta diuina discatis, Hano unum seruate moreoiy ut in missa primuoi legant apo- stolum et euangelium lingua romanai dein slouenica, ut expleatur verbum scripturae: Laudate dominum omnes gentes; atque alio loco : Omnes loquentur variis linguis magnalia deiy prottt spiritus sanctus dabat loqui illis. Si quis vero ex doctoribus vobis destinatis, et ex dlscipulis (eorud!)) aures suas a veritate auertentibuS; ausus fuerit aliter persuadere vobisy vituperans libros linguae vestrae; sit excommunicatus, sed tantum in iudioium de- tur ecclesiae, donec se oorrexerit; isti enim sunt lupi et non oues , quos oportet a fruc- tibus eorum cogooscere, et cauere ab illis. Vos autem filii carissimi ! audite praecepta dei, neue repudiate institutionem ecclesiae, ut inueniamini veri adoratores dei patris nostri cQeleatis atque omnium sanctorum. Amen.
PoSto je ova papinska poBlanica Bamo n 6taro8lo?jenskom prevodu, u tako zvanoj panon- bI^oj legendi by. Cirila i Methoda, sa^nvana, prlob5QJem ja a jedno a Blovjenskom i a latinskom jeziktt, po pr^voda MikloSi^vom, npotriebiv iapravke Erbenove i Dr. Ra£koga.
Lxm 871.
Ludovik 11, cckT pred^uje u svom pismUf pisanom ffrdkomu caru Vasmu, njeka msifja Sto ih podifU pomorska vcjska grdka jc^dr-anskim Slapjenom, (Hrvatom i Srbom) i0a obsijednuda
grada Bara,
In nomine domiDi nostri Jeau Christi dei aet^rni. Lodoguicus diuina ordinante prouidentia, imperator augustus Romanorumy dilectissimo spiritualique tratri nostro Ba- silio gloriosissimo ac piisimo atque imperatori nouae Romae. Probabile quidem et lau- dabile constat, aliquem fratrum monitiS; quasi quibusdam flatibus ad ignem charitatis accendi; probabilius autem est, sicut ipse eius ultroneae voluntatis ad hoc motibua inflammari; sed probabilissimum est, quandocumque viam quemquam virtutis arripere, et magis magisque miris successibus in sublime proiicere. Nam ille semper miles a duce magis diligitur, qui post veniens, hostium vires fortiter premit quam his, qui maturius quidem accessit, sed forte aut nichil aut certe modicum gessit. Secundum quam regulam- dininitus sublimatum imperiupa nostrum, ax die qua caepit erga fraternitatem tuam dilec- tionia radicem in corde suo plantare, multiplices fructus exhibere non destitit, nou minus quae yeatra ac quae nostra sunt| procurans et vindicans. Quamuis quae circa missos nostroB in causa familiaritatis et benignitatis te gloriaris egisse^ nos prius erga Johannem ^iMnosisaimum patricium gessisse patescat ; quem reuera non sicut amicum, vel quemad- modum fratris, id est imperii tui homimm, sed quasi consanguineunf nostrum, et tanquam e^(cellentiae tuae sobolem tractauimns et dileximus^ nec hunc penes nos positum aut tar- djtas unquam temporis, aut intima locorum a penetralibus nostri^ fecere extorrem etc (Dalje izostavljeno).
Set nec hoc ainmiratione caretj quod asseri^; principem Arabum protosymbolum dici, cum in volunainibus nostris nihil tale repperiatur, et vestri codices modo architoUi modo regemi vel alio quolibet vocabulo nuncupent. Verum nos omnibus.Iitteris acripturas sacras praeferimns, quae per Dauid non protosymbulos set reges Arabum et Saba pro- ficere confitentur. Chaganum vero non praelatum Avarum, non Gazarorup, aut North- manporam nuncupari reperimus, neque principem Vulgarum, set regem vel dominum
54
Yulgarum, quae omnia idcirco dicimus, ut quam aliter se habeant qnae Bcripsisti, legens in graecis voluminibus ipse cognoscas. Quos qimirum suis cognominibus acquiescera per- bibes, nec tamen propria ipsorum cognomina recolis, verum idcirco ab his; ab omnibus .SaauAEO); vocabulum adimis ut hoc soli tibi non tam proprie, quam violenter inflectas* etc. (dalje izostavljeno).
Hiis igitur super hoc ita praelibatis, obstupescimus in his, quae serenitas tua pro- sequitury dicens, suis; id est Graecis, Barim ex parte sua debellantibus, et elidere de- certantibus, nostros vel solum intuitos, vel prandiis dissolutos nichil auxilii praestitisse, hac ideo ciuitatem ipsam capi minime potuisse, cum nostri siue intuendo tantum^ siue prandendo, «iue aliud quid agendo, Barim tamen licet perpauci, et finemtenus impugnasso; et ope diuina cepisse noscantur. Vestri autem sicut bruchi prae multitudine apparentes^ sicut locustae primum impetum danteS; eo ipso quo conatum suum in prima^ fronte mon- strauerunt, pusillanimitate superati, protinus infirmati sunt; et more locustarum repente quidem salierunt, set confestim fatigati, quasi a nisibus volandi deciderint, ac per hoc neque intuendo, neque prandendo, neque bellando; quibuslibet insignibus triumphi mon- Btratis, motu subitaneo et clandestino recesserint, et inefificaccs ; nonnulli et contra Christianos solummodo captiuatis, ad propria repedauerint. Ergo frater, noli de caetero Francos ridere, quia etiam inter mortis vicina student, et prandia et omnia charitatis indicia proximis haberC; et tamen a proposito non lacessere, quoniam secundhm Aposto- lum, sciunt et habundare.et penuriam pati, et saturari et esurirei et omnia posBunt in illo; qui illos confortat. '
De paucitate vero, quid miraris, si pauci fuerunt^ et tamen multa lucra detulerint? Praeterea, qua de re pauci fuerint nostri, pridem dilectioni tuae patefecimua. Set quo- niam nos super hoc pulsasti denuo^ nostrum summe responsum. Cum enim diu demorante stolo fraternitatis tuae^ illius iam minime prestolaremur aduentum, et in anno ipso de obsedione Baris nihil omnino fieri putaremus. Omnes ad sua redire permiseramus, hiis so- lummodo retentis^ quos ad prohibitionem recipiendorum alimentorum sufficere credebamus. Et hoc est; quod stolus insperatus apparens, nonnisi paucos nostros inuenerit. Verum tamen isti pauci et adhuc pauciores quibuadam horum diuerso languore grauatis, effecti; antequam Baris caperetur, tres ammiradas, qui totam Calabriam depopulabantur, et numerosam multitudinem Saracenorum pros trauerunt, et magnam vestratibus salutem, diuino brachio contulerunt. Qua re non solum Calabritanorum Hismaelitum ingens ex- tunc facta est diminutio, set et Barensium potentatus omnimodo dissolutio, hac per id ad capiendum facilis adinuentionem. Cuius facti trophaea vestros credimus tuoimperio retulisse^ et opera dei, quae taceri non debent, mirabiliter enarrasse.
Caeterum fraternitatis tuae dilectionem rogamus, nullam Nicetae patricio molestiam irrogare, pro eo quoa nostrum tam insolenter offenderit animum, nam licet adeo pro- teruus et contumax erga nostrum fuerit imperium, ut fidelium quoque nostrorum numerosa multitudo in eum seueriore raente commoueretur, nisi a nobis causa tui honoris pariter et ariioris praeventa compesceretur, tamen malum pro malo retribuere non tulimus, nec debemus Et idcirco deposcimus, si quid minarum super ipsum potestatis tuae fortassis imminet, celeri benignitatis tuae manu pro nostro remoueatur amore. etc.
Et Nicet» quidem patricius, Hadriano loci seruatore, cum classibus destinato accepta quasi pro huiusmodi re occasione, multas praedas ab ipsis Sclauenis abstulit, et quibusdam castris diruptis, eorum homines captiuos adduxit, nec tamen quae praefati venerabiles apocrisarii perdiderunt, hactenus restituta sunt, Sane spintalera tuam nolu-
55
mu8 ignorare fraternitatem, super castra noslra dirrupta et tot populis Sclaueoiae nostrae in captiuitate, sine qualibet parcitate subtractis, Bupra quam dici possit anitnum nostrum commotum. Nqn enim congrue gestum est, ut iisdem Sclauenis nostris, cum nauibus Buis apud Barim in procinctu communis utilitatis' consistentibus, et nich'i aduersi sibi aliunde imminere putantibus, taro impie domi sua quaeque diriperentur; sibique contin- gerenty quae si praenoscerenty nequaquam prorsus incurrerent. Qua de re desiderabilem dilectionem tuam hortamur et ammonemus, quod raox id corrigere iubeat, et ipsos cap- tiuos ad propria cum suis reduci praecipiat/ si charitatis vinculum numquam inter nos fore cupiat dissoluendum. NuUus enim mortalium bactenus imperium nostrum talia com- misisse recolit, ac per hoc nisi correctio iussioue tua praeueniat, iustae seueritatis nostrae proxima ultio procul dubio subsequetur; nec poterit remanere penitus impunitum, quod in contemptum nostrum tanta temeritate constat fuisse patratum.
Nichiloroinus etiam innotescimus, obstupuisse nos talia de missis nostris audientes^ qualia tua nobis dulcedine litterae intimarunt, adeo quippe illos inordinate significans ambulasse, ut semper euaginato gladio deportato, non solum iumenta sed et bomines interficerent. Quae res si itu se habuit, mansuetudini nostrae valde displicet, et ut ad certitudinem perducatur, x^hementer exoptat. Verum et ipsi diligenter a nobis inquisiti; tale quid gessisse, modis omnibuer negauerunt. Et quia non est qui illos super hoc in fa- ciem arguat; non est profecto eis neque conuictis neque confessis iustae correctionis aliquid ingerenduro. Verum nos illos nec educauimus, nec ita docuimus^ ut ad talia, qualia perhibes; laberentur, et ideo de illis quicquam horum credere, non facile iudicamus. Caeterum indecorum sonuit, quod fraternitas tuo perhibuit, dicens suos non gladiis, sed dentibus nostros dilaniauisse, nisi causa timoris tui minime coercerentur, cum si non essent in imperio tuo nil tale sibi praetenderetur. Sed nec in regno tuo positi^ quic- quam horum penitus formidarent, quin imo nec tanti numerl viros et adhuc alios totidem deo gratias, expauescerent. etc.
De caetero, frater karissimo; noueris, cum virtute summi opificis nostri; exer- citum nostrum ordine praenotato, Bari triumphis nostris summissa, Saracenos Tarenti p&riter et Calabriae mox mirabititer humiliasse , simul et comminuisse ; hos celerius , duce deo, penitus contrituri, si a mari prohibiti fuerint escarum ammittere copias, vcl etiam classium a Panormo vel Africa suscipere multitudines. Quapropter spccialis fraternitas tua, quia per sicca nostrorum cunei populorum in utrisque locis vix aut nunquam dee- runt, studeat necesse est sufficientem stolum destinare, qui illos ab recipiendis alimentis a mare coerceat; et si plurimas contigerit sicut saepe nuntiatur pessimae gentis ad. uenire ceteruas, facilijis illis resistere, diuino munito brachio valeat. Nam iste stratigus Georgius Iicet solerter inuigilet, et strenue pro suo posse decertarCy non tamen sufficift obuiare, si plures inimicorum naues ex parte qualibet apparuerint> non videlicet nisi pauca prorsus chelandia possidens. Et quia nonnuUi Sarraconorum Panormi latrunculi cum sagenis, solatio et refugio iam memoratorum Neapolitanorum freti, per Tyrrhenum mare debachantur oporfet ut ad hos capiendos, tuae frate^itatis stolus, sine dilatione mittatur. Isti sunt qui et Calabritanis Sarracenis indefesse stipenclia praebent, et hiis qui Panormi sunt, auxilia quotidiana ministrant. Unde si capiantur sagenae, maxima ex parte Sarracenorum, tam Panormi quam Calabriae constriguntur.etc. (Dalje izostavljeno).
Prepisano iz starinskoga rukopisa Erenpertove poTJeBti LoDgobardah od Baronia. Annales Eccl. T. X. A. 871 cap. 51 — 81. Izpravljeno po Pertzu. Monum. Germaniae hist T. III, etr. 525.
^
50
LXVIII. 87^
Ivan Vlll. papa odgovara knezu blatskomu Kocelu napitanje: Sto da Hni s onimi, Jcoji se beg
zdkonitoga razloga razpitaju sa svojimi ienami.
Joannes VIII. papa Cozili comiti, de his, q^ai uxorea suas dimiBernnt, vel ad- alias, illifi viuentibus, niigrauerunt. -— ^Porro eos, qui uxores suas dimiserunt, vel illis ad alias viuentibus migrauerunt, nupcias tam diu cum conaentaneis eorutn excomrauni- camuB^ quousque posterioribus remotis, priores penitendo receperint. Sicut enim nupci^ a deo, ita diuorcium a diabolo est teste saneto Augustino repertum. Qnod enim coniunxit deus, homo non separet. Precipue cum hec pessima consuetudo ex paganorum more remanserit, quorum in talibus non alius, nisi ipse diabolus erat roagister et auctor.
Boczek Cod. dipl. Mor. p. 36. s. -^ Erben Reg. dipl. R. Boh. 9tr. 15 Wattenbach Bei- trage Btr. 49.
LXIX. Oko g. 878
Ivan VIIL papa nagovara hrvatskoga velikoga iupana Domogoja neka strogo postupa proti
morskim gusaram.
Joannes VIII. Demago ^ duci glorioso.
Praeterea deuotionis tuae studium exhortamur, ut contra marinos latrunenloS) qui sub praetextu tni nominis in christicolas debachantur, tanto vehementius acoendaris, * quanto illorum prauitate famam tui nominis obfuscatam fuisse oognoscis, quoniam lioet credi possif, quod te nolente illi nauigantibus insidientur, tamen quia a te compriiBi posse dicuntur, nisi eos compesceris, ^ innoxius non habeberis. Scriptum quippe e«t: qui crimina, cum potest emendare, non corrigit, ipse committit.
Corpus Juris Canonici accademicum. Coloniae 1735. p. 833. Decretom Gratiani secunda Pars Causa XXII. Cap. XII. Mansi. Collectiones Cdnciliorum T. XVIl. p. 243.
LXX. Oko g. 874.
Ulomak pisma pape Ivana VIIL Paolu biskupu jakinskomu i poslaniku u Fanoniju, glede
crkve Ilirske u obde, a panonske na pose.
Joannes episcopus commonitorium Paulo episcopo (anconitano) fungenti legati- one in Germania et Pannonia. Inter caetera. Non solum inter Italiam , ac terras Hespe- riae verum etiam inter totius Illyrici , fines, consocrationos, ordinationes et dispositiones ' apostolica sede^ patrare antiquitus oonsueuit, sicut nonnuUa regesta> et conscriptiones syno- dales, atque ipsarum quoqi«e plurima ecclesiarum, in his positarum demonstrant moni- menta. Porro si de annorum nummero quis forte causatur, sciat, quod inter Ohristianos^ et eos, qui unius jidei sunt, numerus certus affixus est. Ceterum ubi paganorum et
^ Mansi Domasol.
- ManBi. accendatur.
^ Man»i. ^compresseris^
67
iocredalorum furor in eausa est^ quantalibet praetereant tempora, iuri non praeiudicat ecclesiarum; qnae corporalia nescientes arma, solum dominum et propugnatorem suumi quando placuerit misereri, pacienter expectant. Verum si annorum prolixitas in talibus impedity ergo deus ipse reprehendendus est^ qui post CCCC, et XXX. annos filios Israel de durissima seruitute Pharaonis, et fornace ferrea liberauit. Sed et ipse per se re- demptpr^ qui hominum genus post tot annorum millia de inferni olaustris eripuit
U vaakaiiike knji^nie^. Cod. Carth« 4836. str. 143. MaiMi XYII. 264. Jaffe. Bageste PQDtifiQtun. 9tr. 262.
LXXL 875.
Iva^ VJIl. papa nagovara kneza MuHmira neka se vrati pod vlast biskupa panonskoga
(Methoda).
Joannes episcopus Montemero Duci Salninicae Admoneraus te,
ut progenitorum tuorum secntus morem, quantum potes, ad pannoniensium reuerti studeas
dioecesim : et quia iam iltic, deo gratias, a sede benti Petri apostoli episcopus ordinatus est, ad ipsiQs pastoralem recurras sollicitudinero.
Ie rnkopiBa vatikanske knjiSnice brq} 4886 list. 102.
LXXn. 87S. 16. tray^Ja. U lUma.
Ivan VIII, papa nagovara Mihalia kralja bugarskoga, da nesliedi nauk vjere gt6ke^ nego da se sjedini 9 crkvom rimskom^ vjedno mu javlja da je Sergija Slopjena svrgo sa stolice bisku-
pije beogradske,
Mihaeli regi Vnlgarum.
Spiritalibus ta visceribus edito gaudebamus, et pro sahltatione tua gratias agebamQs; sed nuno astutia maligQorum decepto, tristamur, et iiiigeoieseimas; verentM^ et pertimescentes, ne si forte Graecos aecuti fueritis, cum illi in diuersos haareses at schismata aolito naore ceciderint, vos quoque cum ipais in erroris prufundo ruatis^ et aiottt serp^M sedn^it f^uam astQcia sua, ita s^usus vestri corrua^pantur, et excedant a siiopli- citate, et castitate, quae est in Christo Jeau. Nam te fili, mosaieia rogo verbi^ intero^ patrein tuMm, et annuntiabit tibi, seniore^ taos, et dioent tibi, si aliquaqdo Qraeoi sipe hae irel ill^ haeresi fu^rint, et cum non inuenerit eos ab aliqua haeresi aliqaaQdo liharos eiUitiase. Op^tet vos eorum fraudes et consortia fugere, oe cum illi eriauerint, vos erretis, et cum iUi ad blasphemiam versi fuerint, et vos etiam fidei reotae blasphematores inaenia- mini ; »ec erit, qoi vos postmodum corrigat, vel ab errore raducat, et boc est, mihi cre* djite, ^i karisaimei qat>d dolemus, hoc est unde nocta, et die pro vobis soliciti sumus* NoQ g^riam ex vobis, vel honorem aut censum proeul dubio expectantes, cum vos patiois et j^oj^ vestra quaeramus. Nam non patriae regimen at reipublicae taoderamen adipisci ou* pimas, sed dioceseos eiusdem regionis caram et diapositionem more prisco rasuQsere volumua, ut sollicitodinem, quam universis debemus ecclesiis, tanto pro aadem dioc^i splertiua exercaamu^, quanto ad ordinationem apecialius vestram haac antiquitas pertioijaspe qod
58
ignoramus. Tantoque pro vestrae salutis custodia instantius vigilare valcamuSy quanto, at confirmet hoc deus, quod operatus^ est in nobis, enixius nobis optandum est, et districtius a nobis diuinitus exigendum ; clarius scimus, si circa instructionem et munitionem vestram desides, quod absit, fuerimus inuenti. Reuertimini ergo ad beatum Petrum apostolorum primum, quem amastis, quem elegistis; quem quaesistis, cuiusque in necessitatibus patro-* cinium percepistis, et fluenta doctrinae salubriter et conuenienter hausistis, cuiusque vos protectioni cum subiectis omnibus commendastis et tradidistis. Bene qnidem currebatis, cum apostolo clamamus. Quis vos fascinauit veritati non obedire? Sed et ipse per se dominus dicit: Nemo mittens manum suam in aratrum et conueraas retrorsum, aptus est in regno coelorum. Non autem dicimus, quod non una sit fides, unum baptisma, unus deus noster, pariter et illorum. Sed quia in eis saepe praesule constantinopolitano vel imperatore aut plerumque utroque facto haereseos , plures qui sub ipsis sunt, adulatione, aut certe timore, illis efficiuntur consimiles, et vae tunc eis est, qui societatem. sequuntur eorum. Dic itaque rogo karissime fili, quid faceres tu, vel populus tuus, si tempore pneumatomachi Macedonii constantinopoiitani antistitis, quando et impius illic imperabat Constantius, essetis eorum societate fruentes. Nonne, dogma eius contra spiritum sanctum blasphemans cum iilis sequeremini. Quod peccatum, attestante domino non re- mittitur neque hic, neque in futuro. Nonne, si horum pollutam societatem haberetis, et prauam doctrinam nihilominus haberetis , ac per hoc et vos cum illis quasi fasciculi colligati ad comburrendura aeterno igni reseruareroini in die iudicii cruciandi. Credimua autem quod iam vos non lateat, nunquam apostolicam beati Petrisedem ab aliis sedibus reprehensam, cum ipsa alias omnes, et praecipue constantinopolitanam saepissime repre- hondens, aut ab errore liberauerit, aut certe in his, qui resipiscere nolu^runt, sententiae suae iudicio condemnauerit. Noli ergo sequi Graecos, fili karissime, quia argumentis semper fallacibus student, semper dolosis intenduntur versutiis, ne forte vobis, quod genti contigit Gothorum, contigat, quae cum a paganorum errore cuperet liberari, Christique fidei sociari, (in) episcopum incidit formam pietatis habentem, virtutem autem eius abne- gantem; qui eos, dum a paganismo liberat, Arii blasphemiis implicat, sicque illi dum incaute quaerunt errorem fugere, in errorem incidunt; et coecum ducem sequentes, cum illo coeci facti, in Arianae prauitatis praecipitia dilabuntui^ ; et hoc est, unde Graecorum cauenda esse praedicamur consortia. Corrumpuntur enim, ut Paulus apostolus ait, mores 4>ono8 colloquia roala. Qui etsi aliquando loquuntur aliquid boni, uoli mirari, quia et daemones confitebantur filium dei Sed ipse illos potius tacere praecipiebat, ne qui eos audiret.vera praedicantes, 'sequeretur errantes. Conuertimini igitur ad beatum Petrum apostolorum principem, qui primus cognouit et confessus est filium dei ; qui oues dominicas regendas accepit, et ut has ad aeternae pascua vitae introducere posset, et hic legandi soluendique *potestatem, et illic reserandi eis claues coelestis regni promeruit. Igitur scitote karissime, si ex hoc ad Graecos, quod auertat dominus, conuersio vestra fuerit, partem vestram diuinitus cum his ponendam, qui primam fidem irritam faciunt, et cum his quorum libenter amplectimini portionem Porro si nos audieritis, et ad sancti Petri gre- mium redieritis, ut filios vos amantissimos expansis sinibus recipiemus, et exertis bra- cfaiis amplecteoiur, et in visceribus Christi dilectionis aemper habebimus. Et si qua sunt sancta, si qua salubria, si qua congrua, vobis et pro vobis ofFerre atque impendere non cessabimus. Xenium nobis ex vobis transmissum, quodam religiosi habitus, Urso defe- rente, euscepimus; de quo benignitati vestrae gratias agentes, deum laudabimus, qui te nobis deuote munus oferre docuit, temet ipsum cito totum, ut confidimus, et perfectum
69
daturuB. Ceterum gloria vestra Bciat Sergium eunuchum, qui cum genere Sclabus esset, et multis prauitatibus irretitus , sacerdotium per surrectionem (surreptionem) optinuit, et post etiam super aliis detectus^ et conuictus excessibus, ab epjscopo tunc suo depositus fuisse dinoscitur, et post indigne satis a Georgio, qui faUo sibi episcopi nomen usurpat| ad episcopatum belogradensem prouectus est, apostolorum principum, et sanctorum ca- nonuro auctoritate, etiam nostri esse sententia decreti depositum Quod tam vobis, quam vestrae omnium generalitati canonice patefaciraus, ut hi, qui abiiciuntur, ab aliis non recipiantur. Ne^ quod non optamuS; simili cum eis poena iudicii teneantur astricti. Data XVI. idus mensis Aprilis, indictione XI.
Straga: Missa per Eugenium et Paulum episcopos, mense Aprilis die XVI. indictione XL
Iz rukopisa Tatikanskoga arkiva. JoanDiB VIII. Epistolae. Ep. 65. str. 80.
LXXra. 879. 2. svibnja. U Rimu.
Ivan VIII. papa pise Sedeslavu velikomu Supanu hrvatskomUt neka dostojno primi njegove
poslanike ea Bugarsku.
Dilecto filio Sedesclauo glorioso comiti Sclauorum.
. Quia fama tuae dilectionis, atque bonitatis, et religionis in deum ad nos usque
peruenit, confidenter gloriae tuae praecipimus, atque mandamus, ut pro amore sanctorum
apostolorum Petri bac Pauli protectorum vestrorum; praesentem legatum, quem ad gentem
Vulgarorum dirigimus, saluum atque incolumem venire faciatis usque ad dilectum filium
nostrum Michaelem gloriosum regem eorum; et quaecumque ei sunt necessaria ad victum
et vestimentum^ illi pro dei amore administrate; quia dominus dicit in euangelio : Quam-
diu fecistis nni de minoribus istis, michi fecistis. Et apoatolus hospitales in ionicem sine
murmuratione, quia per hanc placuerunt quidam angeli hominibus ospicio susceptis.
Agat, fili karissime, de hoc tua dilectio, ut aeternae vitae praemia percipere valeat,
Data VI. Nonas Maii^ indictione XII. t
\z rukopisa vatikanskog. Epistolae Joannis VIII. Epistola 185. p. 71.
LXXIV. 879. 7. lipnja. U Rimu.
Ivan VIIL papa hvali Branimira velikoga iupana hrvatskoga $to se je k rimskoj vjeri
povraiio, ieli mu da $ njom sve neprijatelfe i buntovnike nadvlada, i moli ga zajedno, da do-
pusti svedeniku svomu Ivanu od^jeti papinsko pismo kralju bugarskomu.
Dilecto filio Braniroir.
Relegentes nobilitatis tuae litteras, quas per Johannem venerabilem presbyterum communcm fidelem nobis mandasti, quantam fidem et sinceram deuotionem circa eccle- fliam sanctorum apostolorum Petri et Pauli, et circa nus habeas, luce clarius nouimus. Et quia^ deo fauente, quasi dilectus filius sancto Petro, et nobis; qui per diuinam gra- tiam vicem eius ienemus, fidelis in omnibus et obediens esse cupias, humiliter profiteris
eo
toae Qobilitati digoaa valde gratiaa hia noatri apoatolatas litteriB agimat, pateraoqae amore, atpote karissimam filiom, ad gremium .saactae sedis apostolicae matris taae, de caiaa yidelicet parisaimo fonte patres tai melliflua sanctae praedicationis potaaere flaenta, re- deantem aaecipimas, et spiritalibus amplectimar amis, atqae apostolica volamaa be- nignitate fooere, at gratiam, et benedictionem sanctoram Petri et Paali apoatoloram prin* cipom, et nostram aoper te habeas diffusam, a visibilibas et invisibilibas hostibos, qui saloti homanae insidiari et impedire non ceasant, saloas semper ac secaroa existas^ optalamqne de inimicis victoriam facilios possis habere. Nam qoanto ipse te deo homiliAer sobdere» sanctisqoe ipsios obedire praeceptia atoduerisy atqoe ipsiua aacerdotibos, et ministria hoporem debitam pro amore dei exhibueris ; tanto soper te omnes inimicos taos, et rebelles adaeraariosy eris procul dobio victor et potens. Et ideo monemas industriam taami ot in omnibas tuia actibus dominum semper prae ocnlis habeas, timeas, et toto diligas cordci qoom dicente psalmista, beatas est vir qai timet dominora in mandatisque eius copit nimia; potens in terra erit semen eius. Et ipse in euangelio. Qoi me^ inqait, diligit, sermonem meom seroabit, et pater meus diliget eumi et ad eam veniemaS| et mansionem apod eom &ciemas. Qood com ita sity si tuis bonis operibus in praesenti locentiboSi deom glorificaoeriSy gloria eris sempiterna in fataro sine dobio decoratos: Qoom ipse per Moysen hoc se facere testatur, dicens: glorificantes me, glorificabo. Sicot aotem nostro praesolatoi per iam fatom presbyterom tria aoggesaisti. Quatenus nostro tibi ore apostolico benediceremoSy pro taae salotis aogmentOi id ipsom libenter fecimus. Nam in die ascensionis domini inter sacra missarum solempnia, super sacrom altare beati Petri apostoli celebranteSy elebatis sorsom maniboS| benediximos tibi et omni popolo toOj omniqoe terrae toae, ot hic et in aeternum corpore simul et anima salnatuSi et princi* patnm terrenumy quem habes, prospere, ac secoriter regere possisy et in coelesti regione, post mortem com deo feliciter gaodeaSy et in perpetoom regnes. Et qoia honc ipsom Johannem presbyterom tibi et nobis verom fidelem in omnibos esse cognooimos, dedimos illi nostram apostolicam epistolam deferendam regi Vulgarorum. Ideo petimoSy ot pro amore sanoti Petri et nostrO| com toa ipse Kcentia, legationem hanc nostram sine tarditate perficiat Ut et propter hoc tuae dilectioni multiplices gratias habeamus Data VII. die mensis Junii| indictione XII.
Is Tstikanskoga rokopiia XI. vieka: Epistolae Joannis VIII. £p. 191 .atr. 78.
LXXV. 879. 7. llpnjju U Rlmu.
Ivan YIIL papa Jat^a Teodosiju biskupu ninskomu, kako ga radosino prima nairag u na rmfje crkve rtmaJbe, savjeit^u6i mu B€^edm, da od njega posvede^je hiskup^ prtmi.
Theodosio venerabili diacono dilecto et electo sanctae ecclesiae nonenais.
Dilectionis toae litteris receptis, atque perlectis, deuotionis et fidei toae sint^ri- tatem, qoam circa ecclesiam beati Petri apostoli, et circa nostrom pontificiom habeS| loce clariua agnouimoa £t quia nostram gratiam^ et benediotionem hnmili prorsoB affectu expetere stodoisti, valde samus gaoisi ; nam et Johannes venerabilis preabyter de veatra parte veniens, mnlta nobis toae bonitatis et patientiae vioa voce praeconia retoli^ qoae in sacerdote Christi magnopere sont habenda. Unde te, qoasi dilectom corporis Chriati mmibnijvi, et apiritaLBm filiam noatri apostolatoa ulnia extensis amplectimor, patemoqae
61
amore diligimas, atque apoetolica s^mper velamtis beafgnitate fouere. In deo monemus Bagacitatem taam, ne in quamlibet partem aliam declines, et contra sacra venerabilium patrum instituta, episcopatus gratiam recipere quaeras : audiens itlam desiderabilem summi iudicis uocem dicentis : Euge serue bone, et fidelis, quia super pauca fuisti fidelisi Bupra mMlta te couetituam; idtra in gaudium domini tui. Sed toto corde, totaque volun- tate ad gremium sedis apostolicae^ unde antecessores tui diuinae legis dogmata melliflua cum sacrae institutionis forma, summique sacerdotii honore sumpserunt; redeas; qaatenns et ipse ab apostolica sede, quae caput et magistra est omnium ecolesiarum dei, episco- palem consecrationem per nostrae raanus impositionem, Christo anauente, percipias^ Qua- • tenus secundum pristinum morem sanoti Petri, et nostra semper auctoritate^ atque turtione munitusy populum dooiini tibi commissum, strenue ao Becuriter regas, et in conspeota altissimi veniens, venias curo exultatione^ portans manipulos tues; dicereque domino poasis, ouanter: Ecce ego et pueri quos mifai dedisti. Et ob hoc oum deo valeas stne fine gaudere. Data die mensis Junii. Indictione XII.
Iz vatikanskoga rukopisa XI. vieka. Epistolae Johannis VIII. £pi8tola 192. p. 74.
LXXVl. 879. 7. lipnja, U Rimu.
Itfan VI 11. • papa javlja narodu hrvatskomu veliko svoje veselje $t(y se je povratio k crkvi
ritnskojf i nagovara ga da jaj vjeran ostane.
. OmnibuB venerabilibus sacerdotibus et universo populo.
Oum literis principis vestri Branimir, quas nobis per venerabiletn predbyterum Joannem dire:sit, legeremus, non solum illius deuotionem, sed etiam fidei vestrae sinceri- tatem, 6t dilectionem quam circa sanctum Petrum apostolorum principem, et circa nos babetis; cognouimus. Et quia, velut chari^simi filii ad sanctam romanam ecclesiam^ unde parentes vestros meliiflua sanctae praedicationis dogmata suscepisse agnoscitid, toto animo totaque voluntatey redire cupiatis, nostram apostolicam gratiami et benedictionem habere magnopere desiderantes, tnagna sumus repleti laetitia. Et ideo brachiis extensis vos am- pieotimnr, paternoqae amore recipimus, et apostolica volumus semper benignitatc fouere, fli vos hanc voluntatem, ac sponsionem vestram^ usque finem sinceriter habueritis, et fi- deliter tenueritis, quia dicente domino : qui perseuerauerit usque ^ in finem^ hic saluus erity et apostolo id ipsum dicente: participes enim Ohristi £Eicti estis, si tamen initium fidei asque ad finem firmum retineatis. Quapropter estote fideles deo, et sancto PetrO| ricvt mandastiSy usque ad mortem, et accipietis coronam vitae, quam repromisit deus dilfgentibus se. Nos enim sacris orationibus nostris memoriam vestri coram domino aasidue facientes, manibus sursum ad dominum eleuatis, omnipotenti deo, vos una cum dileeto fiiio nostro, principe vestro cotiimendamus, et omni benedictioni< spiritali vobis benedicifnus in Ohristo Jesu doinino nostro; ut hic et in aeternum corpore simul et anima benedieti existatis; et in perpetuum domitio gaudeatis. Data VII. die mensis Junii indictione XII.
Labbe. Collectio S. Conciliorum. XII. p. 118. Farlati. T. IV. p. 208. Man«i XVII. D. 128.
♦ •
62
LXXVIL 879. 10. lipnja U Bimtt.
Ivan VIIL papa nagovara biskupe i stanovnike gradovah u Dalmaciji neka se povrate k crkvi
rimskoj.
ReaereDtissimis et sanctissiiuis episcopis Vitali Jadransi, Dominico AbsarenBi, ceterisque episcopis dalmatinis, seu Johanni arct>ipresbytero sanctae sedis salonitanae, omnibusque sacerdotibus et senioribus populi habitatoribus spalatensis ciuitatis, atque zadarensis , ceterorutnque ciuitatum. Pastorali solicitudine moti, vos quasi oues dominicas nobis beato Petro apostolorum principe commissas dicente domino: Si diligis me Simon Petre, pasce oues meas; iicet pro assidua gentium persecutione nunc usque impediti, his modo apostolatus nostri litteris visitare curauimus, admonentes fraternitatem vestram, ut more praecessorum vestroruro, ad sedem beati Petri apostoli quae caput et magistra est omnium ecclediaruita dei, et ad nos, qui ei diuinitus praesidemus, t>to animo libentique voluntate reuerti studeatis; quatenus inde summi honorem sacerdotii^ et totius institutionis ecclesiasticae formam sumatis, unde parentes ac praecessores vestros melliflua sanctae praedicationis et doctrinae apostolicae potasse fluenta recolitis. Reminisci namque debetis, quanta eosdem praecessores vestros prospera euidcntissime comitabantur, quando ad limina Petri, coelestis regni clauigeri, deuoto pectore, quasi proprii filii confluebant; et quanta postmodum nunc usque sustinueritis aduersa, cum ab ea, vos quasi alienos sepa- rare non dubitastis. Quapropter vos plurimum diligentes, non ea quae vestra, sed vos quaerentes, paterna benignitate roonemus, atque hortamur, ut sicut diximus^ ad gremium sanctae romanae matris vestrae redire ouanter attendatis; ut electus a vobis canonice archiepiscopus, una curo vestro omnium consensu et voluntate, ad nos veniens, gratiam episcopalis consecrationis , sanctumque pallium a nobis more pristino incunctanter per- cipiaty ut gratiam et benedictionem sancti Petri, ac nostram babentes^ a malis omnibus liberi, et bonis uniuersis repleti, et h c in praesenti saeculo gaudeatis, et in futoro coram domino sine fine proul dubio exultetis. Porro si aliquid de parte Graecorum vel Scla- uorum super vestra ad nos reuersione, vel consecratione, aut de paliii perceptione dubi- tatis; scitote pro certo, quoniam nos secundum sanctorum patrum, decessorumque nostro- rum pontificum statuta vos adiuuare auctoritate curabimus. Quod si forte hanc nostram apostolicam admonitionem, imo canonicam praeceptionem pro nichilo ducentes, ad sedem apostolicam romanae ecclesiae redire et inde secundum antiquam normam consecrationem episcopalem, sacrumque pallium recipere contempseritis, omni ecclesiastica vos communione scitote penitus excommunicandos. Interim tamen auctoritate dei, et sancti Petri vobis praecipimusy ut non habeatis licentiam aliunde consecrationem palliumque recipere. Nam si feceritis^ quasi transgressores et inobedientes vos sine dubio iudicabimus. Hanc autem nostri apostolatus epistolam fraternitati vestrae per hunc praesentem Johannem venera- bilem presbyterum fidelem familiarem nostrum direximus, cui scilicet aliqua iniunximus vobis verbotenus referenda, et ideo illi omnia, quae de parte nostra dixerit vobis, credere nullatenus dubitetis. Ipsamque epistolam ut ad omnium vestrum notitiam ferat, bulia nostra iussimus in calce signari. Data X. die mensis Junii, indictione XII.
\z Tatikanskog rukopisa XI. vieka. Epistolae Johannis VIII. Epist. 197. str. 75.
63
LXXVIII. 879. 14 lipnja. U Rlmu.
Ivan VllL papa javlja SvatopluJcu, Jcako je 6uo da njegov nadbiskup Metodio vjeru krScanBku
neudi po nauku rimskom, i da ga je eato preda se pozvao u Eim,
Zvuenlapu de Marauna.
m
Scire vos voluinus, quia nos, qui per dei gratiam, beati Petri apostolorum principis vicem tenemus, pio amore vos, quasi karissimos filios amplectimur, et paterna dilectione amanus; nostrisque assiduis precibus vos omnes Ihesu Cbristo domino commendamus. Orantes semper pro vobis, ut deus omnipotens, qui corda vestra inluminauit, et ad viam veritatis perduxit, in bonis operibus confirmet, (t usque ad finem in recta fide, bonaque actione decoratos vos, atque incolumes dignetur perducere. Quod cum, sicut Johanne presbytero vestrO; quem nobis misistje, refereute didicimuS; in recta fide dubitetis. Mo- neraus dilectionem vestram, ut sic teneatis, sic credatis, sicut sancta romana ecclesia ab ipso apostolorum principe didicit, tenuit, et usque ad finem seculorum tenebit Atque per totum mundum cotidie sanctae fidei verba, rectaeque praedicationis semina mittit £t sicu^ antecessores nostros^ sanctae videlicet sedis apostolicae praesules, parentes vestrosy ab initio docuise cognoscitis. Si autem aliquis vobis, vel episcopus vester, vel qnilibet sacerdos aliter adnunciare^ aut praedicare praesumpserit, zelo dei accensi orones unos animOy unaque voluntate doctrinara falsam abicite, stantes et tenentes traditionem sedis apostolicae. Quia vero audiuimus, quia Mnthodius, vester archiepiscopus, ab ante- cessore nostro Adriano scilicet papa ordiatus, vobisque directus, aliter doceat, quam coram sede apostolica se credere verbis et litteris professus est, valde miramur. Tamen propter hoc direximus illi, ut absque omni occasione ad nos venire procuret. Quatenus ex ore eius audiamus, utrum sic teneat, et credat, sicut promisit; aut non. Data XVIII. kalendas Julii. Indictione XII.
Iz vatikanskoga rukopisa XI. vieka. Epistolae Jo. VIII. Epist. 201. str. 77.
LXXIX. 879. 14. Upnja. U Rimu.
Ivan VIII. papa zabranjuje upotriebljivanje jezika slovjenskoga u crkvi, i poziva sv. Metoda
u Rim,
Reuerentissimo Methodio, archiepiscopo pannoniensis ecclesiae.
Praedicationis tuae doctriuis populum domini tibi quasi spiritali pastori com- missum saluare instruereque cum debeas ; audiuiuimus quod non ea quae sancta romana ecclesia ab ipso apostolorum principe didicit, et cottidie praedicat, tu docendo doceas, et ipsum populum in crrorem mittas. Unde bis apostolatus nostri litteris tibi iuberaus/ut
- omni otcasione postposita, ad nos de praesenti venire procures; ut ex ore tuo audiamus
et cognoscamus, utrum sic teneas, et sic praedices^ sicut verbis et litteriste sanctae romanae ecclesiae credere promisisti^ aut non, ut veraciter cognoscamus doctrinam taam. Audiuimus etiam; quod missas cantes in barbara, hoc est in sclauina lingua. Unde iam litteris no9tris per Paulum episcopum anconitanum ^tibi directis prohibuimus, ne in ea linepua
64
sacra missarum solempnia celebrares ; aed vel in latina vel in graecea lingua, sicnt ecclesia dei toto terrarum orbe diffusa, et in omnibue g«ntibu8 dtUtata cantat. Praedicare vero aut sermonem in populo facere tibi licet; quum psalmista omnes commonet dominum gentes laudare, et apostolus, omnia inquit lingua eonfiteatur, quia dominus Jhesus in gloria est dei patris. Data XVIIt. kalendis Julii Indictione XII.
Iz Tatikanskoga rukopisa XI. -vieka, kako gore. fipist. 201. str. 77.
LXXX. 880< mjegeca lipoja. U Bimu.
Imn V/IL papa javlja Svatopluku hralju moravskomu da Metoga iis Rimv natrug na nav- biskup^u stolicu poSHja i da je donvoljeno slovjenskim jezikom sluiiti se u crkvi pri . sluibi
hozjoj.
Dilecto filio Sfentopulcho glorioso comiti.
Industriae tuae notum esse volumus, quoniam confratre nostro Methodio reue- rentissimo archiepiscopo sandtae eccleaiae marahensis, una cum Semisisno fideU tuo, ad limina sanctorum apostolorum Petri et Pauli; nostramque pontificatem praesentiam ve- niente. atque sermone lucifluo referente, didicimus tuae deuotionis sinceritatem, et totius populi tui desiderium, quod circa sedem apostoHcam et nostram paternitatem habetis. Nam diuina gratia inspirante, oontemptis aliis saeculi huius principibus^ beatum Petrum apostolici ordinis principero, vicariumque, illius habere patronum ac in omnibus adiutorem et defensorem pariter cum nobilibus viris fidelibus tuis^ et cum omnt populo terrae tuae amore fidelissimo eligisti, et usque ad finem sub ipsius et vicarii eius defensione coiia summittens, pio affectu cupis, auxiliante domino, utpote filius denotisBimus permanere. Fro qua scilicet tanta fide et deuotione tua et populi tui, apostolatus nostri ulnis extensis, te quasi unicum filium amore ingenti aipplectimur, et cum omnibus fidelibus tuis pater nitatis nostrae gremio^ veluti oues domini nobis commissas, reciplmus, vitaeque pabulo clementer nutrire optamus, atque nostris assiduis precibus omnipotenti te domino com- mendare studemus. Quatenus sanctorum apostolorum suffragantibus meritis, et in hoc saeculo aduersa omnia superare, et in coelesti postmodnm regione cum Christo domino nostro valeas triumphare. Igitur hunc Methodium venerabilem archiepiscopum vestrum int» rrogauimus coram positis fratribus nostris episcopis, si orthodoxae fidei symbolum ita crederet. Et intersacra missarum solempnia caneret, sicuti sanctam romanam ecclesiam tenere, et in sanctia sex uniuersalibus synodis a sanctis patribus secundum euangelicam Christi dei nostri auctoritatem promulgatum atque traditum constat. Ille autem professus est, se iuxta euangelicam et apostoiicam doctrinam, sicuti sancta romana eoolesia docet, et a patribus traditum est, tenere et psailere. Nos autem illum in omnibus ecclesiasticia * doctrinis et utilitatibus orthodoxnm et proficuura esse reperientes, vobis iterum ad re- gendam commissam sibi ecclesiam dei remisimus. Quem veluti pastorem proprium, ut dfgno honore et reuerentia, laetaque mente recipiatis, iubemus, quia nostrae apostolica^ aucfioritatis praecepto eius archiepiscopatns ut et priuilegium confirmauimus, et in per- petuum, deo inuante, firmum manere statuimus, sicuti antecessorum nostrorum auctoritate omnium ecclesiarum dei iura et priuilegia statuta et firmata oonsistunt. Ita sane, ut iuirtA ^wonioatn traditionem, omnium negotiorum ecclesia$ticorum curam habeat ipso; et ea
65
velut deo contemplante dispenset. Nam popnlus doroini illi commissus est, et pro animabus eorum hic redditurus erit rationem. Ipsum quoque presbyterum nomine Uuichinus-^sic) quem nobis direxisti electum episcopum consecrauimus sanctae ecclesiae nitrensis, quem suo archiepiscopo in omnibus obedientem, sicuti sancti canones docent, esse iubemus. £t volumus^ ut pariter cum ipsius archiepiscopi Qonsensu et prouidentia, alterum nobic apto tempore utilem presbjterum vel diaconum dirigas, quem similiter in alia ecclesia, in qua episcopalem cathedram noueris esse necessariam, ordinemus esse episcopum; at cum liis duobus a nobis ordinatis episcopis, praefatus archiepiscopus vester, iuxta decretum apostolicum per alia loca in quibus episcopi honorifice debent et possent existercy postmodum valeat ordinare. Presbyteros vero, diaconos, seu cuiuscunque ordinis. clertcos, siue Sclauos, siue cuiuslibet gentis, qui intra prouinciae tuae fines existunt, praecipimus esse subiectos et obedientes, in omnibus iam dicto confratri nostro archi- episcopo vestro, ut nichil omnino praeter eius conscientiam agant. Quod si contumaces et inobedientes existentes scandalum aliquod, aut schisma facere praesumpserint, ct post primam et secundam ammonitionem se minime correxerint, quasi zizaniorum seminatores ab ecclesiis et finibus vestris auctoritate nostra praecipimus esse procul abiciendos, se- cundum auctoritatem capitulorum, jquae illi dedimus; vobis direximus. Litteras denique sclaviniscas a Constantino quondam philosopho repertas^ quibus deo laudes debite resonent iure laudamus. Et (ut) in eadem lingua Cbristi domini nostri praeconia et opera enar- rentur, iubemus. Neque enim tribus tantum sed omnibus Iinguis^ dominum laudare auc- toritate sacra monemur, quae praecepit dicens: Laudate dominum omnes genteS; et col- laudate eum omnes populi. £t apostoli repleti spiritu sancto locuti sunt omnibus linguis magnftlia dei. Hinc et Paulus coelestis quoque tuba insonat, monens : Omnis lingua con- fiteatur quia dominus noster Jhesus Christus in gloria est dei patris. De quibus etiam linguis in prima ad Corinthios epistola satis et manifeste nos ammonet, quatenus linguis loquentes ecclesiam dei aedificemus. Nec sane fidei vel doctrinae aliquid obstat, siue missas in eadem sclauinica lingua canere, siue sacrum euangelium, vel lectiones diuinas noui et veteris testamenti bene translatas et interpretantes legere, aut alia horarum officia omuia psallere. Qnoniam qui fecit tres linguas principales, hebraeam scilicet, graecam et latinam, ipse creauit et alias omnes ad laudem et gloriam suam. Jubem.us tamen^ ut in omnibus ecclesiis terrae vestrae propter maiorem honorificentiam euangelium latine legatur, et postmodum sclauinica lingua translatum in auribus populi, latina verba non intelligentis, adnuntietur. Sicut in quibusdam ecclesiis fieri videtur. £t si tibi et iudicibus tttis placet, missas latini^ linqua magis audire, praecipimus, ut latine missarum tibi so- iemnia celebrentur. Data mense Junii indictione XIIL
Iz yatikanBkoga rakopisa XI. vieka: Epistolae Joannis VIII. £p. 257 .str. 99.
LXXXL 880. mjeseca stndena.
Ivan VIIL papa nagavara Branimira velikog iupana i sav narod hrvatskiy da ostane vjeran
rimskcj crkvi, eajedno nalaJte da poSalje u Rim svoje poslanike.
Excellentissimo viro Barnimero, glorioso comiti, et dilecto filio nostro atque omnibus reli- giosis sacerdotibus et honorabilibus iudicibus cunctoque populo pax et gratia a domino
Jhesu Christo.
Audita per Theodosium, venerabilem episcopum vestrum, fide et deuotione, quam circa sedem beati Petri apostoli et nostri pontificii vos habere cognoscimus. Immensas
5
66 . . .
deo gratias referentes, magno gaudio sumus repleti, qui vos nunc ad tantam gratiam perducere, et inter oues suas connumerarc dignatus est, secundum quod dominus ipsi principi apostolorum commisit dicens: Si diligis me, Simon Petre, pasce oues mcas. Uude vestram fidelitatem, et cliristianissimam deuotionem; his nostris apostolicis litteris am- monenrus et exhortamur, ut sicut diuina inspiratione agere caepistis, usque ad finem per- ficere, et obseruare non praetermittatis. Quatenus sub ala et regimine atque defen- sione beati Petri apostoli et nostra, toto conamine voa subdere, atqiie in eius. seruitio perseuerare, quasi dilecti filii, procurastis ; apertius hoc ostendatis, atque impleatis, ut dominus in euangelio dicit : Sic luceant opera vestra coram hominibus, ut videant bona opera vestra, et glorificent patrem vestrum, qui in caelis est. Et ut ita hoc per orbem terrarum vestrae sponsionis diffametur, ut auxiliante domino, et sanctorum apostoiorum suffragantibus meritis, ea* quae saluti et utilitati omnium vestrum proficua sunt, possimuB ad honorem et exaltationera sanctae sedis apostolicae incunctanter perficere, sicut nomine vest^o scripta nobis mandastis. ita in libro caelesti scripta vobis permaneant. Quapropter mindaraus, ut reuertente ad vos dilecto episcopo vestro, idoncos legatos vestros praesen- taliter ad nos dirigere non praeterraittatis. Qui pro parte omniura vestrum nos et sedcm apostoKcara certificant de his quae mandastis, ut et nos missura nostrura dirigamus ad vos. Quibus secundura morem et consuetudinera ecclesiae nostrae, uniuersus populus vester fidelitatera proraittat. Interira monemus ut constantes perraaneatis; quoniam scriptum est Melius est : votum non voneie, quam post votum proraissa non implere. Spiritus dorainl qui orbem terrae repleuit, repleat vestrura cor omni pace et gaudio in Christo Jhesu domino nostro.
• Iz vatikanskoga rukopisa XI. vieka. Epistolae Johannis VIII. fipistola 297. 8tr. 116.
LXXXII. 881. 2B. o2ujka. U Rimu.
Ivan VIll, papa pise Meiodu nadbiskupu panonskih Slovjenah, kako se veseli iomu, Sio kriepko brani vjeru rimsku, i tjeSi ga radi progonah koje podnositi mora.
Methodio archiepiscopo pro fide.
Pastoralis sollicitudinis tuae curam, quam in lucrundis animabns fidelium domino deo nostro exhibes, approbantes, et orthodoxae fidci te cultorem strenuum existere, con- templantes, nirais in eodera domino iocundamur, et ei immensas laudes et gratias agere non cessamus. Qui te magis ac magis in suis mandatis accendat, et ad sanctae suae ecclesiae profectum ab omnibus aduersitatibus clementer eripiat. Verura auditis per tuas iitteras variis casibus, vel euentibus tuis, quanta conipassione tibi coiidoluerimus, ex hoc aduertere poteris, in quo te coram nobis positum, sanctae romanae ecclesiae doctrinam iuxta sanctorum patrum probabilera traditionem, sequi debere monuimus, ettam symbolum, quam rectam fidem a tc docendara et praedicandam subdidiraus. Nostrisque apostolicis litteris glorioso principi Sphentopulcho, quas ei asseris fuissc' delatas, hoc ipsum signi- ficauirous, et ueque aliae litterae nostrae ad eura directae sunt, neque episcopo illi palam vel secreto aliud faciendura iniunxiraus, et aliud a te peragcndura decreuiraus. Quanto minus credendura est, ut sacraraentura hab eodcm episcopo exhigereraus, quem saltem leui sermone super hoc negotio allocuti non fuimus. Ideoque cesset ista dubietas, et deo
67
operante, sicut euangelica et apostolica se habet doctrina orthodoxae fidel cultum, fide* libus cunctis inculca ; ut de labore tui certaminis domino Jhesu Christo fructum afferaa abundantcm, et gratia eius remuneratus mercedem recipias competentem Ceterum de aliis temptationibus, quas diuerso modo perpessus es, noli tristari, quin potius boc se- cundum apostolum omne gaudium prorsus exhistima. Quia si deus pro te, nemo esse poterit contra te, tamen cum deo duce reuersus fueris, quicquid inhormiter aduersnm eat commissam, quicquid iam dictus episcopus contra suum ministerium in te exercuit, utramque audientiam coram nobis discussam, adiuuante domino, legitimo fini trademus, et illias pertinaciam iudicii nostri sententia corriperc non intermittemus. Data X. kalendas Aprilis, indictione XIIII.
Iz Tatikanskog rukopisa XL vieka. Epietolae Johannis VIII. Epist. 278. str. 110.
LXXXllI. oko g. 884.
Kundbat djahon zamjenjuje svoj posjed Tcod Plesa^ uz rieku Solu i Veliku lezedi, sa eemljama Ambricija biskupa, lezecima uz ricku Bahu^ koje zemlje darora pokojni knezKocel samosianu
sv, Emerama.
Comperiat, immo etiam liquido plurimum industria fidelium quorumcumque auribus, per praesentem cartulam subsequens traditio et complacitatio manifeBtetur, qua- liter diaconus quidam venerabilis nomine Cundbato^ pro remedio animae suae cogitauit. Sperauit namque^ quod et omnino credendum est, si de rebus terrenis sanctas dei ec- clesias ditaret, ut inde sibi corporalis cura ac animae salus aeterna amplificaretur. Qua- propter ergo diuino cogitatu instinctus, tradidit proprietatem suam, quam babuit ad Quartinaha, iuxta Bilisaseo, ad sanctum dei martyrem Emmerammum, domino sGO Arnolfo filio regali permittente, a quo eam in possessionem accepit. Tradita est autem praedicta proprietas ab eodom venerabili Cundbatone pro domino suo Arnolfo, et pro se^ in ipsam aram sancti Emmerammi, in manum videlicet Ambrichonis reuerentissimi praesulis et ad- uocati eius Gundberti, id est ecclesiam sancti Joannis euangelistae, cum omnibus pertinentiis et adiacentiis suis, cum curte et parochia, et cum omnibus illuc concessis mancipiis; agris cultis; et incultls^ pratis, pascuis, siluis, decimis, aquis, aquarumque decursibuS; locis illis traditisy id est ad fiuuium Salam, quod Ruoperth iam olim in beneficium habuit, et ad Velihy ceterisque omnibus mobilibus et immobilibus. Et contra vero praefatus Gund- pertus aduocatus; consentiente domino suo episcopo^ tradidit de rebus sancti Emnierammi aute nominato Cundbatoni venerabili diacono, quod Chezil d\ix iam quondam pro re- medio animae suae ad praedictum sanctum condonauit, iuxta amnem, qui dicitur Eaba, ea scilicet ratione, quatenus idem Cundbato ambas res iilas firmiteratque utiliter poQsideat; usque ad obitum suum. Post vero integriter cuncta ad saepe iam dictum dei sanctum re- digantur et restituantur. Et ut haec auctoritas traditionis firmior habeatur, subnotati testes per aures trahuotur: Polo, Jacob, Reginhoh, Salomon, Eckirih, Hadamar, Auo^ Fasmot^ Gotaperht; Irmperht, Heripold, Unlaz, Pernhart, Herrant, Engilscalh, Erchanpercht, Re- ginhart, Strupo, Hungis, Ambricho, Liutperht, Sigihart, Vuicker, Patto. Item Auo, Suuitker, Gammo, Adalrich, Salacho. Insuper etiam iuxta ipsam aram praedicti sancti ille episcopus eidem Cundbatoni licentiam concessit, ut mancipia sancti Emmerammi, quae ultraRabam fuga lapsa sunt, inquirat et capiat, et in easdem res ecclesiae constituat, ut post obitum suum, sicut superdiximus, cuncta emeliorata ad sanctum dei martyrem Emmerammum reuertantur,
Fejer Codex Dipl. R. H. VII. vol. 1. str. 80. Pez. Thea. I. III. pag. 217.
68
LXXXIV, 890. 30. studena. U Matahovl.
Arnulfo hralj t^emacktj daruje crkvi solnogradskoj njeka panonska miesia uz Muru, Dravu
i Rabu,
In nomine sanctae et indiuidaae trinitatis. Arnolfus diuina fauente gratia rex, Oportet igitur nos, qui diuino sumus munere quodammodo prae ceteris mortalibus sublimatiy eius in omnibns parere praeceptis, cuius clemencia praelati sumus, atque cuius praecelli- mus munere; loca utique sibi d.icata per peticiones fidelinm nostrorum nostro releuari iuuamine, atque regali tutamine, quoniam hoc nobis et ad mortalem vitam temporaliter transigendam, et ad eternam feliciter obtinendam, profuturum liquido credimus. Qua- propter comperiat omnium nostrorum iidelium, praesencium scilicet et futurorum so- lercia^ qualiter quidam venerabilis archiepiscopus noster Diotmarus, veniens in procerum nostrorum praesenciam, postulauit serenitatem nostram, ut ob mercedis nostrae augmentum^ quasdam res proprietatis nostraei ad sanctam ecele.siam iuuauiensem, quae est constructa in honore sancti Petri, et sancti Rodberti confessoris Christ», ubi corporaliter repuiescit, et ipse predictus venerabilis archiepiscopus praeest, in proprium iure perpetuo permanendum concedissemus. Cuius peticioni ob amorem domini nostri Ihesu Christi, seu ob remedium animarum antecessorum nostrorum, ac beatae memoriae domni ac genitoris nostri, nostrae- que mercedis augmentum, libenti animo assensum praebentes, decreuimus ita fieri. Tra- dimus itaque atque firmamus ad praedictum monasterium sancti Petri et sancti Rodberti, primitus castellum sanctae Erndrudis, cum omnibus iuste atque legaliter ad eundem castel- lum pertinentlbus, cum venacionibus, curtibus, piscacionibus. Id est ab ecclesia sancti Martini, quae respicit contra monticulum, qui vulgo Nochstein nuncupatur, sursum ex utraque parte fluminis Luaris nominato, usque in riuolum Quartinespach, et Retilinstein, et maiorem Meddicham^ fluuiumque Uuitigobbam, et usque ad rupem Uuibbnebogala. In- super tradimus atque firmamus sancto Maximiliano ad Luare fluuio, usque dum Duntha in aquilonari parte fluit in preadictum flumen, atque riuulus Gastuna, australi parte. Insuper etiam firmamus. ad praefatum monasterium iuuauensem forestem, a termino qui in Pisoncia incipit, hoc est de riuulo Erilipach usque ad acutum montem, qui diutisce Uuassinperch dicitur, prope Iscalam, in illo loco, ubi terminus forestis Rapotoni comitis se ab isto disiungit. Et iu aquilonari parte de riuulo Tinnilinpach usque ad summitatem montis Ciruancus nominati, et cum iam dicto monte Uuassinperch usque ad praefatum monticulum Nochstein, illa montana omnia, quae in potestate antecessorum nostrorum fuerunt, et nostra, ad iam dictum monasterium firmaraus. Curtem quoque ad Piscofesdorf, cum omnibus iuste ad eandem curtem pertinentibus, atque piscationem in lacu Atarseo vocitato, sine alicuius hominis contradictione, illos quondam praedictos XII priuatos tractus, sicut dominicalis terra se ad vPoumgartin ipso lacu adiungit, sine alia com- muni piscacione in Atatseo, ad Atarhof pertinenti, de potestate nostra firmamus; etiam istas curtes in proprium, quae antea inibi beneficium fuerunt, siue ex parte ante- cessorum nostrorum vel nostra, siue ex alterius cuiuslibet parte ibi antea inbeneficiata fuissent. Quarum haec sunt nomina : ad Scafarafeld curtem et ecclesiam cum decima, et sicut ille terminus in australi parte incipit, qui Vvagreini dicitur, ultra Ipsam, et in occi- dentali usque dum ducitur, ubi Urala se dimittit in praefatum amnem. Et quicquid in origentali parte iam dicti fluminis habere videmur, per totum tradimus ad praedictum monasterium, exceptis duobus piscatoribus, cum eorum ruribus in aquilonari parte. Ad
(
j
69
Magilioham teroiam partem ciuitatis, et &icat ille terminus se disioDgit; de illis rebus iu occid^^ntali parte, quas quondam ad sanotum Emmeramum antecesaore& nostri tradiderunt, totam iii termino origentalis ad praefatum monasterium tradimus, exceptis hobis tribus. Ad Arnesdorf| id est ad Uuachaauam^ quicquid ibi babuimus cum vineis et Baginaoione et monte querceato, pratisque ioter ipsum querceatum montem sitis, et inter siluam Paltam, vei quicquid in ipsis siluis habuimuSy totum in usam praedictt monasterii con- cedimas. Ad Cruncita, quicquid superfuit bobis V. quas iideli nostro dedimus Dietrico, hoc sunt hobas L. Ad Liubinam^ ad Holunpurch terciam partem ciuitatis cum vineis XXX et hobis XV sine curtili terra. Ad Treisimam ciuitatem et ecclesiam sancti Martini com decima, et sursum in australi atque origentali parte fluminis Treisima usque ad Potilinesprunnin et sicut Dietrichespach fluit contra duos aceruos; qui in origentali parte campi positi sunt. Et exinde usque Danubium in illum locum qui Tripolisa dicitur, et ita sursum prope idem Danubium, cum agris^ pratis eultis et incultis, auuis, locis pisca* eionum, quae diutisce Arichsteti vocaatur; et ita sursum usque ad illam marcham, quae inter Treisimam et Holunpuroh utrasque res discernendo diuidit Ad Penninuuanc quic- quid ibi habuimus, Ad aecclesiam Anzonis. Ad Uuitinesperch quicquid ibi habuimus, ex- cepto quod Mosogouuoni dabamus propter fldele seruiciunv hoc eat hobas 0. Ad aecclesiam EUodia, aecolesiam Minigonis presbyteri. Ad Guntpoldesdorf quicquid ibi habuimus. Ad Bapam^ ad Sabariam oiuitatem, et aecclesiam cum decima et theloneis^ vineis, agris^ pratiS; pascuiS; forestibus, montibus, cunctisque ad eandem ciuitatem iuste et legitime pertinentibus. Ad siccam Sabariam, ad Peininchaha ad Mosapurch abbaciam, ubi sanctus Adrianus martyr Christi requiescit; quam antecessores nostri ad iam dictum naonasterium tradiderunty et nos firmamus, ac nostra ex parte augmentamus. Nonam quoque de omni- bus noatris eurtibus, inibi cum theloneo in ciuitate et piscina adicimua. Ad Salapuigin Gurtem oum CCC mansis et totidem vineis habuimus. Aecclesiam ad Quartinaha^ aecclesiam ad Oensi ^, ad V aecclesias, cum theloneis et vineis, forestibus^ et cum omnibus, quae ante- cesaoribus nostris antea boneficiata fuissent, firmamus in proprium. Ad Ruginesfeld quic- quid ibi habuimus. Ad Durnauua aecclesiam, quae est constructa in honore sancti Buotberti oeterorumque sanetorum quamplurimorum martyrum, cum monte Parauuoz nominato, cum vineis, agris, pratis, siluis et cum omnibus quae ibi videmur habere, circa montem sitis. Ad Pettouiam aecclesiam cum decima, et duas partes ciuitatis, cum bannis^ theloneis; et ponte^ quae ab antecessoribus nostris illo tradita fuerunt; et ex parte nostra addimus terciam partem ciuitatis; quae proprietas Carantani fait, illique diiudicatum est, eo quia reus ma- gestatis nostrae criminatus est constare, exceptis subnotatis rebus, quas uxori illius propter fidele seruitium concessimus, id est in in superiori ciuitate, in origentali parte ciui- tatis ipsius curtilem locum, ubi noua aecclesia incepta est, atque in inferiori ciuitate, in occidentali parte ciuitatis ipsius, illa curtilia loca, quae in potestate tunc habuit, cum hobis C, et vineis X. in Zistanesfeld ubi numquam antecessores nostri alicui quicquam dederunt^ propter fidele seruicium praenominati archieprscopi tribuimus ad praefatum mo- nasterium^ sieut acerui duo prope Trauum positi sunt; ex summitate terminis qui Uuagreini ' dicitur, et ita sicut ille Uuagreini tendit usque duin Treuuina fluit in amnem Trauum, Ad Sulpam, ciuitatem Zuip vocatam, cum omnibus iuste ad eandem ciuitatem pertinentibua, cum quercetis et campis, sicut illa fossa, quae incipit de Muora et tendit usque ad Luon-
- U llBtini 861. ad. Kensi.
' Va krajini ? — in tormino.
i
70
znizam et ut Luonzniza et Sulpa de alpibus fluunt, quicquid inter has duas amnes ha- bemuSy totum ad praedictum monasterium concedimus, et forestum Susel cum panno, sicat in potestate antecessorum nostrorum fuit^ et nostra. Venationemque in dulcis vallibus; quam populus cum sacramentis in potestatem nostram adfirmauit^ id est : epdomadas III antea aequinoctium autumnale, ac postea usque in natalem sancti Martini, ad venaQdos ursos et apres. Ad Lumnicbam iuxta Rapam quicquid ibi habuimus, ad Nezilinpachi ad Sabnizam aecclesiam et curtem cum mansis L. Item ad Rapam, Tudleipin, ad La- bantum aecclesiam sancti Andreae, uti antecessores nostros ad iam dictum monasterium firmauerunt, cum decima ut ibi consuetudo est, et de curtibus nostris adicimus decimam, ut in sacris codicibus babetur, nec non et saginacionem in omni Labanta valle, excepto monte Forest nominato, propter venationem nostram. Ligna quoque seccanda ad eccieBiam et ad aliud seraitium episcopi tam in ipso monte, quam in aliis omnibus montibus con- cedimus, et unam fossam ruderis in monte Oamanara semper per totum annum haben- dam. Ad Curcizam beneficium Engilbaldi. Ad Carantanam aecclesiam sanctae Mariae cum decima sicut aecclesiasticus praeoipit ordo de curtibus noBtris, id est de Caranana ciui- tate aliisque curtibus ad eandem ciuitatem pertinentibus, id est Trahof, Orauindorf, Cur- nuz, ibique ad Cumuz operarios seruos 11. in monte cum hobis illorum, ligna secanda in ipso monte, sine contradictione ministrorum nostrorum, cum saginacione. Trebina, Astaruuiza, Chrapuchfeld, Vitrino, Priesach, Curca, Qrazluppa, Lungouui, Sublich, Tiu^ linpacb, Chatissa, Pelissa, Chubenza, Undrima, Linta, Lieznicha, Prucca, Muoriza, Liu- bina. Ad Strazzinalam duo loca. Ea videlicet racione, ut ab hodierna die et deinceps praedictae res ad praedictam casam sancti Petri et sancti Routberti, ubi eci^m ipse cor- pore requiescit, iure perpetuo permaneant, absque alicuius contradictione. Nec uUus suc- cessor noster, aut dux, vel comes, siue vicarius, seu qualibet ulla vicaria potestas, de praedictis rebus, quas praenominauimus, potestatem habeat inde quippiam abstrahere, sed per hoc nostrae auctoritatis praeceptum, sicut praediximus, ad praedictum locum sancti Petri et sancti Routberti, ubi eciam corpore requiescit in Salzpurch ciuitate, absque ali- cuius molestia vel inquietudine sint. Et ut haec auctoritas largicionis ac confirmacionis nostra firmior habeatur, et per futura tempora a fidelibus nostris verius credatur, et dili- gencius obseruetur, manu propria nostra subter eam firmauimus, et anuli nostri impres- sione assignari iussimus.
Signum domni Arnolfi serenissimi imperatoris. (Sliedi velika vo^dena pedat dobro sa-
duvana).
Hebarhardus notarius ad vicem Grimaldi archicapellani recognoui et subscripsi.
Data XII. kal. Decembris, anno Christi incarnationis — — — domni Arnolfi
serenissimi (bliedo) in origentali Francia regnante. ludictione VIIII. (VI). Actum Mattah- houua villa regia^ in dei nomine feliciter. Amen.
levornik na velikoj pergameni u c. kr. dvorskom arkivu u Becu. Sahsbarg. Kas. 306. L. 4. Tu ima i starinski prepis na pergameni, s naznacenom pogriesnom godinom: Aono Xpi* incarnationis DCCCLXXXV. koja je u izvorniku izbrisana bliedilom.
i
71
LXXXV. Oko g. 890.
S^epan VL papa noibranjt^e u svojoj poslanici, pisanoj hralju Svatopluku^ liturgiju,slovjensku,
uvedenu po sv. Metodu.
Zuentopolco regi Sclauorum. (Ostalo izostav.) Methodium namque supersticioni; non edificacioni, contencioni non paci insistentem audientes plurimum mirati sumus; et ei ita est ut audiuimus, supersticionem eitis penitus abdicamus. Anatbema uero ^pro contem- nenda catholica fide, qui indixit in caput redundabit eius. Tu autem et populus tuus sancti spiritus iudicio eritis inoxii, si tamen fidem quam romana praedicat aecclesia tenueritis inuiolabiter, Diuina autem officia et sacra ministeria ac missarum solemnia, quae idem Methodius Sclauorum lingua celebrare praesumpsit, quod ne ulterius faceret, supra sacratissimum beati Petri corpus iuramento firmauerat, sui periurii reatum perhorrescentes Dullo modo deinceps a quolibet praesumatur. Dei namque nostraque apostolica auctoritate sub anathematis vinculo interdicimus; excepto quod ad simplicis populi et non intclli- gentis aedificationem attinet, si euangelii vel apostoli expositio ab eruditis aedem lingua annuncietur, et largimur et exortamur, et ut frequentissime fiat monemus, ut omnis lingua laudet deum et confiteatur ei. etc.
WatteDbach. Beitrage zur Kirchengeschichte yon Bohmen und Mahren str. 43.
LXXXVI. 891. 9.-o2iijka. II Reznu.
Amulfo kraiy t^emadki daruje solnogradskomu nadbiskupu Dietmaru njeka slovjenska miesta
kojimi je negda vladao knez Koael.
In nomine s^ncte et indiuidue trinitatis. Arnolfus diuina fauente clemencia rex. Si erga Joca diuino cultui mancipata curam gerimus, eaque ex temporali profectas nostri, commodo superni muneris largitate nobis collato accumularous, non solum predecessorum nostrorura scilicet regum morem decenter implemus, verum eciara regni nostri statura deifice roborandum, perhennique gaudio a deo saluatore exinde nos remunerandos esse oppido crediraus. Quaraobrem cunctorum christicolarura presenciuni videlicet patescat» ac futurorum cognicioni, quoniara nos pro mercedis eterne emolurtiento, Diotraaro reueren- tissimo sancte iuuauensis ecclesie raetropolitano et archicapellano nostro supplicante, quasdara res proprietatis nostre ad iam dictam principalera dyocesis sue sedera, ubi sanctus electus dei confessor Routbertus corporaliter requiescit, perpetuo consistendas tradidimus; id est curtem Ardingen, in rippa fluuioli qui vulgo Senda vocatur consisten- tem cum universis appendiciis suis. Et in Isangovve in loco Utauhusa dicto hobam unam, quam quidara Eng Iwart nomine prius habuit. Et ad Messelingen hobam unam. In partibus sclauinienaibus vero, in comitatu Dudleipa vocato , in Rugisnesueld sicut Chozil dux quondam inibi ad opus suum habere visus est, et veluti Reginger in eodem comitatu iuxta aquam que dicitur ^nesaha in beneficiura habebat. Ad Lauenatam quo- que sicut Lorio in beneficium habuerat. Ad Pennichaham ergo sicut Ysaac miles Erin- berti in beneficium tenuit cum curtibus et edificiis, famulis, mancipiis utriusque sexus, agricolis, vinitoribus, campis, ecclesiis, decimis, censibus, vineis, agris, pratis, pascuis, sijuis, siluarumque usibus, aquis, aquarumque decursibus, moFinis, piscacionibus, viis et inuiis, exitibus et reditibus, terris cultis et incultis, quesitis et inquisitis, mobilibus et immobilibns, et omhibus iuste legitimeque ad prelibata loca aspicientibus; Hec itaque
72
uniuersa ad supradictum sacrosanctum locum per hoc presena auctoritatiB nostre pre- ceptum pleniter in xlei nomine roboratum, tam pro naostra, quam eciam pro diue me- moriQ antecessorum nostrorum cbristianisaimorum regum commemoracione, in usus fra- trum domino ibidem famulancium, regali potencia tradidimus atque contulimus, eo vide* licet racionis tenore, ut prelibatus reh*giose vite presul successoresque illius de hiis omnibus firmissimam perpetuis temporibus habeant potestatem, sicut de ceteris episcopii sui rebus prout eis placuerit uniuersa disponere, sine ullius successoris nostri impedimento. Et ut hec auctoritas largicionis nostre inuiolabilem per omnia voluentis mundi curricula obti* neat stabilitatem, manu propria subtus eam roborantes anulo nostro iussimus insigniri.
Signum domni serenissimi Arnolfi Regis. Engilbero notarius ad vicem Theothmari archicapellani recognoui.
Data idus Marcii anno DCCCXCI. indictione autem VIII (VIIII) anno Christo propicio regno donmi Arnolfi regis II (IIII). Reganesburch in dei nomine feliciter.
Jauauia. Anhang str. 116. N. LVI.
LXXXYII. 892. 28. rujna. U Blja^n kod Sollna.
Mudimir veliki iupan hrvatski potvrdjt^e nadbiskupiji spletskoj Trpimirovo darovanje crkve 9V.
Jurja u Putdlu.
In nomine patris et filii et spiritus sanT^ti. Anno utique, sacram postquam Christus carnem ex virgine suinpsity DCCCXCII. indictione XI. sub die VI. kalendas octobrium. Cum magnae inter salonitanum et nonensem presulibus, verterentur de quadam facta do- nationae, a Tirpimiro piisimo duce in iuris sanctae matris ecclesiae *Domnii et Anastasii beatorum martyrum, quandam mancipando ecclesiam sancti Georgii, quae sita est' in Pe- "talio; videntur contentiones ; dicente Petro spalatensium archiepiscopo : hanc quam dicitis ecclesiam donatam a praefato duce, et priuilegii statuto roboratam, in nostrae iuris ec- clesiae sub testimoniorum '. notitia mancipatum habemus. Respondens Aldefreda nonensis ecclesiae paesul, dicebat: non ita habetur, sed nostrae potius ecclesiae dominio detinetur, quoniam non in ecclesia sanctorum Domnii et Anasthaaii, ut dieitis, possidenda, sed ipsius presuli fruenda ad tompus tradita est His ita habentibus comperto^ placuit mihi Muncimir diuino munere iuuatus Cioatorum dux, residente paterno solio, diuino spiramine communi consilio cummeis cunctis fidelibus, et primatibus populi omni opposita^ et praetermissa contentione, dictam iam sancti Georgii ecclesiam in sanctorum martyrum Domnii et Anasthasii, cum omni suo introitu et exitu subiugare priuilegio, cum seruis et ancillis, campis et uineis, pratis et siiuis, cuncta mobilia et immobilia omnia, quam ecclesiam teste et auctore deo volo, ut nullus deinceps de successoribus meis, de potes- tate spalatensium ecclesiae subtrahere audeat, vel quomodolibet ^ diripere, sed iuxta priscam consuetudinem, ut donatam a patre meo recolimus, et mox per praesens priuilegium denuo mancipamus, ut omnino sublaceat dictae ecclesiae iure; qui vero postmodum auaritiae facibua aocensus^ atquo in superbiae cornibus eleuatus, statuta nostra parui pendens, Auper factam
^ Luc. i Farlati testimoDium. ^ Luc. i Farlati composita. ^ Luc. i Farlati in qnolibet.
73
ecclesUm a dominio saQCtorum martyrum Domnii atque Aaasthasii subtrahere voluerit, vel qaolibet modulo donationem dictam nocere temptauerit ' iram oranipotentis dei coe- lorom arbitri saluatoris mundi incurrat, ct sanctorum omnium maledictionis vinculo CCCXVIII patrum insolubiliter denodetur, descendantque super eum et domo sua, sibique consentientibusy decem quas in Egjpto habitae sunt plagae^ et lepra Naaman Syri ab iis niinqQam recedat, deglutiat eos terra sicut Datan et Abiron, et in nouissimo Maranatha litigantibus cum iis sanctorum constantia cum diabolo et eius horribilibus angelis, et Juda Iscariotae in gehennae barathro munerentur^ ubi ignis non extinguitur, et yermes non morinntnn ^P^^^ eat in Biaci, ante fores ecclesiae sanctae Marthae martyriB' tempore et dimidium, nupcr ut fuimus. ^ Hoc palam testibus consentientibuSf atque subscribentibusi dein ne aboleatur in posterum anulo nostro iussimus in calce signari.
Signum manu mei, qui sum Muncimiro auctore huius donationis cartulae. Signum mei Budimiro iupano Palatino.
f, „ Zelliuero iupano Cleonie.
n „ Petro iupano.
ff f, Prisna maccehario iupano. *
yi „ Pruadra iupano cauallario.
I, „ Zelisto iupauo camerario. ^
„ j, Zellidedo iupano pincernario.
„ I, Boledrago iupano camerario.
„ 9 Budimiro iupano comitisse.
ji „ Cresamustlo camerario secundo.
f, yj Stephano filio Budimiri camerario tertio.
« „ Zellidrago maccehario comitisse.
j, „ Prubitecho filio Petri iupani.
u „ Dragasai filii Semicasui '
„ „ Tugina iupano armigeri.
„ jy Zitallo superposito monasteriis.
ff j) Leledrago iupano Clisse. ,
,, jj Paualio Linicena Sequenti autem die^ qui est tertio calendis octobris^ veniens ego saepe £Ettus dux in ciuitate Spalati ante sanctissimorum dictorum altaria, et priuilegii paginulam manu propria inter cetera munuscula, quae manus nostrae inuenire voluerunt, super sacrosancti Domnii altario obieci, et donatione praedicta mancipata sancti Domnii abii.
Ego Firminus^^^diaconus et cupellanus dicti ducisy praecipiente mihi domino meo Mancimiro glorioso duee, coram dictis testibus audita scripsi, et post tradita feliciter compleai.
Iz mkopisa^ ^Donationes EccleBiae Spalatensis u arkivu nadbiskupije spljetske str. 6. gledaj i Lucius de Regno Daltm. et Croat. Francofurti. 1666. p. 65. Vind. p. 64. et Farlati Illyricam Sacrom T. III. p. 82.
^ Luc. i Farlati tentauerit ^ Luc. \ F. Martyre. ' L. i F. famus. ^ Lucet F. Prunia mauechario Jupano. ^ Lnc, et F. Zellisbo. ^ F. Drugazai filio SemicariDi. ' ^ Luc. et F. Pacialio Limiresia. ^ F. ForminuB. t
74
LXXXVIII. G. 899.
TeoifnaTf solnogradski nadbiskup s. ostalimi jugno-njemadkimi biskupiizviesduje papu Ivana IX. crkvenom stanju ditave Panonije. Brani se proti osvadi Slovjendh, a osvadjuje ove poradi
podupiranja Madjarah.
(U izvadcih).
Venerunt, ut ipsi promulgarunt, de latere vestro tres episcopi, Tidelicet Joannes archiepiscopus, Benedictus et Daniel episcopi in terram Sclauorum qui Maraci dicuntur, quae regibus nostris et populo nostro, nobis quoque, cum habitatoribus tuis subacta fuerat, tam in cultu religionis quam ex tributo substantiae saecularis, quia exinde primum imbuti et ex paganis christiani sunl facti. — — —
Nunc vero, quod nobis graue videtur et incredibile, in incrementura iniuriae iactitant, se magnitudine pecuniae id egisse, qualia de illa (patauiensi) sede nunquam audiuimus exisse, neque canonum decreta id sanxisse, ut tantum srMsma una pateretur ecclesia. Est enim unus episcopatus in quinque diuisua Intrantes euiin praedicti episcopi in nomine vestro, ut ipsi dixerunt, ordinauerunt in uno eodemque episcopatu unum archi- episcopum . . . et tres sufFraganeos eius episcopos, absque scientia archiepiscopi (salis- burgensis) et consensu episcopi (patauiensis) in cuius fuere dioecesi.
Antecessor vester Zuentibaldo duce imperante Vichingum consecrauit episcopum et nequaquam in illum antiquum patauiensera episcopatum transmisit, sed in quamdam ^ neophytam gentem, quam ipse dux domuit bello, et ex paganis christianos esse parauit. Cum autem eisdem Sclauis locus familiaritatis apud legatos vestros dabatur, accusabant nos et diflFamabant in multis et verbis mendacibus instabant, quia nemo eis vera respon- debat, dicentes, nos et cura Francis et Alemannis scandaluai et discordiam habuisse. —
Quod noB praedicti Sclaui crirainabantur cum Yngaris fideto catholicam violasse et per canem seu lupum, aliasque nefandissimas et ethnicas res sacramenta et pacem egisse, atque ut in Italiara transirent, pecuniara dedisse; si vobis corara posito ratio inter nos agitaretur ante deum qui cuncta nouit, antequam fiant, et coram vobis, qui vicem eius apostolicam tenetis, eorum falsitas manifestaretur et nostra innocentia probaretur. Quia enim christianis nostris, longe a nobis positis semper imminebant, et persecutione ipsos nimia ajOriigebant, donauimus illis nullius pretiosae pecuniae substantiam, sed tantum ^ nostra linea vestimenta, quatenus eorum feritatein aliquatenus malliremus. — — —
Ipsi enim crimen, quod a nobis false semel factum imposuerunt, multis annis peregerunt. Ipsi (Sclaui) multitudinera Ungarorum non modicara ad se sumpserunt, et more eorum capita suorum pseudochristianorum penitus detonderunt^ et super nos christianos immiserunt, atque ipsi superuenerunt, et alios captiuos duxerunt, alios occi- derunt, alios ferina carcerum fame et siti perdiderunt, innumeros vero exilio deputa- ucrunt; et nobiles viros ac honestas jnuliercs in seruittum- redegerunt, ita, ut in tota Pannonia, nostra maxiraa prouincia, ta^tura una non appareat ecclesia, s prout episcopi a vobis destinati, si fateri velint, enarrare possunt, quantos dies transierunt, et totam terram desolatam viderunt. Quando vero Ungafos Italiaro ^intrasse comperimus, pacificari cum eisdem Sclauis, teste deo, multum desiderauirous, ' proroittentes eis propter deum omni- potentem, ad perfectum indulgere omnia mala, contra nos nostrasque acta, et omnia
75
reddere, qnae de suis Dostros constaret habere ; quatenus ex illis securos nos redderent, et tamdiu spatium darent, quarodiu Longobardiam nobis intrare et res sancti Petri de- fendere, populumque chriBtianura diuino adiutorio redimere liceret. Et nec ipsum ab eis habere potuimus
Hansiz. Germania sacra T. I. str. 176. Fej^r. 0. Dipl. I. str. 229.
LXXXIX. 919. mjeseca prosinca. U Zadru.
Andrija priur zadarski dini oporuku,
In nomine domini nostri Jesu Christi et eiusdem incarnationis anno DCCCOVIIII. (DCCCCXVIIII.) indictione VII. menseDecembris. Imperante domino nostro Constantino piisimo ac perpetuo augusto. In ciuitatc Jadera. Maturo namque et salubri cpnsilio a maioribu^ prouisum est, ut omnis homo ante dispensare et deiiberare suas facultates debeat prius^ quam repentine i^alaraitatis casu periculo ingruente morbis metu urgeatur, ne differente libcratio aut articulum lingue loquende careat usu, aut distributor in ultima corporis angustia positus sub celeri tramite optata sibimet testationi ezplicare non queat. Idcirco ego tantillus peccator Andreas prior, diuino iuuamine fretus^ positus in infirmi- tate corporis inve meum decumbens lectulo, licet viribus corporis inu^lidus, tamen mente domino auxiliante tutus, volo et iubeo domino auctore, et omnibus sanctis eius: in pri- mum ut domum in quo iussus sum viuere cum introitu et exitu 'suo, habeat filio meo Andrea, et domum que fuit de Theodorio tribuno sit Agapi filie mee et matri eorum cum ipsis. Domura nouam et aliam domum iuxta sancto Laurentio cum et orto ibidem et alio orto que iuxta est, que emi de Johanne filio Teudorie, uolo ut habeant filii mei Niceforns, Petrus et Dobrosia, et tanen ut insimul ambo fratres et Dobrosia edificent ipsa domo iuxta sancto Laurentio et recipiat eani Dobrosia filia mea. Ista domo noua cum introitu suo abeant ambo fratres Niceforus et Petrus, et domum que venit mihi de socero meo Niceforus trib. cum introitu et exitu suo volo ut habeat filia mea Anna, et pro co quod non est ipsa domo sicut hec alie, adiungo ei vineam que emi de con- iux Auluci. Vineam namque de Pultago et aliam vineam de sancto Johanne volo ut habcant filii mei et filie mee, que abeo de.prima uxore Et uineam de Uculo et alia uinea in Coraareto volo ut babeant filius meus Andreas et filia mea Agapi cum matre sua Maria, et si custodierit lectum meum sit particeps cum eis, et si non custodierit, cedente ea quis de meis tunc prefuerit, priuetur ea, et subtracte vinee ac terre que videntur fuisse de prima uxore mea Agapi. Cctere vinee que sunt diuidant omnes filii mei et filie roee, et de priraa uxore et de subsequens uxore, et coniux mea Maria diuidant cum ipsis. Terre vero qne comparaui in Cabrona et ibidem alie terre que michi euenerit de niatre mea, et in Obrauicio, que euenerit michi de matre mea, volo ut habeant fiiii mei et filie mee que sunt de priraa uxore. Terre quoque que coraparaui in Sicirani et alie terre ibidem que michi euenerit de matre raea volo ut abeant filius meus Andreas et filia mea Agapi cum matre sua Maria. De peculio autem trecenta capita volo ut abeant filii mei et filie mee, que sunt de prima uxore, et alia trecenta capita de peculio habeant filius meus et filia mea, cum matre sua Maria. De pastore qnidem Petro et alio Petro et Desiderio abeant filius meus cum filia mea cuin matre sua Maria. Ominico cum . filio et filia Desi- dona abeant alio filii et filie mee. Armenta namque diuidant omnes filii et filie mee, et
76
uzor mea cuni ipsis. Cetera namqae que Buntinfra domo mobilia, omniaque videntur esse diuidant omnes filii mei et filie mee, et uxor mea Maria cum ipsis. Et in sancto Grisogono dimitto uinea que emi de Mezulo et terre a Duculo que comparaui^ et seruum et ancillam et centum capita -de pecora et uno panno de sirico et uno sauano. In sancta Maria uno paono de sirico. In sancto Petro uno panno sirico. In sancto Thome uno sauano. In sancta Ana- stasia una coppa de argento et uno panno sirico. Firmino episcopo dimitto cauallum meum. Petro diacono fratri meo una coppa argentea et sella argentea. Adolberto abbati vestimentum de squirineo inuestito cum panno vario et una tena coprina, et una futta (sic) de vino et uno cauallo. Johanni diacono coopertorio de lecto quirino inuestito cum sirico, et uno fetro iocato cum sirico. Ad sacerdotes dentur pro anima mea centum capita de peculio et centum modia de grano et una futte de vino, et cetere oves atque capre que reman serint dentur pro anima mea. Et in eaptiuis dentur solidi centum et nouem venundentur et dentur pro anima mea. Et pro anima mea dimito liberos Maruno cum uxore et filia, et do ei uinea que comparaui de Constantino mog. Ominico caltaroso cum uxoro sint liberi. Libri Casano filio Butirani, Justo cum uxore sua et quatuor filii, filio Prisinaco, filio Pribina, Techamila y Milica de Sicirane cum duo «filii; uxor Rasinacco cum filio Strietecho, Semissina, Zrdmilo, orones isti sint liberi. Adzanello dimitto uinea que com- paraui de Maria venetica. At alia fassa de vinea ibidem que emi de Barbana de Cres- coni. Et si vult uxor mea Maria portionem euam possidere obseruet lectum, et si duxerit virum alium omnia auferte ab ea^ et quod absit, si unum de filiis meis aut filias obierint, omnes fratres eius et sorores partem defuncti diuidant. Hec quidem cuucta prelibata deo auctore volo ut firma et stabilis permaneat et nullus unquam audeat violare: Quod si quis proteruus deum non raetuens nostre deffinicioni parui pendens, contraire voluerit, iram dei omnipotentis patris et filii et spiritus sancti incurrat et maledictionem a CCCXVIII sancti patres et lepra Naaman Syri plexus inremediabilis crucietur et in nouissimo male- dictionis cum diabolo et eius tetres ministros ac Judas Scariottes in gehenne faratri muneretur.
Actum hoc, tempore die loco ac consule ut supra. Palam his testibus : Sigil. M. Formini sanctissimi episcopi. Odolberti Altatii. Petri diaconi commissori fide huius descriptionis. Sigil. M. Prestantii trib. Constantino tribun, Vitalis trib. Georgi trib. Dabro trib. Anastasius trib. Paulo trib.
Et ego Johannes diuconus iussu a supramemorato Andrea priore manu mea propria scripsi atque feliciter post traditam compleui. Amen.
Stari prepis na pergameni nalazi se. u pismohrani zadarskoga gubernija medju pismi dignu- tog monastira sv. Krisogona pod br. 35. Masso 5. Capsula XVII. — odzgora 616.
xc. Oko g. 925
Ivan X papa nagovara kralja hrvatskoga Tomislava i Mihajla kneza humskoga^ kao % sve njihove podloenike neka davaju podudavati svoju djetcu u latinskom jejsiku, a na n^esto slovjenske
da uvedu latinsku liturgijuj i da djecu poiiJjaju u nauke,
Joannes episcopus seruus seruorum dei, dilecto filio Tamislao Croatorum, et Michaeli excellentissimo duci Chulmorum, nec non reuerendissimo ac sanctissimo confratri nostro Joanni, sanctae salonitanae ecclesiae archiepiscopo, omnibusque episcopis saffira-
77
ganeis, veruni etiam et omnibus zupanis, cunctigque sacerdotibus et uniuerso populo per Sclauoniam et Dalmatiara commorantibus, dilectissimis filiis nostris. Diuina omnipotentis dei dispensatione hoc actum ' est, ut solicitudo omnium ecclesiarum nobis commissa esse credatur; ea videlicet ratiune, ut spirituali augumento valeamus nequitiae caliginem ra- dicitus extirpare ab omni coetu Christianorum, praesertim ab illis, qui specialissimi filii sanctae romanae ecclesiae comprobantur. Quis enim ambigit, Sclauinorum regna in primitiis apostolicae ' , et uniuersalis ecclesiae esse commemorata, cum a cunabulis escam praedicationis apostolicae ecclesiae perceperunt cum lacte carnis; sicut Saxones nouo tempore a nostro antecessore piae memoriae Gregorio papa doctrinam pariter et litterarum studia, in ea videlicet lingua, in qua illorum mater apostolica ecclesia in- fulata manebat. Unde hortamur vos dilectissimi filii, ut caritas dei per zelum rectitudinis in vestris resplei\^eat cordibus, quatenus ab omni torpore mentis ezpulsi, deo omnipo- tenti placere possitis; et quia in decalogi mandato commissum est, ut decimas et primitias ex nostris facultatibus contulissemus, in nouo quippe praeceptum est; ut non solum ex facultatibus,^verum etiam ex nostris diebus in spatio vitae praefixis, deo decimas ofieramus. Unde hortamur vos, o dilectissimi filii, ut vestros tenerrimos pueros a cunabulis in studio litterarum deo offeratis. Quatenus diuinitus informati vos suis admonitionibas valeant re- leuare ab illecebris delictorum ad supernam patriam, in qua Christus est, cum omnibus electorum agminibus. Quis etenim specialis filius sanctae romanae ecclesiae sicut vos estis, in barbara seu sclauinica lingua deo sacrificium offere delectatur? Non quippe ambigo ut in eis aliud maneat, ^ nisi illud quod scriptum est : Ex nobis exierunt^ et non sunt ex nobis. Nam si ex nobis cssent, manerent utique nobiscumy nisi in nostra conuersatione et lingua. Unde iterum atque iterum^ • vos roonemus, dilectissimi filii, ut in nostra ^ conuersatione maneatis, et linguam et praccepta reuerendissimorum epis- coporum Joannis scilicet^ sanctae anchonitanae ecclesiae, et Leonis nostri familiaris- simi a nostro latere vobis transmissis, in omnibus nobis creduli^ atque perspicaci industria Buffulti sanctae palestrinae ecclesiae audiatis. Quod vobid attentius Comroendamus, ut illorum admonitionibus obediatis, et quidquid vobis ab illis iniuctum fuerit ex diuinis fliae canonicis argumentis, sub omni celeritate obedienter adimplere satagite, si non vultis sequestrari a nostro collegio.
Iz rukopisa barberinske kiiji2nice n Rimu. Historia Salonitana Cod. XVI. 35. (3481) list. 130. Farlati IIlTricam sacram T. III. str. '94.
xci. Oko g. 926.
Ivan X papa nagovara biskupe dalmatinske i hrvatske neka gagrle vedoni Ijubavju vjeru rimsku, izkarienivSi neprijatelje t^eeine; ujedno gabranjuje liturgiju slovjensku,^
Joannes episcopns seruus seruorum dei, .reuerendissimo et sanctissimo . confratri nostro Joanni sanctae salonitanae ecclesiae archiepiscopo oranibusque suffraganeis. Cum religio vestrae dilectionis per tot annorum curricula et mensium spatia sanctam ro- manam ecclesiaro apostolicam ^ atque uniuersalem^ in cuius cathedra deo auctore nos prae- sidemus, visitare neglexerit, "^ omnino miramur. Cum per caritatis augumentum omnis
^ Farlati factum. ^ F. in primitiis apostolorum. ^ F. dodaje : qui in sclauinica lingua sacri- ficare 'coutendunt * F. vestra ^ F. izpastio. ^ F. romanam et apostolicam atque uniuersalem ec* clesiam. '^ F. ne^lezit.
78
religio ad soliditatem fidei, et ad iapidem pertineat, ' sicut scriptum est : Tu es Petrus et super hanc petram aedificabo ecclesiam meam^ videlicet, quid ^ aliud dicere, nisi absque reprehensione, et in fidei robore soiidatam, non iiabentem maculam aut rugam, a qua omnes ecclesiae augumentum intelligentiae, atquc saporem bonae doctrinae suscipere debent. £t quia fama reuelante cognouimus, per confinia tuae ^ parOchiae aliam doctrinam pullulare, quac in sacris voluminibus non roperitur, vobis * tacentibus et consentientibus, valde doluimus, iuxta illud apostoli : Si quis aiiud docuerit, pra^ter id quod in sacris canonibus atque voluminibus reperitur, etiam si angelus de coelo fuerit, anathema sit. Sed absit hoc a fidelibus, qui Christum colunt, et aliam vitam per orationem ^ se credunt posse habere, ut doctrinam euaugelii atque canonum volumina, apostolicaque etiam praecepta praetermittentes, ad Methodii doctrinam confugiant) quem in nuUo volumine inter sacros auctbres comperimus. Unde hortamur vos dilectos ^ ut cum nostris episcopis Joanne scilicct sanctae anconitanae et Leone sanctae palestrinae ^ eccIeBiarum dei iuncti, cunctaque per salonitanam ^ terram audacter corrigere satagatis ; ea nempe ^ ratione^ ut nullo modo ab illorum supradictorum opiscoporum ductrina in aliquo deuiare praesumatis, ita ut se- cundura mores sanctae romanae ecclesiae in Sclauouorum ^^ terra ministerium sacrificii pera« gant in latina scilicet lingua. non autem in extranea, quia nuUus filius aliquid loqui debet| vel sapere, nisi ut pater ei insinuauerit; et quia Sclaui specialissimi filii sanctae romanae ecclesiae sunt, in doctrinsr matris permanere debent^ sicut ait apostolus : Filioli quos per doctrinam euangclii ego genui, et%iterum: filius sapiens laetificat patrem. In hoc utique gaudemus, si Sclaui nostram doctrinam sequi delectantur, '^ ut deo sacrificium gratum exhibeant. Quoniam qui non fide sacrificant, nec ^^ deo pura libamina offerunt. Verebr ne iliis veniat, quod scriptum est : Maledictus homo qui opera dei negligenter facit. Uade V08 moneOy nt mala radix in vestris partibus minimo pululet; sed vestra praedicatione assidua desiccata ^^ maneat; ut deo fructum offere valeatis per praedicationem vestri mi- nisterii, aiium centesimum, alium sexagesimum. Qui habet aures audiendi audiat.
Iz rukopisa barberinske knji2nice u Rimu. Cod. XVI. 35. (3481) list. 128. 6.
XCn. Oko g. 925—927. U Spljetu.
Zakoni i naredbe crkvenih saborafi drzanih u Spljetu za vrieme hrvatskoga krdlja Tomislavaj eahumskoga kneza Mihalja, i papinskih poslanikah Ivana, Leona i Madalberta. u prisudu svih
biskupah hrvatskih i dalmatinskih.
li^mpore Joannis papae, sanctissimo consulatu peragente in prouincia Croatorum et Dalmatiarum finibus Tamislao rege, et Michaele in suis finibus praesidente duce, bea- tissimo igitur Joanne romanae ecclcsiae praesidente cathedra, dictus Croatorum rex et Michael cum suis proceribus, simulque episcopis Dalmatiarum; item Joannes archiepis- copus primus (in) Spaleto, '* Forminus, Gregorius caeterisque episcopis *^ consulenter pro- posuerunt dictum '^ venerabilem papam ut ad eos destinare dignaretur episcopos suos et
' F. pertinet. ^ F. quod. ^ £. vestrae. ^ £. nobis. ^ F. operatTonem. ^ F. dilectiBsimi. "^ F pelestriuae. ® F. aclauinicam. ® F. Tidelicet. *° F. Sclauinorum. *' F. delecteotnr. '^ F. et. '* F. de- faccata. '^ F. p. Spalato. ^^ F. izpravio : caeterique episcopi. *^ F. D. (dominm).
79
monitoriuin christianae religionis dogma continentem. Quornm postulationibus saepefatus ponttfex assengum pracbens^ Joannem venerabilem episcopum anchonitanae ecclesiaey Leonem vero palestrinensem * episcopum cum suis epistolis melliflue ructnntibus eloquia destinauit ; ut cum praefatas personas ^ iudicibus et episcopis, ^ synodaliter congregatis et perpera exiirpare et deo placita canonicc sancire deberent. Quique peruenientes dicti episcopi, Dalmatiarum peragrantes ciuitates et Croatorum atque Serborum proceribus con- ▼enientes; congregatis in Spalato epigcopis et iudicibus, celebcrrimum concilium peragere ^. Ubi diuino iuuamine freti, haec quae sequuntur capitula obseruare censuere.
I. Quum ^ antiquitus beatus Domnius ab apostolo Petro praedicare Salonam missus est, constituitquo, ut ipsa ecclesia et ciuitas, ubi sancta eius membra requiescunt, inter omnes ecclesias prouinciae huius primatis habeatur^ et metropolis nominata super omnes episcopatus legitime sort atur; ita dumtaxat, ut ad eius iussionem episcopi, qui per diuinam gratiam cathedram ipsam ritinuerint^ et synodus ceiebretur, et consecratio epis- coporuro; quia dicente domino: ubi fuerit corpus, illic congreg abuntur et aquilae.
II. Ut in cunctis ecclesiis; in quibus supra recolitur episcopos^ habitasse, nunc autem derO; ordine, et populis sufficiens adest intra dioceseos limites, episcopus babeatur, Quia iuxta decfeta ^ non licct in modicis ciuitatibus, vel villis episcopos ^® ne nomen epis- copi vilescat, et ut episcopus vacans vacantem diocesim cum consilio metropolitani, et caeterorum episcoporum coe. (?) accipiat.
III. Quoniam minime termini a patribus statuti transferri debent, unusquisque episcopuB descriptos sibi terminos possideat et alienam diocesim nullatenus inuadat; iura propria seruato in regnandis, consecrandis ecclesiis, vel sacerdotibus promouendis, atque a suo episcopo chrisma accipiendum.
IV. Ut possessiones ecciesiarum quae pro peccatis conditorum oblatae sunt ad bonorem sanctorum, saecularibus minime mancipentur; quia r s deo semel dedicata hu- mano dominio subdi non debet.
V. Ut si quue ecclesiae vel possessio per priuilegiuma fidelibus sub anathemate in principali ecclesia beati ^' Petri apostoli subditae sunt, minime substantur '^ qiiatenus et offerentibus et res jpsa tuentibus Christi clauigeri Petri tueantur suffragiis.
VI. Ut si diuino iudicio in tumultis plebis princeps prouinciae occidatur quia ' qaod a multis committitur inultum manet, vel pro ipso reatu quis ignoscunt'^, obnoxri de- bent esse pro ipsa anima elemosynas facere, et si quam ecclesiam dedicauit, vel libertos '^ defendere, uxorem, aut filios fouere benigne '^
VII. Ut si quis malignus diaboli spiritu affJato \^ singulari consilio sicut Judas, dominum suum occiderit, lapideo collo suspenso^ ferro corpore praecinctus, exul poeniteat.
VIII. De cpiscopis ragusitano et catharitauo, quorum manifeste una sedes dig- noscitur, ipsam diocesim aequa'® inter se diuidant ita, ut si unus dictje ecclesiae pastor obierity donec ordinetur episcopus '^ residcns ^® ecclesiae ecclesiasticam curam gerat.
IX. Dc Licinio episcopo, ut in ecclesia, in qua ordinatus est, contentus perma- neat, et nullus deincops in ea cpiscoporum^ vel presbyterorum missam celebret, donec proprius episcopus eum '^ consecret canonice. Si quis postmodum praesumptor in ea contra
^ F. pelestrinensem. ^ F. praefatis personis. ^^ F. episcoporam. * P. peregere. * P. Qaoniam
ab. • P. habeat. "^ F. nomen. ® F. episcopae. ® F. decretam Patrum '** F. stataere. * ' F. sancti.
- ^ F. Bubtrahantar. '^ F. cognoecunf. ** F. libertos fecit ^^ F. aflatus. '® F. dodaje: lancc. moglo
bi se citati i eius. '^ F. dodaje: episcopus ipsias. '^ F. eam.
80
praemissa fecerit, a nostro collegio - exclndatur. Quod si dictus Licinius nec legaliter in Bua ecciesia perstiterit haeres, sed euentatus ut extrancus accedens, et in sua mallet prima adhaerere ecclesia, ut presbyter permaneat.
X. Ut nuUum episcopus nostrae prouinciae audeat in quolibet gradu sclaaiQica lingua promoueri,' tam in clericatu et roonachatu deo deseruire. Nec in sua ecclesia sinat eum missam ^ facere; praeter si necessitatero sacerdotum haberet, per supplicationem a romano pontifice licentiam ei sacerdotalis roinistefii tribuat.
XI. Ut episcopus Croatorum, sicut nos omnes, nostrae ecclesiae metropolitanae subesse se sciat.
XIL Quod si rex et proceres Croatorura omnes dioceseos episcoporum ^ liraites nostrae metropolitanae suo cupiunt vindicare pontifici, nullus ex nostris per omnem ^ pro- vinciam eorum neque regenecrationes faciut, neque ecclesias vel presbyteros consacrety tam^ in suis sedibus commorantibus pro animae opus. Quisquis ad nos accesserit conser- uariy regenerari, chrismam^ sibi dari poposcerit, absque scrupulo omni per totam pro- uinciam ipsa tribuant. De caetero autem cum suo pontifice deo reddant rationem de his omnibusy quae in eis christianae religionis dogma defuerit, nostra coram deo conscientia ^ absoluta.
XIII. Ut in ecclesia ubi presbyter occisus est, ante satisfactionem ipsius yel plebi ® ut congruum ipsi episcopo videtur, nullus missam faciat, et ut a presbyteris rea ecclesiae non destruantur, neque semel suscepta ecclesia sine causa relinquatur. Quod si aliter fecerit, donec perdita restituat, et ecclesia propria recipiat, ' excommunicetur.
XIV* Ut uxores propriae deinceps non dimitantur, nisi propter fornicationem ; quod si quis dimiserit, sic. permaneat; et ut haeredes suos, seruos suos litterate studiia tradant, quicumque christianitatem perfectam habere cupiunt, ut illi eos inatanter cor-. ripiant, ipsi eos ^® libenter exaudiant, non ut peregrinos, sed ut proprios.
XV. Quod si sacerdos '^ incontinenter propter ipsam continentiam primam, quam sortitus est, separatur ^^ a consortio cellae^ teneat uxorem, si vero aliam duxerit, excom- municetur.
Hac ita habita deliberatione, quae suprascripta continentur^ cuncta per ordinem . sancte ^^ synodus romano pontifici confirmanda per dictos suos legatos episcopos, et Petrum presbyterum spalatensem^ insertis litteris nunciare decreuit. Quatenus diuinitus antiquae religionis dogma in ^cclesiis Dalnmtiarum arbitrio summi pontificis uniuersa prae- libata sortirentur. Sed cum terminare cuncta legitime antiquo more praestolaremur, fuit fratris nostri episcopi nonensis, qui sibi vindicare cupiens primatum Dalmatianorum '^ epis- coporum, hoc quod non expediebat contra dictam synodum, in auribus apostolicis in- iustum iniecit certamine. ^^ Quam ob rem diuersa*^ a nunciis recitantibus de his partibuB ^^ et litteris patentibus non aequalia ambiguitas romanae ecclesiae facta, non diffinita '^ ad nos et finienda adhuc epistola a beatissimo '* papa Joanne per legatum uostrum remissa est, cuius vero epistolae tenor tecta hic est^®.
Joannes episcopus seruus seruorumdeireuerendissimo et sanctissimo confratri nostro Joanni sanctae salonitanae ecclesiae archiepiscopo, omnibusque suis suffraganeis episcopis.
- Farlati : sclauinicam liaguam promou^re. ' F. missas. ^ F. infra. ^ F. omnium. ^ F. tum.
^ F. chrisma. '^ F. est. * F. plebis. ^ F. accipiat. ^^ F. et ipsi eos. ^' F. aacerdotes. ^^ Pisano pogrieSno separati. ^^ F. sancta. '^ F. dalmatiaram. '^ F. certamen. ^® F. et. ^^ F« praesentibat. '^ F, definito. ^^ F. reuerendissimo. '® F. tenor hic est:
81
' Qnia in vobiB orU fuit contentio ante noBtrornm legatorum pra^Bentiam de ec- cksiaBticiB negotiis, volumus ut ' ad limina apostolorum venientes, ante nostrara, noBtrorum- que episcoporum praesentiam cuncta diffinire Batagatis, quia tunc perfectio religionis adimpletur, cum per cunonicae disciplinae regulas, quod quondam ordinatum- fuerat, per noB emendare comprobatur. Nam vestras litteras suscipientes inuestigare non distuIimuB^ ^ et quia illic maxima erat impressa murmuris ratio, ^ suspendere hoc curauimus, ut aote noBtram praesentiam, aut tu cum Gregorio, aut unus vester suffraganeus epiBcopus ve- niens, cuncta per ordinem nobis reuelent, quatenus per viam iustitiae inccdenteS; quicquid rectum est, inter 'vos diffinire^ valeamus. De ceteris autem capitulis vobis innotescmus, quatenus bac ratione excepta, quicquid synodaliter nostri legati episcopi vobiscum una Btatuerint, * a nobis confirmata con^istant. ^ Sed quia minime res praelibata tumultuan- iibuB vobis finiri valuit^ nihil dignum religionis ecclesiastica dogmata sumere potuit.
Unde frequenter eadera poscentibus nobis diffinitionera recipere hac de causa, terminando iniunctam sibi operis, Bulgariam petentes Romanorum legati Madelbertus venerabilis episcopus, et Joannes dux illustris, dux Curaas, quae sequuntur epistolae, ad nos post biennium deuenerunt. Peruenientes igitur se praefati legati ad confinia nostra, et sicut illis opus iniunctum apostolica iussione fuit, Bulgariam perexerunt, quique per- acto negotio pacin inter Bulgaros ct Croatos repetito, iterum ad nos venerabilis, Madal- bertus episcopus in ecclesia spalatensi adueoiens, synodaliter nos episcopos Joannem, Porminura, Gregorium, cum Croatorum principe et suis® proceribus congregauit. Cum quibus residens, cunctas prouinciae antiquas consuetudines ^ iusto moderamine pcrscru- tans, firraauit omnia secundum veterum statuta, in omnibus ecclesiis episcoporum priui- legia reintograri, ita dumtaxat, ut ecclesia sancti Domnii, sicut ab initio, priraatum ob- tineat, et intra limites diocesei sui '" cuncta canonice peragat. Sirailiter unaquaque ecclesia vel ciuitas, quae pontificali munere constipata consistit, simul sudera cura praefinitis terminis diocesei sui a patribus institutig; regulariter abutatur; tara iadaritana ecclesia, quam ceterae ecclesiae Dalmatiarura, Arbensis, Veclensis, Absaranensis, '^ quae sunt in occidentali parte positae. Ecclesiae vero aliae, quae in oriente habentur, id est stag- nensiB, ragusitana, et catharitana, eandem plenitudinem (cum) sedibus et terminls suib in omnibuB catolicae fidei dogma adsequantur. '^ Nonensis vero ecclesia non episcopum antiquitus^ sed archipresbyterum sub ditione episcopi habuisse dignoscitur. ^^ Constat le- gitime, ut ipse episcopus in qualibet ecclesia ex his ecclesiis, quae primis temporibus habuisse episcopos omnibus patet.
Cum sint itaque ^^ omnes populatae, et deo audiuuante, sacerdotum et plebium copiam habentes, praeponatur ^^ siue in scardonitana ecclesia, vel sisciana, aut certe in delminensi ecclesia. Quod si immensum pondus '^ pontificii subire delectat, et unam sibi diocesium sufficere non vult, horum trium magmtudinem diocesei ponderis ad' interitum Buum et eorum susciplat. Dum neque plebs p rfecte ab eo pontificali munere percipere valeat gratiam, iuxia sanctorum patrum statuta, neque ipse adimplere suum in his valeat officiura, cura sit propter multa terrarum spatia difficile peragrari. His ita se-
' U barberinskom rukopisu ima ova poslaoica sljedeci naslov: Joaunes etc. confratri nostro Joannis salonitanae ecclesiae archiepiscopo et Formino episcopo, omnibnsque suis saffraganeis. ^ F. neima ut ^ F. detulimas. * F. marmuratio. * F. definire, • F. statuerunt. '^ F. existunt. ® F. eius 'F. cuncta prouinciae antiqaae consaetadinis. *® F. diocesis suae. F. iadertina. F. absarensis.
- F. adsequuntur. ** F. cognoscitur. '* F. utrinqae. '* F. proponatur. '^ F. izostavio,
6
82
candum apostolicam iussionem Madalbertus venerabilis episcopuB perscrutata ' omnia et oomperta veraciter, feliciter sanciuit, ita ut nulius unquam huius ordinationis violator existat, cum cuncta, quae (sunt) praelibata^ per dictuin apocrisariam romano pontifiei fuerint praesentata^ et ab eo diuina auctoritate et sancti Petri, per suas litteras et pallii missione confirmata.
Iz rukopisa barberinske knji2nice u Rimu, vieka XIII. ili XIV. Broj 3481. str. 131 — 136. Sravni: Farlati Illyr. Sacr. T. III. Btr. 96 — 103.
XCIII. 928.
Leo VI, papa nalaze hiskupom hrvatskim^ podtinjenim nadbiskupiji spljetskoj, da neprekoraiuju
medje svqjih biskupijah.
Leo episcopus seruus seruorum dei; Formino sanctae iadaratensis ecclesiae episcopo, et Gregorio sanctae nonensis ecclesiae episcopo, omnibusque episcopis per Dalraatiam com-
morantibus, diiectis filiis ac fidelibus nostris.
Quia gratuita dei omnipotentis misericordia vos in episcopali infula constituit, dignum est, ut vestro metropolitano sanctae spalatensis ecclesiae archiepiscopo summam reuerentiam exbibere delectamini , quatenus per ordinero et per normam iustitiae gra- " dicntes securi et intrepidi, valeatis ad diuinam contemplationem perucnire. Nam quid deterius esse cernitur, quam episcopus proprio metropolitano inobediens esse, cum scrip- tum sit in africano concilio : Nihil eplscopum praeter conscientiam proprii metropoiitani aliquid agere debere. Et si ita est, cum scimus quia ita est, ut nullus episcopus debeat proprium suum metropolitanum ^ ignorare ; cur vos Dalmatiarum episcopi contemptores et quasi per latrocinium alienas parochias dirripientes, usurpatis vobis prophanum nomen, quod ab antiquis patribus vobis erreptum esse cernitur. Unde monemus vos, ut omnes episcopi In propriis liraitibus sint contenti. Forrainum namque monemus, ita suam pa* rochiam retinere, queraadmodum in iantiquis temporibus mansit ; similiter absarensis ec- clesiae episcopura et arbitanum atque ragusitanum, spalatensem etiam archiepiscopum in Croatorum terra volumus ut propriam suam parochialem^ retineat, quemadmodum antiquitus salonitana ecclesia retinebat. Quia non potest parochia infra muros ciuitatis sed per longinqua spatia terrarum in plebibus, et villis, et curtis, et ecclesiis^ et in populo antiquitus determinato (extendi). Qregoriura vero qui probitate temporis in Croatorum terra episcopus effectus est, pruecipiraus in sola scardonitana ecclesia tantummodo mini- strare, alienas parochias ei praecipimns nullo modo aniplius usurpare ; quia si fecerit, sine dubio a nostro pontificio excoramunicatus manebit. Pallium vero, et usum pallei Joanni sanctae spalatensis ecclesiae archiepiscopo, sicut antiqua consuetudo fuit, concessimus. Cui volumus ut tota mente obediatis, eumque ut vestrum patrom ametis, quia tunc dei gratia subditos illuxerit, cum suis praepositis curam obedientiae exhibere delectantur. Amen.
Iz rukopisa kuji2aice barberinske a Rimu. B. 3491. sir. 135. sr. Farlati lUyricam Sacr. T.JII. str. 106.
- Farlati perscrutatus. * F. metropolitim. ^ F. parochiam. * F. caris.
83
XCIV. 949. 21. velja«e. U^Trstu.
€had'Tr$t odkupljuje se iepod oblasti biskupa i kaptola tr^anskoga ea 517*/^, markah kcje
morade pkUiti biskup u i^ne duga Hdu Danielu Davidu ia Gorifie, koj ove novce posudi u
vrieme nasriavanja su^ednih narodah iz Karantanije i slovensko-hrvatskoga Krasa,
Anno ab incarnatione* domini DCCCCXIjVIIII. mensis februarii die XXI. in- dictione IV. (VII) testibus infrascriptis praesentibus. Nouerint uniuersi hoc primum instrumentum inspecturi, quod rcuek*endus pater dominus Joannes miscratione diuina episcopus et domini H decanus, canonici omnes et capitulum ecclesiae tergestinae pro 86 ipsis et successoribus eorum nomine, ac pro utilitate dictae ecclesiae, episcopatus ,et- capituli, hinc inde dantes assensum ex una parte, et dominus Petrus Bernardi infra- Bcriptus syndicus procurator, et massarius communitatis et populi ciuitatis Tergesti, super infrascriptis ex altera. Considerantes utilitatem et statum dictae ecclesiae, epis- copatus et capituli, et pacem inter partes, et remouere scandala et errores existentes inter episcopum, canonicos; capitulum, et ecclesiam ex una parte, et dictum commune et populum ex altera, et cauere de futuro ; ac damna^ pericula, et mala occUrsa quae possunt occurrere posteris^ et debita eorum, et dictae ecclesiae, in quibus sunt obligati Danieli David iudeo de Goritia tinctori Tergesti, ut patet instrumentum publicum manu Joannis Longi, et usuris currentibus eisdem, quae .summa ascendit cum usuriis, usque ad mensem praesentem, ad summam marcharum quinque centum decem et septetii cum dimidia, qaae pecunia, videlicet marcharum ^ quinquecentum fuit expedita in guerra^ causa defensandi bona eorum et dictae ecclesiae contra gentes domini ducis Karintiae et etiam alios piratos de Carsis et robatores, qui raagno tempore, ipsos, bona eorum, et ecclesiae destruxerunt^ et destruunt annuatim, ut omnibus est manifestum de partibua; ita quod ipsi, et bona ecclesiae qn^^e ad nihilum deuenere, et considerantes, quod nisi ipsi Danieli David usque ad mensem maii esset solutum de pactis^ caderet cum fideiusso- ribus suis ad paenam dupli, et.pensantes erroribus et scandalis, qui fuere et venere inter dictas partes pro infrascriptis iuribus, quae commune semper tenuit cum priuilegiis au- tenticis romanorum imperatorum, in quibus plena libertas eis conccssa esse videtur; et considerantes, quod ipsi, et ecclesia, et bona eorum in perpetuum per comraune et po- pulura dictae ciuitatis melius qtiam per aliam personam poterint vardari et defensari, et ex aliia iustis causis pluribus; diu et diu^ et pluries inter eos babito pensamentO; et in capitulo, et extra, pluries deliberauerunt pro meliori utilitate ecclesiae reportanda cum de infrascriptis iuribus nicbii de redditibus pertinebat de his quae possident, sed potius damna ipsorumy et errores facere infrascripta, et sic ibidem ipsi domini episcopus, de- canas, canonici et capitulum iurauerunt tactis euangeliis, qnod ea credebant bene et ntiliter facere, et esse expediens pro ecclesia, ut dictum est supra.
Ipsi domini episcopus, decanus, canonici omnes hic praesentes, et capitulum coii- corditer consentiendo, et faciendo infrascripta; et super pensamento prius habito dudum reseroatis eis, et ecclesiae. Primo iurisdictione spirituali, vineis, campiB, pratis, domibus, quae nunc habent in ciuitate Tergesti; et eius districtu, vel imposteruok poterunt habere, et etiam extra districtum.
- Marka ogligska vriedila Je u ono doba 9 lirah, 6 soldah i 8 bagAtinah. Dvanaest baga-
tinah *sm jednomu toldiaa.
84
Item deciniis secundnm eonsnetudinem antiquam pagandis, saluis ab his qui eaa babent vel in antea habebunt in feudum.
Item eensibus feudorum et feudis^ villis eorum in districtu Tergesti et extra, rusticis habitantibus in iilis, cum bonis suis iuribus et fructibus eorura, pro se ipsis et successoribus eorum in perpetuura dederunt, tradiderunt, cesserunt, vendiderunt et re- nuntiauerunt, et omni modo quo melius potuerunt fecerunt, et dederunt domino Petro quondam Bernardi ciuitatis Tergesti procuratori et massario dictae ciuitatis communis et populi, ut patet in libro communis, quem ego notarius et partes vidimus, plenam in haec habenti potestatem, nomine dictae ciuitatis, communis et populi, ot libertate perpetua omnia iura eorum et priuilegia iurisdictionis, iustitias, rationcB, actiones, 'si quae habent vel iu antea habere possent, quomodocumque supra ciuitatem Tergesti praedictam, eius districtum in eadem vel eandem, in hominibus ipsorum, vel bonis, in perpetuum siue ex priuilegiis romanorum regibus, imperatoribus, siue a domino duce Karintiae, vel a ducibus siue ab aliis quibuscunque, siue ex coDsuetudine, vel usu, vel ex pacto quibuscunque, et omne id, et totum quod eis communiter vel per se pertineret, vel portinere posset, saluis supradictis in dicta ciuitate et eius districtu hominibus, et bonis.
Item eam partem, quae eis pertinet una cum dicto commune in cudendo monetam, ita quod totaliter pars eorum sit dicti communis solius, et illam per se a modo «facere possit. Tradentes ibidem eidem domino Petro pro'curatori per mauus eorum omnia iura eorum, instrumenta, priuilegia, cum omni virtute eorundem ; et voluerunt quod iliis ex rationibus perpetuo possit uti ut ipsi potuissent et ubicunque et coram quocunque.
Item promiserunt, et se obligauerunt per se suosque successores in perpetuo, et voluerunt ex modo, quod si quo tempore per aliquem episcopum vel alium de ecclesia praedicta reciperetur nomine dictae ecclesiae aliquod priuilegium, instrumeutum, vel iuB aliquod ab imperatoribus, regibus, ducibus, quam aliis quibuscunque supra ipsam ciuitatem cum districtu, vel in ipsa, vel in homines eiusdem, vel in bonis, vel in prae- iudicium, vel vituperium eorundem, vel etiam pro honore et utilitate dictae ciuitatis, et honiinum, quod illa priuilegia, instrumeitta ot iura sint dicti communis, et ciuitatis, et per ipsa sint supradicta, et cum supradictis. £t quod ille episcopus, vel alius qui obii- nnerit, teneatur dare illud, et illa, dicto communi ut sua, dummodo commune eidem satis- faciat de expensis factis ab illis.
Item etiam ex pacto habito inter ^artes, ipsi dominus episcopus, canonici et capitulum se obligauerunt per se suosque successores, quandocunque fuerint requisiti per dictura commune, quod ire debeant ad dominum iniperatorem, vel duces, pro impetrando confirmationes dictorum priuilegiorum et instrumentorum primo habitor^m, quod ipsi vel alter eorum, expensis cammunis ibunt et facient, et iuxta posse habere procurabunt, et quod bbtinuerint in praedictis nomine eorum vel ecclosiae, illad totum debeat esse in utilitatem dictae ciuitatis, in quantum tangent supradicta data^ et vendita, in his quae tangerent alia ad utilitatem ecclesiae, ipsius ecclesiae sint et debeant reomnere, coosti- tuentes et facientes dictum dominum Petrum procuratorem etiam ecclesiae pro in per- petuo in praedictis quolibet eorum possessores et dominos ut in rebus propriis.
Item etiam promiserunt iuuare dictam ciuitatem et commune et homines et fa- uorem dare suo posse in quibtfscunque requisiti.
Item cassauerunt et tolerunt omnes sententias et processus facfas et latas contra rectores; eonsiliarios, ciues, et ciuitatem praedictam, quacunque de causa, et voluerunt
86
quod sint nuUias valoris, et hoc tqtum fecerunt pro eo, quare dictus dominus Petrus procurator nomine dicti communis et ciuitatis et populi, in perpetuo eisdem domino epis- copO; decanO; canonicis et capitulo, ipsorum nomine et ecclesiac recipientibus ibidera dedit^ soluit et numerauit in denariis aquilegensibus marclias quinque centum, quas ibidem in continenti dictuB dominus episcopuS; decanus, canonici, et capitulum dicto Danieli David iudeo praesenti, et recipienti in solutionem dicti debiti dederunt, et soluerunt; et ipse Daniel David eosdem recepit; et eosdem de dicta summa quietauit, et absoluit ibidem.
. Item etiam dictus dominus Petrus, nomine dicti communis et ciuitatis, dedit et concessit per in perpetuo in villis, et rusticis habitantibus in iilis, sitis tam in districtu Tergesti, quam extra eisdem, domino episcopo, decauo, canonicis, capitulo et ecclesiae omnem iurisdictionem et iustitiam et regalia quae commune hucusque habuit, et tenuit, salaifl semper communi iurisdictione et iustitia in praedictis de homicidio, furto, robaria, et membro mancho, et saluo, quod dicti rustici debeant soluere angarias communis et pro commune impositas, et ire cum armis tompore guerrC; et quando maudabitur per comranne et cum animaiibus et curribus eorum labore ad seruitiura communis.
Item dedit| concessit dictam mutanp, dicti communis et ciuitatis Januae, Riburgi, ad bonorera dei et beate Mariae et sancti Justi martyris, et pro perpetua reparatione ecclesiae eorundem, exigendam a forensibus venientibus vel exeuntibus cum mercadan- tiis, secundum modum et formam consuetos per commune hucusquo et non alias.
Item etiam pro ratione dictae mutae ipsi episcopus, canonici, capitulum, et ec- clesia, iu perpetuum portent onera quae comraunc faciebat in reedificatione pontiura rau- taram, et aliarum rerum, ciuitatis^ cum lignaminibus.
Item promisit et se obligauit in perpetuum dictos dominum episcopum, dccanum, canonicos, capitulum, ecclesiam, bona et iura eorundera, a quibuscunque robatoribus et raalis hominibus bona fide vardare, et defensare^ et manutenere suo posse.
Item cassauit omnes sententias et condemnationes factas contra familiares, et rusticos praedictoriim et ecclesiae, et in praedictis constituit eosdem et successores eorum et ec<;^lesiam per in perpetuo possessores et dominos, ut in rebus propriis.
Quae omnia et singula supra posita, dicta, facta, et scripta proroiserunt dictae partes per se suosque successores et heredes in perpetunm, hinc inde una pars alteri se obligando, firma, rata^ stabilita fore velle et esse, et habere, tenere, et seruare, et non contrauenire, sub paena raille marcharum argenti, et iuramenti soluendi per contrafacien- tem parti qaae seruauerit, et illa pagata, nihilo minus firma sint supradicta. Et pro prae- dictis omnibus et singulis obligauit una pars alteri hinc inde, omnia bona eorum ec- clesiae et communis^ et ut sint raagis iirraa, utraque pars ibidem, tactis euangeiiis, iurauit seruare perpetuo supradicta. Et mandauerunt hoc praesens instrumentura eorura sigillis in testimoniura veritatis sigillarf. Facta fuerunt orania pracdicta in ciuitate Tergesti prae- dicta, in sala domus episcopalis, praesentibus dominis Joanne ct Bartolomeo presbyteris in ecclesia sanctorum martyrum de Tergesto. Petro Nigri, Antonio Margaritae notario, Nicolao de Stablis notario, Sergio Laurentii, Lazaro apotecario, et Justo raerchatore, cinibus Tergesti^ et aliis quam pluribus testibus ad hoc vocatis et rogatis.
Ego Johannes episcopus supradictus me subscripsi.
Ego H. decanua praedictus pro me et capitulo me subscripsi.
Ego Petrus Nigri testis supradictus his omnibus interfui et rae subscripsi.
86
Ego Antonius Margaritae notarius praedictus fais omnibuB interfui et nie 8ub- Bcripsi.
Ego Lazarns apothecarius praedictus praesens fui et me subscripsi.
Ego Justus mercator praedictus praesens fui et me subscripsi.
Ego Johannes filius quondam magistri Bernardi medici publici, imp. auctoritate notarius et dicti domini episcopi; supradictis omnibus ct singulis cum supradictis testibus praesens fui, vidi et audiui, ct ad petitionera partium hoc instrumentum scripsi bis, et cuilibet parti dedi suum.
Giuseppe Mainati. CronichO di Tri^ate. T. I. p. 60.
xcv. g. 949.
Zupanije i granice kraljevine hrvatske u X. vieku.
Diuisa autem est eorum (Croatorum) regio in zupanias undecim, quorum, nomina : Chlebiana/ Tzentzena,* Emota,' Pleba,* Pesenta,* Parathalasia,® Brebere,^ Nona,' Tzena,' Sidraga, '® Nina. " Ipsorumque Banus tenet Cribasara,** Litzam, et Gutzecam.** Et quidem Chrobatia cum reliquis Sclabiniis ita sita esl: Dioclea '^ porro propinqua est Dyrrachii oppidis Eliso,'* Helcynio, et Antibari,'^ extenditurque Decatera " usque : montana autem Seruiae finitima sunt. A Decatcris vero incipit Terbuniae principatus, porrigitque se Rausium usque, et versus montana Seruiae adiacet. A Rausio Zachlu- morum principatus initium habet, et protenditur ad Orontium^® flumen usque; oraque maritima Paganis, montana quae ad septemtrionem Chrobatis, quae in fronte, Seruiae contermina est. Ab Orontio flumine Pagania incipit, et porrigitur usque ad Zentinam flumen, et zupanias tres habet, Rastotzam,^' Mocrum '* ac Dalen,** et quidem duae zu- paniae^ Rastotza ac Mocrum ad mare sitae sunt, et sagenas habi^nt. Daioni vero^ zupa- nia procul roari sita est, et eius incolae ex agricuhura viuunt. Habent quoque Pagani in propinquo insulas quatuor, nimirum : MeletaraT^* Curcuram,'^* Bartzum,** et PhMrum," omnes pulcherriraas fertilissiroasque ; oppida item deserta et paludes mul^as, in quibus habitant, et iumenta alunt, unde victum parant. A Zentina autem fluvio Chrobatia ^® ia- cipit, extenditurque versus mare ad Idtriae usque confinia, siue Albunum ^® urbera ; versus raontanam aliquatenus etiam supra Istriae thema e^currit, ac versus Tzentina et Chlebena Seruiae regionem attingit. Seruia autem in fronte habet caeteras omnes regio- nes; ad septemtrionem quidem Chrobatiae propinqua est. ad meridiem vero Bulgariae.
Constantini Porphyrogeniti Scripta quae reperiri potuerunt omnia, accurante et denuo re- cogno8cente J. P. Mign^. Pariaiis 1864. Tomutt posterior. De administrando Imperio. Cap. 30. strana 277.
' Hlievno. ^ Cetina. Imota. ^ Pleva u Bosni. ^ Pesenta, Vezenta u BoBui. ^ Primorje. ^ Bribir. ' Nin. ^ Kuin, Tnin. ^" Oko Skradina. '^ Nezna se pravo za poloiaj, ako nije isto mjesto sa jur spomeniitim Ninom. '^ Krbava. ^^ Uk&, '* Gadska. '* Dukla. »« LeS. »' Olguu. »« Bar. '» Kotor. ^^ Neretva. *' Kastocka ili Rastok medju Vrgorcem i Ljubuskom. ^' Mokro. Makarska. ^' Dlmno, Duvno. ^* Mlet. ^* Krkar. *^* Bra$. *' Hvar. *® Ima se razumievati jur onda pokrscena, baptisata. '• Labin. Labun.
87
XOYI. 954. 81. koloYOza. U Reznu.
Otto I, krafj t^emadki dar^je popu Diprechtu dvie oranice u selu Surice, lezede u Supt^niji
Hrvatah u Stqjerskcj.
Id nomine sanctae et indiuiduae trinitatis. Otto diuina fauente cleraentia rex. Nou3rint fiddes nostri praesentes et futuri, quod nos clerico cuidem Dieprechto vocato hobas duas proprietatis nostrae in loco Zuric, ac in pago Crouuati; et in rainisterio Hartunigi concessimus, quae sunt regales; seruura qu' que Vrera vocatum et uxorem eius, ac filias, per interuentum fratris nostri Hainrici ducis, in proprium damus cum omnibus ad easdem hobas pertinentibus agris, siluis, pratis, pascuis, aquis, aquarumque decursi- bus ac molendinis, quaesitis et inquirendis. Et si plenitudo agrorum in illis hobis non inuenitur, ubicunque videatur, quod nostrum sit, in proximo impleatur. Jussimus autem hoc praeceptum conscribi^ et ut idem clericus Dieprecht nullo contradicente hoc potes- tatiue possideat, quod ei donauimus. Quod vero scriptum confirmauimus^ et anuli nostri impressione iussimus rouniri.
Signum domini Ottonis inuictissimi regis. Datum H. kl. Septembris anno incar- nationis domini DCCCC LHH. indictione VII (XH) regnante proprio rege Ottone. Anno XX (XIX) actum Regina (hec) in domino.
Joh. Fekete. Diplomatoria sacra ducatnB Styriae. Vienae 1756. p. !• str. 5. Beitr. sur knnde Steienn. Gesch. V. 1868. str. 98.
XCVIL 954-
Agapito II. papa dognaduje granice nadhiskupije solnogradske i laureacenskey stavljajudi pod vlast posljednje istodnu Panoniju, pgkrajinu avarsku i moravsku sa ostalimi Slovjeni.
Agapitus episcopus seruus seruorum dei, fratri dilectissimo et reuerendissirao Gerardo sanctae Lauriacensis ecclesiae arohiepiscopo, in Chfisto salutem. Petitiones tuas pro renonandis siue approbandis ecclesiae tuae priuilegiiS; venerabilis fuldensis mona- sterii abbas Haderoarus huc causa orationis veniens, cum magna beneuolentia nostrae experientiae suggessit, pariterque iurgia, et disceptationes grauissimas inter te et Herol- dum arcbiepiscopum pro utrinque suscepta in una prouincia pallii auctoritate exortas, flebiliier nunciauit, quod et ipsa ex debita pastorali cura nimio cordis moerore dolemus detestabiliterque profanarous' Quippe ftancta et uniuersalis ecclesia, cui, authore deo, prae- sidemus, a religiosis atque pacatis sacerdotibus suis, et in caritate non ficta soliditatis^ quasi totidem columnis innisa fulcitur; discordantibus autem et aduersum se hostjliter inflante superbia animum tollentibus, praesertim tantis pontificibus velut evulsis susten- taculis casura non sine magno periculo^ et vigoris sui detrimento a proprio statu con- cutitur. Insuper etiam dum de foris inter vos pro pallii honore pertinaciter huiusmodi contentio exercetur, agitur, ut in firaterna aemulatione decor sacerdotii intus euacuetur. Inde ergo, frater, officiuro nostrum illud esse.perpendentes, ne inimicitiarum fomite in vobis succrescente, dissidium sanctae dei ecclesiae atque scandalum sine consilii et uti- Iitatis vestrae respectu diutius nutriatur, ad sequestrandura litera vostrara accedimus nos arbitres tam ex sollicitudine a Domino regimine iniuncta nostro, quam amborum
88
veBtroriim amore ad hoc permoti; ita videlicet ut de praelibata conflictus vestri quaeri- monia rationubilibus iudiciis rite iustitiac satisfaciarous^ et vos omni explosa controuersici in fraternam concordiam Christo moderante reuocemus. Notum est igitur, literisque penes vos commendatum, quibus ecclesiarum locis dignitas pallii ab hac apostolica sede de- beatur. Lauriacensem autem urbem antiqnitus metropolitanam fore^ et archiepiscopii sedem, cui sanctitas tua praesse dignoscitur, sicut in priuilegiis authenticis ad nos usque ad tc directis legimus, ita quoque, inuentis quibusdam exemplaribus chartae ex vestustate ad- modum attritis in archiuio sancti Petri reperimus. Hanc' etiam in exordio nascentis ec- clesiae, et immanissima christianorum persecutione a doctoribus istius sedis chatholicae fidei nouimus rudimenta percepisse, et exinde a succedentibus praedicatoribus in superioris atque inferioris Pannoniae prouincias eiusdt-m fidei emanasse gratiam. Quibus etiam duabus prouinciis illarum pontificibus usque ad tempora Hunnorum non alius, quam sanctae lauriacensis praefuit archiepiscopuS; quorum barbarica feritas non solum prae- dictam lauriacensem ciuitatem, verum etiaia in circuitu adiacentes regiones depopulauit, atque funditus desolauit. Inde quldem contigit, ut episcopi hac necessitate compulsi, sede illa deserta, atque alio translata, simul etiam archiepiscopalem ipsius sedis desererent ho- norem, modernis autem, nec multum retro elapsis temporibus, vacante ab apostolico vicario Bauariorum regno, Arno primus salzburgensis ecclesiae subrogatur archiepiscopus. Haec testatur annosa memorialis sacri scrinii historia. Modo autem mortalibus propitiante Christo; ab hostibus sanctae lauri^censis ecclesiae quiete, et inhabitandi seouritate coiicessa, noa alibi, quam ibidem fraternitatis tuae cathedra oportet haberi. Qua propter reinthroDizamus te eidcm eccIesiaC} sanctorum patrum, videlicet praedecessorum nostrorum, sed et beatae memoriae domini Leonis papao, a quo excellentia tua pallio, ac priuilegio donata est, sanctiones atque statuta exequenteSy ac saepedictam sanctam lauriacensem ecclesiam potestatb et vice beati Petri apostolorum principis absoluimus, et archiepiscopamus, et in cnlmen metropolitauum sublimamus, et priuilegia nobis transmissa manu propria munimus, et cor- roboramus, ac rata esse firmamus, denuoquc tibi pallium cum praesenti praecepto secundum usuni prius concessum, successoribusque tuis perpetim tenendum tradimus Hisque ex amussi ita ad iustitiam reintegratis, decreuimus rixas vestras et dissensioncs praefabi ex causa deriuatas dirimere^ atqu^ in fraternum amorem vos reconciliare, sic ut utrique vestrum modo susceptus seruetur pallii honor iliaesus, hortantes quatenus apostolice instituti, amodo non in contentione/ et aemulatione maneatis. Constat quidem quod canonice singulis pro- uinciis singuU ordinantur metropolitaui, proinde distribucre atque determinare, ita vobis parochias bonum et pacificum aestimamuS; ut diuisis duabus Noricae regionis. prouinciifl, Heroldo archiepiscopo occid^ntalis Pannoniae cura commitatur, et custodia; tibi autem successoribusque tuis, propter emeritam antiquitatem sanctae lauriacensis eccles^ae, cui iure iuniorum reuerentia assurgit in benedictionis, et sedis ordine praelatis atque praepo sitis prouidentiam orientalis Pannoniaey regionemque Auarorum^ atque Marahorum, sed et Slauorum, qui modo christiani, vel adhuc per baptisma Christo lucrandi sunt, circumquaque maneotium credimus, nostramque apostolicam vicem in illis partibus praedicandi, et pro arbitrio vestrb ubi opus est e;'iscopos constituendi omniaqne disponere atque ordinare tali authoritate, atquc potestate delegamus, ac si ipsi praesentes affuissemus. Quod si iam dictus Heroldus archiepiscopus deinceps/ suorumve, quispiam successorum minime dif- finito limite contentus, sed interdictam atque in sua potestate separatam dioecesim re- petere peruicaciter conatur, nec a prohibitae contentionis schismate per istas nostras apostolicas traditiones atque determinationes compescitur. Ipse etiam pie concessa digni-
89
tatis manificentia penitus priaetur, atque secundum ius pristinum superior Pannonia in- £urior taae, tuoramque successorum, ambae perpetualiter subiaceant ditioni. AtlabescenteB| autem asaensumque praebentes istis nostris saluberrimis decretis, benedicimus et catho- licoB approbamus; resistentes vero atque infirmare vel omnino peruertere contendentes , anathemate maranatha ^nctae trinitatis districte percutimus, et apostolica sententia qua mulctati Anania et Saphira expirauerunt, damnamus, et cum blaspheroatoribus sanctijipiritus sempiternis cruciatibus puniendos destinamus.'
BuUarium Diplomatum et Priuilegiorum SS. Rom. Pontiiicum. Aug. Taarinoram 1857 T. I. str. 405.
XCYIIL 960. mjeseca lipnja. U Bialta kod Mletakah.
Mleidani izdavqju zahon proti izvazanju robovah iz Istre i Dalmadje.
Id nomine domini dei et saiuatoris nostri Jesu Christi. Iraperante domino Romano gloriossimo imperatorey anno autem imperii eius XIIII. mense Junii, indictione III, Ri-
uoalto in corte palatii.
(Ostalo izostavljeno).^
Unde omnes pariter statuentes statuimus et firmiter confirmamus, ut nullus maior aut minor mancipia ad yenundandum emere non debeat, nec aliquis precium ad suos emptorios dare debeat propter mancipia comparanda aut venumdanda, quia grauissimum malum est. Scimus omnes, quia deus omnipotens miscricordia plenus est, et si emenda- uerimuB^ dimittet nobis peccata nostra.
Item precipimus, ut, quicunque in nauibus nostris nauclerus fuerit, nuUatenus debeat in naui sua leuari mancipia, neque de Venetiis, neque de Histria, neque de Dal< matia, neqiie de aliis locis per nullum ingenium^ nec etiam aliquis hominem negociantem vel Judeum in naui sua leuari non debeat. etc.
Kandler P. Codlce diplomatico iBtriano. A. 960. ss Romanin Storia di Venezia I. 371.
XCIX. 961. 13. velja^ U Rezna.
Oiio L kralj njemadki dart^e pcpu Diprechlu njeko imat^e medfu SveUim brdom i sehm
BulciScem, lezedem n iupaniji Hrvatah u Siajerskoj,
In nomine.sanctac et indiuiduae trinitatis. Otto diuina tauento clementia r x. Nouerint fideles tam praesentes sciiicet et futuri, qualifer nos pcr interuentum Heinrici ducis; matrisque suae inclytae, nec non fidelis nostri Abrahae frisingensid episcopi, cuidam clerico vocato Dieprechto tale praedium, quale habuimus inter duos montes Curoatou et O^iac a vertice montis Zuedlobrudo usque ad villam Bulcsisce in proprietatem con- cessimuB in pago Crauuati, et in ministe; io Hartunigi comitis cum omnibus ad idem prae-
- Pagius, u svom djelu Breniar. pontif. et concil. u 2ivota Agapita 11. pape, k^ie o toj
papinskoj poslanici : NuIIus porro est temporis character, quo dignosci possit annus, quo data est haec epistoia, sed eam datam oportet ante annum nougentesBimum quinquagessimum quartum, quo Greraldus, seu Heroldus excaecatns est.^ BuHarium rimski stav^a ju pod konac godine 954.
90
diam iuste et legaliter pertiDontibus agris^ Biluis, pratis, paseuis, aquis, aquarumque de» ^ursibus ac molendinis, quaesitis et inquirendis. Jussimus autem hoc praeceptum oonscribi, ut idem clericus Dieprechtus nullo contradicente hoc potestatiue possideat, quod ei dona- uimns, quod vero scripto coniirmauimus et anuli nostri impressione iussimus communiri,
Signum domini inuictissiroi regis FP fTl
Lutolfus cancellarius ad vicem Brunonis. J. o X
Datum idus Februarii, Anno incarnationis domini DCCCCLX (I ) indictione IV. regnantQ pio rege Ottone anno XXIII. Regensperg. Haec in domino. Amen.
Fekete. Diplomataria sacra Duc. Styriae. str. 7. Beitrage. Steierm. V. 98.
C. 966. 20. sieenja. IT Oglajn.
Eodoaldo patriarka Oglajski spominje razorenje Eovinja u Istri po Slovjenih (Hrvatih).
In nomine patris et filii et spiritus sancti. Kodoaldus superno munere fretus sanctae aquileiensis ecclesiae humilis patriarcha. Legimus etc. — Quapropter baec sancta praecepta altius intuentes, diligentiusque considerantes, quemdam nostrum epis- copum parentinum, scilicet ecclesiam, magna inopia et calamitate oppressam cognoscentes, eidem pro dei amore atque sancti Mauri martyris, corporis ouius in bonore dicatum est, nec non pro petitione et oratione suffraganeorum nostrorum episcoporum histriensium, Gaspaldi poleosis, Joannis tergestinensis, et Joannis ciuitatis NouaO; ac pro consulto omnium clericorum nostrorum, graduum uniuersorumque nostrorum iidelium consilioy et pro consensu aduocati nostri Azonis, quandam terram, quae de uostro episcopatu, nobisqae nostraeque ecclesiae pertinet, Rubinensi nomine, quod etiam, heu proh dolor, nuper a nefandis Sclauis ac duris barbaris destructum, Adam praefatae ecclesiae episcopo, eiusque successoribus praefatam terram concedimus. (Ostalo izostavljeno).
Actum in ciuitate Aquileiae sedis die vigesima mensis Januarii, indictione vero octauai (IX) anno autem incarnationis domini nostri nongentesimo sexagesimo sexto feliciter.
Kandler. Codice Dipl. Istriano. Ad A. 966.
CI. 969. 15 Srpnja. U Zadru.
Agata kdi Dahrova ostavJja oporukom njeka imanja samostanu svetoga Kr§evana u Zadru,
In Christi nomine et eiusdem anno incarnacionis DCCCCLXVIIII. Indictione XII. Sub die fere quinto decimo mense Julii. In ciuitate Jadera. Imperantibus piissimis et perpetuis augustis Constantino et Basilio. Cathedra pontificali regente Basilio episcopo et domino Maio priore. Maturiori namque et salubri consilio a maioribus prouisum est, ut omnis homo ante dispenaare et deliberare suas facultates debeat prius, quam repentine
calamitatis casu periculo eternc mortis metu urgueat, ne differente deliberatio aut ar-
ticulum — — — eat vi, aut distributor in ultima corporis angustia — —
optata sibimet testatione explicare non queat — — — — — (Agapita) peccatrix filia
Dabro tribuni, diuino iuuaminc super proprium meum decumbens lectulum,
licet viribus — — — mente de_o anxiliante tuta. Integro autem consiiio hunc —
— — — is de hereditate nostra, scribere rogauimus. Ita demum — —
91
ut post obitum meumy ita maneat deo auctore firmum et Btabile ^ ac siqiiidem
pagina subscripta videntur. In primis toIo et iubeo — — — — cenaculo cum cofte, et quoquina, et orto, que est post ipsa quoquina, sit in ecclesia sancti Chrisogoni. Domum ubi fomax fuit, cum orticelloi que est ante ipsam, similiter. Orticello, que est ante ec- clesiam sancti Chrisogoni, similiter. Portiones de terras que habeo in Uculo, similiter. Portiones de salinas que habeo inter meos parentes^ similiter. Artacileio serico I. in- Testitura de serico I. Panno serico I. Lisa (?) I. Pennulas II. Pirestres XX. Mappas IIII. Antelectulos III. Capilectulo L Mappula ad calicem operiendum I .... s II. Racinas II. Culcitras II. Culcitrino I. Capitales III. Capitale de serico. — — — — — — de
serico I. Caldarias maiores II. Frixorias OQaiores. II. Cucuma — — — ortario
hereo I. Sella ferrea I. Urceo hereo cum aquaminile. Camastras II. Deuteras II. Archi- scamno I. Arcella I. Buttes II. T. na I. Bussedo I. Macinas pario I. Turabulo bereo I. Stagniolo I. Hec omnia sunt in ecclesia sancti Chrisogoni, et sicut prelibata est, ita deo auctore permai^at, nuUus unquam ea audeat uiolare. Quicunque vero nostre deliberationi contraire voluerit, iratum habeat patrem et filium et spiritum sancturo, et maledictionem a CCCX et VIII. sancti patres, et in inferno cum diabolo et angelis eius ac Juda Sca- riothen munerctur. Actum tempore die, et loco, ac consulibus, ut supradictum est His palam testibus.
— — manus Basilio supradicto episoopo.
— — manus Maius prior supradicto. Signum manus Dabronis fratris eius. Signum roanus Andreas presbiter. Signum manus Dragnmiri de Spalato. Signum manus Viaro trib. de Apsaro.
Signum manus Maius tribuno Maria in aco (?) (napisano iutilom). Signum roanns Maius tribuno de Cula. Iz vana stoji novijom rukom pisano : 969 iroperantibus Constantino et Basilio Imperatoribus. Testaroentum Agapeti filii Dabra, Jadrae, in quo reliquit ecclesiae sancti Chrisogoni Cenaculum cum curte et coquina et hortum post ipsam coquinaro, domum ibi firmare fecit cum horticelo ante ipsam domumy et horticellum ante ipsam eccleaiam, et alia bona stabilia et mobilia.
Opet drugira pisroom.
Testamentum Agapi filie Dabro Tribuni Jadrensis, quae legauit sua bona ec- clcsiae anno domini 969;
Matica ili prepis XI — XII. vieka na pergameni, a desne strane veoma oStedeDa, 6uva se u zagrebackoj zemaljskoj pismpbrani, medju najstarijimi pism] Doc. I.
CII. 973, mjeseca sie^iija.
Benedihio 7/. papa atavlja ditavu Pannoniju pod vlast nadbiskupa solnogradskog.
(U izvadcib).
Concedimus itaque vicem apostolicam Friderico salsburgensis ecclesiae antistiti oiusque successoribus, in tota Norica prouincla et in tota Pannonia, superiori videlicef et inferiori, quoraodo sui aiitecesftores eandem potestatera a nostris habuere successoribus ; ita scilicet, ut nulli liceat m praefatis prouinciis sibi usurpare pallium, nec episcopos
92
ordinare, nec ttlluni ofificium, quod ad archiepiscopum pertinere debet, praeter praefatam archiepiscopum, eiusque successores. Quicumque autem huic refragari^ vel contendere voluerit decreto, quod nos vice beati Petri apostoli fungentes, consensu nostrorum epis- coporum, ac totius cieri romanae ecclesiae decreuimus ; sciat se beato Petro eiusqne vi- cario esse contrarinra. etc.
Bnllarium Bomanaai. Aug. Taur. 1857. T. 1. str. 434.
OIII. 974. 5. listopada U Rimu.
Benedicto VIL papa stavlja pod vlast nadbisJcupije laureacenske (jpasovske) Avariju, Moravsku^
Meziju, dolnju Panoniju i susjedne im Slovjene.
Dileotissimis nobis in Ohristo iiliis Houdberto sanctae Moguntinae ecciesiae et Dioterico sanctae Treuerensis ecclesiae, atque Adalberto sanctae Magdeburgensis ecclesiae, parique modo Gcreoni sanctae Coloniensis ecclesiae, atque Friderico sanctae Juuauensis ecclesiaey sed et Adaldago sanctae Breraensis ecclesiae archiepiscopis, pariterque domino nostro Ottoni gloriosissimo imperatori Augusto, atque nepoti suo Henrico praecellentissimo duci Bauariorum, caeterisque omnibus episcopis et abbatibus, ducibusque atque comitibua Galliae atque Germaniae. Benedictus diuina gratia praeditus, apostolicae sedis pontifex, seruus autera seruorura dei, in domino salutera.
Oportet iustis suplicantium petitionibus nos semper faciles, et humiles exhibere, et praecipue cum fraternis religiosorura consacerdotum precibus sollicitamur, qui passim ab omni mundi termino tenorem et regulam, atque proprii officii vigorem ab bac uniuersali sancta romana mati*e ecclesia eiusque sortiuntur ministro, vicario scilicet beati principis apostolornm, cuius quamuis indigni. eiusdera tamen gratia et dono potestati uos succes- simus^ et ordini^ cui voce dominica dicitur: Tu es Petrus, et super hanc petram aedi- ficabo ecelesiam meam. Quapropter dignum aestimauimus^ assensum praebere congruis postulationibus reuerendissimi archiepiscopi Piligrinij quas per probabiles personas nobis intimanit, responsalium suorum, duorum videlicet presbyterorum, quatenns sibi pallium, et metropolitanum honorem cathedrae suae sanctae Lauriacensis ecclesiae restitueremus, confinio Ungarorum adiacenti; quod omnino nos eidem ecclesiae debere, tcstantur anti- quissima secum adportuta priuilegiorum testimonia, in quibus continebatur, quod aetate pontificatus beati Symmachi, huius almae sedis apostolici praesulis, praefata sancta Lau- riacensis haberetur ecclesia metropolis : et in quautura tam exinde, quam etiam de pas- sionibus beatorum martyrum, qui illic plures in tempore persecutionis pro fide Christi variis sunt tormentis mulctati, colligere possuraus, ex omnibus ecclesiarum dioecesibus Pannoniae^ haec antiquitate, et archiepiscopii dignitato esse primitiua creditur: quae iam multis retroactis, temporibus ex vicinorum frequenti populatione barbarorum deserta, et in solitudinera redacta, nullum christianae professionis habitatorem meminit, usque dum inuictissiraus Augustus, et pater patriae, genitor quippe pii imperatoris nostri, (quem ad- huc superesse, et diu dorainari rauhdus exoptat) bellico trophaeo eorum vires retudit Hunc iautem, qtiam ob rem vocibus exultantibus in laudem omnipotentis dei erumpimus, ncn solum saepe dicta sancta Lauriaceuiiis ecclesia hostium cessante terrore, cum acoolis suis pace el tranquilitate potitur, verum etiam ipsi dudum inimici, illum quem persecuti sunt, more gentili, iam iam Christum i^aptisati profitentur, et sacerdotes modo* habere
93
I
desiderant, ac prout scire rudes poterunt^ Te\ieraiitury et ecclesias quondam in sua terra, quas patres incendio dederunt; posteri restaurare videntur. Hac ergo suadente ratione, quod praenominati sanctae Lauriacensis ecclesiae archiepiscopi postulatio antiqua aposto- lica auctoritate coramendatur, et praeterea, quod iustum esset, pariterque utile etiam visum est, ut ad fructificandas deo gentes ex nouitiis cultoribus fidei Ungrorum atque Marauorum, siue etiam aliis multis Sdauorum suae parochiae finitimis, illic ordinatis episcopis, secundum quod antiquitus dispositi erant, eis hunc constitueremus archiepis- copum. Quoniam autena Saltz&nrgensis ecclosia metropolis abusa est subiectione sanctae Lanriacensis ecclesiae pontificiiy obliterata et attentata sua dignitate ex deuastatione bar- barorum, quam propterea perceptis apostolicis priuilegiis nequaquam patimur priuari, cum et priora sint Saltzburgensibus, et ideo auctoritatma,^ quae conditio testimonii etiam apud secularia iudicia viget et praeualet. Nos vero in huiusmodi constitutione omnem calumniam atque contentienis occasionem, domino adiuuante, facile propulsamus,* parochiis ab inuicem certis limitibus sequestratis, et tamen apostolicis sanctionibus ubique stabilitis, quaa nostrum est semper defendere, et secundum euangeiicam sententiam nihil exsaluerei sed adimplere. Unde ergo auctoritate; et potestate beati Petri principis apostoiorumi atque exemplo beatorum pontificum scilicet praedecessorum nostrorum, eandem sanctam Lauria- censem ecclesiam, eiusque rectores iam archiepiscopos amodo perpetim ab omni Saltz- burgensis ecclesiae eiusque praesulum subiectione, ac ditione absoluimus ; et honore metro- politano sublimamus^ et sicut modernis temporibus sanctae memoriae Agapitus papa terminos earundem parochiarum ab inuicem distinxit, sic et ipsi diffinimus, ita quoque, ut sancta Saltzburgensis ecclesia superioris Pannonrae episcopos habeat suffraganeos, quibus usque huc sui pontifices praesse videbantur, cum tanta taiique dioecesi, quali hactenus in inferiore usi sunt. Pannonia. Sancta autem Lauriacehais ecolesia in inferioris Pannoniae, atque Messiae regiones, quarum prouinciae sunt Auaria, atque Marauia, in quibus septem episcoporum parochiae antiquis temporibus continebautur, suique antistites archiepiscopalem deinceps habeant potestatem cum tanta talique dioecesi, quali hactenus in superiori usi sunt Pannonia. Quibus ntiquo in praeceptis insuper iniungimus, ut iuxta beati Gregorii papae decretum, Anglorum archiepiscopis directum, alter illorumy qui prior sit in ordi- natione, ipse etiam, quo ad viuat, prioratum teneat et in ordine. Penitus enim determioatis utriusque ecclesiae dioecesibus, omnique exclusa altercandi occasione, canonica sub di- strietione interdicimus, ut neuter earumdem ecclesiarum archiepiscopus inuadere alterius parochiam praesumat, vel quibuscunque iurgiis^ aut disceptationibus super diffinitis a nobis modo rebus, aiter alterum soUicitare audeat. His igitur sedatis, venerabilem con- fratrem nostrum Piiigrinum archiepiscopum, canonicis litteris munitum, sedi sanctae Lau- riaoensis ecclesiae intronizauimuS| palliumque ei secundum antiquum eiusdem ecclesiae soae usum direximus; atque in prouinciis Auariae et Marauiae regionumque inferioria Pannoniae siue Moesiae, et in contiguis sibi Sclauorum nationibus circumquaque ma- nentium, nostram apostolicam auctoritatem et vicem exercere comittimus^ atquo deiegamus, quatenus iliic more antecessorum suorum, sanctae Lauriacensis ecclesiae archiepiscoporum habeat poteatatem presbyteros atque episcopos ordinare, atque coastituere, et ex pra^ dictis gentib.is sub sancta pracdicatione, parare domino plebem perfectam.
BuUariam SS. Rom. Pontificttm. Aag. Taorianorum 1857 T. I. str. 441 Hansix. Gkrmania Saera T. L str. 213.
^ Hansiz. vel auctorabiliora. ^ Hansia pridao : ambabaai
94
CIY. 986. 19. ptosinea. U Zadra.
Majo priur eadarski i prokonzul, Dalmacijey sa svimi gradjani zadarskimiy popravljajudi ie nova crkvu sv, Kr§evana, daruju istoj crkvi i samostanu benediktinskvmu iz nova sva pri-
padajuda joj pokretna i nepokretna imanja,
In Christo nomine et < iuBdem incarnationis anno DCCCCLXXXVI. Indictione XIIII. Bub die fere XVIIII. raensis decembris. Iraperantibus doniinis piiesimis et perpetuis augustis Basiiio et ConstantinO; a deo coronati magni imperatores. Apud ciuitatem Jadera, pontificali sub regimine Anastasii episcopi. Igitur ego quidem Maius prior supradicte ciuitatis, atque proconsul Dalmatiarun), una cum consensu omnium nobilium et habitantium ciuitatis Jadere, seu et hcredibus domini Fudculi, atque Andree prioris^ masculorum seu feminarum, atque uniuersi populi, maiorura et minorum, omnium in unum conglobati, uuo consilio et pari voluntate, cogitantes de dei timore, et eterna retribucione, eo quod ille bene possideret res in seculo, qui sibi de terrenis, atque caducis comparat premia sempiterna. Id circo ecclesiam beati Ciirisogoni martyris, que sita est infra muros ciaitatis, ubi et sacratissimum eius corpus requiescit. Quod est edificata a predictis viris domno Fusculo et Andiea priore, ubi dicitur quod aliquando monasterium fuisset, set per negli- gentiam defecisset- Nunc adiuuante domino, rehedificamus secundum omnem monasterii ordioem, atque ordinamus domnum Madium, dei sacerdotem, et monachum nostrum, esse abbatem, qui fuit ex monasterio sancti Benedicti, quod situm est iu monte Casino, una cum consensu nostre congregationis bcati Chrisogoni, ct tradimus ei predicte ec- clesie omnia ibidera pertinentia. Domus/ vineas, et terras cultas, vel incultas, mobilia seu immobilia; ut in ipsius sit potestate, et suorum fratrum, ad solatium ibidem seruientium, utendum, possidendum, perfruendumy ordinandum, sine contradictione ullius, tibi domno Madio abbati predicto, tuisque suceessoribus, qui • post te venturi sunt, secundum mona- sticum ordinem. Unum tamen nobis reprehensibile esse videtur, quod ecclesia extra antiquam claustram sit posita, quod precepta sancti patri Benedicti perhibent fieri, eo quod omnia necessaria monachis infra monasterium debeaut haberi, ut nulla necessitas sit eis va- gandi. Ideoque viam publicam, quo inter ecclesiam et antiquam claustram fuit, claudere fecimus, alia autem via publica; que ab ori^nte ecclesie posita fuit, similiter claudere fecimus sed inuicem eiusdem vie de territorio eiusdem ecclesie viam fecimus publicamy secus murum ciuitatis. Hec omnia non speciali nostro consilio sed omnibus consentientibus ciuibus ad saluationem predicte ciuitatis, et populi ordinauimus, et constituimus atque firmamus, u€ si aliquo diabolico spiritu impletus, quod non optamus, contra vqs vestros- que successores molestiam de rebus aut substanciis fecerit de supradicta ecclesia, habeatis licentiam' cum hac cartula traditionis in iudicium venire, atque monstrare ante impe- ratorem; ante regem, ante comitem^ siue indices, qui pro tempore fuerint/ ut nibil aliquid de supradicta causa subtrahere possunt; quod si aliquis quocumque tempore diabolico spiritu repletus, tam de nostris, quam de extraneisi contra nostram diffinitionem aliqua aduersa facere presumpserit, iratum habcat patrem, et filium, et spiritum sanctum, et maledictionem a CCC et XVIII. sancti patres (sic) et in nouissimo maranathe cum diabolo et eius tethros angelos, a Juda Scariothe in inferno videretur, et hec certula v6- lumuB ut in sua maneat firmitate. Actum hoc tempore a consulibus Buprascriptisy et loco coram his testibus, et insuper firmamus, et constituimus, ut quisquis contradictor extiterit, sicut Buperius diximus, non solum his supradictis maledictionibus subiceat, sed etiam penam persoluat auri libras XX. et confusus sileat mutus^ et hanc cartulam firmam ac
96
roboratam semper persistat. Addo pontificatas domni Anastasio octauo. Indictione XIIII.
Signamus: Ego Anastasius episcopus testis supradicte ciuitatis. Ego Petrus epis-
copus arbensis ciuitatis^ testis. Ego Maio prior predicte ciuitatis Jadere, testis. Ego Armatas
archidiaconus tt. Ego Petrus archipresbyter tt. Ego Domnio tribunus tt. Ego Lampredio
tribanus tt. Ego Petrus tribunus socer prioris. tt. Ego Maio tribuuus Cerneche.
tt. Ego Dabro frater eius tt. Ego Ursana tribunus tt. Ego Petrus tribunus spaiatinus tt. Ego Barba tribunus tt. Ego Nychiphorus tribunus tt. Ego Johannes tribunus arbeBano tt. Ego Plato tribunus frater eius tt. Ego quidem Anastasius episcopus supradicte ciuitatis manu propria scripsi et roboraui.
Listina pisana na pergameni, nalazi se u giibernijalnom arkiva n Za^lru, medju piami dignutog monastira benediktinBkog sv. KrSevana, pod naslovora Masso (Mazzo) A. Capsula F. N. L br. 1. Ali pismo liatine nije od 10. nego od 12. iii 13. vieka, &aSto se ima smatrati kao prepis a ne kao matica.
CV. Oko g. 990. U Zadru.
Majo priur sa vlasieli zadarskimi ustupljuju satnostanu sv, Krievana svoj dio ribarije.
Tempore domni Magii iaderensis prioris, pro necessitatibus puplicis fuerunt ven- dite piscaciones una in insula Melfata, altera in Tila^o in uale maiori sancti Uictoris, ex parte Aitana, que continet a loco ubi Megarus dicitur, usque ad casas, que sue pisca- cionis quartam porcionem se habentibus dare 8olel)ant , quas non pauci iadei^ensium nobiles emerant propter quartam piscium porcionera. Sed quia sepe in diuisione piscium litigabant et se inuicem scindentes, et cedentes lacerabant, dictus prior cum suis nobilibus iniuit consilium^ quo ipsa piscacio daretur monasterio beati Crisogoni Christi martiris, quod et factum est. Nam statim uenerunt ad ecclesiam prephati martiris cum cartula, in qua illorum nobilium nomina scripta habebantur, quam predente domno Trasone abbate suisque fratribus, posuerunt ^uper san^ctum altare, dicentes : offerimus tihi beatissime Chrisogotie martir pro remedio animarnra nostrarum nostre hempte piscacionis munus, et si illud quis noatrorum uel aliorum superbie Bpiritu inflatus a tuo sacro cenobio uel ab eorum potestate, qui tibi in ipso deseruierint, subtrahere temptauerit, iram omnipotentis dei incurrat et trecentorum decem et octo sanctorum patrum raaledictionem habeat, et in nouissimo cum Juda traditore omnibusque iniquis infernum possideat. Actum est hoc tempore supradicto, ab his subscriptis nobilibus ac testibus: inprimis uidelicet Mai^ Jadere prior, actor et testis, Domnius tribunus, Thepdosius tribunus, actor et testes, Lampredius tribunus actor et testis, Petrus tribunus testis, Maius tribunus testis, Dabro frater eius testis, Ursana tribunus testis, Petrus tribunus, Barba tribunus, Nikyforus tribunus, Jo- hannes tribunus, Plato tribunus, hi suprascripti et nonnulli alii iaderensium nobiles huius rei aactores et testes sunt.
Matica na koii. U guber. arkivu u Zadrn CapBO. XIV, Masso A. br. 34.
96
CVI. m 9. veyade.
Bugarski carevic Pincio, nedak cara SiSmanay kao hjegunac kod hrvatskoga kralja Driislavaf sa svojom bradom i sestrom, sa svojimi nedaci i sa svcjim sinam Plesom, dine ugovor poradi gidanja
crkve sv, Miha^ja kod grada Solina.
In Christi nomine amen. Ab incarnatione domini nostri Jesu Cbristi anno no^ ingentesitno nonagesimo quarto^ die vero nona mensis Februarii, terapore quo regnabat sacrilegus et profanuB imperator Stephanus (Sarauel) in terra fiulgarorum in caeterisque regionibus.
En ego vir Pincins notaui, et scripsi ad meraoriam posterorum nostrorum^ qua- tenus noB, cum essemns consanguinei Stephani imperatoris, saepius ipsum propter eius delictum redarguimus; excaecauerat enim patrem suum^ patruum autem nostrum probuoi dominum christicolam, iustum Sismanum iraperatorem ; quapropter nos fratres, ac propin- quos suos ex patria nostra fugauit; et expulit, de terra videlicet Bulgarorum, ex urbe Tarnoua, exaltauit vero mendaces ac rebelles. Pater autem eius^ caecus existens, incre- pauit ipsum de expulsione nostra; at ipse strangulauit eum^ et remansit in patris maledictione. Nos antem venimus Missiam, et inde recedentes peruenimus Chroatiam ad illufltrissimum et probum regem Dircislaum. At ille nos bqnigne recepit et adiuuit tam- quam bonus ac benignus dominus, et collocauit in suburbio Clysii. Iliic igitur remansimusy et recepimus veram fidem catholicam, sccundum institutionera romanae ecclesiae.
Et ego Pincius, una cuni fratribus meis, videlicet Armonio, Pollemio, Joanne, Celestino, et sorore nostra Murca; et cum nepotibus nostris Tetralo; Martino, Alexandro, Joanne, Paulino, Georgio, Pancratio et cura filio raeo Pleso, sermonem fecimus et ita ordinauimus, videlicet collegiraus inter nos pecuniam, dedirausque eam Pleso^ ut obse- quiura deo faciat, ut aedificet eCcle^iam in honorem beati Mihaelis archangeli^ ot sancti Petri apostoli, et beati Martini episcopi, et sic ordinauimus, ut quicunque postea fuerit de tribn nostra, ut aliquid dictae largiatur ecclesiae substantiae, scilicet stabilis, ut agrura, vel domum ; fecimus enira quod ecclesia ista sit memoriale domus ac familiae nostrae, ut nullus sit possessor, seu ordinator ecclesiae huiusraodi, eiusque bonorum^ ni§i posteri, siue haeredes nostri ex linea raasculorura, siue faeminarum procreatarum semper perpetua- liter. Si vero fuerit sacerdos de tribu nostra presbyter, siue monachus, ut possideat dictam ecclesiam, unus post alium; si autem non fuerit de tribu nostra presbyter aut monachus^ ut tribus nostra saecularium homiqum eligat capellanum quemlibet; et fecimuB hoc cum consilio et consensu reuerendissimi et dignissimi Martini archiepiscopi spalatensis.
Et si aliquis voluerit facere contra istam ordinationem, siue voluntatem nostram, iram dei super se habeat, et cadat in sanctorum patrum maledictionemy et cum Juda Scharioth iugiter crucietur.
Farlati Illy^cttm Sacram. T. III. air,, 111. Fo svoj prilici pisan je ovaj ugovor izvorno slovjenskim jezikom, kao Sto je i Farlati nagadjao, jer neima primjera, da bi biigarski veImo2e is- davali bili listine na latinskom jeziku. Mo2e se takodjer sa BigumoSdu tvrditi, da je prevoditelj ili prepisatelj ove izprave ime SsmuHovo, koj u ovo doba u Bugarskoj careva, zamienio 8 imenom Hrjepana, jer je u matici valjda ime carevo jedinim slovom S. oznaSeno bilo ; fsim ako nije mo2ebit i Samuily po obidaju bu^rskih vladarah, nosio dva imena.
97
Oyil. 1000. 1. kolovoza.
CarevU bugarski Pincio, sa svcjom hrMdom i sinom si Plesom, dart^e njeke eemlje crkvi svetoga
Mihalja u Spljeiu.
m
In Christi nomine anien. Anno natiQitatis eiasdem domini nostri Jesu Christi millesimo, indictione tertia (XIII) regnantibus dominis nostris Basiiio et Constantino magnis imperatoribuSy in regno Croatiae gubernante autem domino Dircislauo inclyto rege, resi- dente etiam in sede beati Domnii domino Martino reuerendissimo archiepiscopo, una cum domino Flurino principe Spalati et Clisii, in pactis quidem superius dictis principibus tempore.
£x quo ab exordio mundi primi parentes in peccatum inciderunt, eiectique fuerunt de paradiso deliciarumy et expulsi sunt in regionem mortis, et omnis status hominam ex tunc sit subiectus^ et ob id omnis mortalis homo repentinam formidet mortem et accidentalem, ne imparatus existens morti perpetuae in aeternam incideret poenam. Hanc ob causam ruminantes et considerantes cogitauimus nos supradicti simul et concorditer, inspirante nos spiritu sancto, pro redemptione animarum noBtrarum, nostrorumque parentum, ac haeredum nostrorum, usque ad finem mundi, fecimus aedificarc domum dei ad honurem sanctorum dei suprascriptorum, in loco prope litus maris, siue prope arenam.
Primum, prece obtinuimus a rege saxa tfaeatri, ex quibus ecclesiam fabricaremuSi et ille dedit nobis et saxa, et omnem circuitum terrae theatri, ad honorem dei et ecclesia^ beati Michaelis archangeli.
Ego Plesus imprimis emi terrenum, super quod aedificauimus dccleaiam, a quodam honiine slauontcO) nomine Sidica^ qui fuit de loco nuncupato Cheticay et a fratre euo Cero^ octo denariis, quod habere, quo gaudere, frui, usufructuare, et facere de ipso quidquid nobis placuerit.
Aliud enim emi terrenum iuxta ecclesiam ab occidente a Firmarisco Chirini trium wretenorum^ denariis X., volo et iubeo ut sit dictae ecclesiae.
Et iuxta dictum terrenum emi aliud terrenum a quodam Strioza, filii Zeoici, denariis quinque, volo ut sit istius ecclesiae.
~ Item emi terrenum prope litus maris sub Sabulo, a ZubinicO; denariis X. quod -est iuxta flumen in loco vocato Phrodrupglane, volo ut*^sit huius ecclesiae. Post haeo Theodorns filius eius accepit a me dictum pretium, et firmam quietationem.
Item emi portum illum post ecclesiam contra portam theatri, a mari usque ad viam publicam terreni Prodani, ubi cst murus in medio vetustus, infra terrenum eius et meum, quod emi a dicto Prodano denariis XXXV. volo ut sit in hac ecclesia.
Emi etiam terrenum a superiori parte terreni arenae wreteni unius a dicto Sidica denariis X. volo ut sit dictae ecclesiae.
Item ibidem emi tuxta illud terrenum aliud a Trapico, denariis tribuS) volo ut sit eiusdem ecclesiae.
Emi quoque allud terrenum in valle, quae dicitur Tribis; et a Michaele; filio Tribiseti, denariis viginti, volo ut sit in dicta ecclesia.
Item in eodem loco emi tres funiculos terrae a Trimonio et firatre suo Peciazito denariis VIII. volo ut sit dictae ecclesiae.
Item similiter emi unum terreaum a Bericino Ciruica Tobri, denariis VIII, volo ut sit huius ecclesiae.
Emi etiam terrenum in loco qui dicitur Lichina a Chiso, qui est de loco dicto Repusina; denariis XX. sit dictae ecclesiae,
7
98
Emi terrenum in loco dicto Barda apud salinas usque supra viam, volo ut sit istiuB ecclesiae.
Emi itidem terrenum in loco dictoBilla a Petralo, qui fuit a Repusina, denariis quinque, volo ut sit in hac ecclesia.
Etiam emi ibidem terrenum iuxta Stiniza sub rupem, ab una parte rupis usque ad alteram, a Pazina, denariis XX. volo ut sit dictae ecclesiae.
Item in eodem loco emi terrenum trans torrentem, qui labitur a Billa ab oriente a Cinicito Buzaicho, denariis XX ; volo ut sit huius ecclesiae.
Emi etiam terrenum in loco dicto Slano, in vallem incipiens a mari usque ad viam publicam, et a costa quae usque ad mare protenditur, totam vallem, iliam a diacono Dabro, et a filio eius Dominico, denariis triginta, volo ut sit in eadem ecclesia.
Ibi etiam iuxta dictam vallam emi similiter terrenum alterum, a parte orientali mei terreni usque ad torrentem et viam publicam a Dazina, octo denariis, volo ut sit eadem ecclesia.
Emi etiam terrenum in loco qui dicitur Schuicha^ iuxta terrenum domni Pre- stancii; a Glubaz, denariis quinque, volo ut sit istius ecclesiae.
Item ego Pincius cum fratribus meis.et nepotibus superius nominatis, omnes una- nimiter, simul facto consiiio, dedimus duos molendinos; quos maiestas regia dederat nobis in perpotuum et posteris nostris, hos dedimus ecclesiae sancti Michaelis, et cum insula, quae super illos est, prope quam voluitur rota, molendini ab oriente, et iuxta quam decurrit aqua ad fullas et moiendinum regium, a parte autem occidentis ad molendina sancti Michaelis.
Haec facta sunt anno domini millesimo, (XIII) mense augusti indictione ^ die prima, coram iudicibus et testibus Joanne Podcupica^ et fratre eius Zulico, Negusio Podcupica, Ciuico Tabiscauico et Joanne CurinO; Maiano Brauara. ^
Ista autem pecunia supradicta terrenorum fuit ultimum pretium, siue superad- ditio pretii.
Post haec ego Plesus post mortem parentum meoruin veni habitatum Spalati cum famiiia mea, et fecimus colioquium et consultum cum Maria uxore mea et filiis meiSy cum primogcnito meo Dabruco, Orbasio, Petrono, Joanne, et cum sorore eorum Norata; cum omnibus istis antedictis eminus ex nostra substantia propria terrena inferius dicta et pro redemptione animae meae ac Mariae, uxoris meae dedimus ea dictae ecclesiae secundum ordinem supradictum, uti continetur et ut ordinauerunt parentes nostri.
Emi tres petias terrae a Joanne cognomento Muralo in loco vocato Barda, usque ad terrenum Paganeili, denariis VIII. sine terratico; ad hoc testis est Murca amita mea.
Emi a Siruo, filio Lastari, possesiunculam vocatam Cassan, denariis XI. testis fuit BasiliuB archidiaconus; et Petrus Gatta, cum duobus suis gcneribns, ct Puppino presbytero.
Emi a sororio meo Daniele partem domus suae, denariis X. testes Messana Qattina, Bax^harinus presbyter et Andreas filius Caste.
In communi habeo cum ipso unam petiam terrae apud sanctum Maximum, pro qua dedi illi tres denarios.
Emi valiem unam in loco vocato Stinica, supra terrenum S. Domnii, denariis tre- decim, ab Abrico Taco, et fratre suo; testes Simon Cliruchota et Brauaro; volo omnia ista sint dictae ecclesiae.
Farlati Illyr. Sacr. T. III. p. 113. Luciue L. II. C. VIII.
' Kod Farlata pogiieSno stavljeno: septuagesiino na tniesto: indictione. ^ Valjda: podzupano.
99
CVIII, 1018. mjeseca srpnja. !Na Rabu.
Sab obveenje se Otonu duidu mletaikomu i t^jegovim nas^ednikom svake godlne pla6at deset
libar svile u ime danka.
In noraine domini dei, et saluatoris nosri Jhesu Christi. Anno ab incarnacione einsdem nostri redemptoris millesimo octauo decimo, mense iulio, indictione prima, in ciuitate Arbes. Spondentes spondemus, et promittenteB promittimus, nos quidem MaiuB episcopuB dicte ciuitatis Arbes, simul cum tribuno Bellatai priore nostro, una pariter cum clero et populo habitante in ciuitate suprascripta, cum Buccessoribus seu here- dibusy ac proheredibus uostris, vobis domno Ottoni, seniori nostro, duci Venetiarum et Dalmaticorum, et BucceBBoribus vestris, tributum dare omni anoo libras de seta serica decem, per nostrum ipissum in natiuitate domini nostri Jhesu Christi, et si vobis vestrum miBBum transmittere placuerit, nequaquam supradictum tributum contradicere debeamus per nullum ingenium. Hec autem ut Bupra legitur, omnia adimplere promittimus, sine omni interraissione, aut aliquo interposito capitulo. Si auteni per quoduis ingeniura non adimpleuerimus omnia, sicut superius legitur, in constituto tempore, tunc coraponere promittimuB cum succesBoribus et heredibus nostris;. vobis et vestris succedsoribus auri obrizi libras quinque, et hec promissionis cartula perpetualiter maneat in sua firmitate. £go MaiuB episcopus manu mea scripsi.
Ego Bellata prior, hec rogaui fieri.
£go JohanneB archipresbyter manu mea Bcripsi.
Ego Petrus leuita manu mea scripsi.
Ego Marcus dtaconus manu mea scripsi.
Ego Niciforus hec rogaui fieri.
Ego LamprediuB „ n •» '
Ego Fuscus n n n
Ego Bonus n rt n
Ego MartinuB n n n
Ego Petrus „ n n
Ego SergiuB „ « «
Ego Johannes n n n
Ego Dabro „ , „
Ego Mazo « „ „
Ego Petrus , „ ^
Ego Andreas n n n
Ego Petrus diaconus rogatus a clero et populo, scripsi atque compleui. Iz vana: 1018. iulii. Tributum domino Duci Venetiarum Libros X de seta serica ab Arb'*n8ibu8.
Iz stnrinskog prepisa na pergameni Sto se nalazi kod g. Gozinida (Galzigna) u Rabu i kaSnjeg prepisa u arkivu gub. zadarskoga. Acta Arbensia.
CIX. 1018. mjeseca srpnja. U gradu Erku.
Krk obvezuje se Otonu duidu mlettidkomu u i^ danka davati svake godine trideset lisU^ih koiah
In nomine domini dei eterni. In mense inlio, indictione prima, in ciuitate Vegla Promittentes promittimuB, spondentes spondemus; per hoc vinculum repromissionis. Ego
100
Vitalis episcopus huius ciuitatis cum toto clero, simul cum Andrea priore, ita et omnes habitatores in ciuitate ista, cum nostris successoribus et heredibus ac proheredibus nostris, vobis domino Ottoni, seniori nostro, duci Veneticorum ac Dalmaticorum et' vestris succes- Boribus, tributum vobis dare promittimus et vestro pallatio, omnique anno in natinitate domini nostri Jhesu Christi pelles vulpinas numero triginta. Quod si hoc recte in prestito tempore, ut superius legitur, non obsequauerimus, componere promittimus cum suocessoribus et heredibus nostris vobis, et successoribus vestris auri libras quinque ; et hec promissionis cartala plenissime maneat in sua firmitate.
Ego Vitalis episcopus. Ego Leo presbyter.
Ego Petrus diaconus. Ego Dominicus diaconus.
Ego Maio presbyter. Ego Petrus presbyter.
Ego Cando presbyter.
Signum manus Andree prioris. Signum manus Leonis.
n n
n »
V n
alterius Leonis. Petri. Joannis. Dabro. Voneto. Berzana. Lanrentii. Bocio et aliorum. Ego Marinus presbyter hanc cartulam scripsi, iirmaui, atque compleui.
Codex Treuisanus 1. 145. U be^kom dvorskom arkivu.
JJ
n
Barba
n
9
Valentini.
n
«
Justi.
n
n
Joannis
n
n
alterius Joannis.
9»
n
Dominici
ir
n
n
9i
Gregorii.
Bassi.
»
»
CX. 1018. mjeseca kolovoza'. U gradn Krkn.
Krdki stanovnici od Cha liesole obveeuju se Oionu duzdu mletadkomu, u ime danka^ svake godine
davati pedeset kunskih koSah,
In nomine dei et saluatoris nostri Jhesu Chi^isli, anno ab incarnatione eiusdem redemptoris nostri, millesimo octauo decimO; mense augusti, iridictione I. In ciuitate quae vocatur Vegla. Spondentes spondemus, et promittentes promittimus, nos quidem Godostro, qui modo vocatur Serenico, habitans in Cha Fisole, una pariter cum Dabro presbytero, atque omnibus habitatoribus predicte nostre ciuitatid Cha Fisole, cum nostris heredibus, prohere- dibus ac successoribus urbis, domno Ottoni duci Venetiarum atque Dalmatiarum; seniori nostrOy et eius heredibus ac proheredibus et successoribuS; videlicet amodo in antea dare vobis d beamus pro tributo, usque in Bempiternum, per omnem annum pelles marturinaa bonas quindecim, in natiuitate domini nostri Jhesu Christi; per nostrum proprium missum, ac fideles esse debearaus nos cum heredibus ac proheredibus nostri&y vobis et successoribus vestriS; et ullam contrarietatom nec damnitatem vestris fidelibus facere debeamus^ quod plus citius poterimus tam in die, quam in nocte, et adiutores et defensores eis esse de- beamus. Hec autem omnia^ ut supra legitur, obseruare ct adimplere promittimus sine
omni intermissione, aut aliquo interposito capitulo. Si autem per quoduis pre-
dictum tributum vobis non dederimus omni anno, in constituto tempore, et non obser- uauerimus omnia sicut superius legitur, tunc componere proraittimus cum nostris beredibus
101
et proheredibus vobis et vestris succesBoribas auri obrizi libras quinque. £t hec promissio usque in perpetuum maneat in sua firmitate.
Signum manus SerenicO; qui hoc fieri rogauit.
Ego Presbyter Dobro, manu mea subscripsi.
Signum manus Petri Scamini q. h. f. r. jy „ Marini Stredrago m. s.
„ „ Resinico s. m. Vecinto.
Ego Vitalis episcopus de ciuitate Vegla tt. ss.
Ego MariuB presbjter t. ss.
Ego Jo^nnes t. ss.
Ego Andreas prior de ciuitate veglensi.
Ego Dominicus Trutianis Maydiati h. ss.
Ego Marinus presbyter et notarius scripsi et per tradita compleui dt roboraui.
Farlati T. V. str.. 639. ^
CXl 1018. nijeseca kolovoza. Na Osoru.
Osorani obveiuju se Otionu duidu inletadkomu u ime danka davati svake godine Seterdeset
kunshih koiah,
In nomine dei eterni (1018) in mense augusto^ indictione prima, in ciuitate
Absaro. Promitentes promittimus, spondentes spondemus per hoc vinculum repromissionis. Ego quidem Martinus huius ciuitatis episcopus^ simul et Joannes prior, ita et olnnes habi- tantes in iam supra scripta ciuitate, tam clerus et populus, cum successoribus et heredibus et proberedibus nostris^ vobis quidem domino Ottoni s^niori nostrO; duci Venetiarum et Dalmaticorum, et successoribus vestris, tributum dare promittimus vobis et vestro palatio, omnique anno in natiuitate domini nostri Jhesu Christi pelles marturinas^ numero qua- draginta, quod si hoc recte in prestituto tempore, ut superius legitur, non obseruauerimus, componere promittimus cum successoribus et heredibus nostris, vobis et successoribus vestris, auri libras quinque, et hec promissionis chartula plenissime maneat in sua firmitate.
Signum manus prioris, qui hoc fieri rogauit. Signum manus Viatro „ n n »
n p Danulo n n n n
„ „ alterius Viatro, qui hoc fieri rogauit.
„ „ Dabro qui hoc fieri rogauit.
» n X: etn f) n n »
» 9 Martini „ „ „ „
« n Adami „ , » „
Ego Marius diaconus manu mea subscripsi. „ Ursus diaconus „ „ „
„ presbyter Petrus „ n ' n
Signum manus alterius Viatro, qui hoc fieri rogauit. „ „ Damiro, qui hoc fieri rggauit.
n » Barba , » „ »
102
Signum manus Georgii qui hoc fieri rogauit. alterius Petri
n
M. \mk M. jj
f)
m
»
Leonis «
n
f)
n
Audree „
n
n
n
Ego Candussus presbyter^
„ Petrus presbyter.
„ Marcus „
„ Petrus Odeliarus diaconus manu mea subscripsi. Signum manus omnium habitantium in suprascripta ciuitate. Ego Martinus episcopus hanc cartulam scripsi) firmaui, atque compleui.
U dvorskom beckoin arkiva. i Farlati T. V. str. 617.
CXII. 1020.
Pavao nadbiship spljetski daruje oporukom svomu otvu Prestanciju, prioru splietskom, crkvu
sv. Marije u Blatu s mnogimi isemljiSti.
In nomine Christi. Anno eiusdem incarnationis MII. (MXX). indictione tercia, domino Paullo archiepiscopo sedem beati Oomnii obtinente, et priore domno P)*estancio eiusdem patre. Ego supradictus archiepiscopus^ eger quidem corpore; valeiis autem nSente animoquey lecto affixuSy annisque opressus, cum mihi nulle facultates, nulleque pecunie suppeterent, nemo inuentus est qui mei curam susciperet, preter Prestancium priorem — — — — mea sponte et voluntate in eam deliberationem adductus sum, ut ei grati animi causa donarem ecclesiam illam, quam ad cultum honoremque sancte Marie de palude extruxi, hortumque eidem adiunctupfi, cum omnibus arboribus pomiferis, itemque partem agri in eadem palude constituti, ac preterea fundum Monticalensem, Lauretanum, terram Panisaui, terram Galli^ terram sancte Marie de Mesabra, nec non et predia Calbarolci Torrezzie^ et Adrine. Si quis e consanguineis meis post obitum meum banc nostram donationem inter* vertere vel abrogare ausus fuerit, in odium offensionemque prepotentis dei incurret, trecentorum et duo deviginti sanctorum patrum anathemate ferietur, et veluti alter Judas, proditor domini, eternis apud inferos cruciatibus mancipabitur. Testes fuerunt Dominicus iudex, Dabro presbyter, Joannes Saccus, Dabro Graualana, Fuscus, Grigina et diaconus Farisanus.
Ego Stephanus diaconus scripsi, Doimus Caputa testis adfui.
Farlati Illyricum sacrum. T. III. str. 117.
CXIII. Oko g. 1020.
Prestancio prior spljetski dart^e crkvu sv. Marije u BlcUu svomu sinu Srmu.
Ego Prestancius prior fidem facio, edem sancte Marie a me traditam fuisse Sirrao filio meo, ut eidem, qua dignum est diligentia curaque, inseruiat et in ea diuini cultus officia rito peragende curet. Cum vero supremun sibi diem adc^sse senserit, alteri illam commendet, qui post obitum eiusdem procurationem suscipiat. Huius mee voluntatis te- stes esse volui, abbatem sancti Stephani, domnam Annam sororem meam et Dabrizam
meam consobrinam.
Farlati. Illyricum sacrum T. III. str. 117.
103
CXIV. 1023. mjeseca koloYOza. U Dubroynlku.
Nadbiskup i knee dubrovcidki $a svimi vlasteli podiiu sawostan reda sv, Benedikia na otoku
Lokrumu,
In nomine domini dei eterni. Mense augusti, indictione VI. Teraporibus sanctorum imperatorum Basilii et Constantini, breue recordacionis factum a nobis Vitali archiepiscopo et Lampridio preside ciuitatis ragusitane, una cum omnibus eiusdem ciuitatis nobilibus. Ex eo quod dei instinctu exardescente flamma caritatis puplicam donacionem fecimus deo omnipotenti, et quibusdam nostris conciuibus, Leoni presbytero et Petro monacho ab- soluamus ab omni — — — ione et donamus Lacronomam insulam, cuius dandi occasio hec fuit. H c itaque Petrus presbiter et monachus de Tremitana insula, in qua sub abbatis Benedicti regula degebat, quodammodo a nobis coactus visendi causa ad nos usque vectus est Qui cum omnibus nobis salutatis ad suum vellet reuerti monasterium, omnes eum rogare cepimtis, ut in hac nostra parte sibi monasterium puplico in loco et puplico aminiculo construi statuisset. Sed cum omne hoc refutaret, et ad suum vellet redire locum, tandem dei dispositione quidam illustres coram eo reperti sunt; qui se profitebantur ac promittebant monasticam normam atque habitum sub eo velle susciperC; hac de causa quodammodo victus et coactus quadam racione videlicet, ne sibi coaptaretur illud euan- gelicum : qui mecum non coUigit, spargit, superatus nostris precibus assensum prebuit, et ideo ipso nobis consentiente^ placuit nobis omnibus dare ei, et iam dicto Leoni presbytero^ quem sibi ipse proposuit, insulam illam, quara supra nominauimus, cum omni quantitate sue latitudinis vel longitudinis, tali autem ordine, quod sub monastico habitu et ordine illam possideant ipsi et successores eorum absque iii*pedimento nostro, vel saccessorum nostrorum, et quidquid edificare vel agere voluerint in usibus suis^ edificent et libere agant et iuxta regularem consuetudinem omnia ordinent et dispensent, ipsi ut diximus et Buccessores eorum, quousque celica uirtus hunc monasticum ordinem illo in loco haberi permiserit. Si qnis vero aut roodo, aut postea, hoc nostrum reprehendere decretum htten- tauerity omnibus clare videntibus manifestus erit, illum non causa amoris dei, sed diabolico instictu velle destrui hoc quod congruit saluti omnium nostrum; et idcirco illum ana- thematis verbere (?) fecimus, ut si corrigi voluerit, et eis de hac re contraldicere presumpserity et eisque vel successoribus eorum molestiam inferre attentauerit, ubique eum subsequatur maledictio patris et filii et spiritus sancti, et extraneus sit ab ecclesia dei, atque segregatus de consortio regni celestis et communione iustorum. Hoc est speciale decretum promul- gatum a nobis omnibus iudicibus, nobilibusque supradicte ciuitatis, scriptum est per manu^ Petri diaconi et notarii. Actum mense et iudictione supra nominata.
t Signum manus Disinii, filii domni Petri. f Signum manus domni Valentini, filii domni Geruasi.
t Signum manus domni Ursi sacerdotis. t Signum manus domni Lampridii vi- carii, filii domni Bilze.
t Signum manus domni Andree Desimani. t Signum manus Peruane, filii domni Stephani. t Signum manus Joannis vicarii. t ^go Andrea, filius domni Geruasii. t ^g^
Bucinufl testis sum, t Ego Lephus testis sum Ikxldpnpxpsb — testls
sum. t AAMii^e3N, fil Andree Saraca. t Signum manus AndreC; filii presbyteri notari. t Signum manus Proculi filii domni Petri. t Signum manus Lampridii de Ganizara. t Signum manus Andree de archidiacono. t Signum manus Dominici, filii Vitalia de
104
Bona. f Signum manus Caxosi et signum manus domni Valentini de Proculi. f Signum manus Petri; filii domni Stephani. f Signum manus Belleta, filii Petri.
S vana: Donatio insule lachromensis facte a Vitali archiepiscopo, Lampridio presule, ac omnibus nobilibus Rhacusii. DD. Leone Petro monachis s. P. Benedicti, mense augusti, indictione sexta, teraporibus Basilii et Constantini imperatorum, que ex antiquae Bhaccusinae reipublicae nec non archiepiscopalis curie monumentis diligenti in- dictionem calculo exacto contigit anno a christi redemptoris natiuitate 1023.
U be^om dvorskom arkivu "N. V. del. pacho XIII. gl. Farlati VI. p. 44.
CXV. 1028. 27. rujna. U Rlmu.
Benedikto YIL papa podieljuje nadbiskupu dubrovadkomu Viialu nadbiskupski pla§6.
f Benedictus episcopus seruus seruorum dei. Dilecto in Christo fiiio Vitali archiepiscopo, sancte Pitauritane sedis, o ciuitate Labusedi in regno Lachomis (Zachulmie) et Sorbuiia et Tribunia vel ciuitate Catarinensi, aut Antiuarensi, seu Ulcini, cum ec- clesiis et parochiis eorum. Si pastores ouium 'sole geluque pro gregis sui custodia die ac nocte contenti sunt, ut ne qua ex eis aut errando pereat, aut ferinis morsibus laniata rapiatur. Quanto sudore, quantaque cura semper debemus esse peruigiles erga gregem dominicam, nos, qui pastores aniroarum dicimur, ne in die diuini examfnis pro desidia nostra, ante summum pastorem nogligentie reatus excruciet, unde modo honoris reue- rentia sublimiores inter ceteros iudicamur. Pallium autem fraternitati tue more anteces- sorum tuorum ad missarum solempnia celebranda diebus vite tue tantum modo tibi concedimus. Consecrationem vero successorum tuorum nobis nostrisque successoribus in perpetuum reseruantes. Quod pallium non aliter utendum tibi concedimus, nisi soium- modo in die sancte resurectionis, et ascensionis; et pentecostes, seu in natalioiis sanctorum apostolorum et beati Johannis baptiste^ nec non et in assumptione beate Marie, verum etiam in ordinatione suffraganeorum tuorum. Pallium vero, sicuti a predecessore nostro domno Gregorio, huius alme sedis presule sancitum est, in secretario induere fraternitas tua debet, et ita ad missarum solempnia proficisci. Et nihii tibi amplius liceat au^u te- merario presumptionis arrogare, quam decessores predecessoresque tuos usos esse incogni> tum non habes. Ne dum in exteriori habitu inordinate aliquid arripitur, ordinate etiamy que licere poterant, ammittantur. Hortamur itaque ut morum tuorum ornamenta huic conueniant, quoniam huius indumenti honor modestH actum uiuacitate seruandus est, qua- tinus auctore deO; recte utrobique possis esse conspicuus. Vita tua filiis tuis sit regula, in ipsa si qua fortitudo illis iniecta est, dirigant; in ea quod imitentur, aspiciant, in ipsa semper considerando proficiant, ut tuum videatur esse post deum^ bene quod vixerint. Cor ergo neque prospera, que temporaliter blandiuntur, extollant, neque aduersa deiciant, nullum apud te odia locum, nullum fauor indiscretus inueniant. Miseric<rdem te, prout virtus patitur omnibus exhibe, oppressis defensio tua iuste subueniat, nullius faciem contra iustitiam aspicias, ut talis possis esse, qualem scriptura dicit: oportet episcopum inreprehensibilem esse. £cce frater karissime inter multa alia ista sunt sacerdoti], ista suot pallii. Que si studiose seruaueris, quod foris accepisse ostenderis, intus habebis. Sancta trinitas fraternitatem tuam gratia sue protectionis circumdet, ut post vite huius amaritudinem, ad eternam simul dulcedinem peruenire mereamur. Scriptum per manum
105
Gregorii jpocancellarii domini Bonedicti octaui pape, in mense septembri, die ▼iceaima septima. Indictione sexta, anno pontificatus eius andecimo.
t BENE VALETE.
f
U be^kom dvorskom arkiva. Acta RaguB. Bab. Rom. 163/1 PeSatoica ova pisana je na velikoj poduga^koj pergameni. OStedena je na njekih miestib, a na niekih je pismo probliedilo ; ali iz dv^jah prepisah, jednog na pergameni, drugog na papira, premda sa obadva veoma pogrieSno prepisana, mo2e se sav sadr^aj bez te2kode proditati.
CXYI. Oko g. 1035. dne 7. srpuja.
Zjutovit protospatar % stratik srbske i edhumske zernlje, daruje samostanu sv. Benedikta u
LokrumUy erkvu sv. Pankraca u Babinom polju, na otoku M^jetu.
' Sigillum Lotauitti protospatarii, epithochrusso, triclyno, ypati et stratigo Seruie et Zahulmie. Datum est tibi Petro, ' abbati et reliquis tuis fratribus, in mense iulio, in die septima. Idem predictus venerabilis Petrus abbas postulauerat nobis ecclesiam sancti Panchratii de Babbina palla, que est in Me!eta, cum omnibus terris, quatinus in potestate 8ua omni tempore possiderent. Hec enim peticio valde placuit nobis dare locnm istum hisdem fidelibus seruis pro salute nostra et pro remissione animarum olnnium nostrorum defunctorum. Igitur concedimus et stabilite damus eis prephatam ecclesiam^ cum omnibus terrisy ut nullam vim, vel inquietationem patiantur, neqae a Raguseis, neque a Stagiiensibus, neque ab aliis quibuscunque hominibus Latinis vel Sclauis^ sed semper sine calumnia et sine impedimento omnis vicine persone, locum prephatum possideant. Quicumque autem causa inuidie eis impedimentom fecerint, dei omnipotentis et virginis Marie et principis apostolorum Petri; omniumque sanctorum maledictionem habeant. Damus et stabilite afBr- mamus et sigillum cum nostro uulotirio sigmanus eis. Datum in mense iulio, in die prescripta.
Pittano na maloj podugadkoj pergameni pe&it manjka. Nalazi se u okru^aom arkivu dubro- va^kom Fasc. I. N. 26.
CXVII. Oko g. 1026.
Peiar dj<Ucon spljetski, daruje dozvolom svoje iene i majke scmostanu benediktinskomu sv. S^pana
kod SplQeta srebrni kalei i vi§e eemljah.
In nomine domini nostri Jesu Christi. Ego Petrus diaconus pauca quadam ex omnibus bonis meis dono tradoque monasterio sancti Stephani protomartyris, in quo, si deo cordi fuerit| diuino obsequio roe ipsum addico et deuoueo. Itaque diuino afflatu et coniugis raeae permissu, nec non de consilio matris meae^ et reuerendissimi fratris mei domini Martini, in hoc cenobio monachali miiitie uomen dedi In quo cum haud multo post, in grauem morbum incidissem, me ut optabam, solemni consrecratione initiauit vene- rabilis dominus Urso abbas, quo cum omnibus fratribus praesentei hanc donationem feci. Primum iubeo ex portione domorum, qnae mihi obtigernnt, calicem argentetim cum pa- tena fieri ad dei cultum et sacrum ministerium, deind^ monasterio tradi^ iubeo agros in
' Ovig Petar bijaSe prvi opat samostana lokrumskoga i spomiige se g. 1025.
106
valle positos, quos mihi clericalem militiam inituro, mater mea, pro patrimonio asBignauit. Caeterorunl bonorum meorura haeredem filium meum^ si mihi superstes fuerity si autem deo libuerit eum ex hac vita praeripi, omnia in ius pote&tatemque transeant eiusdem monasterii. Si quis hanc donationem irritam facere audeat, in eum dei praepotentis ira ac teroentorum ac duodeuiginti sanctorum patrum itemque duodecim apostolorum execratio incumbat, et cum Juda proditore ad inferos detrudatur.
Haec acta sunt Paulo archiepiscopo et Nicodemo priore, coram his testibus : domino Ursone abbate, Joanne Taina, domino Petro Macica etc.
Ego vero Stephanus utonachus et presbyter scripsi ad testis adfui.
^ Ovu oporuku ubilje^ena a listaru samostana bv. StefHna, prevede iz talijanskoga prevoda Farlati opet na latinski u Illyricum sacrum T. III. p. 118.
CXVIII. 1029. U Obrovcu.
Jelenica sesira Godetnira bana daruje samostanu sv. KrSevana u Zadru, crkvu istoga svetcay po sebi u Obrovcu sagradjenu^ ue ostalo pokretno i nepokretno imanje.-
In nomine sancte et unice trinitatis. Anno incarnacionis domini nostri Jhesu Christi MXXVIIII, indiccione XII^ Regnante domino Romano piissimo et potentissimo augusto^ cathedram vero episcopalem presidente Andrea, venerabili episcopo^ in Jadera ciuitate. Ego Heleniza, soror Godemiri bani, cartulam hanc recordacionis de quadam mea oblacionp, quam offere cupio in cenobio beati Chrisogoni martiris, iubeo fieri. Habeo enim territorium dimissum michi a matre mea in loco qui dicitur Obrouizo, ubi et con- struxi ecclesiam ad honorem supradicti beati Christi martiris Chrisogoni, iuxta ecclesiam, que ibidem sita est in honore beati Petri apostoli. Et sicut olim commendaueram me Bpirituali patri, scilicet Traso abbati, ita eciam et nunc in infirmitate posita, quamuis, sana tamen mente, per manum spiritualis prefati patris mei offero me ipsam beato pre- nominato Christi martiri^ offero eidem eciam raecum quam ibidem construxi ecclesiam, offero quidem cuncta, que in eodem loco raea sunt tprritoria, offero eciara gregem ouium cum pastore nomine Vilcona, duo paria boum cum duobus seruulis, ad opus fratrum, qui ipsa colerent territoria, hec et alia de mea possessiuncula offero in prefato cenobio, pro remodio anime mee, ad opus videlicet fratrum ac dominorum meorum ibidem in Christi seruicio manencium. Si quis vero hanc meam oblacionem a loco, in quo hec oblata sunt, subtrahere temptauerit, iram omnipotentis dei incurrat et malediccionem CCCX et octo sanctorum patrum habeat, et cum Juda Christi traditore in inferno muneretur. Acta sunt hec in Ioc6 predicto ObrouizOy coram nonnullis testibus. Andreas iaderensis episcopus, testis. Trasus abbas cenobii prefati testis, cum suis fratribus. Bolemir iupanus nonersiB testis. Radoniza, testis. Veliaco testis. Stephanizo testis. Desinna iupanus testis. Zouinna centurio testis, et nonnulli nonensium testes. Ego Trasus predicti cenobii beati Christi martiris Chrisogoni abbas^ iussione supranominate spiritualis filie mee Helenize, huius cartule auctor, et cum fratribus meis testis sum. Amen.
Matiqft na ko2i. U gubem. zadarskom arkiyo. Cass. XVIII. br. 458.
107
CXIX. 1033/5. srpuja. U Zadru.
Traso qpat monastira sv. KrSevana daje njehu kudu u gamienu $a drugu kudu sinovah
Konstantinavih.
f In Christi nomine. Anno ab incarnacione domini millesimo tricesimo III, in- dictione ITII (I) mense iulius, die V. Regnante piissimo ac perpetuo augusto Roroano, ciuitati Jadere regente cathedra pontificatus domino Andrea venerabilis episcopus, nec non et ibidem prior dominua GregoriuB et procunsul. Nos denique Trasius abbas^ deo anctore et sacra scriptnra, perscrutando bonam eteniui nostram voluntatem^ et per firmam Btabilitatem hoc testamenturo fecimus de ipsa doroum, que habuerunt ipsi filii Constatini cum omni pertinencia sua, non ionge ab ipso monasterio beati Cbrisogoni martiris, de- derunt npbis ipsa domo. Et pro ipsa domo dedimus aliam domus^ que fuit Saniueni cam pertinencia sua et quatuordecim soiidi setirici de auro mundo, per iussione domini Gregorii priori et proconsuli de ipsa ciuitate Jadere, Bcripta per manum Martini tragu- riniy missus ab ipso priore dominus Oregorio prior et proconsul; set et a nobis, et cum aliis bonis hominibus in ciuitate traguriensis^ et ibi confirmauerunt, cum notarius et cum aliis bonis^ boroinibuS; ut si aliquando tempore mutare vel remouere voluerint, cen- tum solidi componant et taceant pro inuitis. N^m de ista conueniencia, que fuit sicut Bupradictum, est^ Martinus de c uitate Jadera, filius Maurencii iudicator, una curo Johannes tragurino, filius Piruo presbiter, quorum illorum noticia testiuro : Andree filius, testis; et tribunus Vitali, testis, tribunus Drago, testis, Archidiaconus testis, Drasa tribunus testis. Drunuzanni Paruacca filio, testis. Et ego Maius diaconuB atque notarius rogatus ab ipso Martinus iudicator, hec pagina Hcribere procuraui, et postea traditam feliciter coropleui. Amen.
Matica na ko2i. U guber. zadart>kom arkivu. Caps IX. N. 120.
CXX. 1034
Savinat iena G-imajova daruje osmi dio svqje ku6e samostanu sv. KrSevana u Zadru.
In nomine domini dei etemi. Anno ab incarnatione eiusdem millesimo XXXIIII. regnante piissimo imperatore Romano, in ciuitate autem Jadera presidente doroino An- drea episcopo^ prioratus autem eiusdem ciuitatis regente Qregorio decentessimo viro. Qualiter ego Sauina^ uxor Gimmai, cogitaui diuina inspirante clementia meo animo, pro remedium anime mee, octaua pars de domus, que visa Bum habere et que me tangere videtury in monasterio sancti Grisogoni offcre pro anime mee remedio, quatinus ea parSy videlicet octana, monasterium possideat in perpetuum, et ab eodem rectore, qui in eodem monasterio in die obitus mei visus fuerit fore, infelici corpori meo sepultum tri- buatur. Si quis autem post meum decessum in aliquo contrarius eiusdem octaue partiuncnle esse voluerit, habeat mecum una cum meis heredibus, habeatque mal^dictionem dei et sanctorum omnium, eitque cum apostata dampnatus in die aduentus domini.
f Ego Andreas episcopus testfs. f Ego Prestancius tribunus testis.
t Ego Gregorius prior testis. f Ego Dabro tribunus testis.
t Ego diaconus Petrus testis.
t Ego Anffredus presbiter scripsi et roboraui.
Matica na poduga<Ekoj pergameni pisana, cnva se u zagreba£koj zemaljskoj pismohraDi, medja najstarijimi liatiuami. Doc. II.
108
CXXI. 1035. mjeseca studena ili prosinca.
Njeki 8ve6enikpis€ Azeku biskupuod Vormacije kako je koruSki vojvoda Adalberon pao u sumt^u, da 6e pomo^u Hrvatah i Mirmidonah (Vindonah-Slovenacah ?) udariti na njemackoga kralja.
DigniBsimo dilectae filiolae Wormaciae patri, domno buo Azeconi episcopOi G. infirmus et inutilis Bummi patris faniilias veBpertinum denarium. — Malem aureB domini mei proBperis semper laetificare quam aduerso quolibet nuncio, quod non decet^ unctum dominum inquietare, sed quia vos michi iam dudum precepisse memini, ne qua vob celem que michi alicubi innotescant, precepto et voluntati vestrae in huius modi parere non ignoro oportere. A proxima^ quae nuper fuit, dominica, principes ' regni, scilicet H.^ coloniensia archiepiscopuS; Bruno wirceburgensis episcopuS| cum caeteris compluribus nunc usque Moguntia^ se continent, multa consiliantes, multa tractantes, multa conferentes. Huius conuentus summam quia intimare vobis certam non possumus, quaedam quae ipsis refe- rentibus reperire nos contigit, vobis scribere curauimus. Ferunt domnum imperatorem augustum , veteris existente causa odii vehementer animaium esse in Adalberanem ducem et marchionem et ita animatum, quod conuocatis coram se prinoipibuB, scilicet E. A. njarchionibus^ caeterisque principibus, qui tuno ibi Intererant, quatinus ipai Adalberoni ducatum suum et marchara ludicio abdicarent, preceperat. Sed ipsi, non id nisi in presentia et iudicio filii sui Heinrici regis fieri debere, accepto consilio responde- runt. Quo vpcato, imperator iniuriam suam exposuit, filium suum^ quatinus Adalberonem omnimodis insequeretur, ut ipse eum se diligere cognosceret^ postulauit, simulque du- catum Bibi iudicio abdicandum et nunciauit et rogauit. Domnus vero HeinricuB rex, etsi patri per omnia obaedire et vellet et deberet, memor tamen cuiusdam pacti, quod cum Adalberoni pepigerat, quod pater rogauit, te non posse nec debere exequi constanti animo iurauit. Quod cum diu tractarent, patre semper et monitionibus et minis et prece omnibus- que huiuscemodi exhortationibus incumbente, filio vero econtra obstinato animo et nil a priore sententia mutato recalcitrante^ tandem imperator huius doloris immedicabili vulnere tactUB, cum ita filium suae voluntati deesse vidobat; ante ora omnium iam prorsus elin- guis sibi excidebat, et neque loquens neque videns neque quenquam presentium, ut vi- debatur, agnoscens et ita in ectasy mentis positus inter brachia tollentium in lectum collocatur. Post aiiquanta ad se ipsum rediens, conuocari iterum iubet filium ad se et principes. Quibus conuocatis BcienB, quia cor contritum et humiliatum Deus non despicit, Bese ad pedes filii sui humotenus proiecit, lacrimis multum obtestatus, quatinus recordari dignaretur patriB, ne inimicis gaudium augeret, he regno dedecus, ne sibi infamiam pa- raret, dum a patre discordaret^ ne discordando fieret Absalon; dum pacifice viuere poBset Salomon. MotuB tandem filius piis lacrimis patris ad se rediit; rediit inquam ad se, quia exiuit a se ; rediit vero ad se, dura rediit ad obaedienciam, ad preceptum, ad voluntatem patris. Sed ita rediit: iuramentum, quod Adalberoni fecit, patri aperuit, eiusque iuramenti Egilbertum episcopum auctorem fuisse retulit. Quod cum imperator vehementer iratus ab Egiberto epiBCopo, an ita esset, requireret, ille non dissimulauity non negauit, sed se id ea causa fecisBe memorauit| quatinus Adalbefonem regi fidum faceret; qui ^ non aliud esse iuramentum dixit, ni quod absque iuramento custodiri oporteret, Bcilicet ne sibi in bonis suis dampno esset, ni forte ex iudicio perdidisset. Quo percepto imperator vehe-
^ U rakopisu: princeps. ^ Sigla H. pogriesno je umetnuta u rukopisu, tadasnji nadbiskup kolonjski byaSe Pilgrim. ^ Moguntiae ? ^ Razumieva se Ekard od MiSnice i Adalberto od Austrye » Quod ?
109
roentisBime in episcopum animatus, inconuenientibus et multimodia conuiciis cum magna verecundia ac pudore limen excedere, camiDadaro egredi precepit. Quo facto rediuit ad iudiciuro, abdicaturque Adalberoni ducatus et marcha. Ergo dicunt ipsuro Adalberonem, confisum Cruwatis et MirmidonibuS; regiae potestati veile resistere, cuius occasionistimore cessabunt domi Bawarii ab indicta expeditione. Marcham vero ipsius Adalberonis fertur commissam esse cuidam A. de L^; ducatum autem nulli adhuc esse commissum, pro quo petendo domnus Cuono in ista ebdomada ad curtim proficiscitur. Ad ultimum, nisi infirmitas corporis me maxima detineret, videre vos tam diu non distufissem. Verum- tamen vita comite videbo vos citissime, et quae nunc non scribo, tunc presens loquar vobis. Valete.
Giesebrecht. Geschichte der deutschen Kaiserzeit. I. izd. Dio II. izd. Braunschweig 1860 dio II. 8tr. 658.
CXXII Oko g. 1036— 1040. dne 7. srpnja.
Hranko Supan zahumski potvrdjuje darovanje crkve sv, Pankraca u Bdbinompolju, samostanu
lokrumskofnu,
t Sigillum Chrance cum omnibus suis iupanis Zacholmie, et da — — — — — domino Qrobi abbati et reliquis fratribus in. mcnse iulio in die septima. Predictus venerabilis Grobi abbas et fratres eius. postulauerunt nobis sanctum Panchracium cum tocius Babine pale^ quod est in Meleta, quatenus hoc haberent in sua potestate. Nos au- tem cognoscentes eos iustos esse, eisdera concedentes — — — propter salutem homi-
num secundum postulacionem eorUm' fecimus et dedimus um suprascriptum locum
eis, nec non paciantur neque a Zacholmie hominibus, neque a^Raguseis, neque
ab aliis quibuscumque hominibus, sed — pos&ideaDt et habeant. Quiscumque autem pre- sumpserit (in) hoc impedire predictum abbatem et successores eius, habeat malediccio- nem patris, et filii, et spiritus sancti, et etiam diue virginis matris, et beati Panchracii et omnium sanctorum.
Matica na maloj pergameni, u dubrovackoj pismohrani. Fasc. I. br. 26
CXXIII. Oko g. 1035—1040.
Gavrilo biskup humski sa iupanom Miroslavom i banom Eatomirom potvrdjuje darovanje crkve
sv, Pankraca samostanu sv. Benedikta na Lokrumu,
f In ciomine patris et iilii et spiritus sancti. Ego episcapus Gabriel Zachaloiiey una cum iudice Miroslauo, et bano Ratimiro, et Strasimir, et procurator Craymir una cum omnibus Zachulmie nobilibus. Venit ad nos abbas Vitalis de monasterio s. Benedicti Lacromone, querere locum (in) insula que vocatur Meleta, et dedimus ei locum totum Babine palle, iu quo est ecclesia s. Pancratii, tali nomine, ut si aliquis Zachulmie homo irritare hoc factum voluerit, vel contrarium fecerit, sit omnibus Zachulmae inimicus ho- minibus. Insuper maiedictus sit a deo, atque a duodecim apostoliB^ nec noo a sancta Maria matre doraini, ct ab ompibus sanctis. Et ego presbyter Milogay; filius Micbaelis, iussu eprnm scripsi.
Farlati lilyricum Sacrum. T. VI. etr. 46. '
Raznmjeva se Arnold od^Lambaha "^ loquor. Bobmer,
110
CXXIV. 1036. 13. velJaCe, U Zadru
iadrani daruju samostanu sv, Kr$evana njehu baSdu.
In Domine sancte et unice trinitatis. Ab incarnatione filii, qui est coequalis patri; anno millesimo XXXVI. indictione II1 1, mense februario, die XIII. romani vero imperii dignitaa gubernante sanctissimo Michahelo, hec securitas iussus sum exarare a prudentissimo Gregorio protospatario et stratico uniuerse Dalraatie Nunc itaque qualiter lam predictus senior cum venerabil! Andrea episcopo uniuersisque magnatibus, nec non et minimis eorum in episcopii domu sancte Anastasie co luenerunt fari incipiam. Extitit enim conuentus eorun huius rei. Quia inspirante summa diuinitaS; ut famulatum dignum deo exhibeant, qui in sancti Chrisogoni cenobio milit(an)t et m(onaco)s eorum cum ad opus diuinum conueniunt solida firmaque persistat, quod dominus Transo abbas reue- rcntissimus petiit ei concedere. Magnificus igitur Grcgorius protospatarius et stratieo et vencrandus Andreas episcopus, cum omnibus magnatibus studuerunt. Est namque ante ecclesiam sancti Tbome apostoli hortus iuxta positus inchoatus et habens edificium. Nosque cum consilio domini episcopi et voluntate cunctorum ciuium nostrorum in monaaterio sancti Chrisogoni, ut dominus peciuit Transo, deuotissime ei concedimus, ut sit in eius, quiue post eum futuris potestate faciendi quicquid illis voluntas minisirauerit sna; cum con- silio fratrum ibi degentium ad utilimam rem monasterii. Si quis autem hec nostre sepuritatis corruptor presutnptuosus, suggerente iniquo, inuentus fuerit, persoluat III auri libras ad predictum cenobiumy et hec securitas firma permaoeat et incorrupta. Gregorius protospa- tariuB, stratico, testis, Andreas episcopus testis; Prestancius tribunus testis, Dabro tribunus testisy Cerneci tribuous testis, Gregorius de episcopo testis, Pctrus de Belata testis, Basilias de Pola testis. v
Matica na ko2i. U gub. zadarskom arkivu Caps. I. Nr. 2. Masso B.^
CXXV. 1036. U Zadru
Sergj Petrav daje .polovicu svoje kude sa seliSdem samostanu sv. Krievana u Zadru, u eamienu
za kudu Malidevu na luci eadarskqj,
f In nomine summe et indiuidue trinitatis millesimo XXXVI anno a Christi incarnatione, indictione vero IIII, Michahel gloriosissimo imperante, in finibus vero Dal- tiarum honor protospatarii et stratico Gregorio viro illustrissimo procuranto, in sancte Anastasie autem ecclesia episcopalem apicem Andreas venerandos gerebat. Sub istorum temporibus ego Sergius, filius Petri; hanc securitatem scribere feci de medietate mee do- mus cum curte, pertinente ad ea, ad monasterium sancti Chrisogoni. Pro qua medietate per in cambium dedit michi et heredibus meis domnus Transus, venerabilis abbas, domum de Malic, que est ad portum. Et ideo ego Sergius cuncti» scientibus hanc securitatem con- cedo, et trado ipsi domino abbati de medietate mee domus, cum curte pertinente ad ea, ttt sit in monasterio sancti Chrisogoni per cuncta secuia seculorum. Si autem ego aut ttlluB heredum meorum, vel aliqua quelibet persona, hanc securitatem corrumpere temp- tauerit, componat X. libras auri et hec securitas firma permaneat. Gregorius prior et protospatariusy testis. Andreas episcopus testis. Prestancius tribunus testis. Dobro tribu- nu# testis. Cerneca tribunus testis. Petrus de Beiata testis. Gregorius de episcopo testis. Ego Anffredus sacerdos et notarius scripsi et roboraui.
Prepis na pergameni. U guber. arkiva u Zadru. Caps. IX. Masso T. br. 23.
111
• CXXVI, 1040. U Splicta.
Nihifor priur splietshi naznadt^e emlje Sto ih je hupio ea samostan haluc(jericah sv. Benedihta
u Splietu.
Id nomine sancte et indiuidae trinitatis. Anno quoqae dominice incarnacionis millesimo XL, per indictione prima (VIII). Regnante domino nostro perpetuo hac piissimo augUBto Michahelo, magno imperatore, rcsidente videlicet Lampredius archiepiscopus una cum Niciforio priore. Sub illorum namque temporibus, ego Niciforius prior hec breue recor- dacio iubeo conscribere de comparacione domorum (ac) territoriis. Inprimis comparaui ipsa parte de turre et paratineas de Petrana Caslina per XIIII. solidos, per finemi te- nendi, donandi cui michi placuerit^ quorum niticia testium: Fusti Oricine, teste, Tiueri teste^ diacono Sema teste. Ideoque coniparaui a Danielu partem illius de ipsa turro per XX. solidos per finem, et a cognatu eius Zune presbyter, dedi illi casa asulara, quod comparaui de Zalaca et dedit michi in comparatione per se per XX solidos, Cricine testis, diaconus Platumissa testis, Zuuerana testis, Petrana ti*aagurinus testis. Similiter com- paraui quartam partem de ipsa turro, de filia Toduri Andocu uxor — — Veranizza per XXX. solidos per finem, in presencia horum testiam : episcopus Lampredius, Dominico indicator testis, archidiaconus FuscO; testis, Crebesoy, testis, Kastanagu testis, Platumissa tcstisy Duimo Caputac, testis, Suuerana testis et in presencia Ursana de Petrana Masitulo et Dominicus Pundrulo et Graulu fratres illius mulieri, omnes hi testes, et omnes illos inquisiuimus et per illorum iussione comparauimus. Ideoque comparaui partem illius Bitta (sic) et de ipsa turro et de paratinea per VIII. solidos per fincm. Zorgi PoIIidusa testisy Platumissa testis. Insuper comparaui partem de presbytero Carauia per LIIII. so- lidosy Platuchlebu testis, Petrana tragurinus testis, Eassanagu testis, attamen comparaui partem de ipsa turro de filia Bona Lapata de intus et foras per XII. solidos per finem Kassanagu testis; Zauerana testis, Serma testis. Insaper emi partem de turro de uxor presbyteri filio Sassu de intus et foras per X et VIII solidos per finein, et hec noticia testium : Fusci Grizzine testis, Duimu Grassu testis, Ziuerana testis. Ideoque comparaui partem de ipsa turro de mulier Cildalagana de intus et foras per finem finita per XII. Bolidos, in presencia Fusci Gricine testid, Kassanagu testis, Platumissa testis, Zuuerana
testis — — Dabrus scriptor — — — dom. — — diaconus Dabro et presbyter
Fuscus; sicut in scheda vetera scripta repperimus ita scribere cnrauimus.
Na pergameni. PiBmo XII. vieka. U arkiva zadarskih kalu^ericah.
CXXVII. Oko g. 1042.
Stjepan ban hrvatshi, sa svojom suprugom Marijom, podieljuje henedihtinshoi crhvi sv. Krievana
u Zadru mnoge darove.
In nomine domini nostri Jhesu Christi. £go Stephanus banus fabricaui istam ecclesiaoi ad honorem sancti Nicolai confessoris Christi, et sancti Petri apostoli^ ^t sancti Stephani protomartyris, et beati Dimitri martyris, et magni Grisogoni martyris^ nec non et beatissime genitricis Marie, atque omnium sanctorum Cbristi, cum coniuge mea Maria fabricaai eam sub temporibus domini Constantini Monomaci. Ego denique S(teph£inus) banus^ imperialis protospatharicfs compleui hec omnia; intrante anno donoini Millesimo^
112
octauo decimo (XLII) indictione XXII incipiente anno X. ^) de propria mea facultate laboraui eam, et dedi in eam quindecim panno de serico^ et una cortena de serico, quin- que planetas de serico, et qtiatuor paria de bracilo, et quatuor manipulos, quatuor stolas, sex camiso, quatuor amictos, quatuor clngulos, unam cupam^ unum cocleare, unam fistulam de argentOy iconas quinque, unam de argento, tres cruces, unam de argento, filacteria quatuor, unam de auro et tria de argcnto, unam capsam, et unum turibulum, et duos calicea de argento, tres libros missales, unum passionario, tres omelie, smaragdum unum, duo antiphonaria; duo manicale, psalteria tria, imnaria duo, brebiarium unum, duo cerestata, unam sellam, unum pario de bracili, tria facinegia. Dedi etiam unam curtem que nominatur Infula,^ cum ecclesia sancti Petri, et cum sex seruos, et quatuor ancillas, et alia curte, que vocatur Noua sella, cum duodecim familie, et tercia curte, que dicitur Butinaues, cum octo familias. Dedi viginti iumenta cum duos equos, et triginta vaccas, et CCCC pecora , et triginta duos porcos, posui tres campanas , que sunt apretiate unam libram de auro. Hec omnia et cum ipsa ecclesia trado in potestate domino meo patri spiritiiali Trasoni abbati, ut sit in perpetuum cells^ sancti Grisogoni, cuius sacratis- sima membra Jadere retinentur. Et si quis, quod absit, ausus fuerit subtrahere ex meis vel extraneis, moriat de Ramato, et habeat semen super terram^ et persoluat auri libras XXX; insuper iratum habeat patrem, et filium, et spiritum sanctum, et maledic- tionem CCCX et VIII patres, et in nouissimo maranatha cum diabolo et eius tetris angelis^ ac Juda Scariothe in inferno inuneretur ; et hec cartula volumus ut in sua- ma- neat firmitate.
Et ego Marco indignus episcopus croatensis collaudo^ confirmo, corroboro, atque concedo.
Lucias de Reg. Dalm. et Croat. lib. II. Cap. VIII. P. Illyr. sacr. T. IV. str. 182. V. 8tr.43.
CXXVIII. 1044. 19. veljaCe. U Dubrovnlku.
Peiar Sldba priur dubrovadki dosudjuje ono imanje, koje po oporuci Dominika, samostanu sv. Benedikta hkrumskoga pripade, istomu samostanu kao njegovo vlastnictvo,
In nomine sancte et indiuidue trinitatis, undecimo calendas Martii luna 11. in- dictione XII Conc. IIII. ^ temporibus piissimi augusti Constantino scilicet Monomacha, una cum domna Theodora piissima augusta, apud nos vero degente Vitalis episcopus, prior quoque Petrus cognominatus Slabba. Ego donique Petrus qrefatus prior cum om- nes pariter nobiles atque ignobiles mei, tam senes, iuuenes adoloscentuli, quam et pueri securitatom quidem firmam atque inclitam facimus huic raonachus presbiter Dominicus, tam ei quam et omnibus qui adhuc sunt et erunt monachi usque ad finem seculi. Ex eo igitur qualiter antecessores nostri tulerunt ei per vim hereditatem sancti Cosme et Damiani cum domibuS; que circa eam sunt, que quondam emerunt parentes eius ex quo- dam vir nomine Balsamus in centum et decem solidis, et miserunt eam per pecuniam ^grecorum in publico, ut fieret pretorium; plus miseri obsernantes eorum mandata, quam domini precepta, qui dixit: Domus mea domus orationis vocabitur, vos autem fecistis illam speluncam latronum. Et iterum ; vacate et videte, quoniam ego sum dominus. Et
' Ima 86 valjda ovako citati. Anno domini Millesimo XLII, indictione incipiente X. koja in- dictia 8la2e se jedino sa godinom 1042. prvom carevanja Konstantina Monomaka. ^ Valjda insula. 3 VI. VIL
113
illad : In ecclesia domini ant orate aut psalite^ verba antem otiosa nolite dicere. Unde notandum est nobis, fratres carissimi, ut si verba otiosa dominus in ecclesia sua prohibet dicere, quod leue est, quod magis nos prohibet in ecclesia sua humpmana facere, quod nimis grauissimum est. £t si ego tantillus homo nihil volo in domo mea cernere sordidum, sed omnia pulchra et nitida, qaanto magis dominus, qui est rex regum et dominus dominancium; vult habere omnia pulcrissima (sic) et mundissima in domo sua. Quapropter timore perterriti; optantesque nos ex antiqui hostis laqueo erripere, rogauimus predictos monachos, omnes
unanimiter, ut in loco fabrice constructo alterum pretorium ex prefata hereditate
fiaty secundum domini preceptumi a modo et usque in sempiternum liberum ut decet domum domini. Et hoc factum est, sicut prefati sumus, ex consensu omnium, populo, et domini Petri venerabilis abbatis, quantis morabitur temporibus, et successores in insula Lacrumeo^ sub cuius regula degebat et ipse monachus. Unde non audeat eis hoc nullus cuiuslibet homo contradicere, nec successor scilicet noster, nec nobilis noster. Quod si quis nostrum, siue suc- cessor vel nobilis noster, temerarie presumpserit, soluereque teroptauerit firmissimo pacto
nostro, habeat ille mancip videatur, iram dei omnipotentis patris, et filii, et spiriius
sancti incurrat^ et sanctorum omnium, ac maledictionis vinculo trecentorum decem et octo patrum, insolubiliter innodetur, et in nouissimo maranatiia cum diabolo et eius tetros ministros, ac Judam Scariotam in gehenna baratro muneretur, et statuta priuilegii redintegrare dupliciter pretio iudiciali sententia perdamnetur, atque conuincatur. Actum est hoc et palam testibus corroboratum tempore suprascripto, mense Februarii, et nosmet ipsi hec priuilegia qui hoc disposuimus facere, elegimus tantos ac tales, testes. Primitus omnium :
Ego prenominatus pri6r testis sum, et hoc est signum manus f . Signum f manus Stephani presbyteri filii Beles.
„ f „ Domini Lampridii presbyteri frater Joannis.
f) f f, Ursacii diaconi.
„ f 9 Triphonis diaconi.
n f n Patraca diaconi.
„ f , Nicephori diaconi.
„ f „ Dabri diaconi.
n f T) Petri diaconi fratris Georgii.
n f j) Andree diaconi.
„ f „ Canialbi. f Petri fratris Ursani presbytericum filio suo Dabra.
n f rj Andree filii notari presbyteri.
n f n Mihaci caput de Bopo.
m f n Joachimi filii Gauri
n f n Tabaleci. Signum f manus Peruanne Putei. Signum f manus Bolesmini. Signum f manus Petri
Arabaibi. Sigrum f manus Proculi fr. Ursacii diaconi. Signum f manus Petri filii .
Signum f manus Andree filii Marnaci. Signum f manus Zamari. Signum f manus Ursaci filius Jacobi. f Signum f manus Andree filius Sclepi. Signum f manus Lampridii filii Micatii monachi. Signum f manus Marguci eum fratre suo Ursaci filio Sisini. Signum f manus Lampredii frater Bubani. Signum f manus Vitalis indignus meritis peccatorque atque infimus subdiaconus, qui hanc scripsit paginulam.
Iz rukopisa : Cronaca antichissima, kod fratarah dubroYa^kih II. str. 217. Muratori. Italia
antiqaa T. IV. Cies. LII .
8
114
CXXIX. 1044. 1. rujna. U Zadru.
Njeka Bauseia daruje oporukom samostanu sv. KrSevana svoj vrt.
f In Christi nomine et eiusdem incarnacionis anno milleBimo quatricesimo quarto, indiccione tercia decima, (XII) sub die fere prima mensis septerabris. Imperantibus piissimis et perpetuis augustis Constatino imperatoribus, cathedra pontificali regente Petrus vene- rabili episcopo et domino Andrea priori. Maturiori namque et salubri consiiio a maioribus prouisum est, ut omnis omo ante dies mortis sue disspensare facultatulas prius'quam mortis periculo urgeatur, cuiusque successus incertus nesciatur, utrum quedam repentina veniat mors, aut officia lingue priuata non queat quod cupit testari. Quamquam ego Dauseta pcccatrix, sana mente, integroque consilio, cartulam testamenti scribere rogauimus. Volo namque et iubeo, ut ortus, qui est iuxta monasterium, cos emi ex meo proprio precio, fiat in potestate sancti Chrisogoni martiris pro redemcione anime mee, ac defuncti viri mei, ut ipse abbas Vitalus, in cuius manus ortum tradidimus, cum sua congre- gacione orent omnipotenti deo pro redemcione anime nostre. Quicumque vero nostra di- missiono contraire voluerit, iratum abeat trinum et unum deura, et malediccione tricenti decem et octo sancti patres, ct in inferno cum diabolo et angelis eius ac Judas Scario- then muneretur. Actum tempore die et loco ac consulibus ut supra dictum est, is pa- lam testibus :
Signum manus Petrus leuita testis
Tribunus Paulus testis, Martiu leuita testis.
Maius comerzarius testis. Johannes testis.
Ego Crisana diaconus rogatus scipsit et compleui. Amen.
Matica na ko2i. Iz zadarsk. gub. arkiva. Acta s. Chrysogoni. Cap. I. Masso B. Nr. 3.
CXXX. Oko g. 1044.
Sveti Peiar Damjan spominje u svojih dvih pismih, pisanih papi Nikoli IJ, osorskoga hiskupa hlaSenoga Fetra Gaudencija, putujudega u Italiju iz svoga stolnoga mjesta Osora lesedega u hraljevini hrvatskojy i pripovjedajucega o osornosti njekojega vlastelina hrvaiskog prema svedenstvu,
Ad Nicolaum II.
Vcnerabilis quoque Gaudentius absarensis episcopus, cuius ego familiaritatis dulcedinem merui, per quem deus iam non ignobile miraculum fecerat, episcopatum dimisit, et de sclavonico regno nauigans, litoribus anconitane urbis applicuit, a qiia non longe post biennium feliciter obiit. -- — —
Hec venerabilis ille vir expertus, Petrus (Gaudentius) videlicet absarensis epi- scopus, qui episcopatum dimisit, et de sclauonico regno Italiam nauigans littoribus an- conitane urbis applicuit. Hic mihi, dum totius circa se regni reuerentiam conquestus exponeret, ac molestia inquietudinis tedia numeraret, inter cetera unum intulit, quod vos latere non patior. Quidam inquit, degener quidem moribus, sed maiorum titulis, insignitus, 8ui generis consanguineam nuptiali federe copulauit. Quid plura, probibitus perstitit, ex- communicatus adhesit, totumque ecclesiastice censure vigorem, nugarum puerilium fabulas deputauit. Cui certe hoc ad diuine indignationis iudicium contigit, ut panes de nuptia- libus mensis in plateas ante canum ora proiecti, minime tangerentur. Insuper, diuine
116
animaduersionis pauenda seueritas, dum preceptis sacerdotalibus se non humiliat, qui vigilare sibi ad salutem noluit, in cubiculo dormientem rep^nte de celestibus irruens fulgor extioxit. Sic diuini furoris expertus est morieiido sententiam, qui vulneri suo, dum viuerety adhibere contempserat medicinam. Hoc autem diximus, ut quam sancte auctoritatis vir ille fuerit, qui episcopatum deseruit, monstrauimus.
IUirycum sacrum. T. V. str. 1 89.
CXXXI. 1056. U Zadru.
Samostanu sv. Krhvana u Zadru dopituje sud ustanovljenu dadu od ribarije,
AnnO ab incarnatione domini nostri Jhesu Cbristi. MXLVI. (MLVI) indictione nona, regnante domina Theodora imperatrice, et cathedra ecclesie ciuitatis Jadere regente domino Andrea cpiscopo, sub tempore Gorbini prioris et domini Gisi abbatis. Facimus re- cordationem atque commemorationem nos omnes monachi^ cum ciuibus iaderensibuS; de portiuncula, quam omnes cripatores huiuB-ciuitatis dederunt pro salute anime sue in ec^ clesia beati Crisogoni martiris, uuam talem partem, qualem unusquisque haberet, ut si quis contra hec superbia tumidus, erectaque ceruice noluerit darc supradictam portiunculam^ iram dei et ecclesiasticam censuram se nouerit incurrere. Nos hec recordamus et testifi- camus, quia quando beatissimus Crisogonus auxiliante deo reconditus est a nobis, atque colocatus in sarcofago nouo, supradictus Andreas episcopus fecit amonitionem atque ser- monem in plebe, ut si quis aliquod beneficium ad promerendum anime sue remedium dare tali patrono et intercessori pro nobis ad deum voluerit, utique cum magna caritate atque alacri corde deberet offerre. Quia satis vituperabile esse videtur, ille dicebat, ut in die tante festiuitatis^ sueque consecrationis, ex hoc, quod nobis dominus contulit, munusculum aliquod non daremus, quia quicquid pro amore suo et sancta eius festiuitate, quam modo nos in terris veneramus, ei contulerit, sciat pro certo, quia magnam retributionera apud iustum iudicem promerebit in die iudicii cum sanctis et electis suis in regno celorum. Cumque coram omni populo hec amonitio prolata esset, episcopus subiunxit et dixit: Audite fratres et filii, omnia monasteria libera^ debent habere iura sua, et sub nuUius dominio vel subiectione atque oppressione malorum hominum debet dimittere episcopuS| qui preesty nisi omnipotentis dei seruitio et beati Benedicti regula. Cumque intenti essent omnes ad huius amonitionis verba: episcopus iterum dixit: omnis — — a maiore usque ad roinorem scitis, quia sanctus Crisogonus abuit unum beneficium ab auteces- soribus nostris in ista ciuitate, id est, ut omnes cripatores unam piscem darent ei, qualem haberent unusquisque eorum, qui piscarent. Propter quod ego pro amore huius consecra- tionis beati martiris Crisogoni concedo et confirmo corara prlore vestro Gorbina et coram vobismet ipsis, ut istam partem, quam supradiximus, sub nostris temporibus in posterum integram dent piscatores, atque confertam beati C. monasterio, eiusque sancte congregationi. Unde etiam precipimus, ut ipsi qui hoc beneficium dederint, si pro aliqua causa se sub- traere voluerint, et non impleuerint votum quod promissum est, non permittantur ab illis, qui pressunt, preuaricari, eo quod ipsi promte et voluntarie delegatura esse dinoscitur. Et ut apertius vobis insinuem quod homo deo dederit, retraere non debet, sancti euan- gelii tft^um requiramus, 'ubi Zacheus dixit ad dominum: domine ecce dimidium bonorum meorum do pauperibus, et si quid aliquid defraudauero, reddo quadruplum. Unde et ego, quamuis indignus episcopuS; precepta domini nostri Jhesu Christi imitari precipio, ut si
116
quia transgressas hoc fuerit, coraponat XII. aureos, si antera tam fuerit iraprobus, quod statutuin, in hoc conteropserit, tamdiu ab ecclesia separetur, quamdiu peniteat usque ad satisfactionem congruam.
Stari prepis iz XI. vicka na pergamcni nalazi se a zagrcbackoj zemalJBkoj pismofarani medju pismi Doc. III. Godina 1046. zlo je stavljena, jer neodgovara niti indikciji, niti vladanja carice Teodore, niti biskupovanju Andrije biskapa zadarskoga.
CXXXII. 1056. U Zadru.
Ribari zadarshi ohvemja se davati samostanu sv, KrSevana jednu stranu svoga ribolovja.
Anno dominice incarnationis millesimo quadragesimo (quinquagesimo) sexto, per indictionem nonam. Regnante domina Theodora gloriosa imperatrice^ tempore Gru- bisQ prioris. Andreas venerabilis iaderensis episcopus, cum anxius quereret beati Crisogoni martiris corpus, quod misericors deus ad tuicionem faderensium olim concesserat; tandem in ecclesia et sub altare ipsius martiris illud inuenit. At cum audisset populus, qaod beati martiris corpus esset inuentum, cucurerrunt ad eum omnes viri et mulieres^ nobiles et ignobiles, laudantes et gloriiicantes deum, et ruentes proni in terra, unusquisque horum quod valebat, ante sacrum corpus offerebant. AfFuerunt inter eos et piscatores, qui eciam gripatores nominantur^ scilicet Sapana, Pitulel, Podboi et college eorum ceteri, qui bea- to martiri sub iure iurando promiserunt, se suosque posteros unam porcionem sue pisca- cionis omni tempore esse daturos, adicientes et dicentes, ut qui hanc nostram offertionem aliquo tempore subtraere voluerit, iratum habeat trinum et unum deum, et beatum mar tirem, et potestate loci coactus persoluat martiri hanc porcionem inuitus. Que promissio a suis promissoribus usque nunc voluntarie est peracta, et erit putamus peragenda semper.
U guber. arkiva u Zadra, prepis kaSnje doba. Caps. I. Masso H. Nr. 7.
CXXXIII. 1057.
Bado nadvomik ugarski daruje biskupiji peduvskoj uz ina miesta u danasnjem Sriemu, tdkodjer od njekog neprijatelja s nova osvojeni monasiir sv. Dimitrije na Saviy koje darovanje potvrdjuje
kralj ugarski Andrija I,
In nomine sancte trinitatis et indiuidue unitatis. Notum sit omnibus Christo cre- dentibusy presentibus scilicet et futuris, quomodo ego Rado palatinus, licentia piissimi regis Andree, eiusque fratris Adalberti, inuictissimi ducis, partem posscssionis. mee sancto Petro quinqueecclesiensi ordinaui et Maurum eiusdem loci episcopum spiritalem in patrem cooptaui, sperans in his caducis ac temporibus bonis in futuro oentuplum acciperc; et vitam eternam possidere. Sed quidquid dedi in manu uxoris mee Lucie, iirmiter ac lau- dabiliter stabiliui ; ea quoque racionC; ut si ipsa superuixisset, testis huius 'facti apud deum et homines extitisset. Quatuor aratores dedi in loco, qui vulgo dicitur montis; scilicet Pothoir, Arishu Kupi, Kuethedj, cum uxoribus et flliis suis, et omni terra, quam ibi habui, dum lucem huius vite colui. Deinde ultra fluuium Kopas in villa que dicitur Kana, duos vinitores dedi, nomeu uni Koras, alteri Zomboir cum uxoribus et filiisy vineisque suis et terris, quas colunt ; ad hoo iuxta Danubium villam integram dedi sancto Petro, cum ipsis infrascriptis famulis, Curumbizon, SergyS; Cadas, Turkon, Wyzdyhitlen, Sun&, 'Soua, Hozugdy, Kakdy cum uxoribus ac filiis et omnibus huic viilo pertinenciis, tam in agris^ quam in pratis, siluis ac in ceteris pascuis, in arundinetis et in aquis^ prout termi-
117
natum est a patribus nostris antiquis; exceptis tribus piscatoribus et uno aratore. Ita
tamen terra communitate, que uno colitur aratro, et hec dedi sancto Benedicto. Ecclesiam
autem^ quam supra Drauam fluuium in honorem sancti Michaelis archangeli edificaui, et
hanc sancto Petro et prefato episcopo Maiiro eommendaui, ut inde semper in promtu
presbiterum habuisset^ qui dieac.nocte ibidem debita officia deo persoluisset; hanc car«
tam in eis peticionibus scriptara, in testimonium adhibui; eisdemque fratribus cunctis
presentibus super altare sancti Petri ea racione posui, ut si quis ex posteris; in eis, eam
violare temptasset, in die iudicii racionem redditurus esset, Omnes vero alias possessiones
meas diuisi orfauis cognatis meis cum Lucia uxore mea, ut quamdyu illa superuixerit,
interim de illis viuat, et post suam mortem remaneat orfanis nostris. Rogaui eciam graciam
dominorum meorum gloriosissimi Andree regis, et optimi ducis Adalberti, ego Rado pala-
tinus, ut monasterium meum sancti Demetrij supra Zauam fluuium, quod multis bellicis
laboribus cum tota prouincia illa sancte corone rectificaui; et iterum acquisiui, quia
illud monasterium est in parochia sancti Petri quinqueecclesiensis, sicut in spiritualibus,
ita eciam temporale domynium, quod ego Rado in illo habeo, quod patronatum vocant,
dedi eciam sancto Petro quinqueecclesiensi et patri nostro episcopo MaurO; ubi eciam
sepulturam volo, et commisi anime sue, quod semper ibi post meam mortem memoria
anime raee^ et uxoris mee fiat; et volui, quod curam ipsius monasterii semper ipse epis-
copusj vel post eum, qui fuerit^ habeat, et curam omnium ecclesie possessionum, seu
monasterii ipsius, quicquid ubique per regnum gloriosissinaorum dominorum meorum
ipsum monasterium possidef, episcopus quinqueecclcsiensis teneat. Ego autem Andreas
rex, et frater meus dux Adalbertus dilectus, quia audiuimus et scimus^ quod ad anime
nostre salutem est^ si nos nostris fidelibus baronibus pro aniraa sua ordinantibus con-
sentiamus. Ideo Rado palatino a nobis cum sua uxore pctentibus, predictas ordinationes
omnes suscepimus, et fieri permisimus, sicut ipse palatinus ordinauit, et sigillo regali
sigillauimus. .Quicumque autem contrarium facere voluerit, seu attcmptauerit, prirao deo
celi et gloriosjssime sue genitrici beatissime virgini Marie et beatissimo Petro apostolorum
principi, et beato Demetrio martiri obnoxius fiat, insuper pene centum librarum auri
subiaceat, huius pene medietas regio fisco inferatur^ ac alia pars diraidia ecclesie beati
Petri, sipe aliqua misericordia et remissione persoluatur; malediccionem omnipotentis dei
et gloriosissime virginis Marie genitricis eius, ac beati Petri apostolorum principis^ et
beati Demetrii martiris incurrant omnes nostri successores regie posteritatis, omnes
eciam barones, qui in suo tempore regis iustitiam iudicauerint, si ipsi non seruauerint
omnia, que hic conscripta sunt, et eciam si per alios homines non fecerint seruare. Amen.
Datum secundo nonas iunii, indictione, deciraa. Aano incarnationis domiui raiilcsimo quia-
quagesimo septimo, (regni) nostri anno duodecimo (XI). Actum in Albaregia, in cogre-
gatione regnL'
Koller. Hist. Episc. Quinque eccl. T. L str. 147 veli da je ex transumpto litterarum monasterii Simigieosis anni 1404? Fejer Codex. Dipl. R. Hung. I. str. 394.
' Ovu listiuu, koju vec Gcbbardi, Engel i Szeut-Ivanyi sumnjivom proglasise, a la^lJivoBt njezinu biskup M. 02egovic u svom djelu „Unius e Croatis Responsa**, jasno dokaza, priobcio sam ovdje samo radi toga, §to je destokrat ugarskim piscem sluiila jedinim tobo2njim dokazom, da sn Magjari jur prije sv. Vladislava *i Kolomana osvojili Slavoniju. Lazljivost listine pokazuje ne samc^ protuslovje u samom tekstu, zatim imenovanje njekog Alberta, mjesto Beie, koji je tada izvau ugarske u Poljskoj kao bjegunac i^ivio, pogrielka napokou u navadjanju godine, indikcije i vremena vladanja Andrijina, nego takodjer isto pogriesuo vrieme palatinata Kadova, koj pod imenom Kadovau, tekar deset godinah kasuije (1067) u nepobituqj jednoj listini palatinom ili Dadvornikom se Bpo- minje. GL Wenzel Codez dipl. Arpadiauus coutinuatus T. L str. 27.
118
CXXXIV. Oko g 1058.
Sadoslav hralj? eahumski sa svojom suprugom Juliom i sinom Branislavom predaje samostan
n Baleni (Babinom polju ?) kaludjerom sv, Benedikta u Lokrumu.
(Odlomak listiue).
Temporibus Vitalis archiepiscopi , Petri abbatis et Dominici prioriB etc. Ego Radoslauus rex. etc. cum uxore mea Julia et fiiio Branialauo, volo quod construatnr monasterium in Baleni^ et detur monacbis sancti Benedicti de Lacroma,
Illyricum Sacrum. VI. str. 46.
CXXXV, 1059. mjeseca velja^e*
Kresimir IV. kralj hrvatski utemeljujuci samosian sv, Ivana evangeliste u Belgradu, podjeJjuje
mu ob$irna prava i daruje uz otok Zirje mnoga ina miesta,
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno incarnationis Jhesu Cbri sti omnium dominantis millesimo quinquagesimo nono abeunte, indictione (duo)decima elabente, beatissimo papa Nicolao uniuersaliter mundo apostolizante, in orientis partibus Constantino- poleos scilicet Cumneno imperante, ac Belgradi Theodosio presulante, ibidemque Drago- slauo priorante,- mense quidem februario. Ego Cresimyr, Stephani regis filius, diuina fauente clementia rex Dalmacie, Chracieque, Andream uirum religiosum deo et hominibus dilectum monendo, r^gando, ab insula que Zuri noncupatur aduocaui, prefate urbis ponti- fice, priore, clero ac populo volente, cogente et collaudante. Quo aduocato suisque fratribus hiis predictis presantibus episcopo, priore ac belgradinis ciuibus, in presentia etiam domini Mainardi reuerentissimi viri et ecclesie romane apochrisarii, legati a supradicto apostolico N(icolao), regali auctoritate magnatumque meorum fauorabili voluntate, scribi mandaui stabile priuilegium libertatls, tali usus eloquio. Quia deitatis opitulante gratia tu abbas Andreas, tuique fratres meis precibus optemperastis, ecclesiam super qua vobis superne suplicaueram edificastis, et Christi coadiuuante raisericordia vestri laboris studio mearum- que rerum solatio ad efFectum perduxistis, concedo, faueo, annuo tibi Andree abbati. et tibi regularitcr succedentibus, hanc auctoritatem et huius potentie libertatem^ ut preter debitam ecclesiastice discipline reuerentiam, nulli mortalium potestati, mundane siue spiri- tuali, Bubiecti habeamiui, sed usque adeo liberum sit, et plenarie absolutum monasterium sanctissimi Johannis apostoli et euangeliste, ut neque tributum, neque vectigal fisco regali soluat, donaria secnlaria debita banis, iuppanis vel reliquis potentiolis prorsus nesciat. Ut autem hoc affirraatiue stabiliatur, illud in audientia et in adentia prelibatorum astan- tium regaliter auctorizo, dominaliter corroboro, potentialiter confirmo, ut ita diffinitum, itaque determinatum habeatur, ne umquam alicuius presuntuosi temeritate vel sacrilego ausu profani cuiusuis corrumpatur, sed ut assignatum et descriptum est, eternaliter fixum teneatur. Volo etiam et affectuose concedo, ac concessiue affirmo, eadem regali auctoritate, ut tota insula Zuri sit propria et specialis pretaxati monasterii, cum uniuersis illic consis- tentibus, tam ex ipsa natura, quam manuali positura, cum terris arabilibus siue non, siluis, sahibus, puteis, fontibus, pascuis in valle aut montibus, pratis siccis aut virentilTns, et loci eius locis omnibus. Quin et cella, que in ea est tempore intermino, catholica fidelitate huic sublateralis obice sine ullo efficiatur. Quia vero non inceptor operis dignus
119
laude habetur, immo voti compos et efficax pro meritis glorificatur, omnia enim laus in fine canitur^ et ibi necessario deuote orantium cessabit oratio; ubi spes aufugit humane vite, si careat vitali Buffragio^ eadem regali auctoritate una cum Guoizone bano, meisque priroatibus concedo, faueo, annuo tibi Andree abbati, omnibus quoque beatissimi Johannitf monasterium iuxta patrum instituta regentibus. ^
- Rogoua curtem in condenscensione collis proxirai et imminentis Belgradine ciuitati positam ab aquilone, cum omnibus suis pertinentiis.
Eadem regali auctoritate dono, concedo, annuo huic sacratissimo sancti Johannis monasterio eas simul terras, cum hac eadem curte sibi contiguas ab aquilonis latere^ ab australi vero a loco arboris, que pagana dicitur, ad usque Blattam, et crucem in ea, et a termino Blatte ad usque puteum in Drazani, et a loco Drazani por transuersus occi- dentis ad usque Strasiuiza, et a Strasiuiza ortha linea per longum ad usque iterum pagane arboris locum..
Eadem regali auctoritate donO| concedo, annuo eidem monasterio terras in Dollani, a Chripino loco incipientes porrectasque ad usque Blattam, a via quoque publica et a fontana protensa, adusque iterum Blattam, eo ubi dno fontes sunt.
Eadem auctoritate regaliter dono, concedo, annuo eidem monVisterio eas terras, quas coluorunt, dum vixerunt, ad suum opus, isti videlicet : Neimiuir et Vitizo et Bis de Cucca et Jadareus in Chrastaniy in loco qui dicitur Suuiskhani.
Eadem regali auctoritate dono, concedo, annuo eidem monasterio eam terram que ad muros dicitur.
Eadem regali auctoritatO; dono, concedo^ annuo eidem monasterio eas terras que sunt in Seruica, incipientes a lacu, qui est ab oriente. ^
Eadem auctoritate regaliter dono, concedo, annuo eidem monastcrio eam terram que est in BassanOy iuxta maris litora, illic ubi est quedam vetus ecclesia.
Eadem regali auctoritate dono, concedo, annuo eidem monasterio eas terras in Sydraga, que, pro his terris donarunt fratres illi regi benedictioncmy valentem XX. solidos, incipiunt a terris episcopatus chroatensis usque ad Lenam.
Eadem regali auctoritate dono^ concedo^ annuo eidem monasterio eam terram^ que est in Sychoua, quam, Belscicho ad suum opus coluit dum vixit.
^ Eadem regali auctoritate dono, concedo, annuo eidem monasterio eam terram^ que est in Nabrese ab aquilone a via publica ad usque aliam viam publicam, sub ecclesia sancti Johannis in Sydraga, ab australi vero latere ad usque viam publicam, ac dc parte occidentis ad usque terraneum terminum.
Eadem regali auctoritate concedo eidem monasterio vineam ad Murazulum.
Eadem auctoritate regaliter dono, concedo, annuo eam terram, que est in Elzani.
Si qnis autem hec regalia beneficia collata et regalitcr auctorizata monasterio sancti Johannis apostoli et euangeliste pro animabus meorum parentum tam preteritorum, quam futurorum; mee quoque, nefario con >tu violarci aut minorarO; aut extrahere presum- pserity ira diuini furoris illi habundanter affluat, et sicut ille Judas proditor dispereat, insuper illorum sanctorum patrum maledictionem habeat, lege christiana carcat, regali typo (sic) Croatie subiaceat, centum videlicet auri pondera soluat ei; quicumque hoc in regno re- gnauerit. Ut autem sic autorizabile, ut dictum est teneatur, horum legitimo astancium te- stimonio, verissimaque aprobatione corroboratur. His omnibus presentibus, collaudantibus et hec omnia dona pleniter confirmantibus. Inprimis domino Mainardo, supradicto apo-
120
clirisario. Latireiitio archiepiscopo. ' Kaiiierio cbroatino epiBCopo, Theodosio pt FreBtantio episcopis, Guyzone baao, Bulesluo tepzone, Priuanego iupaoo de Lucha, Dragoalao priore, Jurainna iupano de Sydraga, Drago priore, Drago de Castriza, Dgbreioa priore, ot Petro filio eiuB, Gregorio Petrainna armati , Druse fili episcopi , Prest et fratre sno Madio, Mibaele et eius fratre Fetro, Daneico et eiiia fratre Fisa, capellano, eiusqoe filio Budiso , Johanne eunucbo, scbytonossa et fratre suo. Postiuppo Cbrubenna. Drasen poatiuppo de Blatta, Sabachio et eius fratre cum pluribus aliis.
Iz TukopUnog zboruika : Polichorion, u arkJTu zad. gob.
CXXXVI. 1059. mjeseca veljaSe. IT Belgradii.
Kresimir IV. kra}j hrvalski daruje samostanu sv. Ivana u Belgradu otok Zirje, s njekim se- lom u HoQOvu, podielujud mu tajedno temeljna prava.
f Anno ab incarnatione domini noatri Jbesu Christi millesiino L VIIII, indictione X (11), r«gnante Cresimiro rege Chroatorum et Dalmaliamm, mense februano, in ciui- tate Belgrado, Dragasiao priore, et Theodosio episcopo. Absolutiouis et libertatis kartula facta est moDasterio sancti Johannis euangeliste, nuper sito in eodem loco, preseiite Andrea abbate, eiusque fratribus, ipso rege iubenfe, hoc modo: Ego Cresimir rex, libi venerabili abbati Andree, tuisque fratribus, tuoque monasterio, quod mea iussione et so- latio, immo magis vestro labore inchoatur et perficitur, tribuo et concedo ita, ut premisso ecclesiastico iure, nuUi homini subiugemini, nisi deo summo, cui vestram militiam deuo- uistis, vesterque raonasterii sit absolutus ab omni fiscaJi tributo, excepto quod gratia karitatis in sollempnitatem eiusdem ecclesie episcopo loci ipsiua agDue unus et ampulia vini largiens tribuatur. Et his largitis, nec episcopo, nec priori, vobis illieite, auau teme- rarto liceat domiuari. Et nc hec nostre difiinitiouis paginula aolubilis per labentia tempora videatur, coram apocrisario sancte romane eccleeie venerabili abbate Mainardo, misso a Nicolao sanctissimo papa, robora(mus) perpetuo permanenda. Cui etiam iure perpetuo adbereat tradita a nobis insula, que vocatur Zuris, et curte in loco contiguo ciuitatia quod Rogoua dicitur cum omoibus possessionibus ipsius monaBterii coDstantissime con- firmamus. Si quis autem hanc luxtam (sic) nostram diiTmitionem tcmptauerit soluere, maiestatis iram incurrat superne, et nostris sit legibus reua, aurea componens pondera centum, et hec noetre difflDitionin cartula in sua firmitate permaDcat. Goyzo bano, testes, Boleslauo tepizo, teate, Piruanego iuppano de Luca, teste, episcopus Theodosius belgra- densia teste, Dragazlao prior, teste, Jurana iuppano de Sydraga teste, prior Drago, teate, Drago de Castriza teste, Goorgius vrataro, teste.
S vaua: Exemplum prJuilegii regis Cressimlri factum monasterio sancti Johaanis de Belgrado.
, koiEi, pecat manjba. U EsdarBlcom gub. arkivu. Faac. VI. Buvremeni prepis u
CXXXTII. Oko g. 1059.
imoslana sv. Ivana ev. u Belgradu, nabavlienih ea vrieme opata Andrye.
in loco. Fagnana.
dcm alta (terra) quam donauit eidem monasterio quidam Plato nomiae
rus cognomine, et hoc sub tempore Andree abbatis,
bidem.
121
Est et ibidem alla quam dedit eidem monasterio quidam Cacbinus, et boo Bub tempore abbatis A(ndree).
De alia in eodem loco.
Est et alia ibidem, quam PeiBa nomine, una cum buis fratribus dedit eidem mona- sterioy et hoc sub tempore abbatis A.
Poliehorion. U arkivn xadarskoga gubernija.
CXXXVIII. 1060. U BaM
Drago biskup, Majo priur i sav puk rabski podieljuju dosvolu opaiu FulkonUy da moJte sa- graditi na otoku Mabu samostan 8v. Benedikta, darujuci mu dvie crive sv. Petra i Oiprijana
i njeka osebita prava.
Ab incarnatione domini nostri Jesu Christi .millesimo sexagesimo, indictione terciadecima. ^ Imperii moderante habenas domino Comneno ^, Croatie Dalmatieque re- gnum ^r domino gubernaote Petro. Diuina creacente religione plurimi Christianorum re- linquentes seculum, soli deo vixerunt, alii variis tormentis sua macerantes corpora, spiri- tum exhalauerunt, ex quorum numero non sumus: licet tamen de dei timore compuncti corde delictorum nostrorum remiQisceotes reatum, nos omnes accole Arbane ciuitatis ardenti dilectione et nimio voto unanimiter in insula nostra exoptamiis fundare mona* sterium, portum videlicet salutis animarum nostrarum. Igitur in principio ego episcopus
I Drago^ cum omni nostro clero, et Maius^ prior cum omni populo predicte urbis, nobi-
libusy et ignobilibu8| fnaioribus minoribusque, communi consensuy ut in honorem doraiai noBtri Jesu Christi et vere perfecteque trinitatis, ac beate Marie genitriciB dei| semperque virginis, ac omnium sanctorumi in nostra insula monasterium construas, tibi Fulconi abbati, tuisque successoribus concedimus, stabilimus^ et perpetuo iure roboramus, unam ecdesiami que est hedificata in nomine beati Petri apostolorum principis, cum suis appendiciis, per huiusmodi finem: Primitus a capite macerie, a monte usque ad riuum, et descen- dendo per riuum usque ad mare, et per mare ad moleodinum, et ascendendo per montis verticem, et eundo per illum montis verticem usque in priora confinia, tibi Fulconi abba- ti et succesBoribus tuis perpetualiter impendimus. Aliam denique eccIeBiam sancti Cypri- ani vocabulo conditam, cum pertinenciis et appendiciis suis concedimuB per huiusmodi finem: a valle obscura usque in vallem de Trasina ^, alias tres partes mare circumdat',
j una cum marina, omnibusque scopulis ad istud promontorium subiacentibus, et valles que
sunt apud sanctum Cyprianum, et alie que sunt apud sanctum Petrum, hac conditione donamus: ut nullus sine vestre iussionis licentia eas piscari audeat, et quicunque cum vestra licentia piscaturus intrauerit, quartara partem piscium attribuat mopasterio sancti Petri. Nunc autem nos Drago prescriptus episopus, de voluntate totius nostri cleri, et Maius prior, et cunctus populus tibi Fulconi, tuisque successoribus itu vobis concedimus, ut ubicunque de his duobus venerandis loeis complaceat vobis domino cohoperante mona-
' U prepisQ Gozonic^evom i n Luciju ima millesimo sexagesimo secando, indictione qninta- decima. ^ Izak Komnen prestao je vladati jur g' 1059, nu mognce je da se to po£etkom g. 1060. u Rabu joite znalo nije, svakako je vjerojatnije da je ova Hstina pisana g. 1060. a ne g. 1062. ^ Gozinic i Lucio: regimen. ^ U rabskom regestru pogrieino. Maior. ^ U prepisih: Tnwinu. ^ Lucius inuadit, Farlati inundat.
122 -
sterium construatis vobis, vestrisqae successoribus, sicut sacra beatissimi Benedicti edocet
regula integre, illa veneranda loca, ut superius constituimus, cum prefatis ecciesiis et
omnibus inferioribus ac superioribus suis, et cum viis suis, ingrediendi et egrediendi^
habendiy possidendi, et omnem ordinem monasterialem ibi faciendi concedimus; nullam
namque reseruationem cuilibet parentum vel heredum aliquorum nostrorum facimus inde,
aut quamlibet portionem requirendi. Sed eo modo constituimus et stabiliendo firmamus,
ut si aliquo tempore vel nos vel aliquis nostrorum parentum seu extraneus^ vobis aut
posteris vestris molestiam intulerit, volens inde aliquid vi auferrci vel minuerey et non
erimus vobis ab omnibus deffensores et adiutoreS| centum libras auri componamus in
monasterio : Et hoc priuilegium et constitutio firma permaneat. £t si aliqua proterua
causa, infra hanc nostram constitutionem adversus vos orta fuerit, iubemus ut coram
episcopo et priore seu omni populo, proclamationem, semel faciatis; et si secunda vice
nullam vobis emendationem inde fecerimuS| licentiam liberam habetote discedendi a nobis,
et eundi ad regem, et sicut rex', docuerit, ibi emendet. Hoc priuilegium tibi Fulconi
et tuis successoribus taliter scribere iubemus. Actum in urbe Arbensi. Item supra
dicta hereditas sancti Cypriani sit communis cum sancto Petro affirmamus; non a me
solo episcopo, vel a meis ^, parentibus, sed primo ab ipsa ecclesia, et fratribus, et omni
clero, omnique populo obtulimus deo omnipotenti. Ego Drago immeritus omnium epis-
copus, cum omnibus nostris clericis confirmamus, et constituimuS| ut ^, quicumquo homo
seu de nostra urbe, vel alienus, ^ aduersus hanc nostram constitutionem litigare tempta-
uerit, anathematis vinculo perpetuo religetur, et omnipotentis dei, omniumque prophetarum,
et duodecim apostolorura, ac CCCXVIII sanctorum patrum ^ incurrat malodictionemi et cum
Juda proditore mancipetur;^ in inferno, et illam terribilem ac horribilem vocem niereatur
audire^ quam Christus est dicturusiniquis: Ite maledicti. Et qui defensor et adiutor
extiterit, suauissimamillam vocem mereatur audire cum iustis: Venite benedicti.
Ego Drago ^ episcopua signum f feci. Ego Maius prior signum f feci.
Ego Joannes archidiaconus signum f feci. Ego Martinus signum f feci.
Ego diaconuB Georgius signum f feci Ego Maius signum f feci.
Ego Barba presbyter signum f feci. Ego Constantinus signura f feci.
Ego Joannes archipresbyter siguum f ftci. Ego Maius Gattus signum f feci.
Ego Lampredius prior signum f feci. Ego Marinus signum f feci
Od ove listine sacuvana su dva stara prepisa, oba u gradu Rabu. Jedan, koji je po svoj prilici Btaryi i bolji, nalazi se u rukopisnih registrih kaptola crkve rabske, a drugi prepisan po Petru Gozinicu, kancelaru rabskom, £uva se u sbirci velezasluinoga gosp. Ivana Gurata rabljanina, koj mi oba prepisa priobci. Lucio i Farlati priob<^ise takodjer ovu listinu, oba pod g. 1062 ali velikimi pogrieSkami, izpustiv mnoge rie^i. ^
CXXXIX. Oko g. 1060.
Srmo sin Prestancijev priur grada Splieta daruje samostanu sv, S^jepana kod Splieta crkvu
sv. Marije u Blatu sa svimi pristojaliSci, In nomine domini nostri Jesu Christi. Ego Zirmus nunc prior spalatensis, filius Prestancii bonu memorie, olim item spalatensis prioris. Ex quo dominus noster me cle- menti sua paternaque visitatione dignatus est, adversa valetudine variisque corporis
^ U rabskom regestru »lez. kod Farlata: lis. ^ Prepis Gozinicfev: vel mei parentibus. ^ Pre- pia Goznicev : et. ^ Prep. G. alterius. ^ U rukopisu G. pogrieSoo trecentum quadraginta quatuor s. patram. ® Prepis Goz. i Lucio : mancipatus. ^ Ruk. Goz. Dragus.
123
incommodis yexari cepiy et cum sapremum vitae diem mihiimminere baud dubius existimem, iussi accersiri filium meum domiuum Dabrium abbatem sancti Stefani, qui cum venisset cum Buis Monachis ut me inuiseret, quinimo ut mihi eonsilia animae profutura sugereret, omnes pariter admonere me hortarique caeperunt, ut monachale habitum induerem, -et in eorum farailia nomen profiteri eorumque frater esse vellem. His hortationibus permotus, sacrum illum habitum sumpsi, quem antea ob mea delicta suscipere abnueram^ et sum- mopere gavisus sum me adscriptum fuisse catalogo seruorum et fratrum sancti Stephani^ apud quem ut corpus meum humaretur, etiam atque etiam oraui. Porro dono tradoque huic nostro filio et abbati ecclesiam sanctae Mariae de Palude, quam a parente meo accepi^ ea prorsus ratione ac formuU; qua mihi tradita fuit^ non iure haereditaMs a consangui- neis in posteros deuoluenda, sed iure possesionis translate in seruos dei atque in supra- dictum coenobiura sancti Stephani.
His actis interfuerunt infrascripti testes. D. loannes Antairaa. D. Petrus Corvus. D Benedictus Calmon. Ego vero Theodorus presbyter scripsi et testis adfui.
Farlati IllTr. Sa<5r. T. III. str. 148. preyede ova listinu iz talijanskoga prevoda na la- tinski. Za izvornik nezna se.
CXL. Oko g. 1061.
Aleksandro IL papa priobdi^e kraHju hrvatskomu % smm biakupom njegove kra^evine, potvrdu svoga predSastnika pape Nikole IL glede onih gakliudakah, Sto ih nadini crkven sbor splietski,
u prisutnosti papinskog poslanika biskttpa Mqfnarda,
(Fragmentam).
Episcopis et regi Dalmatiarum de auctoritate Mainardi episcopi et Joannis archiepiscopi.
Notificamus omnia capituUy que per confratres nostros venerabilem Mainardum scilicet coUateralem episcopum nostrum, et Joannem archipresulem nostrum in Spaleto^ aliisque ciuitatibus sunt statuta : eadem in romana synodo soriatim referente a beate me- morie predecessore nostro Nicolao, apostolica auctoriiate, et sub anathematis interpositione roborata,
Joannes Carnotensis. Collectio Canonum. c. 139.
OXLI. Oko g. 106L
Aleksandro 11. papa piSe kralju hrvatskomu i Uskupom d(Um<Uinskim o zahrani Senitbe
svedenikah,
Episcopis et regi Dalmatiarum.
Si quis amodo episcopus, presbyter, diaconus, feminam acceperit vel acceptam retinuerit, proprio gradu decidat, usque ad satisfactionem, nec in choro psallentium raaDeat, nec aliquam portionem de rebus ecclesiasticis habeat. etc.
Mansi. Collectio Conciliorum. T. XIX. p. 977.
124
CXLII. 1064. IT Troglru.
Gradjani iro^irshi doevo^t^u, na molbu svoga biskupa loana, da se u Trogiru sagradi samostart
kaludjericah sv. Bujma,
In Domine domiDi nostri saluatoris regis eterni, anno domini incarnat. MLXIV. ind. 11. regoante domino nostro, ac piissimo augusto Constantino Duce et magno impe- ratore, ciuitatis vero traguriensis regente cathedram Joanne venerabili episcopo rethorico, una cum domno Dabrana inclito priorC; et cum fratre suo Andrea, omnibusque nobilibua Sub illorum namque temporibus hoc precepimus priuilegium conscribi nos omneSy videlicet Staligato, Georgius, TriduIIo^ Dabro, Sepelato, CaiafatO; nec non Vitaza; 'et hoc spontanea nostra voluntate, de hoc, quod ipse iam dictus episcopus nos per plurimum rogauerat, ut ecclesiam, que nostra erat, scilicet domus beati Domnii; ubi porta dominica vocatur, ibi monasterium ancillarum domini * concederemus construere. Nos vero consulti omnes, et quia noster rector ac protector permanserat, magisque pro remedio nostrarum animarum illum audiuimus ; ibidetnque domino annuente monasterium esere affirmauimus ; ubi et abbatissa non post longum temporis spatium, nominc Eufemia, introducta fuit, ceteris cum sororibus. Post hec domine abbatisse similiter terras et vineas iudicauijnus, sueque potestati commisimus, insuper et litus iuxta eaudem ecclesiam ad obsequium sui ibidem concessimus, sed in tali pacto, et in tali tenore, ut iam dicta ecclesia, qua nos mo- nasterium fieri concessimus, alium dominum preter nos non haberet, etiam unus ut ibi aduocatus mitteretur ex nobis, ad regendum et gubernandum necessaria. Quod et affir- matum fuit, ante notitiam prefati Johannis episcopi, et Dabrane eiusdem urbis prioris, ac Mirce Bogoboyse, ac Andree, nec non nobilium et ignobilium tragurini castri, qui huius rei testes fuerunt. Unde si quis hanc npstram difinitionem disrumpere temptauerit, trinum et unum dominum habeat iratum, et CCCXVIII. sanctorum patrum consequatur raale- dictionem, deglutiat eura terra, sicut Dathan et Abiron, veniatque super eum lepra Namaaa Syri, et cum Juda proditore denodetur in infernuro.
Iz izvora ^uvaga u monastiru duvnah. sv. Nikole u Trogiru. Iv. Lucio de regno Dalm et Croat. Lib. IL Cap. XVI. Memorie di Trau. p. 13.
CXLIII. 1065. U Zadru.
Teuzo poslauik papinskiy dosudjuje ^amostanu sv, Krsevanu u Zadru, kapelu svetoga Ivana na
otoku Tilagu.
f In nomine dei eterni, future recordarionis memorie litteris notificare satagimus, ut^posteris pateat, ut si quis a veritatis tramite exorbitare voluerit, ipsa littera eundem arguat. Notum sit omnibus, quod Petrus venerabllis abbas monasterii sancti Chrisogoni, astans ante conspectum domni Teuzonis, apostolice sedis apocrisarii^ missi a domino Alexandro romano pontifice, conquestus est de quadam cella in honore sancti Johannis fundata ac posita in insula, que dicitur Tilagus, quam Qorbina * optulit eccle^sie sancti 'Chrisogoni, nunc autem instigante diabolo, vult eam subtrahere cenobio sancti Chrifeogoni,
ad quod prius deuota mente, sua sponte contulerat. Tunc apocrisarius romane sedis intero-
« — — >
- Drugi prepis: Grubina.
125
gaalt clericos et boni testimonii laicoS; si res ita se haberet, qaemadmoddm abbas rettulit. Cancti vero, qui aderant, vera assertione perhibenf, abbatem verum dixisse et secundum donationem Gorbine, sanctus Chrisogonus omni cum iusticia debet haberC; et in perpetuum possidere. Unde quia dominus apocriaarius per ministros dei, sciiicet sacerdotes et clericos, et per veridicos laicos cognouit faoc fore ut verum, protinus per virgam, quam in manu saa tenebat, inuestiuit prefatum abbatem de ipsa ecclesiay ac de omnibus rebus ad eam pertinentibas, tali vero modo, quod absit, et auertat deus, si quis ex prefato monasterio ecdesiam illam abstrahere voluerit; maledictionem dei et sancti Petri apostolorum prin- cipis et nostram habeat, et cum Juda traditore domini nostri Jhesu Christi dampnetur, et cum diabolo et sociis eius in inferno concremetur. Hoc actum est ia presentia apsarensis episcopi, a Spaliitinis et a cuncto concilio, archiepiscopus electus, et Rainerii nonensia episcopi, ac Greorgii veclensis, et Andree quondam episcopi^ ac multorum bonorum liomi- num, tempore Nicole prioris et stratigo ciuitatis Jadere, et indictione tercia.
Matica na ko2i. U gubern. zadarskom arkiYU. Cass. XVIII. br. 457.
CXLIV. 1066,
Cika Dujmavaj udova ubitoga Andrije i necakinja priura Maja, odvaBi se eajedno sa siarijom
Merju Domnanom postati haludjericom,
Anno incarnacionis domini nostri Jhesu Christi milesimo sexagesimo VI. Cresi- rairo rege regnante Croatie, et Stephano Jadere presulante, ac Drago ibidem priorante. Ego Cicca, filia Doimi et Vekenege, neptis Madii prioris, uxor Andree, filii Pape, post interfectionem mariti, cum duabus reroanens filiabus in viduitate, videlicet Domnanna et Vekenega, cepi corde perpendere, ! qualiter istius caduce vite non perderem hereditatem, et futuram non ammitterem perpetuitatem; sicque michi salubrius estimans consilium, ut ego cum maiori filia, scilicet Domnanna, deo dicarer monacha, minorem vero Veke- negam maritali subdereni iugo. Huius vero consilii fratrem germanum et consanguineos, quos habebam, propinquos feci michi conscios,' Stephanum episcopum et Drago priorem; et Crinam, tocius mei actus cooperatores, ac prouidos ordinatores, et que dictanda sunt adiutores. At postquam eis utilis est visa mea tractatio, ipsi communi cum conciuibus habito consilio, ac Petrum sanctissimum abbatem sancti Chrisogoni, cum omnibus mo- nachis huic inDectentes^ meditationi, donauerunt roichi ecclesiolam^ sancte Marie minoris ante portam Bellate; ut ibi monasterium — — (dalje manjka cieli list).
Dva prepisa, stariji i noviji ^avaju se u arkivu kaludjericab zadarskih sv. Msrije.
CXLV. 1066. U Toklnjl.
Kresimir IV, kralj hrvatski daruje novosagradjenomu samostanu sv, Marije u Zadru krdljevsko
imanje ToMnju,
Anno dominice incarnatlonis millesiroo sexagesimo, (sexto) ^, Ego Cressimir rex Chroacie et Dalmacie, ob remedium anime mee et precessorum meorum monasterio san-
' U dmgom prepisa dodano : ad salatem anime mee. ^ U dr. prepisa sliedi : et. ^ consentieates. ^ £t domum virginum. ^ U jednom prepisu stoji g. millesimo septaagesimo secundo, u druga dva kasnija prepisa imada g. millesimo sexagesimo sexto, sto je i vjerojatnije, jer kako prvainja listina Bviedodi, postade i &ka iste godine kaludjericom.
126
cte Marie monialiuniy qaod nouiter factura est Jadere, rogatu sororis mee Cicche, dono terram in Tochenia; que regalis esse dinoscitur, vel regalium seruorum^ vergentem per conuallem ab oriente in occidentem; que mari determinatur, in aquilonem yero usque ad Buper eminentem montem, ad meridianani autem plagam trahentem, quam auus meus C dedit cognato suo Madio, et filio eius Dabrone, coram his testibus: Dabro priore, filio Bolize, Nikiforo et fratre eius Madio, Madio filio Zelle, Dobrodrago ^, scitonosa, Descini ubrusar ^, Budilo ^, capellanus, Desa iaderensis clericus. Si quis autem contumax nostre donacioni in posterum contraire voluerit, bannum persoluat regalem, nostra donacio semper firma permaneat. Hoc actum est in Tochinia, et firmatum est Jadere coram Stephano eiusdem ciuitatis episcopo, et Drago priore, Soga iudi.ce, Zella et Doda et aliis quam pluribus.
U arkivu zadarskih kaludjericah sv. Marije, ima ^etiri prepisa.
CXL\1. 1066. 25. prosinea U gibeniku.
Kresimir IV, kralj hrvatski, ugimlje pod svoju zasiitu novosogradjeni samostan kaludjericah
8v, Marije u Zadru.
Anno incarnacionis domini nostri Jhesu Christi millesimo LXVI. Dul^yzi Constanti- nopoleos imperante, Cresimir rex Chroatie et Dalmatie, filius Stephani regis, concessione Laurencii spalatensis archiepiscopi; omniumoue nostri regni episcoporum, et laudatione no- stri ducis Stephani, ceterorumque Chroatie ^, comitum, do regiam libertatem monasterio sancte Marie iadrensis, quod soror mea Cicca fabricauit; sic quidem, ut si aliquis pro- teruus in aliquo predicto monasterio contraire voluerit, vel vi •, aliquid abstulerit ecclesie, quadruplum restituat, et sua omnia regali iuri subiaceant. Hocque> ab archiepiscopo et ab omnibus episcopis confirmatum canonice, ac ab uniuerso cetu collaudatum est.
L(aurentiu6) archiepiscopus laud. Stephanus episcopus Jadere laud. Rainerus episcopus Chroatie laud. Johannes traguriensis episcopus laud. Dabro belgradensis epis- copus laud. Drago arbensis episcopus laud. Petrus absarensis episcopus laud. In die natalis domini in Sibiniquo, coram omnibus, predicte abbatisse Ciche hec scripta data sunt.
Tri prepisa u arkivu zadarskih kaludjericah sv. Marije.
CXLVII. 1062—1067. 18. oiujka. U Rimu.
Aleksander II papa, podieljuje Petru nadbiskupu dukljanskomu i barskomu, nadbiskupski plc^d i stavlja pod njegovu vlast njeke juJtno-dalmatinske biskupije, zoQedno sa srbskom i bosanskom,
Alexander seruus seruorum dei, Petro venerabili archiepiscopo diocliensis atque antibarensis ecclesie, salutem perpetuam in domino.
Si pastores ouium sole geluque pro gregis sui custodia diu ac nocte intenti sunt, et ut, ne qua ex eis aut errando pereat, aut ferinis laniata morsibus deficiat, ocu- lis semper vigilantibus circumspectant, quanto sudore, quantaque cura debemus esse per-
^ Cresimiru^. ^ U drugom prepisu Dobro draga. ' U drugom prepisu zarisar. ^ U starijem prepisu Budizo. ^ U novijih prepisih. Dalmatie. ^ Ut ei.
127
vigiles nosy qai pastorea anfinarum esse dicimus. Attendentes igitur, ut susceptnm officium exbibere erga custodiam dominicaram ouiara non cessemus, ne in dio diuini examinis pro desidia nostra ante summum pastorem ncgligentiae nos reatus excruciet, unde modo honoris reuerentia inter ceteros sublimiores iudicamur. Igitur, dilcctissime fratcr, petiti- onibus tuis iustis annuentes^ apostolica auctorltate decernimus, ut per huius priuilegii nostri paginam, sic sanctissimam dlocliensem ecclesiam cum omnibus suis pertinentiis, antibarensem ecclesiam cum omnibus suis pertinentiis; ecaterensem ecclesiam cum oronibus suis pertinentiis; palachicnsem ecclesiam cum omnibus suis pertinentiis, suatinensem eccle- siam cum omnibus suis pertinentiis, diuastinensem ecclesiam cum omnibus suis pertinentiis, polatinensem ecclesiam cum omnibus suis pertinentiis, serbiensem- ecclesiam cum omnibus suis pertinentiis, bosoniensem ecclesiam cum omnibus suis pertinentiis, tribuniensem ec- desiam cum omnibus suis pertinentiis. monasteria quoque tam Latinorum quam Orae- corum siue Sclauorum cures; ut scias, et haec omnia unam ecclesiam esse, teque omnibus praedictis locis episcopali regiraine praeesse. Pallium autem fraternitati tuae ex more ad missalia solemnia celebranda, sicut antecessoribus tuis concessum est| concessimus : vide- iicet in natali doraini, epiphania, caena domini, pascha, ascensione, pentecoste, sic natali sancti Joannis baptistae, apostolorum Petri et Pauli, et quatuor festiuitatibus sanctae Mariae, scilicet natiuitate, annuntiatione, purificatione, assumptione, et duobns festis sancti Angeli, sic pro natalitiis quoque duodecim apostolorum, natali sancti Georgii et sanctorum Sergii et Bacchi, et festiuitate oinnium sanctorum, atque natali tuO; et quoties ordinationem vel consecrationem ecclesiarum celebramus. Hortarour itaque charitatem tuam, ut mores vitae tuae tanto honori conueniant, quatenus auctore deo, exemplis verbisque possis esse con- spicuus. Vita igitur tua filiis tuis sit regula, ut, si qua fortitudo in illis deprehenditur, in ea dirigatur. Cor ergo tuum, neque prospera; quae corporaliter hic blandiuntur, extoUant, neque aduersa deficianty sed quid^uid illud fuerit, virtutis paritate deuincat. NuIIum apud te locum ira^ odium, nullum furor indiscretus inueniat. Sacrae benedictionis, iustique iudicii opuB nulla venalitatis interuentio commaculet. Sit in te et boni pastoris dulcedo, sit et iudicis seuera distriQtio, unum scilicet, quod innocenter viuentes foueat, aliud quod inquietos
a prauitate conpescat. Misericordem te, prout patiatur, pauperibus exhibe, opressis
defensio tua subueniat^ opprimentibusque modesta ratio contradicat. Nullius faciem contra iustitiam accipias. NuUum quaerentem iura despicias; custodia in te aequitatis excellat, ut nec diues potentia sua aliquid apud vos extra viam suadeat rationis audere, nec pauperum de se sua faciat humilitas desperare, quatenus, deo miserante^ talis possis existere^ qualem sacra lectio praecepit, dicens : oportet episcopum irreprehensibilem esse. Sed his omnibus uti salubriter poteris, si charitatem magistram habueris, quam qui secutus fuerit, a recto ali* quando tramite non recedit. Ecce, frater charissimey inter multa aliay ista sunt sacerdotii, ista Bunt pallii ornamenta, quae si studiose obserukueris; quod foris accepisse ostenderis, intus babebis. Crux etiam ante te, sicut ante praedecessores tuos, per Dalmatiam et Slauoniam ubique geratur. Archiepiscopatura quoque ecclesiae tuae iuxta formam sanc* torum praedecessorura tuorum, a quorum auctoritate non debes aberrare, concedimus et confirmamus. Sancta trinitas gratia suae protectionis fraternitatem tuam circumdet, atque in timoris sui vos viara dirigat, ut post huius vitae araaritudinem; ad aeternam possis dulcedinera peruenire. Bene valete.
Sliedi pedat: Circulus quadrifidus in forma crucis cum nomine Alexandri II. circurairca huiusraodi habens mscriptionera : EXALTAUIT ME DEUS IN VIRTUTE BRACHII SUI.
128
Zatiem: Pontificatus domini Alexandri papae II. incTictione XII Datnm Romae XV. kalendas aprilis. Manus Petri cancellarii vice domini Annonis, coloniensis archiepiscopi anno sexto. (XI).'
Illyr. Sacrum. T. VII. str. 17. Jaffe. Regesta Pontif. Rom. ad A. 1067.
CXLVIII. 1067.
Fetar opat samostana $v. KrSevana u Zadru popisuje sva genHjiSta pripadajuca istomu samo^
stanu, priob6uju6i i darovnicu kralja hrvatshog Kresimira IV,
f Anno quoqne dominice incarnacioois millesimo LX septimo, indictione quinta, epacta III. concurrente septima. Regnante domno^Constantino Duca magno imperatore, prioratum Jadere vero presidente domno Leo imperiali protospathario et totius Dalmacie Catapano. £go quidem Petrus, sancti Chrisogoni abbas immeritus, cerno, quod in his temporibus^ in quibus iam deuenerunt fines seculorum, nonnulla subtrahuntur de posses- sionibus sanctoruu per ingluuias hominum mundanorum , ac deum non verencinm , callida machinamenta, et dolosa se amancium plurima argumenta. Unde cyrograpbum hoc ad posteritatis memoriam esse studui, cum consilio ac voluntate et testificatione prephate urbis nobilium, quorum nomina subtus ascripta reperientur. De possessionibus, hoc est terris, vineis^ oliuetis, pascuis ac piscacionibus prenominati cenobii, videlicet beati Chrisogoni Christi martyris, vel in quibus locis hec omnia habeantur, que tempore mei regiminis in obsequio fratrum in eadem ecclesia deo seruientium e^se cognoui; ne alicui de subscriptis rebus minuendi facultas in posternro tribuatur. In primis namque scribere curamus territorium, in quo uinee et oliue noetri monasterii esse plantate noscuntur, in loco qui Yculus nominatur et his terminis termin^tur: Est in eodem loco vallis infra duos humiles sed petrosos colles porrecta in oriente, que Rabiosa dicitur, et est primus terminus huius dicti territorii a capite ipsius vailis in orientC; ubi eciam pusillus ulmus stare cernitur, usque ad limitem qui ultra putheum eiusdem loci in occidentali parte habetur et alius per transuersum a mare usque viam antiquam; que est contra Sablata, in qba eciam hac de causa sita est antiquitus petrina paruula columnella, que erat ab intfidiatoribiis de suo occidentale loco priore remota in oriente quasi passos ducentos, quam nos cum consensu Chroatorum regis^ nomine Cresimiro, suorumque nobilium resti- tuimus in loco pristino. Hanc ipsam denique terram his paulo snpradictis terminis termi- natam, sine infestacione quorumlibet horainum seruis dei perpetuo possidendam, hoc modo antiquitus in nostro iam dicto monasterio fertur fuisse datam, quod quidam enim Chroatorum rex veniens ad oracionem in ecclesiam prephatam, pro sue remedio anime optulit eam, quod factum, pronepus eiui Cresimir dictus, iam rex nostris quoque stabiliutt diebus; inde nobis tradens libelium continentem ita: Ego Cresimir, qui alio nomine vocitor PetruS; Chroatorum rex Dalmatinorumque, notifico omnibus, quod iustum est visum michi, ut statuta parentum meorum antiquorum non cassarentur^ maxime ea, que ad salutem eorum pertiuent animarum. Comperimus namque in gestis proaui nostri
- Zalcljucalc imao bi po Jaffen glasiti ovalLo: Datum Romae XV. knl, aprilis^ per manum
Petri cancellarii vice domini Annonis Colon. archiepiscopi anno sexto, pontificatus domini Aiexandri pi^ae II. Indict. XII. Nu ova indikcija neoada u vrieme papinstva Aleksandrova, nego se ima staviti ind. V. Ako se pako uzme obzir na lesiu godinu nadbiskupovanja Annonova, i na druga popinstva Aleksandrova onda bi ova listina pisana bila g. 1062. ind. XV. kamo ju je i Baronio uvrstio.
189
Cresiniijri maioris, quod pro remedio aaiiDe sae tradidiaset in monaaterio sancti Chrisogoni territorium aliquod in fundo, qui dicitur YcuIub, a quercu qui stat Bupra vallem rabioBam usque ad Stafiluro, qui hac de cauaa situB OBt in triuio quod est contra Sablata, perpetuo poBBidendum. Quod tutum poBseBBoribus Buis mansit iempore ipsiuB et filii eius DirsiBlaii et eorum potentibus banis Pribyne et Godemiro, et temporibuB SuataBlao, et fratrum eius CreBimir et Goyslao^ et filii eius Stephani, patris mei, fauentibus nobilibus banisy qui eorum fuere temporibus, hi sunt: Ouarda, BoBethech, et Stephanus Prasca. Unde dob sanccimus eorum sanccioneB a nobis roboratas perpetuo permanere. Si quis autem post obitum nostrum ista yiolare temptauerit, sumpmi incurr»! iudicis iram, et in orrendi examinis die aioistrum poBsidens locum audiat que sinistriB merentur. Actura est hoc in nonense ciuitate his coram testibus, Bolealauo tepze, testiB. Adamizo nouenBis iupanus testis. Vakyzo iupanus de Luca testis, Volesa dad, testisi BydjZ; postelnic testis, Johannes regis capellanusy testis, Zouiz, volar, testis, Dragona scutobaiulus testiSy Dadouit vinotoc, Grubona decanus testes. Et ego Adam monachus, Chroacie electus episoopusy iussu domini regis /nanu mea scripsi. — Est et aliud territorium Bancti Chrisogoni in insula, in loco qui antiquo nomine Flaueyco dicitur, quod nunc alio nomine Postimana nominatur, In quo loco edificata est ecclesia ad honorem beati MicbaeliB archangeli, que noscitur cella esse nostri cenobii; ubi eciam similiter ut in alio predicto territorio vinee plurime et oliue plantate in obaequio fratrum habentur, quam videlicet cellam; cum adiacentibus sibi territoriis, domnus Maius de Columna, iaderensis prior, cum suis nobilibus nostro eontulit monasterio, in opus fratrum ibidem Christo famulancium; quod factum utique inconuulsum mansit teropore ipsius et eius nep tis; equidem nomine dicti domni Magii, iaderensis similiter prioriS; ac tempore filii huius secnndi Magii, domni Gregorii imperialis proto- spatharii et D>tlmacie stratigi; seu Jadere prioris, qui tempore sui prioratus veniens cum Buis nobilibus, his terminis terminauit predictum territorium, videlicet a mare usque ad moncium sumraitates et a capite vallis, que in oriente post ecclesiam cernitur esse; in quo et factum fossatum habetur, qui contra ipsoB montes mitti videtur, usque maceriam, que ultra dcsertum oppidum est in parte occidentale, quo eciam tunc ob sui facti me- moriam pusillum pro signo aceruum statuit lapidum, quatinus iam serui dei morantes ibidem roolestiam quippe nunquam aliquam sustinerent.
IzYor na koii u gaber. arkivu u Zadru. Oap. XXIII. br. 573.
CXLIX. Oko g. 1067. U ZadriL
Stjepan I. biskup zctdarshi opist0e kako je selo PosHmana pripalo samostanu svetoga KrSevana
u Zadru.
Territoriuro sancti Crisogoni, in insula, in loco^ qui antiquo nomine Flaneico dicitur, nunc vero Postimana nominatur, in quo loco Prestancius episcopus una cum Maio fratre suo priore edificauerat ecclesiam ad honorem beati archangeli Michahelis et quibus voluerunt dotauerunt beneficiis. Traso denique, qui illis diebus huic nostro cenobio preerat abbas prospiciens hanc sibi suisqiie fratribus satis esse congruum et ad suam utilitatem nimis proficuum vocauit ad se dictos fratres et petiuit illum disponens eis necessitatem suorum fratrum ac domus dei. Cuius voluntatem ac petitionem consecuti sunt dicti presul et fratres eiuS; obtuleruntque in obsequio abbatis et fratrum t^^m ecclesiam
9
13Q
quam hedificanerant; qnaraque adiacentia territoria, et ut perpetuo beati martiris cella fierety tradentes eara legaliter corara nonnullis iaderensiura stabiliunt et confirmant. Quod fiictum utique inconuulsum mansit temporibns ipsorum. Sed post obitum illorum quidam temptabant subtrahere aliquid de donatis iam eccleeie dei territoriis, qua de causa veniens ad insulara filius dicti prioris Gregorius, sirailiter iadrensis prior et imperialiB patricius, ac tociufl Dalmacie stratigO; ad insulam cum suis consobrinis fiiii dicti episcopi, quatinus quis iaip nunquara posset in aliquo seruos dei molestare; predicta territoria sicut a suis patribus sacro cenobio donata fuerant, clarius propalauerunt, confirmarunt et his ter- minis terminarunt: a mari videiicet usque ad raoucium suramitates, .et a fundo vallis que in orientem post prephatara ecclcsiam esse^cernitur^ in quo fossatn, habetur, qui contra ipsos montes mitti videtur usque ad maceriamy que ultra desertura opidura in parte occidentali similiter babetur, quo eciara tunc ob l^ui facti raemoriam lapidum pro signo pusillum statuunt •Aceruum. Et hec quippe nomina sunt eorum qui huius rei cum eo tunc adintoreSy cooperatores et testes aiFuerunt, quorum iossu et voluntate et hoc cyrographum scilicct scribere fecimus. In primis scilicet Prestancius tribunus, Dabro tribunus, Mprtinus tribunus, Cerneca tribunus, Andreas tribnnus^ qui postea prior efi^f^ctus est, Dabro tri- bnnns, Sergius tribunus, Georgius tribunus, Maius tribunuS; Ursana tribunus, Petrus tribunuB, Pancella tnbunus et alii plurimi. Ego Stephanus iaderensis episcopns horum et aliorum nobilium plurimorum consilio, et voluntate, et testificatione^ curis prepeditus nonnulisy cyrographum hoc rustico serraone conscripsi.
S vana : De Posturaana ubi erat raonasterium sancte Neuiane — zatim novijim pismon) : Territorium sancti Chrysogoni in insula Postimane olim Flauisco^ seu in villa Neuiana.
Arkiv zadarski. Caps. I. Masso H. br. 7. Istodobni prepis u zemalj. arkiva u Zagreba Acta ant. Doc. IV.
CL. 1068.
Petar Semwitov sa sinovi Krinovimi daruje samostanu zadarskih kaludjerkah sv. Marije crkvu
sv, Petra i Favla u Obrovcu, sa svojimi eemljisti i pristojalisdi,
Ego Petrus, Seraiuiti filius, una cum filiis Crine et oranes mei propinqui, donamus pro animabus nostrorum parentura et pro salute nostra et nostrorura successorum, cenobio sancte Marie, ecclesiam que est in Brauizo, dedicata in honore sanctorum apostolorum Petri et Pauli, et cum omni territorio nostro, incipiente a territorio sancti Cbrisogoni ex utraque parte descendentem usque ad riuura, et ex alia parte riui ascendentera usque ad siluam iuxta territorium sancti Nikolai, excepto quasdara terrulas, que est ' in medio sancti" Crisogoni, ut habeant et possideunt in perpetuura. Si quis hoc nostrum factum fra-ogerc' presumpserit^ maledictionem dei incurrat et secundum mos terre satisfaciat. Actum est hoc coram horum nobilium presenti^, videlicet: Dabrane, iadertini episcopi, et Drago priorie, atque Madii iudicis, nec non Slauici iupani, et Zidimiri iupani, et aiioruai nobilium. £t egp presbyter Martinus, capellanus, interfui, scripsi et testis sura.
U arkivu kaludjericah sv. Marije u Zadru. Dva prepisa.
' Drugi prepis : suni.
t31
€LI. Oko g. 1068.
^
Petar opat samosiana sv, Krsevana u Zadru^ predoQC Moqu sinu Barbe na njeko vrieme zendju u polju Lukoranu, §io ju bijase samostanu darovao Dabro, sin Nikiforov.
f In nomine dei eterni. Fature recordacionis litteris notificare sataginniS; ut posteris pateant, ut si quis a veritatc exorbitare volucrit, ipsas litteras (sic) eundem arguat. Ego denique P. sancti Ghrisogoni abb^s breuis litteris facio de quodara terras in campo Laucarani; ab ecclesia sancti Laurencii quasi passos sexaginta, in parte occidentali; quem Dabro filio Nichifori pro remedio anime sue in domo sancti Laurentii offerens, postea vero obiens^ Maius filio Barbe abstraere non metuit, sed abstracta aliquantulum, vineas ibidem sibi composuit. Pro qua re ego quadam die in episcopatu iadertine sedis conueni, presente domino Stephano eiusdem cathedra residentCy et Candido prior, et Maius iudex et aliis plures nobilibus, quos longum esset enarare. Ibique plurima sunt memorata; et quod iniuste a domo dei fuerat abstractum, iuste reddere est iudicatum^ ut terras et vineas sit in perpetuum in ecclesia sancti Laurencii et nobis- nostrisque successoribus possidendum. Hoc actum est coram supramemorati testes. Sed tandem diuina clemencia inspirante, atque misericordia commotus, placuit michi raeisque confratribus ut ipsas vi- neas ad ipso Maio in vita sua sine aliquo censo retinere concedimus, post abscessum vero eius si quis ex suo genere eam reiinere voluerit; reddat quarta in domo sancti Laurentii. Et hoc actumest presentibus istis testibus: Imprimis Fusco Branza, Dominic Mehine, Dabro Snathola. Andreas filio diaconi Martini, et Dabrana filio Petri Lipe.
Listioa ova pisana na malenoj pergaroeni pismeni Xf. vieka, 6uva se u zagreba^koj zemalj. pismohrani medju najstarijimi listinami Doc. V.
CLII. 1069. IT Ninu.
Kresimir IV. kralj hrvatski daruje samostanu sv, KrSevaHa u Zadru oiok Mauni.
f Quoniam diuinitatis cximia celsitudo summos ac minimos non roodo pro meritis verum etiam dispensatione profunda terrenos largitur honores et modo inuestigabili eleuat subliraandos, et sublimium superborum colla pessundet| ut ineffabilis iudicis ineffabile quo- que iudicium perseueret, et omnipotentis discrecio ex inexausto procedens fonte terrena dispenset iroperia. Ideo ego Cresimirus, diuina gratia largiente Chroacie atque Dalmacie iura gubernanS; acque aui mei beate meiuorie Cresimir, regis, patrisque .mei regis Ste- phani in elisio canipo feliciter quiescentis, liabenas regni retinens, anno dominice incarna- cionis Jhesu Christi, domini nostri MLXYIIII, indictione VII, epacta vero (XX). V. con- currente III, in nostro npnensi cenaculo rcsidenS; una cum nostris iupanis, comitibus atque banis, capellanis etiam nostre regalis aule, cogitare cepi, qualiter omnipotens deus here- ditarii regni mei concessa gubernacula conseruaret et animabus meorum predecessorum requiem eternam donaret Inueni nichil in operibus memorie dignius, nichilque deo ac- ceptabilius quam et nostra terrestri aula supernorum ciuium atque sanctorum sacrata habitacula possessionibns, muneribusque ditare condignis. Igitur quia deus omnipotens terra urarique nostrum prolongauit regnum decreuimus et prompto animo stabiliuimus mo- nasterium sanctisBimi G(ri80goni) martiris, cuius venerabile corpus infra eiusdem ciaitatis menia requiescit prediis atqae possessionibns- honorarc; simul quia in gestis aatecessorum
132
nostrorum, regum silicet excellentis^imorum, in campis et t^rritoriis plurimis' predictura monasterium inuenimus priuilegiatum. Nos ergo a predecf^ssoribus nostris in nullo de- uiantes, pro remedio anime mee, meorumque omnium defunctorum, ofFerimus hoc et sta- biliter horum-tenore donamus tibi beatissimo G(risogono), martiri glorioso^ et per te domino Petro, tue sancte aule digno abbati, noslrAm propriam insulam, in nostro dalmatico mari sitam; que vocatur Mauni, cui ex orientali parte adiacet insula, que in vulgari sclauonico Veru, nuncupatur, ut eam habeat et possideat in eternum, absque cuiusquam mortalium inquietudine, predictum sanctissimi martiris monasterium^ nam sic bona nostra decreuit voluntas, annuentibus et supplicantibus uniuersis nostri regni principibus. Ut autem hec nostra donatio in eternum fundetur et stabilitate perpetua perseueret, eam, nostra nostro- rumque episcoporum attestatione^ simulque cum testacione astringimus^ et inuiolabiter premunimus, statuenteS; ut quicumque moftallum immemor diuini examinis et peruersor nostre regie dignitatis voluerit unquam ausu temerario de predicta insula a nobis rega- liter concessa, monasterium sanctissimi G(risogoni) inquietare, simulque nostra iura con- fundere, incurrat iram super iam futuri iudicii, et sit reus in conspectu extremi examinis, cum Herode, Juda et Simone niago, portionem in eternum habituruS; et Antichristi con- sortium possessurus, ab omnipotente deo, suisque apostolis, et cuncta sanctorum cetu, et beatissimo G(risogono) maledictionem accipiat seropiternam, et nostre regali curie, quibus- cumque successoribus meis regibus, iupanis, comitibus, siue banis componat libras auri C et in nostro regno perpetuo sit infamis. f . Ego Cresimir rex Cru(acie) atque Dalmacie . f Ego Stephanus Jadre episcopus signaui. Et hec sunt nomina testium qui in ho6 facto interfuerunt. f Admizo nonensis iupanus; testis, Bolesclaus curialis comes^ testis, Viachizo iupanus de Luca testis, f. Volessa dad testis, Budez postelnic berberensis iupanus testis, Johannes regis capellanus testis, Petrus regalis curie iudex testis, Studec, regalis, pincerna testis; dominus Leo imperialis protospatarius ac tocius Dalmacie ac iupanus testis, Salui- sclauus nonensis iudex, testis, Adam monachus sancti Bartholomei abbas testis, Petrus iupanus de Sidraga testis. Dragomir iupanus d^ Oetina tcstis, Andreas belgradensis prior, testis. f . Ego Anastasius huius cirographi dictator cruatcnsis opiscopus, et aule regie can- cellarius iussu et voluntate predicti domini mei regis scripsi et confirmaui feliciter in ciuitate Nona. Amen.
Iz prepisa od g. 1248. U arkivu u Zadru Cap. XVIII. br. 430.
CLIIL 1069 mjeseca llstopada.
Kresimir IV. krali hrvataki podieljuje samostanu sv. Tome u Belgradu njeke slobode i kra-
Ijevsko zemljiUe Hasokaticu,
Dc libertate ecclesie sancti Thome.
In nomine sancto et indiuidue trinitatis, anno quoque dominice incamationis raillesimo LXIX. indictione VI(I) mense octubrid. Ego Chresymir rex Chroatorum atque Dalmatinorum, testimoninm facio cum omnibus nobilibus meis^ quod monasterio sancti Thome apoatoli sub manu domine Dabrize, eiusdem monasterii matris, conferro firmum Rtabileroque obseruando dccerno, scilicet ut idem monasterium amodo et deinceps absqne omni tributo perpetue existat liberum, ita ut nec mihi^ nec meis successoribus cuiuslibet COQSuetadiois debito implicatum esse videatary nisi tamen «voluntariam exibe(n)s honori-
133
ficeDtianiy qnatenus omnium ancillarum dei io eodem comorantium ccnobio libertaa et diuturna quies omnium seclarium infestatione exempta, liccncius atque instanciuA suo pOBsint famulari creatori, cui se sub sacre legis iugo libentissime, subdidisse noscuntur. Quapropter iam dictnm cenobium non solum libertati donamus, verum insuper et regale territorium in loco qui Rasochatiza vocatur^ incipiente ab ipsa Rasochatiza, ubi sunt due funtane et vadit usque ad puteum qui manet iuxta terrara Mogorouici, in longitudine et in latitudine a monte Tini usque ad riuum et ihidem Smurdazani incipiente a termino vallis asque ad predictum montem Tini. Si enim quandocumque quislibet michi successor intemeQerity huiusque mei decreti stabilitum parui penderit, et ex omnibus, que a me fideliter statuta sunt^ aliquid minuere , vel transgredi voluerit, iram habeaf omnipotentis dei et oronium sanctorum super illos maneat; nec non et trecentorum decem et octo patrum anatematis vinculo inodetur, et in nouissimo ac tremendo examine cum diabolo suisque rainiptris ac Juda traditore damnetur et inextinguibilis flamma incendio crucietur. Huius denique rei stabilitum palam actum et coram his testibus roboratum : L(Hurencio) archiepiscopo; R(ainerio) croatico episcopo, G(oizone) bano et alii plures.
Polichorion. U arkivu zadarskoga guberuija.
CLIV. 1069.
Kresimir 1 V. hrvaUhi daruje 8amo9tanu sv. Stjepana kod Spliela, njeki mlin koj dar potvrdi
necak mu Sfjepan.
In nomine domini nostri Jesu Christi. Ego Cresimirus, dei gr»tia rex Chroba- torum atque Dalmatorum, constitui exiguum donum contribuere cenobio sancti Stephani proto-martiris prope Spalatum sito. Nam cum me alliccret, atque*adeo admoneret vene- rabilis archiepiscopus Laurentius, itemque abbas Oisilbertus, ut pro expiatione, ac salute' anime mee, meorumque parentum, eidem cenobio traderem locum moletrine, quera, ut nobis ostensum est, monachis opportunura esse comperimus, quippe proxiraum ecclesiae sancti Petri in agro salonitano : illum ergo libenter eisdem monachis concedimus ; ut eam in per- petnum obtineant, ac possideant. Si quis vero ex nostris successoribus, quod deus avertat, hanc nostram donationem irritam fecerit, subsit maledicto, et anathemate prepotentis dei sanctorumque patruro, et cum Juda proditore eternis apud inferos supliciis torqueatur. Acta sunt coram testibus, supradicto Laurencio archiepiscopo^ Petro archi-diacono, Johanne sacordote et monacho, Petro primicerio, Dragano stitonossa, Asdricio podzupo, ct Ore- gorio podzuppo. Ego Theodorus presbyter, ct sacrario positus, iussu eiusdem regis do- mini mei hanc donationc*n littcris mandaui, et testis adfui. Ego vcro Stephanus, eiusdera patrui mei heres, et diuina clementia futurus in regno successor, hanc donationem.con- firmo, et ratam in perpetuum esse iubeo, coram eodem archiepisqopo, et Qregorio episcopo Ohroatie. Ego Joanncs sacrario archiepiscopali prcpositus testis adfui.
Ovu listiiiu prevede Farlati iz lalijaD»koga, u kom jeziku bijase uvrscena u zborniku listinah samostaDa sv. Stjepana kod Spljeta. Farlati Illyr. Sacr. T. III. p. 138.
134
CLV. 1069.
Petar immvani biskup krdki polaSe zaMetvu^ kojom se obvezt^e da ce biti posltiSan nadbiskupu
apljetskom.
Ego Petrus presbiter, ecclesie vecleasis futurus episcopus, ab hac hora in aotea promitto ecclesie spalatinc, et tibi domino Laurentio archiepiscopo, tuisque successoribus canonice intrantibus, obcdientiam et fidelitatem, et auxilium pro meo posse et scire, se- cundum ordinem meum. Sic me deus adiuuet et hec sancta quatuor euangeliat
Farlati. Illyr. Sacr. T. HI. sti. 141,
CLYI. 1069. mjeseca prosiiiea. U Spljetu.
Lovro nadbiskup spljetski utemeljujc samostan kuludjericah sv. Benedikta u SplietUy i naznaduje
prava tako ovoga samostana kao i crkve sv, Marije,
In nomine sanctc et indiuidue trinitatis. Anno quidem dominice incarnacionis millesimo LXVIIIII, (sic) indictione vero VII; regnunte Cressimiro rege Chroatorum et Dalmatinorum.' Ego Laurencius nuper apsarensia eeclcsie presul, diuina ministrante clemencia, cuius absque nutu nulla consistunt, nulla inesse, nulla in mundo videntur deesse, upalatine sedis electus ct ordinatus archiepiscopus. Igitur magnitudinem misera- cionis eius considerans, imperiumque formidans, et illud quod exigiturus est quandoqiie in iudicio futuro^xpauescens, dicente scriptura: cui plus comittitur, plus ab eo cxigitur; cepi equanimiter de tanta michi grege a domino commissa, quomodo, qualiterue sibi eterni verbi possit concedere pastionem. Denique prout etas aut sexus cuiuscumque indigebat| diuina largitate suggerente, illis necessaria suficienter subministrabuntur. Ve- rumtamen locus^ immo portus feminino sexui perfecte saluacionis nusquam inueni, ia quo religiosam et deo placitam vitam agere posset. Unde factum est^ communi cum con- tfilio; locum sibi utilem aptaremus (ad) monasterium construendum, clericorum scilicet| et laycorum iidelium, Vaiize prioris cum suis nobilibus cunctis. Inuento itaquc loco cum ecclesia, que ad honorem sancti Benedicti constructa fuerat^ que eciam cellara beatiasi- mi Domnii pontificis et martiris Christi, clerici ac layci sub iureiurando coniirmaueruttt osse. Inuente quoque sunt et persone, que ibidem deo deuote adessent seruiture. InprimiB domna Chatena, nobillissima feminarum, quam postea abbatissam vidimus, domino volen- te^ sua cum sorore Staua^ domnaque Anna^ et domna Agapis, ac domna Vera, cum ceteris deo deuotis personis. Quibus, ut superius, cum communi consilio, locum concessimus ad monasterii construccionem et ad nostrarum omnium animarum dignam remuneracionem. Tali denique pacto, talique confirmacione, quatinus sit illud prelibatum, deo volente mo- nasterium ita liberum et absolutum ab omni seculari nexu, ab omnique paccione securum, queraadmodum monasterium beati protomartiris Stefani a nostris antecessoribus statutum et ordinatum videtur. Quibus inprimis ad auxilium et solacium inferiorem pauimentum cum canaua turris sancti Petri, omnibus eiusdem ecclesie ereditariis consencientibus concessimus. Inprimis Duimo Zoppo, Forminus Budichino, presbitero Rizancio, Duimo Dragauiti cuin Marculla uxore sua, ot filiis suis Potrana ct Drago, dorana Anna muHer — -ione Naplate. Non enim ibi congregacio esse poterit sine hoc. Hec et enim ante horum noticiam testiuoi condonacio facta fuit, videlicet: domni Johannis monachi vcnetici, Gregorii presbiteri in
135
Asca, Peiri archidiaconi, presbiteri Peiri, oooiniumqae clericorum, prioris Valize, Nichodemi, prenominati Duimi, Claudii, Mesagalina, Duimi, filii Valizo prenominati, Duimi Draga- uiti ac nobilium laicorum Giuitatis spalatine Sed quia inDongruum ac inutile uidebatur ei^dem Banctimonialibus fratreg vel seruitores sexus masculini pariter commorare, habito eonsilio, studiose locum, in quo prouisores ancillarum dei seorsum manerent perquirere statuimus. Itaque dei ordinacione locus cum ecciesia, que a bone memorie viro, (^cilicet sacerdote Andrea^ quondam ad honorem sancte dei genitricis et virginis Marie con- structa uidebatur, inueta est. UndB communi omnium clericorum ac laycorum, prioris videlicet memorati, omniumque nobilium voluntate, nec non illo eodem consenciente cui eiusdem ecclesie cura fuerat data, in potestate dei seruorum ad regcndum con endata, . illam ^rephato cenobio cum terris ac vineis vel librisy seu quicquid habere videbatur ad auxilium firmantes, perpetue concessimus, ita quidem, ut restaurucionera sui status nullo tempore, quod est illud edificii vel diuini oiicii ammitterct Ad hec, ante stabiliuiraus bi habuerint nauigia siue comercia, eant et redeant. Piscatores gyrrum sibi galetam pre- beant. I. Alii autem piscatores singulos cum habuerint, deferant pisces. Quodcumque na- uigium, frumenta deferrens, singula modia contribuat Terram^ que prope monasterib est que dicitur ad Qusternam, quia in commune erat, sibi concessimus. De sororibus autem, que nuQc domino seruiture ibi ingrediuntur vel que oodem inuitate ingressure aderint, suis facultatibus, immo territoriis libera cuncta que in prepbato nfonasterio optulerint territoria, volumus adesse ab bumano cuncto seruicio^ scilicet ab illo quod vulgo zuirum dicitur. Verumtamen et hoc quod sibi ihiunctum est, a nobis gracia honoris nostre methropolis ecclesie, in precipua festiuitate, videlicet beatissiroi Domnii^ duos quippe cereos. singularum librarum et duas oblatas tantum ofFerant in tributum. Deinde v^ro nulli subiaceant tri- buto, nulli vi subsistant, nisi gratia dileccionis et munere' oracionis. Hacta sunt autem hec mense duodecimo, ante noticiam horum testium. In primis Valize et Nicliodemi priorum, Petri archidiaconi, Miche arcbipresbyteri, domni Johannis presbyteri, et monachi, Basilii capellani, Stefani presbyteri, diaconi Fusconis, presbyteri Johannis, presbyteri Popini, Micha presbyteri^ Martini, presbytcri^ Jobannis iudicatoris, Duimi domni Petri, Johannis Mesagaline et fratris ipsius, Johannis de Poria^. Duimi domni Dragi, Formini Busice et oraniuna clericorum sancti Domnii ac laycorura spalatine urbis. Si quis a.uteni, quod absit, huius nostre contirmacionis. violator temerario ausu cxtitcrit, iratum habeat trinum et unum deum tt CCC decem et octo sanctorum patrura consequaiur malediccionem, et cum Juda, perpetuam sustineat dampnicionem. Ego vero Teodorus licct irameritus presbyter ei cancellariu4 ecclesie sancti Domniiy per iussionem domini roei prenominati archiepiscopi huius confirmacionis dictaminis scriptor et testis sum.
Pripisano : Ego Nemirai filia Mesagalina emi isto loco, ubi edificaui ecclesiam sancii Nicolai^ pro triginta romanatisy et ofiero eam ad onorem »ancti Benedicti et una peza ierre in loco ubi dicitur petra in Pinat et unum amictum aureum. Ego autom presbyier Teodorus scripsi.
Izvornik na ko2i u arkivu kaludjericah u Zadru.
CLVII. Oko g. 1069.
Kresimir IV. kralj hrvatski daruje samosianu sv, Tome u Beigradu njeke zemlje u Sidragi.
Ego rex Chresimir per caritatem doi et beatc Marie virginis nec non ci sancti Thome apostoli; aliquam benedictionem dono pro redemptione anime mee meorumque
136
succeBsomtD; et monaaterium ^ predicti saneti Thome aitam ^ in ciuitate Belgrado, idem terraa que in Sydraga nominantur^ ut sint perpetuum illorum et qui post nostro disoeBsu aliud aliquid corrumpere temptauerit, maledictus sit a deo omnipotente, a beato Thoma apoetolo et ab omnibus Banctis dei, et cum Juda particeps fiat in eternum incendiumi et hec eontra hisdonum michi concessit optimum equum. Hec facta aunt coraro his teatibus: epiacopo Theodoaio, Drago priore, Rainerio chroatino epiacopo, Goizone bano et alii plurea.
Polichorion. U arkivu zadarakoga gubemija.
CLVIII. 1070. 16. svlbnja. .
Kresimir IV. kralj hrvatski potvrdjuje lisiinu kojom rabfjani osnovase samostan benedikiinski
sv, Petra na Uabu,
Quemadmodum hoc teatamentum bonum et iuatum vidimuS| a veatro epiacopo et ciericisi ceterisque vestria ciuibus corroboratum et iaudatum, ita ego Creaimirua rex eandem coliaudationem et confirinationem corroboro, et ai aliquia inatinctu diaboli con- pulaua^ hanc corroborationem noatram dirrumpere temptauerit, conuenit aibi fortior nobis esae et amicitiam nostram apernere. Anno domini millesimo aeptuagesimo^ indictione octaua, die aextodecimo intraiite madio; preaentibua magiatro Qregorio gramatico, et Pauio de Bulia et aliis.
IzTadjeno \z dvajuh 6tarih prepisah cuvanih u Rabu kao i iisttna g. 1060. pod brojem CXXXVIII. priobdena.
CLIX. 1070. U Ninu.
Eadovan, unuk Vlkica daruje samostanu s». Krievana u Zadru, posjed svoga djeda u Suhovaru,
prieivajud se na sud krcdja Kresimira.
t Anno dominicc incarnationis, millesimo septuagesimo, indictione VIIII. (VIII)> Hugusto regnante ^ Romano tercio, tempore Cresimiri regis Chroatorum et Dalmatinorum. Ego Radouan, nepos Lilici * trado omnem possessionem meam, que fuit predicti aui mei in loco qui dicitur Snchouara ^ beato martiri Crisogono, presente eiusdem monasterii Petro abbate, que possessio his manifestis indiciis declaratur. A lacu ex septem trionali plaga protendendo in directum versus boream ad riuum, et ab isto loco eundo ad aua- tralem partem ad terminos predii de Duculo^ cum suis circumadiacentis pascuis. Sed quia resistebat michi Vekemir Luce iupanus, cum Boleslao tepci, et hoc donura quod sancto martiri intuitu dei et pro remedio meorum predecessorum aniroarum feceram contradicebant, et ad nichiluro deuenire satagebant, dicentes ipsam terram a rege predicto sibi esse concessam. Ob quam igitur contentionem, die sancto pasce studui adesse ante presentiam predicti regis, ubi non modica turba nobilium, tam Cbroatorum ^ quam Dal- matinorum adherat. Tunc coram omnibus interrogaui satis diligenter dominum meum regom, si tantillam hercditatcm meam illis iupanis habere concesaisset, qui in facie omnium id ' se minime egisse respondit ^^ ^tque mei roisertus ' \ largitus est michi legatum suum nomine Apriciuro Socolarem, qui regia fretus auctoritate, michi et meam
' Drugis prepis : inoDasteno. ^ sito. ^ U drugotn prepisu : imperante. * Valjda Vilice, ili Vilici — v'lci. *Dr. prepis: Suhovari. * Dr. prepis: Dubio. ' Dr. pr. Velcimir. ® Dr. pr. Chroati- norum. **' Dr. pr. Tunc rez coram omnibue illud. '^ dixit. ' ' miserescens.
• J37
terrarn ab illis defendena redderet ^, ac meam donacionem publice coram vicinis in loco BupradiclOy hoc est in monasterio sancti martiris Grisogoniy confirmareti et sigilli proprii munimine roboraret. Quod diuine misericordie instinctu factum est, nam predictus Apricius
- una mecum ad predictum locum videlicet Suchouara ^ venienB, coram omnibus ibidem ma-
nentibuB^ nec non coram aduenieotibus Bubsoriptis testibus, terram iniuste querentibus interdixit et sicut illam domni dei largitus fueram una mecum regali inBtitucione iterum tradidit et confirmauit Unde ego predictus Radouan, regia potituB iustitia rogo et con- testor omnes Christi fideles; per patrem et Jbesum Christum filium eius, nec non et Bpiritam sanctum ab utroque procedentem, ut hec omnia inuiolabiliter conserueut Si quis antem hanc meam oblationem, qualibet cupiditate deceptus, quocunque ingenio^ vel aliquo tempore a domo deiauferre temptauerit/sumpmi ^ numinis iram incurrat; sortemque pos- sideat cum his, qui dixerunt domino deo: recede a nobits, nec ut iudicetur, sed in per* petnum dampnetur, rcsurgat. Cui donationi et facto interfuerunt hi testes : Desinna nonensis iupanus, testis, Cerminicus breberschico, testis, Volcinua^ zatioschico, testis, Dabro^ poliscico testis, Cosma Iiischico testis, Mutimir Sidraschico^ tcstis, Saraceno sitinico* testis^ Jacobizo Zastotinscico '^ testis, Bolano tepciza, testis, Johannes dat, testis, Johannes capellanus, testis, Budicio postelnico testis^ Desimir Smulie filius testis; Tolimir psar testis, Vitomir duornich. Hii omnes testes fuerunt coram rege. Suchouare vero : Tribigoi grasciche ^' Chroatinus, Zelodrag, Dragouit, Dobrogoi, Negouan. f Ego Anastasius chroa- tensis episcopus et aule regie cancellarius, hanc donacionis cartulam rogatu predicti Rado- uani et ex mandato domini mei regis, intus ut in ciuitate Nona scripsl et confirmaui feliciter '*.
Od ove listioe ima dva prepisa na pergameui. Stariji prepis nalazi se u arkivu zadarskoga guhemija medju pismi mon. sv. KrSevana. Rottolo £. Capsula XIV. br. 2. Drugi noviji prepis takodjer na pergameni 5uva se a zem. arkivu u Zagrebu. DocumeDta autiquissima br. VI.
~ CLX. 1070. U Ninu.
Badovan daruje sve zemfje i vinograde svoga djeda Vuka (VcUeka) samostanu sv, KrSevana
u Zadru,
^ f Anno ab incarnacione doroini nostri Jhesu Christi millesimo LXX, indictione VIIII (VIII), regnante Komano imperatore tercio *^ rege Chrobacie, Dalmacieque Petro, Suuinimir bano. Actum in ciuitaie Nona. Adamizo iupano. Ego Radoua|iU8 trado omnem poB8688ionem meam in terris et vineis queque fuit aui mei Valeco, de ciuitate Nonay mo- nasterio sancti Chrisogoiii^ abbate Petro pri^sente, iurc perpetuo possidendam. His coram teBtibu8| capeilano Petro teste, Laurenoio teste, Deainna iupano teste, Adamizo iupano teete^ Souinna setenico teste, Dcdu '^ teste, Vitadrago teste, Nepostoy teBte, Petro presbytero teste, Michael preBbytero teete, Prodauo teste, Kugota teste, Andreas presbyter teste. Ki quis autem hanc conscripcionis vel donacionis (cartulam) voluerit corrumpere, oupiditate deoeptus^ sopemi numinis iram incurrat, sortoroque poBBideat cum hlB, qui dixerant domino deo:
' redderat * Suchouari. ^ snpremi. * lam perpetuo * Vocinna. • Dalizo. ^ Luscicho. ® Sidru- ttchicbo. »8itnicho. *• Zastobrinichicho. " Tribigoi Grascile. •« Na dr. pr. Ego Adam presbytcr et inoBBchus ▼eritate comperta manu propria scripsi. '^ Romau III. carcvao je od g. 1028. do 1034. tu jc dakle pogriesno stavljeno njegovo imc. '* Dat.
138
recede a nobis ; nec at iudicetur, sed ut perpetuo damnetur, resurgat. Ego Adam presbyter et monsichus, veritate comperta rogatus^ manu mea scripBi.
Ovaj istodobni prevod iz hrvaUkoga pisHD, iia maleDoj pergameni nalazi se u arkivu zadar- bkoga gubernija. Stari prepis iz XI. vieka, u zagreb. zemalj. pismohrani. Doc. aotiquissima br. VII'
CLXI. 1070. U Zadru.
HrviUm i brai mu Ljulosirah, daruju svoje eemljiste u Sekiranih samostanu s». Krsewma
u Zadru,
f Anno-ab incarnacione domini nostri Jhesu Christi millcsiroo LXX, indictione VIIII (VIII) imperante Romano tercio, regnante Crobacie rege Cresimiro, bano Suinnimir. Actum in ciuitate Jadera. £go Chrobatinus, una cum fratre mco Lutostracho * tradimua in monasterio sancti Chrisogoni territorium quod aberaus in loco qui dicitur Sekirani,^ abbate Petro presentc, contiguum eiusdem ecclesie territorium^ his corara, testibus: priore Jadere Drago, teste, Cusma iupano Luce, teste, Adamizo, iupano * teste, iudex Maio, Jadere^, testis, Apricio, tcste, Cando teste, Dabro dc Bonarauta^, tcstis, Andreas, tilius episcopi, testis. Ego Adam presbyter t!t monachus veritatc comperta, rogatus manu mea scripsi.
Dva Buvremena prepisa na pergameni. U zad. guber. arkivu. Cape. XXIII. Rotollo I. Nr. 611. i Caps. ]. Masso H. br. 7.
CLXIL 1070. U Belgradii.
Ivan dfjed sa svojom suprugom Dobrilomy daruje samostanu sv. Krsevana u Zadru svoj posjed
u Cepriljanih i na Brdih»
Anno ab incarnacione doraini nostri Jhesu Christi millesimo LXX. indictione nona. (VIII) Imperante domno Romano tercio, Croacie vero regnante Chresirairo rege, ego Johannes Chroatorum dad cum conscia uxore mea Dobrila, vendo possessionem meara in loco qui dicitur Cepriylani, monasterio beati Grisogoni per viginti solidos iure per- petuo possidendam, presente Petro abbate. Que his cingitur terminis ac lateribus : a latere orientali via publica, ab australi colina deserti, ab occidentali terra sancti Platonis, a septemtrionali terra Adamizo iupani, his coram testibus: Laurencius testis, Desinna iup- panus testis, Adamizo (upanus testis, Souina Sachich, testis, Saracenus setnic testis, Petrus capelianus testis, Vitodrago testis, Nepostoy testis, Michahel presbyter testis, Prodano testis, Rugata, Andreas presbytcr, Radouan testes. Ego Adam presbyter et monachus ro- gatus et veritate comperta (scripsi — — — ).
Item ego Johannes, Chroatorum dad, pro remedio anime mee, eodem terapore cfoncedo monasterio beati Grisogoni roartiris, curtem in loco qui dicitur Berda, perpetuo possidendam, presente Formino abbate. Hanc ipsam denique terram promerui a domitto
' U drugom prepisu : Lutstrdcb. ^ U dr. prepisu : Sacherani. ^ Drugi prepis : contiguum ter- ritorio eiusdem ecclesie, presente Petro abbate perpetuo retinenduui. Qui autem hanc oostram do- nacionem Bubtraere voluerit, omnipotentis iram incurrat. Actum hoc in ciuitate Jadera, ^ None iupauo, ^ MaiuB Jadere iudez, testis. ^ Bonemute. "^ Rogatus a donatore et veritate compf rta.
139
meo Chresimiro rege, et ipse concesflit mihi. hanc facere donacionem. Acta Bunt hec in ciuitate Belgrado, coram ipso domino meo ChreBimiro rege, et bis coram testibus : Drugona scutonoB, testis, Michael testis, Johannes capellanus, testis. Et ego Dominicus presbyter et monachus iussu donatoris manu mea propria scripsi.
Is kaSnjeg prepiM. U gab. arkira Eadamkom. Caps. I. Masso H. Nr. 7.
CLXin. Oko g. 1070.
Dabro qpat samostana benediktinskoga 8V, Stjepana u Solinu, daruje sav svcj imetcik itiomu
samoatanu.
In nomine aeterni dei et salaatoris nostri Jesu Christi. Ego Dabrion indigouB abbasy egro corpore, mente tamen adhuc sana, vegetaque, post multa pericula, et calami- tates, quas meis delictis acceptas fero, cum mihi tandem diuina misericordia id conces- serit^ qnod summopere precatus sum, et de consrlio amicorum onus ad perniciem animae meae susceptum deposuerim, eaque demum omnia perfecerim, quae multo antea efflci praestarique oportebat; nunc mihi et rebus meis consulere statui pro eo, ac lex diuina et regala sancti Benedicti praescribit in hoc caenobio sancti Stephani, inter cuius alumnos ego, quamuis indignus, annumeror. Itaque res omnes abdico^ quae vel nostrae sunt vel nostrae • videri possunt, vel nobis commissae fuerunt, quasque a maioribus nostris accepi, tum a Paalo arcbiepiscopo, tum a Dabra matre mea adoptiua. Item renuncio ecclesiae sanctae Mariae in Palude, et omnibus eius appendicibus, caeterisque omnibus rebus^ quae vel nostrae videntur esse ^ vel ad nos quoquo modo pertiuent, mobilibus pariter atque immobilibus. Quae omnia in lus potestatemque transfero eiusdem monasterii; ut arbitratu suo illis in per- petuum utatur, habendo, possidendo. permutando. Si quis vero nostrorum consanguineorum diabolico instictu impulsus, huic nostrae donationi aduersari audeat, subsit indignationi unins ac trini dei, et anathemati trecentorum et duodeuiginti sanctorum patrum.
Huic donationi tcstes adfuerunt : venerabilis Laurentius archiepiscopuR, Gregorius episcopusy dominus Benedictus abbas, Petrus archidiaconus^ dominus Urso abbas, Joannes saceliariusy Petrus praesbyter et cardinalis (?), prior tragurieiisis dominus Petrus Bella, Joannes praesbyter, et dominus Petrus decanus.
Ego vero Theodorus praesbyter scripsi et testis adfui.
LiBtina ora prevedena je iz talijaoskoga prevoda na latinski po Farlatn, koj ju nadje u samostann sv. Stjepana de Pinis n Splietu. Farlati, Illyricum sacrum T.*in. str. 153.
CLXIV. Oko g. 1070
Ivan djakon prodaje svoju isemljn u Obrovcu, samostanu sv. KrSevana u Zadru.
Ego Johannes diaconus, frater Dimitri presbyteri, tibi domino Petro abbati sancti Orisogoniy ad opus tuorum fratrum, vendidi terram in loco qui vocatur Obrouizo, pro sex solidos aureos, continentem seraenti modia usque viginti quatuor, que est iuxta terram vestri cenobii, hoc quidem tenore: ut si aliqais meorura vel extraneorum vobis hanc terram me*viuenfe aubtrahere voluerit, ego me anteponam illam ad deffendendam. Quod si eam deffendere nequiuero, promitto me vestrum vobis reddere, nisi vestra michi
140
aderit pietas, duplicatura preeium. Actum est hoc in vestro monasterio sub camera beati DanieliS; subque noticia horum testium, ante quorum presentiam prefactos michi dedisti solidos: Stephanus iaderensis episcopus^ Maius diaconus et monachus testis, Petrizo Pezenego testis.
Matica u gt^bern. zadarBkom arkiva, Caps. l. Masso H. br. 7.
CLXV. 107L 8. srpnja. U Belgradu.
Kresimir IV. hralj hrvatski. uredjuje Supe biskupije rahske,
Anno ab incarnatione domini - nostri Jhesu Christi MLXXI. indictione Vllll. die octaua mensis iulii. Tempore domini Alexandri pape urbis Rome. Ego C. rex Dalmatinorum ac Chroatorum, insimul meia cum principibus, iustitiam arbensis ecclesie retinentes^ et eam in protectione nostra suscipientes, volumus et perpetuo iure assen- tientes firmamus, ut dicta ecclesia habeat suas parochias, silicet: iuppam, que fuit sub alpibuS; a castro iatine Murula vocitato, sclauonice Steni^e, usque ad fluuium Copriuey et ecclesiam sancti Georgii in Rawlsay Kissam suis cum pertinentiis, tantum retinentes de iure suo paucas villas Pagi, Pe^ani^ Murowlani, Wlasipi, quas, et si pro malo habent, nouo dedimus episcopo nonensi. Juppam Licche, iuppam Bu^ani et Bo^achi. "^i hoc statutum volumus perpetuo inuiolabile manerCi sicut semper a maioribus natu didicimus dicte iam ecclesie inuiolabile perstitisse. Quicumque igitur nostris de successoribus hoc priuilegiam perturbare et ei vim infferre aliquo molimine atemptauerit, nostro iudicio pellatur a regno. De inferioribus sahctimus componere centum libras auri, regali curie meditetatem, et sancte predicte arbensi ecclesie aliam medietatem. Ad roborem et vigorem nostreque cartule dationis^ assentionisque iustitic; mitram nominis nostri inpressis iitteris prelibate donamus ecclesie^ et nostri sigilli inpressione firmando roboramus. Indictione ' VIIIL Datum est hoc priuilegium arbensi ecclesie in castro Belgrado, per manus Johannis diaconi et domini regis notarii, coram comuni curia.
Od sdola visi voSdena peci^t, na kojoj se vidi sjededi na stolici kralj, koj u deanoj raci dr2i injesto 2ezla, palicu s lieroin, a u lievoj kruglu svieta. Na okolo nadpis: SIGILLUM REGIS CRESIMIRI DALM. AC CHROAT. Izvoroa listina (Suvana do sada u pismohrani obcSine rabskei na- lazi se za ^jeko vrieme u Zagrebu, kod predsjednika jugosl. akademije gosp. kan. Ra£koga.
CLXVI. 1071.
Obdina pazka predc^e samostanu benediktinskomu sv. Mihoviia, u selu Sansikovu, svoj samostan sv. Peira (de Nimbis) sa susjednimi $kolji6i i sa matnimi dohodci ; osim dohodka pristine, koj
pripada rabskomu knezu,
Anno ab incarnatione domini nostri Jesu Christi MLXXI. indictione nona. Tem- pore Cresimiri Dalmatinorum et Croatorum regis, et Dragi arbensis episcopi. Nos denique kesensis coraunitas, quia deo et monasterio sancti Micbaelis de Sansicouo, in primordio edificationis ipsius monasterii, occulte et aperte oflfendimus, et quia deus sua misericordia nos per reuelationem sancti Nicolai visitauit; quod strages qua deprimimur ob id super nos deuenisset, corouni consilio, pro emendatione male facti, quod fecimu^, donamus no- strum monasterium sancti Petri de Neumis * insulis monasterio Sansicouo, cum suis utrisque insuHs Neurais, et eorum pertinentiis, et cum decem libris ecclesie, et tribus aratris bouuniy
Ui
et duobaa campanis, et CCVI ouibua, et XVIII iumentis; et quinquaginta vachis; pristi- num vero rogamus darl Mazolino * arbensi coraiti, qui noster est. Que omnia volumus ut dictum monasterium sancti Michaelis, excepto nominato pristino, habeat, et iiire here- ditario perpetuum possideat, salua tamen iustita arbensis episcopatus. Ego Mazolinus ar- bensis et kesensis comes, testor, et me subscribi iussi. Ego — — — dono et subuolo et subscribere me rogo. Ego Dobrogost hanc donationem esse volo. Eg.) Petrus dono et volo. Ego Duinus valastelin dono et volo. Ego Stanimir dono et volo. Ego Dardinus dono et volo. Ego Perlug dono et volo. Ego Sudimir dono et volo. Ego Paulus dono et volo. Ego Bastian dono et volo. Ego Stojan dono et volo. Ego Gostime(ir) dono et volo. Ego
^ — — — dono et volo. Ego — — — dono et volo. Et omnes quotqupt sumus,
hanc donationem volumus esse in pdrpetuum valituram. f Et Ego Dragus arbe nsis epis- Gopus notate interfui donationi et salvo iure nostre sedis, assentio, et hoc priuilegium (ieri iabeo, in cuius diocesi donate donata sunt. £go Martinus diaconas «xaminator manum misi.
Ego Martinusius de Slouigna examinator domini comitis Marchi Mi chaelis, et eiuB cnrie examinaui.
Farlati T. V. p. 229. Lucius ima ovu listinn samo u izvadkii. Lib. 111. c. XII.
CLXVII. 1072. IT Nlniri oko g. 1105.
Braca Sovinja^ Desimirf Petar, Gromilo i Slavie daruju za duSu svojih rodifeljah i slarijih
samostanu sv. Kr§evana u Zadru svoj posjed u Obrovcu.
Anno incarnacionis domini nostri Jhesu Christi miilesimo LXXII. indictione VII(X) regnante Cressimir Chroacie et Dahnacie, Stephanoque episcopante. ^ Vi nm nobis est {ratribiiB Zoninne, Desimir, Peter, Gromela, Slauizo de ciuitale Nona, ut pro reaiedio animarum nostrarum et parentum nostrorum defnnctorum, quornm nomina indicamus^ Veltacus, Stepan, Tomidrag, Vekemir, Raddomir. Nomina autom feminarum defunotarura ^ Petroona, Bolinega, dare in cenobio sancti Chrisogoni martyris situm in Jadera posBes- sionem in Brauizo^ a mare infra et supra, que a nostris possessa est, septam antiqttis maceriiB^ cuins pertingit terminus per collem a meridie usque ad aquam recto itinere^ que oritar iuxta siluula que vocatur Lusiz,^ et inde extenditnr in, australi parte iuxta Mozaua usque ad aliam aquam ' que subtorraneo meatu videtur habere origioem a fonte qui vooatur Sliuinich qui fons in eadem possessione '^ est Indeque ducitur terminus ' ^ iuxta siluam que dicitur Virrouika qui rursum tenditur contra mare, et perueoit ad antiqua sepnlcra que in eadeid habentur possessione. Et inde ducitur funiculus usque ad terrulam ecclesie sancti Chrisogoni ubi primitus idem martir sepultus fuerat, et ab ipsa tenditur usque ad ecclesiam iam dicti martiris, que adheret ecclesie sancti Petri, site ibidem
' Nunc de Nimbis. Farlati. ^ Luc. Mozoline arb. et keseao ^U drugom prepisu ove dvie rie^i izpustene. * U drug. pr. hec sant ^ U dr. pr. femin<irum aatem defuncfarum itidem hec sunt, nomina Pctrona, Boldenega. ^ U dr. pr. od rieci mlrtiris, osim rie^i possessiouem, Bve izpaScfeno i dodano iuxta — mare etc. ^ U drugom prepisu opet dd rie^i supra do cuius, sve izostavljeno. ^ Od rie<Si terminus ima drugi prepis ovo : a parte aquilonali usque ad aquam que oritur non longe a silunla que vocatur lucus. ^ Od rieci eztenditur ima prepis samo : iuxta alternam aquam. '** U dragom prepisu dodana ried nostra.
142
hinc et inde iterum usque ad mare,*^ tam in collibns quam in vallis et quicquid nostri luris reperiri potest in '^ Brauizo, in abbatis Petri presencia fratruftique eius '* iure per- petuo tradimus possidendum. Si quis autem nostrum post obitum hoc donum pietatia auferre a dicto cenobio '^ temptauerit, parui pendons nostro voto, iram omnipotentis dei incurrat '^ et cum supremus idem iudex mundum iudicatiirus aduenerit, non cum electis ad dexteram positus vocem beatitudinis, sed cum reprobis condempnacionis audire raereatur.
Actum in ciuitate Nona, in presencia prefati regis. Druznik '^ ded, Pribidrug po- stelnik^ Drugana scitinik '^ regis, Addamiz iuppanus, Desinna iuppanus, Prodanus iup- panus.*" Item testes latini^' Drago prior, Andreas prior, Maius iudex ^* CandiduSy Nikyforus, Petrus comerzarius, ot Prestancius frater eius. Ego Adam rogatus, a predictis donatoribus scripsi.'^
Od oye listine ima n arkivu gubernija dalraatnskog u Zadru, medju pisrai samostana sv. KrSevana sv. XVUI. br. 455 i 445 dva jednako stara prepisa na pergameni, po svoj prilici iz X(I. vieka; izvornika neima. Iz toga zakljucujem, da je ova listina prvobitno pisana bila na brvat- skom jeziku, a zatim dvakrat prevedena na latinski, jer samo tako moSe se protnmnclti velika lazlikost teksta, prem da je sadr^aj jedan tc isti. Lucio priobci Lib. II. Cap. XV. samo pocefak i konac ove lidtine, takodjer s njekimi promienami.
Na jednom eksemplaru ove lisfine sliedi zatim sljededa bilje^ka XII. vieka.
Dehinc elabentibus pluribus annis, temporibus videlicet apud nos domini Colmanni regis, quidam peruersi nepotes vire (sic) substraxerant aliqnos agellulos de predicta posseasione, falsificantes cartam istam. Qaod perapicientes nostrates iam dicti cenobii, eos stare fecimus ad iudicium episcopale, et datis iudicibus, iudicauerunt nobis, a tribus mo- nacliis iurando firmare cartam istam et alii tres similiter iurarent dt nepotibus iliorum qui illam donanerant nobis possessionem, quod et factum est. Inprimis iurat dominus Dabrus nuper abbas, deinde GeOrgius presbyter, et Gauzuius presbyter. Item de heredibua illornm qui nobis hoc benigne egerant, iurat Radoslau, filius Petri iappaoi. Stracin filiuB Slauici iuppani, similiter et Climin, filius Desinne iuppani, similiter. ludices autem hi tres fiierant — — — regis iudex. Mirosiau Psarensis commes, et Desinna noster iudex. Hoc itaque iudicium factum est in quadruuio maiore, sacramentum in nostro capitulo, palam his tcstibus. Maius archidiaconus, Vitaza olim prior, Trunzan iudex, Vilcinna ia- dex, Maius Puzana, Maius tribunus. Zanizus, tribunus. Gregorias tribunus. Forminua
tribunus. Viizinna comerzarius — — ex Slauis tcstes. f Slauizus. f Radoslau.
t Saracin. f Jacous. f Geronnus. f A. f A. f C. f G. f Pribinna.
Poatea perlastrantes omnia loca illa, ita inueuimus ut scriptum erat, erigenteaque iapideos aceruos possedimus.
^' Od rie^i dacilur terminus ima drugi prepis ovako : ducitur funicalus non longe a sepulcris, ipsaqne sepulcra in eodem nostro habentur territorio. Et iode porrigitur usque ad ec- clesiam s. Grisogoni que adheret . . . kako gore. '^ Percurrens, dalje izostavljeno do rieci et quicquid.
- ^ loco qui vocatar. '^ Fratrumque eius izostavljeno kao i zatim rie^i tradimus. '^ A dicto cenobio
izostavljeno. ^^ Od rie^i paruipendens sliedi summi numinis iram. ^* remunerationis. '^ Druzinic. '* Scutarius. ^^ Za svakim imenom sliedi u drugom prepisu rie(^ testis. ^' Item alii testes latini ez ciuitate Jadera ^^ Za svakim imenom sliedi rie^ testis, zatim prije Kandida : Prestancio Doda testiQ PetruB, commerciarius testis. ^^ Rogatus manu mea scripsi.
143
CLXVIII. 1072. U Zadru.
Petar gupan sidraehi^ sa svojim hraiom Slavicom, daruje sav posjed svoga ofca Semimta^ u
mjesiu ObrovcUy samostanu sv. KrSevana u Zadru.
f Anno ab incarnatlone domini nostri Jhesu Christi raillesimo LXXII; indictione VII. (X). Ego Petrus iupanus de S draga cum Slauizo fratre, pro reraedium (sic) ani- marum nostrarum et parentum defunctorum trado in cenobium. sancti Grisogoni omne territorum quod pater meus Semiuit possedit, in loco quod appelatur Brauizo. Si quis autem hoc irritare tcmptauerit, quod cauet, repperiat, quod uitat inueiiiat. Actum in ciui- tate Jadera, presente Petro abbate, Martino comerciario, testis, Sergio testis, Maio, iilius Cerneza testis, Neuprat tcstis.
E^o Adam rogatus a predictis fratribus manu mea scripsi.
Matica na pergameni. U arkivii zadHrsk. gub Caps- XVIII. Nr. 464.
CliXIX. Oko g. 1072.
Crkveni shor zadarski potvrdjuje samostanu haludQericah sv. Marije u Zadru, darovanje otoka Slivna,
Laurentius dei gracia spalatensis sedis archiepiacopus, A^ndreas) iadertinus epis- copus, PetruS| arbensis episcopus, Petrus, vecliensis episcopus. (lolmnnes) traguriensis episc. B. belgradensis episc. A. nonensis episc. G. abbas monasterii s. Chrisogoni, Theodorus s. Stephani, Petrus s. Nicolai, Joannes s. Michaelis, Dabragna s. Petri; cum branibus clericis, atque laicis deura timentibus, Jadertine scilicet ecclesie, congregatis nobis piurima TeDtilanda et examinanda allata ut raorls est generalis concilii confluerent, interea eciam nichilominus illud affuit muniminiB scriptum, quod episcopus et prior, nobiles et ignobiles iaderensis ec- clesie beate Marie semper virginis^ raonasterio videlicet virginum Deo deuoto femulancium Douiter in eadem ciuitate nostris temporibus constructo, tempore consecrationis iam dicte ecclesie, deuote et allacriter concesserunt insulam Silue ; hoc denique licet continens, ut que de solo patrimonio nobilium puellarum; illuc ob amorera Christi concurrcncium ediiicatum fuerat, sic ab omni infestatione tributi quiete viuerent, nt libere ab omni mancipacione hu- mani seruicii toto mentis affectu seruirent, cui se desponsantes ancillulas tradiderunt. Hoc solummodo pateotes, abbatissa ingenuitate precipua, nomine Cicha, cum oranibus sororibus, volentibusy illis araplissiraa de fisco ciuili dona conffere , quod naraque dum diligentius perscratantes inuestigareraus illud inde cassare studuimus, quod cassandum et impossibile ad obseruandum perspeximus. Inerat siquidem ei, ut si quis ex omnibus bonis monasterio usque ad formellam casci violenter presumeret anathematis vinculo ex triplo ligaretur, quo iure ahraso cetera perpetua stabilitate firmare salubrius decreuimus. Ita quidem ut nullus de clero vel populo, magna vel parua persona, igenuus vel servus, abinde in antea quicquain violenter auferre presumat, quod si presumpserit, et emendare post actam querimoniam resistendo voluerit, tunc anathematis vinculo inpenitens innodatiis intereat, excepto quando prior sepedicte ciuitatis pro comuni utiiitate oranium conciuiura ipseraet, vel filius eius iuerit, vel suum legatum transmiserit; quod tamen cum omni honestate et raensura fiat. Hoc denique promulgato acclamatum est; si placeret! Bucclamatum quoque est omnibus:^ placet . .^ —
\z starinske sbirke pove][jah sadarskoga samoBtaDa sv. Marije. — Lucio de regno Dalm. e Croat. Lib. 11. Cap. XVI. Farlati V. p. 49.
144
CLXX. 1072.
Kresimir IV, kralj hrvatski, damje eadarskomu samostanu kalt$djerieah sv. Marije njeko gem-
lji$te u Brdah §to su prije dreali kmetovi Benak i Beneda.
Anno ab incarnatione domini nostri Jhesu Christi inillesimo LXXIU indiccioae VII. (X) Ego Cressimir, dei prouidentia rex Chroatorum ct Dalmatinonim^ pro remedio anime mee et parentum meorum trado * in monasterium virginum, situm Jadere, in ho- nore beate virginis Marie, (in) presentia Agapis abbatisse, territorium in loco, qnod Berda vocatur, quondam possessum a duobus cQlonis, nomne uni Benach^ alteri Beneda^ iure perpetuo possidendum. Si quis autem meorum successorum id irritare temptauerit, pauendi incurrat sumpmi iudicis iram, damneturque cum his, qui leuam tenucrint partero.
Johannes, cansidicus regis, testis. Draugana^, scntarius regis, testis. Adam, iup- panus nonensis; testis. Desinna iuppanus testis, Prodano iuppano, testis. Zounna setinico testis, Vekenego setinico, testis. Michacio^ presbyter, testis.
U arkivu zadarskih kaludjericah sv. Marije viSe prepisab.
CLXXI. 1072.
Kresimir IV. kralj hrvafski potvrdjuje samostanu kalud{jericah eadarskih na dan posve6enja crkve sv. Marije svoje prvaSnje darovanje kraljavskog imanja Tokit^e.
Anno dominice incarnacionis raillesimo LX^II. indictione VII(X). Ego Cresimir rex Cfaroacie et Daimacie, ob remedium animc mee et predecessorum meorum, monasterio aancte Marie monialiumy in dedicatione basilice, dono terram in Tochenia, que regalis ease diooscitnr, vel c^ftlium seruorum, vergentcm per conuallem ab oriente in occidcnteniy qu6 mari determinatur, in aquilonem vero usque ad supereminentem montem, ad meri- diaaam autem plagam traeutem, quam auus meus C. dedit cognato «uo Madio et filio eius Dabrone, coram his testibus: Dabro priore, filio Bolicie, Nikiforo et fratre eius, Madio, filio Zelle, Dobro drugh scitonoso, Desimir ubrusar, Vitaza. I. et coufirmo Micha. 1. et Deainna. 1. et conf. Madio Zelle. I. et Madius gener Zelle, Prestancii. 1. Pruana L Orubiae, 1. Gauzulo Prestabarba 1. Budinellus^ 1. Neupret| 1. Barba^ 1. Domaldusy 1. Brate, I. et alii quam plures coUudantes et confirmantes.
Et ego MadiuB archidiaconus interfui, scripsi et confirmaui.
U arkivu kaludjericah zadarskih.
CLXXn. 1072
f^»
Andriia bisknp zadarski, priur Drago i sva obdina eadarska daruju sanwstanu eadarskih ka-
luc^ericah sv. Mar\je otok Slivno.
Anno doniinice incarnationis millesimo LXXII, indiccione VII(X). Ego Endreas, presul Jadere urbis una cum Drago priore, et clero et populo eiusdem ciuitatis. Placuit nobis dare insnlam Silue et veram libertatem veramque ingenuitatem monasterio sancte
' U drugih prepisis millesimo LU. * dono beatissime. ^ Benada izpuSt^no. ^ Dragana. ^ Et ego presbyter Michacio capellanus regis scripsi et corroboram.
n^. '
145
Marie, &itum in eadem urbe, in die consecrationiB eius basilice, iure perpetuo tenenda ob salutem omcium nqatrnm viuorum et defunctorum. Quod si quis proteruus deinceps hoc nostrum actu'n violare aut rumpere temptauerit in aliquo et vim sanctis monialibus illic habitantlbus vel usque ad formellam casei rapuerit, diuinam et sanctorum eius et nostram percipiat malediccionem, et medietas domus sue careat in publico.
Ego Joannes iudicator laudo et confirmo. Candidus laudo et confirmo.
U arkiva zadarskih kaludjericah sv. Marije.
. CLXXiii. 10:2.
Dragus priur sa svimi gradjani zadarskimi dini gakon, da samosianu sv. Marije u Zadru
nitko nista na silu oteti nesmije,
In Christi nomine. Ego Dragus, gratia eius, prior Jadere urbis, una cum nobitibus et omni populo huius ciuitatis, tibi domna Cicca abbatissa, tuisque sororibus presentibus et futuris. Placuit nobis concedere propter deum et sancta dei genitrice, et pro salute animarum et corporum costrorum, veram libertatem, quam nullus ex nostris monasteriis habety ut non caualluS; non famulus, usque ad formellam casei, per vim eis aliquis tollerit. Et si quis hoc nostrum rumpere vel contraire voluerit, deificam habeat maledictionem, et incnrrat eis penam, medietas domus sue. Actum est hoc in die consecrationis basilice sancto Marie, ante Andream nostrum cpiscopumj et eius clero, et Madii abbati et Ursoni abbati.
Stari prepis na pergameni u arkivu kaladjericah zadarskih st. Marije.
CLXXIV. Oko g. 1072.
6ika opatica samostana sv. Marije u Zadru bHjezi kupljene stvari i zemlje za svoj samostan.
duo ymnaria; unum matutinalo; cereum laudum pro decem et octo sol. In candelis^ candeolisque, hac arcella maiori; decem sol. dedi. Hec ego Cicca abbatissa in thesauro apposui nostro monast<>rio sancte Marie. Nunc vero eadem scribo, que in domibus siue terris vel construccionibus eodem tempore sunt acquisita :
Eodem tempore comparaui medietatem domus a Posterulensi Sergio funditus deuastatam, ex australi parte curie, protendentem ab aquilone in meridiem. Aliam uero medietatem donauit nobis Neupret cum sorore suai quam raonachauimus^ et superaddidit coquinulam cum subiacenti curiola. Domum autem illam restauraui; totamque cooperui atque straui. Istius vero domus comparacio de propriis meis et mee filie Vckenege bonis facta est. Per idem vero tempus domina Dabra cum sua nepte D. ad nos veniens, monacha effecta, attulit nobis domunculam ex occidentali parte cum puteo, ac coquinola, et subiacenti curiola ab aquilone ia meridiem protendente.
Per idem vero tempus veniens ad nos domnus Uncio, mortis preventus, vir nobilis/ attuiit nobis suum subiacens alodium, a termino domine D. protendens in meridiem usque ad viam, et insuper addidit duodecim sol.
Per idem vero tempus a quibusdam conciuibus comparauimus ortum ante fores ecclesie iuxta viam ex occidentali parte pro XV sol. in quo domum fratribus^ et hospitibus a fandamento fabricauiraus. et stratam, ut est honorifice; composuimus,
10
^ I
{
146
Per idem vero tempus domina Bona, filia Madii Sege, iudicatoris, pro filia sua Marichina, quam monacham fecimus, dedit nobis quartam parten) destructe domus Plani poBt pinnacuium templi, et quantura illi quarta pars exigit, quartam partem subiacenti curie. Ego uero Cicca abbatissa comparaui tres partes illius domud de proprio meo ma- trimonioy dedi Cicle pro medietate domus et curie triginta solidos^ dedi Petrizo, tilio Trunzanni, nepoti Sege XV sol. pro quarta parte domus et subiltcentis curie. Hec in domibus et curja, ut prescripsi^ adinuenta sunt monasterio sanctc Marie.
U samostanu zadarskib kaludjericah.
CLXXV 1072—1073.
Kresimir IV. kra^ hrvatski poSUja Vujla Draga u Bdgrad, da raevidi fu^bu Feliksa opata
samostana sv. Kueme i Damjana, poradi crkve sv, Ivana.
Breue recordationls, quomodo placuit regi (Cresimiro); quod mitteret suum nun- tium in Alba ciuitate inquirere a populos ciuitatis, si vera essent ea, que abbas Felix requirebat et proclamationem faciebat, scilicet de iustiticia ecclesie sancti Johannis euangeliste de sanctis Cosme et Damiano, et quid populus diceret: inde misit Vuillum Dragum, qui vocauit populum ad se ad sanctum Johannem. Ad quem populus venit^ dicens : quod quicquid abbas requirebat, de iusticia eccleste iustum requirebat. Ista sunt nomina hominum: Semiuitus, Petrus iudex, Nicolaus archidiaconus, Micha vetulus; frater eias Belzo, Vitaza, Johannes presbiter, Kegulus, Lube, Andreas, Drase, et fratres eius Dabrana, Gregorius, Domaccha, Trunzannes, et omnes ciues affirmauerunt priuilegium sancti Johannis de sanctorum Cosme et Damiani, et semper debuisset permanere sub potestate huius monasterii.
Polichorion. U arkivu zadarske gubernije.
CLXXVI. Oko g. 1072-1073.
Biljezka o kupljenih zemljah ea samostan kaludjericah sv. Marije u Zadru,
Abbatisa C.(icca) monasterii sancte Marie, cum suis sororibus comparauit terram in Petrizani; sub Cresimiro rege et Suinimiro bano, a filiis Dobromiri, Rudinna, Adamizo, Saracenus, pro XXXVII sol. In eodem loco a Grigo Seuotik pro uno sol. de capris et uno boue comparauit terram, et aliam a Teoua^ Trilie filio, pro duobus sol. In eodem loco ab Adam Debel per V. sol. Et aliam in eodem loco a presbytero Brebe- rizo per III. sol. Et pro rogatione eiusdem terre, Neupreto dedimus III sol. de grano. His testibus : Episcopus Dabra, Sega, Dabro Striaza, Trunzani filius iudicator, Margastrona presbyter, Seraia Dabrize, Trudalaca, Doda, diaconus MadiuS; presbyter Barba, Santasedra Gosik, Spizar^ Stoiana det^ Crasona douornik, Zarondris Keuik et frater eius Adamiz.
Stari prepis na koii u arkivu zadarskib kaludjericah.
CLXXVII. 1073. IT Ninu.
Vekenego daruje u ime eaduebine samostanu eadarskih kaludjericah sv, Marije sav svoj nepo-
kretan imetak.
In nomine domini nostri Jhesu Christi, et eiusdem incarnationis anno millesimo septuagesimo tercio. Regnaute Cressimiro ChroatiO; bano Suinimiro, episcopatum vero
147
gabernaDte domiao Stephano, in ciuitate Nona, iuppanus Adammizo. Ego deniqus Ver kenego, pro remedium anime mee, precipio fieri in domo sancte Marie de Jadera, omnem possessionem mearo, quam habeo (in) vineis; terris cultis; et incultis et omnia animalia, pecoribus vel iumentis, omnia et in omnibus sit in predicta domo sancte Marie in perpe- tuum possidenda. Et ai quis parentum meorum contraire temptauerit, quod absit, iratum babeat trinum et unum deum, et cum Juda Scarioth in inferno dampnetur. Adammizo iuppanus, testis. Prodano testis. Desinna « testis. Capellanus Qrubina, testis. Tollimir^ testis. Presbyter Dedochna, testis. Presbyter Barba, testis. Zouiona testis. Nepostoy testis. Presbyter Milotech, testis. Petrus de Bonemute testis et alii plures testes. U arkiva zadarskih kaladjericah sv. Marije.
CLXXVIII. Oko g. 1073.
Satnostanu sv, Kr$evana dopitt^u Zadrani pravo ribarer^a.
Tempore dompnii Magii iaderensis prioris, pro necessitatibus publicis fuerunt vendite piscationes. Una in insula Melata, altera in Tilago, in valle maiori sancti Victoris ex parte Altana, que continet a loco ubi Mecar dicitur, usque ad casas, que sue pisca- cionis quartam portionem se habentibus dare solebant/ quas vero pauci iaderanensium nobiles emerant propter quartam piscium portionem. Sed quia sepe in diuisione piscium litigabanty et se inuicem scindentes et cedentes lacerabant; venit iam dictus prior, cuius superius in alio loco mentionem fecimus, cum eis ad monasterium, et timens ne in peius malum deuenirent, presente Trasone abbate, feci eos portionem suam piscium offere coram omni populo beato Grisogono martiri. At illi omnes in hoc facto letati sunt, et minime iam sentientes litigium, in pace fraternitatis manserunt, empcionem suam piscium data sacro qnippe cenobio. Post multorum autem curricula annorum, quando omnia iam diruta fuerant queque utilia erant et seruorum dei pertinencia, tempore Candonis, iterum pisca- tores ad sinistram tendentes, machinabant auferre quartam partem vallis sancti Victoris, adicientes; quod de sola Melata quartam dedimus partem, Unde paruo interuallo euoluto, Dragonis nobilissimi prioris sub tempore, iudicium inter eos fuit^ que equalis pars iustior esset. Statim inflamati spiritu nequam, monachis sacramentum dederunt, quamuis se nimium penitentes egisse talia. Inter hec affuit Stephanus iaderensis presul, una cum Drago priore et Maifredo aduocato testea et omnes nobiles nostre urbis. Et ego Domi- nicus presbyter rogatus ab omnibus, propria manu scripsi et roboraui.
Iz guber. arkiva u Zadru. KaSnji prepis. Cap. I. Masso H. Nr. 7.
CLXXIX, Oko g. 107B.
Aprico Sokolaristid ' daruje samostanu sv. Ivana evangjeliste u Belgradu svoju zemlju u JeUanih,
§to ju doU na dar od hrvatskoga kralja Kresimira IV.
De terris quas Aprizo dedit in Elzani.
Aprizo Socalaristich pro eterna gloria concessit eidem monasterio terram in Elzani, testibus . his : Radoslav Lissizai; Musar et Stephano fratre Radoslai, et hoc sub Petri abbatis tempore. Habuit autem Aprizo hanc terram tali ordine: quadam die bic
l
^ Ovaj Petar Sokolaristid spomiDJe se u listini pod br. g. 1070,
148
Aprizo regem ChresimiruiD, ac reginam hospitio suscepit, regali apparatu eis cenam mi* nistrauit, qna peracta, eos largis muneribus honorauit. Regi per se optimum pnerum cum optimo equo attribuit, regine vero ancillam optimara donauit, et regis schitanosse scutnm et lanceam, et aiiis diuersis diuersa dedit munera, alias vero terras interiacentes eidem rex condonauit monasterio sancti Joannis sub tempore Petri abbatis.
Polichoriou. U arkivu zad. gabernija.
CLXXX. 1070 -1074.
Busin Morstid daruje samostanu sv, Petra kod Solina svqje zemlje u Trsteniku, koje darovanje
potvrdi Slavic krafj hrvatski.
Breuem recordationem facio ego Rusinus, qui et Morsticus, de terris que sunt in Tristenico, pars que mihi contigit, volo et iubeo ut sint in nionasterio sancti Petri, pro remedio anime. Nara si quis eani subtrahere (temptauerit) iratum habeat trinum et unum deum, et meam maledictionem. Oblata sunt autem hec coram Preda filio Stepa- nici et Dragisse. Denique post mortem prefati Morstici, venit uxor eius et affiirmauit prefatas terras, coram presbytero Vilcana, et filio Mileso et Ruseilo filio Souine, et Desi- miro filio Dreuaro, nec non Deuiano. Postea venit Slauiz rex, et corroborauit prenomi- natas terras, coram Petro bano, et Sarubba iupano, et Ded filio Cliraini, et Vulcano setnico, et Juuano filio brauaro et Zurra filio Tripuni, presbyter Panesa, Budimir tepciza, et presbjter Vilcano, Ibidem Slauiz ante eosdem testes, sicut partem fratris sui afiir- mauit, sic suam partem, quam ibi habebat in eadem ecclesia, pro remedio anime snej nec non sui fratris perpetualiter contulit.
Regesta samostana sv. Petra gumajskogii, str. 16. rukopis Xll vieka, cuva se n arkiva kaptola splietskog. Noviji prepis u rukopisu: Instrumenta fundamentalia mensae archiepiscopatus Spalatensis, u mojoj bivSoj sbirci broj 287. str. 53.
CLXXXI. 1074. 20. oiigka. U lUmu
Grgur papa VII. nalaie dubrovcanomy da svoga hiskupa Vltala, kog lje§e zatvorili, iz zatvora izpuste, i du ga natrag stave na hiskupsku stolir.u za koju ved drugoga izabrali hjehu. Ujedno
poSitja u Duhrovnik Giralda kao svoga poslanika.
Omnibus Raguseis.
Gregorius episcopus seruus seruorum dei; omnibus Raguseis salutem et apostolicam benedictionem, si obedierint. Peruenit ad aures nostras vos Vitalem episcopum vestrum cepissei et eo in custodia et vinculis positi, alium vobis in episcopum elegisse, que quidem res quam sit inordinata, quam iniqua, quam criminosa, quam diuinis et humanis legibus contraria, nulli fidelium in dubio esse credimus. Proinde raisimus ad vos dilectum fratrem nostrnm Gir.^ldum sypontinum archiepiscopum, ut in hac re nostra legatione fungens, iustitiam inde decernere* debeat. Ammonemus itaque, et apostolica vobis auctori- tate precipimus, ut relaxato episcopo, qqem in captione tenetis, in presentia prefati archiepiscopi conueniatis, et ad faciendum super hac re canonicam iustitiam, et in aiiiB etiam ecclesiasticis causis, que inter vos corrigende sunt, eandem, quam nostre presentie deberetis^ obedientiam et fauorem exhibeatis. Quod si peccatis impedientibus, cauaa apud
149
V08 examinari et deflfiniri non possit, volumus ut utrumque; videlicet episcopum captum, et eum quem irregulariter eiegistis, in nostram presentiam conducatis, quatinus adiuuante deo, quod iustum fuerit, inde iudicare, et auctorabiliter statuere valeamus. Alioquin si nostra^ immo apostolica monita et precepta, contempseritis, a liminibus ecclesie^ et omni christiana communione vos apostolica auctoritate pellendos et sequestrandos esse sciatis. Data Rome XIII. kalendas aprilis. Indictione XII.
Iz vatikanskoga mkopisa XU. vieka: Gregorii VII. Baliarum Lib. I. lit. 64. list. 37.
CLXXXn. Oko g. 1075.
Prodan Draganegov i njegovi rodjaci daruju samostanu sv. Petra hod Soline njeke teni/Hje i
vinograde.
Ego filio Draganego Prodano offero terra supra Saline in monasterio sancti Petri, quod mihi precepit dari pater meus, pro remedio anime sue, coram auunculo suo Nicla, nec non eiusdem ecclesie ahbate. f Post hec verum in ipsum monasterium Paulos et Potrus filii Palonduzuli, fratri«que nostri dederunt terras per remedium anime sue. In- primis a Zuuano vineam, et aliam in Calamito, supra vineas Petracca, et vineam a sancto Tsidoro, et vineam a Ballo^ et a sancto Casiano, vineam quam habuit impignoratam Susazo pro UII. solidis, et a sancto Casiano agrum, in Spalazulo vero II petie de terra, a Spinanti quoque I. agrura, et raedietatem de dorao in Spalato, que fuit de Anznlo. Ista omnia suprascripta dederunt pro remedio anime sue, et quartam partem de terra eorum.
Iz regestrah samoBtana sv. Petra gumajskoga, rukop. XII. vieka str. 17. u arkivu kaptola plietskog.
CLXXXUL 1075. 8. velja^
Njeki gradovi dalmatinski obvezuju se duidu tnletadkomuy da nece u Dalmaciju voditi hud I Normane, budi druge neprijatelje inostrance.
In nomine domini dei eterni et saluatoris nostri Jesu Christi, anno ab incarna- tione eiusdem MLXXV. mense februarii die VIII. indictiono XV(XIII) Dalmatie et Cro- atie. Promittentes promittimus nos prior spalatine ciuitatis, videlicet Stephanus Vualiza Domine, atque Oaudinus tribunus, dom Marra, Joannes Peripano, Petrus filius Dominici, Desa filius Cocini, aliusque Desa, Michael, Stephanus Nichiforus, Dominicus Drasi, For- minus, Sa^atus, cum uniuersis nostris concinibus, maioribus et minoribus, nec non et prior Tragurine ciuitatis, Vitalis nomine, et Petrus Bello, Georgius Bogaboici, Joannes Chudi, Sabaudicius archidiaconus, Desa, Andreas, Dominicus cum cunctis nostris conciuibus raa- ioribus et rainoribus nostre ciuitatis, atque Candidus prior iadrensis ciuitatis, et Madius Sega iudex, Nichiforus Seliiis, Zella, Madius, Gallus, Dabro^ Strincia. Joannes, Spatarius, Candidatus, Lampridius, Madinus Martini, Valentinus Speri, Andreas Camerarii ac uni- uersi nostri conciues, maiores et minores, atque prior de Belgrado Justus veneticus/ Gregorius frater episcopi, Drago de Crustina, Michael de Utica, Prestancius, Petrigna Anastasii, Michael de Diachuiro atque omnes conciues nostre ciuitatis, vobis domino Do- minico Siluio, duci Venetie et Dalmatie et imperiali prothofodro et seniori nostro, ut ab
1
' U listini g. 1076. epominje se pod imenom: Dominicus Justus.
150
hac die in antea, qaarum nullus nostrorum ciuium audeat adduoere Nortmannoa aut extra- neos in Dalmatiam, aut per se ipsum vel quouis ingenio.
Si quis antem huius sceleris preuaricator inuentns fuerit, et se legitime excusare non poterit, amittat vitam suam^ et quidquid possidet in hoc secnlo, medietatem in ca- mera ducis, et medietatem ciuibus, qua in ciuitate preuaricator inuentus fuerit, per iudicem et per romanam legem, que in presenti pagina scripta esse videatur in quarto capitulo eiusdem legis. Quia si quis inimicos infra prouinciam inuitauerit, aut introduxerit, anime sue incurrat periculura et res eius inferantur.
Signum manus prioris spalatine ciuitatis Stephani Valize, qui hoc rogauit fieri. Et successere omnes, qui supranominati, subscribunt ut supra, inde in calce.
Ego Laurentius sancte salonitane ecclesie archiepiscopus ratifico et confirmo.
Ego Forminus nonensis episcopus ratifico et confirmo.
Ego Joannes abbas sancti Bartholomei, ratifico et confirmo.
Ego Prestantius episcopus belgradensis ratifico et confirmo.
Petrus Hencius sancti Marci diaconus et ducis Venetie domini Siluii cappellanas, rogatus a dictis hominibus, scripsit et compleuit feliciter.
Iz nikopisa: Codex diploxnaticus Treuisanus b. Marci, u knjiinici mleta^koj by. Marka. Cl. X. cod. LXXXI. f. 113.
CLXXXIV. 1075. mjeseca studena.
Gerardo poslanik papinsM utniruje na crkvenom zboru splietskomy razpru medju biskupom za- darskim i opatom sv. KrSevana radi kapele sv, Ivana, koju darova Gorbina samostanu sv.
KrSevana, lu anno MLXXV. ab incarnacione domini nostri Jesu Christi, mense noueaibris, ea tempestate, qua comes Amicus regem Croatie cepit. Ego Girardus s. romane ecclesie apocrisarius, jslpontineque sedis gratia dei archipresul, missus a domino Gregorio papa partes in istas, statui sanctam synodum spalatina in urbe sedens, uniuerso cum cetu, firmans vera, execrans illicita, respuens falsa. Tum in hora Petrus venerabilis abbas sancti Orisogoni conquestns est de cella sancti Johannis, que vulgo Silagus nominatar, quod suus episcopus, videlicet Stephanus, inde sibi abstulerat, unde abbas nobis chartulam porrexit, in qua inuenimus, quod Gorbina, que olim supradictam cellam sua sponte dona- ueraty post suggerente sibi inimico studebat auferre. Hoc gestum est tempore Acuzonis legati domini Nicolai papQ. Sed dictus apocrisarius videns hoc arte diabolica machinari, audax ut scriptura testatur, iustus confidit ut leo, inuestiuit abbatem per baculum, quem gestabat manu, eodera priore concedente cum suo populo, et insuper eternas maledictiones futuris usurpatoribus dedit. Ego autem videns sibi fuste fieriy et omne consilium meum, rursum precipimus suo presuli inuestire abbatem suo illo cenobio,. per pedum, quod manu portabat; contradicentibus autem nostra verba hec, et auferre volentibus, post noxia verba illius missi prioris collaudamus, et nostra insuper posuimus. Laurentius archipresul collaudat, et roborat; Joannes tragurinus episcopus collaudauit; Prestantius castilanus ' episcopus collaudauit; et omnis sjnodus collaudat et roborat.
Farlati Illyr. Sacr. T. III. p. 142.
^ i . e . belgradensia.
161
CLXXXV. 1076. 21. svlbnja. IT Rlmu,
Grrgar VII. papa podieljuje Petru nadbiskupu duhrovackomu nadbiskupski plasS.
GregoriuB episcopus seriiUB seruorum dei, dilecto in Christo filio Petro archij episcopo sancte pitauritane sedis ex ciuitate Labusedi in regno Zachulmie, et Sorbulie et Tribunia vel ciuitatis Catere^ et Antiuari seu Ulcinii, et Driuasti, Polati atque Scodre cuni ecclesiis atque parochiis earum. Si pastores ouium sole geluque pro gregis sue custodia die ac nocte contenti sunt, ut ne qua ex eis aut errando pereat^ aut ferinis laniata morsibus rapiatur oculis semper vigilantibus. Quanto sudore, quantaque cura de- beamas esse peruigiles nos, qui pastores animarum dicimur, (ut) attendamus et subiectum officium exibere erga custodiam dominicam non cessemus, ne in die diuini examinis pro desidia nostra ante summum pastorem negligentie nos reatus excruciet, unde modo ho- noris reuerentia sublimiores inter ceteros iudicamur. Pallium autem ex more ad missarum Bolempnia celebranda, tibi tuisque successoribus utendum transmisimus, quod tibi non aliter^ ecclesie tue priuilegiis in suo statu manentibus, utendum concedimus, nisi solum- modo in die sancte resurectionis Jesu Christi doroini nostri, siue ascensionis et pente- costen, seu in natalitiis sanctorum apostolorum, atque Baptiste Joannis, nec non in assumptione sancte Marie, similiterque in domini nostri Jesu Christi die, verum etiam in ordinatione suffraganeorum tuorum, sicut a beato Gregorio predecessore nostro huius alme sedis presule sancitum est, in secretario induere pallium debent, et sic ad missarum solempnia proficisci, et nihil tibi amplius liceat ausu temerarie presumptionis arrogare, quam decessores precessoresque tuos usos esse incognitum non habes, ne dum in exteriore habitu inordinate aliquid arripiatur, ordinate etiam, que licere poterant, ammittantur. Hortamur itaque, ut morum tuorum ornamenta huic conueniant, quoniam huius iudumenti honor modesta actuum viuacitate seruandus est, quatiuus auctore deo utrobique possis esse conspicuus. Itaque vita tua filiis tuis sit regula, in ipsa si qua fortitudo illis iniecta est, dirigant, in ea quod imittentur aspiciant, in ipsa semper considerando proficiaot, ut tuum videatur esse post deum bene quod vixerint. Cor ergo neque prospera, que tempo- j raliter blandiuntur, extollant, neque adversa deiciant, sed quicquid illud fuerit, virtute
I patientie dedincant. NuIIum apud te odia locum, nullum fauor indiscretus inueniat, dis-
cretum te mali cognoscant, insontem 'apud te culpabilem sugestio mala non faciat, no- centem gratia non excuset, remissum te delinquentibus non ostendas, nec quod ultum non fuerit, perpetrari permittas ; sit in te et boni pastoris dulcedo, sit et iudicii seuera districtio, unum Bcilicet quod innocenter viuentem foueat, aliud quod inquietos corrigendos a pra- uitate compescat. Sed quoniam nonnunquam prepositorum zelus, dum districtus malorum vult vindex existere, transit in crudelitatem correctionis, iram in iudicio refrena, et censuram discipline sic utere, ut in culpam ferias, et a dilectione personarum quas corrigis non receda9. Misericordem te prout virtus petitur in omnibus exibe, oprossis deffensio tua iuste subueniat, opprimentibus modestie ratio contradicat, nullius faciem citra iustitiam accipias, nullum querentem iustitiam despicias, custodia in te equitatis excellat, ut nec diuitum potentia sua apud vos extra viam suadeat rationis ardere, nec pauperes sua faciat hu- militas desperare, quatinus deo miserante talis possis existere, qualem sacra lectio pre- oipit dicens: oportet episcopum irreprehensibilem esse. Sed his rebus uti salubriter po- teris, si magistram charitatem habueris, quam qui sequutus fuerit, a recto tramite non recedat. Ecce frater charissime, inter multa alia ista sunt sacerdotii, ista sunt pallii, que si studiose seruaueris, quod foris accepisse ostenderis, intus habebis. Fidem autem (quam)
162
in tuis epistolis breuiter adscripsisti, literatim explanare debueras. Redemptori tamen gratias agimuS; quod iam ipsa etiam breuitate esse cognouimus rectam. Sancta trinitas fraternitatero vestram gratia sue protectionis circumdet, atque in Simonis sui via vos dirigat, ut post vite huius amaritudinem^ ad eternam simul dulcedinem peruenire mereamur. Scri- ptum per manum domini secrctarii nostri palatii. Bene Valete. Datum duodecimo Ka- lendas Junii per manum Petri diaconi bibliothecarii et canc Ilarii sancte apostolice sedis, anno domini Gregorii septimi papae, IV. (III) indictione quartadecima.
Iz rukopisa : Varic bolle ed iDstrumenti cavati del archivio p. di Eagusa str. 432. U Du- brovniku kod g. Dr. Ivana Agusta Kaznacica.
CLXXXVI. 1076. mjeseca listopada. U Solino.
pimitar Sveiiimir kralj hrvatski ohvemje se, prilikom krunisanja i easjedanja na kravljevsko preslolje, pred papinskim poslanikom Geblzonom^ vjerno§cu stolici rimskoi^ obedaju^i crkveni da- nak od godisnjih 200. hisantinah i darujuci samostan sv, Grgura u Vrani za stan papah
% buduHh papinskih poslanikah.
In Domine sancte et indiuidue trinitatis anno dominice incaroationis .millesimo
septuagesimo sexto, indictione decima quarta, mense octobi-is. Ego Demetrius, qui et
Suinimir nuncupor, dei gratia Croatie, Dalmatieque, a te domino Oebizo/ ex apo-
stolice sedis legatione, domini nostri pape Gregorii potes^atem obtinens, in salonitana
basilica sancti Petri, synodali concordia totius cleri et p 'puli electione, de Croatorumy
Dalmatinorumque regni regimine, per vexillum, ensem, sceptrum et coronam inuestitus,
atque constitutus rex, tibi deuoueo, spondeo, et policeor, me incommutabiliter comple-
turum omnia, que mihi tua reucrenda iniunxerit sanctitas, videlicet, ut in omnibus, et
per omnia apostolice sedi fidem obseruem, et quicquam hoc in regno tam apostolica sedes,
quam sui legati sanxerunt, vel sanxerint^ irreuncabiliter custodiam; iustitiam excolam,
ecclesias defendam, primitie, decime, omniumque ad ecclesiam pertinentium, procurator
existam, vite episcoporum, presbiterorum, diaconorum, subdiaconorumque, ut caste et rega-
liter viuant. prouideam ; pauperes, viduas^ atque pupillos protegam, parentele illicitam co-
puiam destruens, legitimam dotem anulo, sacerdotisque benedictione constituam, et con-
stitutam corrumpi non permittam ; hominum venditioni contradicam, atque in omnibus, que
ad rectitudinis statum congruuut, deo auctore, me equum exhibeam. Ducentorum quoque
bizantinorum tributum, meorum om.nium consultu primatum, sancto Petro, per singuloB
annos, in resurrectione domini, de mihi concesso regno, persoluendos statuo. Et ut post
me regnaturi hoc idem perpetuo seruent^ cjnseo, corroboro, atque sancio. Dono insuper,
concedo, atque confirmo apostolice sedi sancti Gregorli monasterium, cui Vrana est vo-
cabulum) cnm omni suo thesauro, scilicet cum capsa argentea, reliquias sacri corporis
eiusdem beati Gregorii continente, cum duabus crucibus, cum caiice et patena, cum duabua
coronis aureis, gemmis ornatis, cum euangeliorum textu ex argento, cumque omnibus
suis mobilibus et immobilibus bonis, ut sancti Petri legatis sit semper ad hospitium, et
omnino in potestate eorum. Hoc tamen interposito tenore, ut nulii alii potestati detur,
sed omni tempore sancti Petr! sit proprium; et a me, meisque successoribus defensum,
' Ovaj Gebizo s. Bonifacii abbas, bijase g. 1075. zajedno sa Mavrom opatom sv. Save, po- slanik papinski u Marki.
/ /
153
atqae ab omni homine liberam, et secarum. Cuiuscunque autem audacia, temerario ausu prefatum moiiasterium ex assignato thesauro priuauerit, terribillem illam iudicis vocem,? qoam diabolus cum suis angelis auditurus est, audiat. Freterea cum deo seruire, regnare sit, vice beati Petri, et domini nostri pape Gregorii, atque post se successorum in apo- stolica sede, me tuis manibus committo, et commendo, hanc fidelitatem sacramento sta- bilio. £go, inquam^ Demetrius, qui et Suinimir, dei gratia et apostoiice sedis dono rex, ab bac hora, in antea sancto Petro, et Domino meo pape Gregorio, suisque successoribus canonice intrantibus, ero fidelis ; et ut ipse, siue post eum futuri pontifices, siue iegati eorum, vitam aut menbra perdant, aut capiautur, nequje in consilio, neque in facto ero, et consilium quid mihi crediderint, ad illorum damnum scienter nulli intimabo. Kegnum autem, quod mihi per manum tuam, domine Gebizo^ traditur, fideliter retinebo, et illud, suumquA ius apostolice sedi, aliquo ingenio, aliquando non subtraham. Dominum meum papam Gregorium et suos successores atque iegatos, si in meam potestatem venerint, honorifice suscipiam, et honeste tractabo, et remittam^ et undecunque me inuitauerint, prout potero, eis simpliciter seruiam.
Iz knjiiinice korsiDijanBke u Rimn, rakopiB br. 244. str. 424.
CLXXXVIL 1076. 9. Ustopada.
Svenimir "kralj hrvatski potvrdjuje w saboru solinskom darovanje crkve sv. Jurja u Putalui
udii\ieno nadbiskupiji sp^jetskcj po Trpimiru i Mudimiru,
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Ego quidem Suinimir Croatorum atque Dalmatinorom rex, residente me in regno meo, anno dominice incarnationis miilesimo septuagesimo sexto, indictione vero XIIII. die nona mensis octobris, ac diuina gratia confortante, sufi^ragantibus meritis beatissimorum martirum Domnii et Anastasii, ob quo- rom reuerentiam et deuotum amorem, venerabilis presulis niichi spiritualis patris domini Laurentii ecciesie spalatensis, in qua eorum corpora requiescunt, per presentem paginam do et confirmo eidem domino archiepiscopo, et suis successoribus, ac ipsi ecclesie sue, perpettto ecclesiam sancti Gregorii de Putalo cum toto territorio suo, a rupibus montis si- gnatis ex utraque parte, usque ad mare, iuxta donationem et confirmationem regum prede- cessoruin meorum videlicet Tirpimir et Mucimir, ut in ipsorum conscriptis paginis vidimus contineri; cum seruis et ancillis in eodem territorio positi6; atque commorantibus presen- tibas et futuris seu in eodera territorio in posterum, residere volentibus. Ita tamen quod _ — — dominus archiepiscopus eiusque successores, temporaliter et spirituaiiter merum dominium — — — in ipsa manentibus villa, et eorum bonis mobilibus et immobilibus — — — prenominata spalatensis ecclesia perpetuo possideat pacifice et quiete. Nulii igitur iiceat hanc paginam nostre donationis et confirmationis infringere vel turbare. Si quis vero attemptare presuropserit, trinum et unum deum iratum habeat et maledictionem CCCXVIIL sanctorum patrum incurrat, et alioium sanctorum, ac cum Juda proditore in inferno damnetur eterno suplicio.
Acta sunt hec in presentia horum seruorum dei videlicet : Stephani episcopi iader- tini . . • episcopi chroatensis G-regorii, episcopi arbensis, Theodosii episcopi l^elgradensis) Basilii episcopi absarensis, Formini episcopi nonensiSi Johannis episcopi traguriensis. Dabri abbatis s. Stephani, nec uon comitum et baronum Dominici tepzi curialia comitiSi Eiroe — comitis. Dobrili comitis cieunensis. Pribini comitis cetinensis. Lubonuri
■"!
154
comitis et aliorum nostrorum comitum et baronum, ubi fuit fidelium maxima congregatlo. Pro quibus omnibus et singulis perpetuum robur habentibus, presentis priuilegii paginam nostri sigilli charactere fecimus muniri.
(Exemplum sumptum ex originali in membrana cum sigillo magno pendente, cum cordula rubri et crocei coloris existente in archivo archiepiscopali.)
Prepisao iz rukopisa< DoDationes Principum, u arkivu biskupije spletske.
CLXXXVIII. 1076. U Belgradu.
Grac{j<^ni belgradski obveeuju $e davati deseUnu od maslinah samosianu sv. Ivana evangjeliste.
Notum sit omnibus fidelibus tam posteris quam presentibus, quia nos belgradenses diuites ac inopes, nullo cogentC; nullo monente, immo spontanea voluntate, gratia deuote intentionis^ promisimus dare singulis annis decimas nostrarum oiiuarum monasterio sanctt Johannis apostoli et euangeliste, die uidelicet dedicationis eiusdem e6clesie; quam viri religiosissimi dominus silicet Laurentius, spalatinus archiepiscopus, una cum apochrisariis romane sedis episcopo Fulcoino et Qebizone abbate sanctorum Bonifacii et Alexii, nec non et Prestancio eiusdem urbis episcopis dedicauerunt, eisdem etiam donum supradic- tum collaudantibus, ac firmiter corroborantibus, et auctoritate apostolica interdicentibus, ne umquam ab aliquo violari presumatur. Quod si forte aliquis temerario conatu abne- gauerit, iram superne mayestatis omniumque sanctorum maledictionem p68sideat. £t hec donatio acta sancitaque fuit anno ab incarnatioe domini nostri Jhesu Christi millesimo septuagesimo sexto, indictione uero XV. (XIV) et hoc apostolante Gregorio VII papay apud Grecos Michail imperante, apud ScUuos Suuinimiro regnante, Petro in eodem mona- sterio abbatiante, Dominico Justo Belgradi priorante.
Polichorion. U arkivu zadarskoga gubernija.
CLXXXIX. Oko 1076. l' kraljevskoni dvorcu kod Solina.
Svenimir kralj hrvat^ki darvje samostanu kdludjericah sv, Benedikta u Spljetu eemJjiite Laiane
kod Pustice,
In Christi nomine. £go Suinimir nutu dei Chroatorum et Dalmatinorum rex, nobis diuina clemencia concedente in regali solio inuioiabiliter residentibus, undique uterque sexuSy militum videlicet, utriusque uite laicorum, seruorum, et ancillarum nostrarum afflnens, pro rebus sibi oportunis curiam, ac causis sibi necessariis perquirens semper astabat. Inter quos quedam sanctimonialium mater, Maria videlicet, cenobii sancti Bene- dicti, in solempnitate consecracionis ecclesie nostri episcopatus sancte Marie vocabulo, auxilium; immo subsidium memorati cenobii a nobis perquirens, et regali throno cum suis quibusdam sororibus coram nobis astitit. Unde consultu omnium seruorum dei, et nobilium nostrorum, qui supradicte solempnitati aduenerant, propensione et voluntate prefate abbatisse, et quia locus territorii eidem monasterio contiguus videbatur, nostra regali potestate quod Pustiza nominatur, perpetuo iure possidendum sibi inuiolabiliter concessimus in Lazani. Actum est hoc in villa regali, quo in loco iam dicta ecclesia sancte Marie (sita videtur, his) coram testibus Inprimis coram Laurencio venerabili
I
J
155
(archiepiscopo). Petro cbroatenBi episcopo, Stephano, iaderensi episcopo^ Johanne tra- gnriensi episcopo, Johanne sancti Bartholomei abhatC; Petro belgradensi abbate, Dominico tepsio, Iwrina tenenstico, Viseno polistico. Isti ad (nostram) confirmacionem cum| (in numerabili multitudine ibidem astante sufficiant). Jacobum vero ducem Marianorum ex parte (nostra legatum et intro) ductorem abbatisse fieri immemoratis (sic) terris per- misimus. Si quis regum vel principum, iupanorum, parua siue magna persona, huic nostre dbnacioni contraire temptauerit, trinum et unum deum habeat iratum ct CCC. decem et octo sanctorum patrum consequatur malediccionem. Et molendinum que est vita ipsorum similiter efs fiat.
Ego Theodorus presbiter et ecclesie sancti Domnii et eiusdem regig cancellariuSy scripsi et sum testis ibidem-
Izvoma listina pisana na pergameni, u sriediui poderana, nalazi ae u zemaljskoj piBmo* hrani a Zagrebu. Doo. VIII. Rie6i pod zatvorom popunjene su iz Farlatova teksta. IUjr. Sacr. Tom. III. 8tr. 156.
CXC. 1076.
PreStando biskup belgradski daruje samostanu sv, Ivana evang. crkvu ss. Kozme i Dan^ana
kod Belgrada.
In nomine patris et filii et spiritus sanCti, unius trinitatis et trine unitatis indi-
uidue. Notum sit omnibus fidelibus tam presentibus quam futuris, quod Prestancius, bel-
gradensis episcopus, gratii diuine et humane karitatis^ ecclesiam sanctorum Cosme et Da-
mianiy que sita est in acuto vertice cuiusdam monticuli, non longe a supradicta urbe distantis,
monasterio sancti Johannis euangeliste perpetualiter babere concessit Ne autem aliqua suc-
cedentiam violentia principum, regis videlicet, episcopi, aut prioris eiusdem ciuitatis teme-
raria mente, feroci tirannide, hec statuta violare audeat, et sua audacitate corrumpat, huius
concessionis sanctio ante personas virorum honestissimorum et sancte religionis cultum
iugiter exequentium, absque ulla contradictione laudabiliter corroborata est, in presentia
scilicet Laurencii tocius Dalmacie ac Chroacie reuerentissimi archiepiscopi, et domni
Oebizoifls sanctorum Bonifacii et Alexii religiosissimi abbatis, una eum Fulcoino Fori
Simphronii venerabili episcopi, apostolice sedis apochrisariorum, in vinea iustitie dei totis
viribus misericorditer laborantibus, astaotibus etiam belgradensis ecclesie archipresbitero
Drago, et archidiacono Johanne, et Jadere archidiacono DabrO| et omnibus clericis utriusque
ciuitatis et Dominic» Justo priore, Gregorio iudice, Drago, Prestancio, Michael, Drusia,
et fere tocius supradicte ciuitatis clero fauente ac populo. Anno millesimo ab incarnati-
one domini nostri Jhesu Christi, videlicet septuagesimo sexto, indictione vero quarta de-
cima, tempore autem Gregorii septimi pape, et Demetrii Dalmacie ac Chroacie regis, et
domni Petri eiusdem monasterii abbatis' religiosi. Quicumque autem corruperit quod ho-
rum omnium laude confirmatum est, dei et eorum maledictionem perpetuo incurrat.
Amen.
Folichorion. U arkivo zadarske guberije.
156
CXCI. Oko godfne g. 1076.
Madia ili Maria opatica kaludjericah spljeiskih sv. Benedikta popisuje zenUje pripadajuie
svomu saniostanu. Sub primo Simonis dacis anno, ego Madia sancti Benedicti monasterii (abbatissa) paginam testamenti scribere iubeo, de terris que sunt, nbi dicitur ad petram Nebogam, et alia peza de terra, que dicitur ad mnros, qnas Dabriza monacha, filia Bonice in tem- pore abbatisse Chatenne prephati monasterii prime, sua pro anima suorumque parentum in sancti Benedicti cenobio optulit, in quibus vere multo tempore triticnm — — — u- lerunt et duobus vicibus vineas plantauerunt ; denique iam transactis pluribus annis Preda et Vilcmiro eius fratres, contra moniales proterue insurexerunt, et aupradictas terras suaa proprias suorumque parentum esse dicebant. Quibus cum prorsus insistere non valuimus, huius rei causa cum eis tali sub voce, uno solido duobus galetis uini cederent p — — nib — — sanxiuimus, ut prephate terre perpetuo monasterio sancti Benedicti permanerent ipsique — — — modo — — — — inferri — — — auderent. Hoc autem actum est coram diacono Cirnecha. Tribuchi, Caloso Calone, Aprizzo, Cicle, Matalario, Prarinna — — — one nepote, Oaudio Scarnice, Sabati Za — — — freni filio, Zirno, Zabne filio, et Oeorgio sancti L(aaren)ti capellano presbitero.
Prepis na pergameDi. U kol, zadars. sainostanu.
CXCIl. Oko 1076.
Lampridio rodjak opata Petra daruQe samostanu sv. Ivana ev. u Bdgradu trecinu svoga i$netka.
De tercia parte hereditatis Lampredii, cognati Petri abbatis. Recordacio quam Petrus abbas fecit scribi, qualiter Laropredius, eiusdem Petri abbatis cognatus, pro sua suorumque parentum animabus, cessit eidem monasterio terciam partem totius sue possessionis; et hoc post mortem eius, qualicumque modo, terra mariue obiret, seu quocumque tempore, sic, ut eo defuncto, predicta pars tercia totius sue facuU tatis rediret in potestatem abbatis et suorum monachorum, et hoc absque ulla contra- rietatc, seu fratrum, seu parentum, aut consobrinorum, vel cognatorum, vel auorum, vel proauorum, vel uxoris, vel nurus, vel socri, vel socrus, vel nouerce seu matertere, siue quorumlibet ex suo genere. Et hoc actum est in presentia domini Prestancii episcopi et Dominici Justi prioris, et Gregorii iudicatoris, et Petri de Nobilibus^ et Petricii, filii Madii et aliorum plurimorum virorum.
PolichorioD. U arkivu zadarske gubernije.
CXCIIL 1075 — 1076.
BUjezke o zenUjiitu Mirani, koju nabavi t parbom isvojeva za belgradski samostan sv. Jvana
ev. opat istoga samostana Petar.
De territorio Meirane.
Petrus abbas cum suis fratribus conparauit eidem monasterio mediam partem tocius territorii Meirane, precio XXX. sol. romanorum a Chrenicio cuiusdam Johannis filio et ab eius consobrino nomine Johanne, testibus his : Dragorado, Chrucainna postiuppo*
-/^-»-
167
Drasautth, Negauan^ Veitrich, Strearadi^, et Drusba iilie eius et Gorbiaa presbitero, et Badanech presbitero de Sichoua, et quodara presbitero de Jagadeua, et Dabrainna, et Draga^but, eiusque filio Sluuinna de Cerani.
Determinatio huius territorii.
Hec autem terra determinatur sic, ab amigdalo, que est ab aquilonC; incipiens recta mensura teuditur per transuersum usque ad coUem, que est ab austro, |item ab ea- dem amigdalo iuxta iapides prolatatur in longitudine usque ad siiuam, que sibi est con- tigua ab oriente.
Quomodo P. abbas certauit contra Bei^beristich pro hac terra.
Hanc terram vero conatus est auferre P. abbati, Stresinna Berberistich suique parentes, quare idem P. abbas, qui comotus cum quibusdam ex fratribus, Nonam adiit, et in presencia regis Suuinimir contra eos viriliter decertauit, ac iuuante Christi gracia, honeste superauit, dato iudicio a tepizone Dominico, <^odem Berberistich^ volente et col- laudante rege Suuinimir, suisque nobilibus. Testibus his: eodem scilicet rege Sauinimir, eodem etiam Stresinna Berberistich^ et Jurra nonensi iupano^ et tepizone Jacobo et fra- tribus eius et Lubomir iuppano.
Folichorion. U arkivii zadarske guhernije.
cxciv. 1073 — lo:;.
Papis razlicUih darovah ucinjenih samosianu av, Ivana ev. u Bdgradu, za vrieme Petra opa-
ta istoga samostana.
De terra in valle Pagnana.
Est et ibidem alia quam emit abbas P. de Plachabudi pro UI. sol roman.
De alia terra in eadem valle.
Est et ibidem alia, pro qua idem P. abbas mutauit bis tantura terre ad locum
Murazol cum monachabus sancti Thome apostoli.
De alia terra in eadem valle.
Est et ibidem alia quam Jobannes absarensis dedit eidem monasterio pro ani- mabus tam sua quam et parentum suoruro.
De terra ex alio latere callis.
Est et ibidem alia ex alio latere callis^ in qua est largum vinetum, partem cuius donauerunt eidem monasterio archidiaconus belgradensis, Dominicua vero Dernicius duas partes, et episcopus Theodosius maiorem partem, et hoc sub tempore abbads P.
De alia in eodem loco.
Est et ibidem alia quam idem P. abbas accepit pro mutuo ab hereditariis sancti Clementis, dans eis terras Thome presbiteri in territorio quod Roretum d citur.
De alia in eodem loco.
Est et ibidem alia quam Rosa sbchrus Streizy donauit eidem monasterio, tamen partim dando, partlm eam pro alia mutando.
De alia terra in Pagnana.
Est et ibidem alia quam abbas accepit pro mutuOj dans pro ea tcr tantum terre hereditario ecclesie sancti Georgii, in loco qui Prugi dicitur,
De alia ibidem,
'^
168
Est et alia ibidem pro qi4a P. abbas dedit DomiDico brauario aliam terram in
Roreto.
De alia ibidem.
Est et ibidem alia quam emit abbas P. a quodam veglensi pro IIII roman De alodio Barbare vidue.
Idem abbas P. comparauit a rege Chresimiro alodiura cuiusdani Barbare vidue pro quadraginta romanatis, parentibus vero eiusdem Barbare dedit XV. similiter roman. videlicet III. casas cum tota curte que infra est, et duas terre pecias in valle Pagnana.
De terra in valle Fustina. Idem abbas P. comparauit terram in valle Fustina de Valentino, filio Petri episcopi, pro XV romanatis et ex altero latere calis emit idem Petrus abbas unara terre peciam pro eodem precio XV. roman. ab Andrea. Est et ibidem alia, quam idem Petrus abbas com- parauit de luuaza consobrino cuiusdam Valentini pro VII, roman. De terra in Kutuno, quam dedit Prestancius castellanus.
Prestancius castellanus dedit eidera monasterio terram ad sanctam Mariam in KutunO; pro anima sui filii eo sepulti. Et hoc sub tempore M. abbatis.
De alia ibidem.
Alia est et ibideni pro qua P. abbas dedit Vitazai vineam Petri presbiteri; filii Rose in Zulio.
De alia ibidem.
Est et ibidem alia vinea quam dedit eidem monasterio PlatO; filius arcbipre- sbiteii Cernec pro animabus tam sua, quam et suorum parentum, et hoc sub tempore abbatis P.
De alia in eodem loco.
Est et alia vinea ibidem, quam donauit eidem monasterio quidam nomine Breida, pro animabus tam sua, quam et suorum parentum et hoc sub tempore abbatis P.
De terra Platonis et Johannis sui auunculi, sub monte sanctorum Cosme et Damiani.
Idem predictus Plato una cum Truniano suo auunculo et quodam Vitaza suo consanguineo condonarunt eidem monasterio eam terram, que est ab austro sub monte sanctorum Cosme et Damiani, pro animabus tam sua quam et suorum parentum; et hoc sub tempore abbatis P.
De terra Rose socrus Streizii.
Rosa quedam socrus Streizii vendidit eidem monasterio terram inibi pro XV. romanatis, et hoc sub tempore abbatis P.
De teritorio vendito a Jurainna iuppano in Sidraga.
Eidem monasterio vendidit Jurainna iuppanus de Sidraga suum territorium, quod est in Sidraga; a puteo usque ad palatium, pro eo accipiens optimum equum^.testibus his : Michael, Gregorio, DragO; Prestancio, DrusC; Petriza, et hoc sub tempore abbatis P.
De terra quam in eodem ioco vendidit Dedachfi villanus.
Eidem monasterio vendidit suam terram Dedacha viUanus pro III. romanatis, testibus Chruchenna postiuppo, et Vitadrago et aliis pluribus, et hoc sub tempore abbatis P.
De vinea quam dedit Nassemir Gussichius.
Eidem monasterio donauit Nassemir Gussichius, factus ibidem monachus, bonam vineara in Nabryskia, testibus priore Dragoslao, et Michael et Gregorio et Prestancio et Drago de Castriza; et hoc sub tempore abbatis P. '
169
De territorio in Seruiza.
Terra vero que ost in Seruiza, incipieas a lacu orientis, protensa vero adusqne puteum occidentis in longitudine, et a colle aquilonis tensa usque ad aUum collem me- ridie ex latitudine, partim data est eidem monasterio a rege Chresymiro, ut predictum est. Partem vero tribuit Petrus Chaida^ factus ibidem monachus, aliara quoque Veilcaza et Dragorado ibidem dedit, aliam partem silicet quidquid suum fuit) et hoc fecit pro suo filio, quem P. abbas excomparauit de Cossiza teuzone. Et pro illius >parte dedit P. abbas ilii Dragorado vaccam unam et iuuencum arare poteotem; et quinque lanatas (sic). Est et ibidem alia terra empta sub tenipore Lupi abbatis a capellano ecclesie sanctorum Cosme et Damiani pro una vacca in Jagodanna; et ab villanis mibi cohabitantibus.
De territorio Moimiri.
Ego Moimir, pro eterna gloria dono totam partem alodii mei, volente et consen- tiente et colaudante fratre lueo Draselo^ quod incipit ad valle sanctorum Cosme et Da- miani; usque ad territorium monacharum sancti Thome. Isti sunt testeS; quorum nomina leguntur. Jurana iuppano de Sydraga, et Crucona postiuppo, et Lisizao et Vitodrago et aliis quam plures. (sic).
De terra quam dedit Budizo presbiter.
Budizo presbiter concessit eidem monasterio pro eterna vita terram in DoUani pro qua P. abbas cum suis fratribns dedit ei optimum equum. Te8tibu& his: Chrukenna postiuppo, et Vitale et Ursainna
De alodio Petri preAbiteri et monachi.
Presbiter Petrus, effectus ibidem monachus, conceasit eidem monasterio totum suum alodium ibidem in Djlani, testibus his utriusque doni, Chruchenna postiuppo, Vi- tale, Urseinna. Et hoc sub Petri abbatis tempore.
De terra quam dedit Nassemir in Nasseri.
Eidem monasterio dedit idem Nassemir Gussichius vineam in Nalosai-Nasseri, similiter pro requie animarum, immo quicquid terrarum ibidein sitarum sue parti perti- nebat, testificantibus presbitero de Assericha, Rauizai; Dragazai et Dessina suo fratre, et Symone cum suo fratre, nec non et vineam idem ibidem concessit in territorio Vlosy- nasseri et quicquid terrarum illic sitarum sue parti pertinuit, et boc tempore abbatis P.
De curte Cossyza in Crastani.
Chossiza teuzo pro gloria superne paterne concessit eidem monasterio curtem frugibus terre fertilem in Crastani, cum omnibus inibi coniacentibus humili prece, since- raque deuotione, fratres ieius loci ad se conuocans, eosque superne obsecrans sub tempore P. venerabilis abbatis, his legitime testificantibus, silicet Slaiza, Chaleihna, Deiigazai. De terra, que est in Jagothne.
Abbas Petrus emit terram in Jagothne de Bratichi Besrodie pro XIL romana- tis, dans pro ea etiam bonura equum Lubomir iuppano de Sidraga, et quicquid inibi est terrarum, aquarum, petrarum, siiuarum et omnium illic pertinentium. Testibus idoneis.
De curte filiorum Dobrozai in Crastani.
Filii Dobrozai vendiderunt eidem monasterio curtem optimam in Crastani pro VIL solidis, testibus Thesinna, suoque fratre Braticha, Sidinna; et hoc sub tempore abbatis P. De terra Luthstrach fratris Chruatini.
Eidem monasterio vendidit Luthstrah, frater Chroatini suum optimum alodium in Chrastani pro XIIII solidis Testibus Slaiza duornich, Chalenna et suo fratre Prebinuae et Jurainna et Desinna. Et hoc sub tempore abatis P,
160
De alodiis in Qarriza.
EicIccD monasterio vendiderunt alodia sua in Qarriza pro XXXV sol. isti villani : videlicet Thessimir ct Dabraza cum omnbus suis pertinenciis, in aquis; in siluiS; in pra- tis, testibus his : Slaiza duornich et Chaleinna et Prebinna suo fratre et Thesinna, suoque fratre ac suis filiis duobus Szidinna et Desinna; et Lubidrago et fere omnibus de eodem vico villanis. Et hoc sub tempore abbatis. P.
De alodiis in Jassene vico.
Eidem monasterio alodia sua vendiderunt hi villani, scilicet Thessinna et Dilga- zai, Ubi, (sic) in Asene vico. Quo precio, pro tribus roraanatis, quibus adentibus istia Scidi- na et Jurainna una cum Budinna suo fratre, utrisque filiis Petri, et hoc sub tempore abbatis P.
De agro Andree in Chrastani, in loco qui dicitur Vellchiza.
Eidem monasterio vendidit suura agrum in Vellchiza quis(nam) Andreas, filius Trebauizo, quo precio, pro tribus romanatis. Quorum testimonio, istorum : Tessinna cum suis filiis et Dragazai. Et hoc sub tcmpore abbatis. P.
De terra Stanimir vendita in Dubrouiza.
Eidem monasterio vendidit Stanimir terram in Dubroviza pro VIIII romanatis. Testibus his: Slauiza duornich, et Ch\Ieinna et Drugaza et filiis Petri Juraina et Budinnai et hoc sub tempore abbatis. P.
De terra Zouinna filii Negomir. Eidem monasterio vendidit terram suam in Seuischane Zouinna, filius Negomir, tragos quinque pro ea in precio accipiens. Testibus his : Thesinna, suisque filiis et hoc sub tempore abbatis, P.
Policborion. U arkivu gubernija zadarskoga.
CXCV. 1077.
Njeki Kerniz daruje samostanu sv. Ivana ev. u Belgradu, svoju crkvu sv, Mihalja i ^ njeko
aemljiUe u Miranu,
De terra in Mirane.
In nomine domini dei eterni et saluatoris nostri Jhesu Christi, anno ab incarna- tione eiusdem millesimo LXXV(II) indictione vero XV. apostolante Qregorio VII papa, imperante Michael apud Qreoos, regnante Suinimir apud Sclauos, Petro existente abbate in monasterio sancti Johannis. Ego Kerniz precogitans diuina inspirante gratia diem mortis ac deposicionis mee, et comiasa atque facinora mea valde pertimiscens, ne districtus iu- dex me occisum vel dormientem et tantis criminibus obuolutum inueniat, confratrcm roe in predicto monasterio exhibui, postea vero michi maximo superueniente infortunio, quedam soror mea a quisbudam latronibus est rapta et in seruitute extra nostram pro- uinciam miserabiliter vendita, de cuius venditione et captiuitate ut (de) propria carne mea contristatus valde, cum non haberem censum, quem pro predicta sorore mea daremas, ad abbatis illius misericordiam pietate cucurri, atque ut nostri miseretur postulaui. Ille vero utpote bonus pastor, sororis mee benignissime iutuitus et misertus est, et eam precio rederait et sic de captiuitate liberauit. Cum igitur diuina clementia ex hac uita me uo- care di^nata est, predicti venerabilis abbatis non immemor, pro salute anime mee et pro
j
161
prefate redemptionis precio, ecclesiam sancti Michaelis in Miraai; et terram meam pro- priamy que est a limite eiasdem ecclesie in occidentali parte usque ad vallem, in pre- dicto sancti Johannis monasterio concedsi, et hoc ante presentiam horum testium: Drago et Vachinna postiuppo, Draseuiz, Negouan, Vetrich; Streirado et Drusba filio eius, et Oorbina presbyterO; et Judauech presbjterO; Desichaua^ et Dabranna, et Dragabuth eiusque filius Jueaa de Cheran.
Polichorioo. U arkiyu ladarBkoga gaberDija.
CXCYI. 1078. 9. sie^nja. 11 Blma.
Grgur VII, papa p%§e Mihayu hrdtju gdhumskomu, da glede razpre medju crkvom dubrovadkom i spljetskom niSia dosuditi nemoie, dok nedodju u Rim pouedaniji poslanici nego li bija$e
f^eki Petar.
Sclauorum regi.
GregoriuH episcopus seraus seruorum dei. Michaheli Sdauorum regi salutem et apostolicam benedictionem. Cognoscat debita tue deuotionis circa sedem apostolicam reuerentia, Petrum apud vos dictum nostrum legatum^ adhuc (in) nostram non aduenisse presentiam, suas tamen misisse litteras, que ita vestris dissonantes existunt, quod nostram causam, sea ragusane ecclesie, penitus finire nequimus. Quapropter Petrum antibarensem episcopum atque rugusinum, siue alios idoneos nuntios ad nos mittere oportet, per qaos de lite. qae est inter spaletanum archiepiscopum ac raguensem, iustitia possit inquiriy ac canonice diffiniri, tuique regoi honor a nobis cognosci. Tunc vero re cognita, tue pe- titioni iuste satisfacere, secundum quod cupimus, valebimuS; ac in dono vexilli et in concessione pallii, quasi karissimum beati Petri filiumy dictante rectitudine audiemus. Date Rome, V idus ianuarii Indictione. I.
Ix vatikaiiakoga rakopisa. Gregorii VII. Bullarom Liber V. Epistola 12. list 141.
CXCVII. 1078. 12. oiujka.
Svenimir kra^ hrvatski podieljuje Bradanom slohodu trgovine,
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno ah incarnatione domini nostri Jesu Christi millesimo septuagesimo septimo (octauo) die 12. Martii; indictione I. apo- stolante papa Gregorio septimo et apud Grecos Michaele imperante. Notum sit omnibus tam presentibus quam posteris, quod ego Suinimir seu Demetrius diuina concedente gratia rex Chrobatorum et Dalmatinorum, cum omnibus nobilibus meis^ coucessi prestanti Pelagio iudici insule Bracie in Dalmatia, quod ipsi nobiles amici cum omnibus insulanis possint libere vendere et emere in omnibus ciuitatibus, locis, et villis regni mei, omnes mercaturas, quas placuerit eis emere et vendere, sine ulla collecta, daia, et impositione, nec quisquam de fidelibus meis audeat eos molestare ullo modo, sub pena mee indigna- tionisy et hoc propter beneuolam tractationem, quam ipsi nobiles de Bracia fecerunt fi- delibus meis preclaris Dragote bano et Slauogosto iupano. Et hec facta sunt in presentia venerabilis Gregorii episcopi Chrobatorum, Petri capellani, Dragote bani, Slauogosti iu- pani, Berislaui comitis; et Drazine iudicis; per manum Georgii notarii; cwax appensione mei sigilli.
11
1
162
■
Ego Drago Radini ciuis Sibenlc! imper. auctoritate notarias Pab. iadex ord. et commuais Bracie iuratas cancellarius^ ex alia membranula in kanc iideliter extraxi die 4. Julii anno 1379 et meo proprio nomine et signo contacto in fidem et testimoniann Bignaui.
Cicarelli. Osseruazioni sull isola della Brazza. Venezia 1802. |i. 104.
CXCVIII. 1078.
Svenimir hralj hrvatski daruje crkvi spUetskoj zupaniju cetinsku.
In nomine sancte ei indiuidue trinitatis, anno scilicet ab incarnacioue domini nostri Jhesu Christi MLXXVIII, indictione prima. Ego Suinimir qui et Demetrins gratia diuinitUB collata subministrante et sagacis vigore sciencie vere celitus attribute cooperante rex tocius Chroacie simulque Dalmacie. Perspicaci suBpense mentis intuitu precipites rerum mundanarum transitus prospicienSy et non sine admiratione nullas earum stabiles, nec alicuius spei future beatitudinis collectiuas inueniens, eis modo acceptis, que deo et electis eius quasi accomodatiue, quia cencies duplicate, redient commendate. Una cum Gregorio venerabili Chroatorum episcopo, et tepcii Dominico, meorum comitum, alioramque nobilium comuni fulcitus consilio, salutare et perutile ducens, tam mihi quam meis succes- soribus, ex uniuersalitate multiplicum mei regni climatum^ beatissimo spalatine sedis pontifici ac raartiri Domnio, tempore videlicet Laurentii reuerendissimi archiepiscopi, iuppam eam, quam Centenam aiunt, sine ulla contradictione omnium eorum, quicunque post me hoc in regno successerint, affirmatiue corroborO| corroboratiue ab omni parte perenniter habcndo, concedo sic: ut quantumque longitudine seu latitudine protenditur, eius sanctifice dominationi plane et omnino subiciatur. Ita dicO; et hoc edico^ ut quicquid ad ecclesiastice dispensacionis ordinem sano intellectu pertinere videtur, pleniter habeat, christiane fidei doctrinam ubique teneri faciat, ordinatos tam presbyteros, quam alios, ut caste viuant, constringat, ordinandos ordinari et synodis uli faciat, discordes canonicali regula pacificare studcat. Primitiarum ac decimarum omnium, que legaliter decimari possunt et debent, tara a raaioribus, quam a minoribuS; generaliter iure recipiat, viuorum ac mortuorum ecclesie debitas oblationes perpetualiter possideat. Hoc autem ideo feci, ut deus et dominus noster Jhesus Christus, et gloriosa eius genitrix et virgo» sanctas quoque Petrus et beatissimus Domnius, contra omnium aduersantium molimina, vires ac triumphum terris conferant, et in celis apud summum iudicem peccatorum veniam exorant, dignenturque preparare gloriam. Si quis autem, quod absit, hanc nostrara ^oi^Ationem dirrumpere co- natuB fuerit, ira omnipotentis dei veniat super eum, et maledictiones CCCX et VIII sanctorura patrum incurrant super ipsum, et XII apostolorum, atque in etema dampna- tione perpetim sustineat combustionem, nec non sexaginta libras componat auri, medietas quarum regali inferatur fisco, alia vero prefate ecclesie beatissimi Domnii conferatur. Hoc vero nostrum obseruantes decretum, locum, amena loca, ubi piorum anime requiescunt elisii possideat amenum. Hacta sunt hec ante noticiam horum testium : inprimis quidem Helene, gloriosissime regine, Gregorii vcnerabilis chroatensis episcopi, Johannis vene- rabilis abbatis cenobii sancti Bartholomei apostoli, dein Dominici tepzi, Pribinne cetinstici, Jacobi Gilfaci, Adam nonensis iupani, Stersninne breberstici, Desmini Corbaustici, Do- minici iadrensis ^acerdotis^ et Stephani capellani et presbyteri sancti Nicholai. Et ego
163
Theodorus, licet immeritus sacerdos^ iussu doroini mei regis prenominati Suinimiri, qui et Demetrii, atque domini Gregorii sui episcopi, scriptor huius decreti et testis sum ibidem. —
Prepis ove listine nalazi se u arkivu biskupije splietske, u rukopisu : Donaciones principum itd. br. 13. Na 6elu listine stoji bilje^ka: Exemplum sumptum ex autentico in membrana cum impressione unius sigilli cerei; apparentibus tamen signis aliorum quatuor sigillorum, existente in archiuio arcbiepiscopali spalatensi. (Nu sada je neima tamo) Iza ove biljeike sliedi opet druga:
Hoc exemplum est suraptum, sive transcriptum ex quodam montaneo antiquissimO; in quo sunt quam plura priuilegia Papalia et Regalia antiquitus scripta^ aliqua iura ec- clesia et archiepiscopatus Spalatensis, per me Dominicum cancellarium Spalatensem, auctori- tate imperiaii notarium et nunc iuratum notarium reuerendissimi in Christo patris et do- mini Andreae dei et apostolicae sedis gratia archiepiscopi Spalatensis, legum doctoris, ex mandato et auctoritate ipsius do. archiepiscopi. Lectumque et insinuatum fuit de verbo ad verbum in presentia ipsius domini archiepiscopi, per me notarium supradictum et auscultantem diligeuter per infrascriptos notarios in presentia testium subscriptornm, cum ipso principali scripto, et eum D. archiepiscopus cognouit cum ipso scripto principali concordare, et ut habeatur huic exemplo in poaterum plena fideS; suam autoritatem inter- posuit et decretum. Cuius quidem series montanei seu priuilegii per omnia talis est.
Prepis ovaj posvedodiSe i potvrdiSe kao istinit: Jacobus filius Ubertini q. Leo- j nardi de Puglia. — Joannes q. Colusii de Cingulo notarius. — Natus q. ser Dominici
de Perusio — Dominicus Dragoslaui Malconich ecclesie spalatensis canc. et notarius scripsit presentibus archiepiscopo Andrea, fratre Beneuenuti EpiscopoFarensi. Fratre Joanne Episcopo Mucharensiy fratre Nicolao ordinis s. Benedicti abbatis monasterii sancti Ste- phani de Pinis, et capitulo et canonicis maioris metropolitanae ecclesiae Spalati. Anno MCCCLXXXXVL die 6. Martii.
Splietski arkiv. &ten8a episcopalis.
CXCIX. 1078. 16. travnja.
Svenimir krad hrvat$ki daruje nadbiskupiji splietskqj mnoga miesia, i doevol^e podloinikom
njezinim da oko njih pasu mqrvu,
In dei nomine amen. Hoc est exemplum cuiusdam priuilegii regalis, muniti
appensione cuiusdam sigili magni rotundi cum cordula sirica — crocei rubrique
colorid, in quo quidem sigillo sculta est quedam regalis ymago, sedens in thronO; habens in manu destra quendam lilium baculo suppositum, et in manu sinistra quandam flculturam rotundam et arcum, circha scalte erant littere cruce premissa, sic dicentes: Rex Suinimir Dalmatinorum et Chroatorum. Cuius quidem priuilegii tenor per omnia talis est: In nomine sancte et indiuidue trinitatis^ anno scilicet ab incarnatione domini millesimo septuagessimo octauo, die XVI mensis aprilis; indictione (pr)ima. Ego siquidem Suinimir Chroatorum atque Dalmatinorum rex, cupiens ardentissime iura et bona ec- clesie gloriosissimorum martirum Dompnii (et) Anestagii recuparare et ampliarc pro posse, ob ipsorum martirnm reuerentiam, quorum precibus meritis spero ante eterni iudicis examen munere a^iuuari, et (ad) instantissimam petitionem venerabilis patris mei spiritualis Laurentii archiepiscopi, et multorum nobilium suorum ciuium de Spalleto meorum dilectorum fidelium; qui una cum eodem eorum presule in graueni quierelam
164
expostterunt, qaod propter copianoi diffasaoD animalium ipsorum ciuium et hominum ac villarum eiusdem archiepiscopi et ecclesie sue, pascuas sufficientes habere nequibant libere in meo regali districtu, eo , quod homines et villani vicini villarum ecelesie me* morate, molestabant et perturbabant ciues predictos et homines ac villanos ipsius archi- episcopi) pascuis pro predictis, contra priuilegia donationum ac conffrmationum progeni- torum meorum; presertim villarum atque terrarum Serennine, Gotle, Tugare^ Osici, Debric Dlanoce, Vollari et Cremene, que posite sunt infra roontes Massari, nec non villarum et terrarum sancti Georgii de Putalo, Cosice, Lasany, Ostrogh, Biachy cum to(ta) iuris- dictione castri Albona, Radosicby, et Smine^ que site sunt circha montes et in montibus, et sub montibus Dubraue, ac etiam villarum et terrarura Stolec in Cettina, Suduschice
in Cleuna, ecclesiarum sanctorum ^ysii, sancti Stephani, sancti M — — — ma, sancti
Petri de Clobucec, et aliarum villarum et terrarum meraorate ecclesie spalatensis. Quas quidem villas atque terras et ecclesias cum omnibus suis pertinenciis — ~. _ — pro animarum suarum donauerunt ecclesie spa-atensi, et ego firmaui et confirmo tibi predicto archiepiscopo, tuisque successoribus, et ecciesie prenotate, ac ex noua donatione concedo in perpetuum. £t ideo volo ex donatione perpetua, quod tu et tui successores, homines- que tui, et villani villarum et terrarum tuarum, ac etiam ciues tui spalatenses, habeant potestatem ot libertatem pascendi et adaquandi vestra cuncta animalia in districtu meO| in pascuis et locis contiguis ac vicinis viliarum et terrarum predictarum ecclesie spala- tensisy sine contradictione vel turbatione alicuius persone. £t presertim in Bosiline meo regali territorio, absque decimatione seu collecta aliqua, pret^r decimas, quas per omnia ioca prenotatay ex mea concessione, et meorum antecessorum, coiligere debet integre e^ exigere idera archiepiscopus et sui successores, sine contradictioue temporibus perpetuis, ita tamen, quod predicta omnia tu et tui successores et ecciesia spalatensis possideant pacifice et quiete. Si quis vero huic donationi ac confirmationi mee, contrarius existerit, iratum habeat trinum et unum deum^ et maledictionem trecentorum decera et octo patrura et aliorura sanctorum incurrat. Et cum Juda proditore dampn-tur eterno supplicio, atque LX libras auri persoluat ac conponat, quorum medietas regali inferatur fisco, altera autem pro thesauro ^prefate ecclesie spalletensis. Acta sunt hec, ante noticiam horum testium: videlicet: Gregorii venerabilis episcopi Chroatensis, Johannis abbatis cenobii sancti Bar- tholomei, Adami iuppani nonensis, Stresegne breberestici, Dessimiri corbaustici, Dominici iadreusis sacerdotis y et Stephani cape(lani) sancti Nicholai; et aliorum raultorum, in quorum omnium testimonium et memoriam perpetuam, presentis priuilegii paginam^ mei sigilli caracteris appensione feci muniri.
Listina oya prepisana je na pergameni oko g. 1318 — 134b za vrieme Dominika nad* biskupa bpUetskoga. Bazderaoa je na viSe miestih, osobito od spoda fali skoro trec^ina od perga- mene. Guya se u dvorskom arkivu bedkom, medju pismi arkiva splietskog. Spalato. K. XVI.
CC. 1078.
Stjepan vojvoda^ ne6ak krcdja Kresimira^ ostavivsi po naputku svedenikah sve dasti svietske, otHav u samostan svetoga Stjepana, daruje istomu samostanu dvoja sela,
In nomine Christi. Ego Stephanus, olim dux illustris Croatorum, cura graui morbo oppressus conuocari iussissem venerabiles sacerdotes regni Crobatie, qui grauioribus anime mee morbis medicinam adhiberent^ de illorum consilio me transferendum curaui
r
ri
165
ad inoDaBienum saQcti Steph ani protomartiris; ubi ducis titulo et dignitate omni deposita^ locum mro sepulcbro designaui; et rogas abbatem, ut me assiduis preoibus deo com- mendaret, eidem cenobio, pro subsidio et expiatione anime mee, duo predia ex meo pa- trimonio concessi, apud pontem Atneslug, quod adiacet prediis nepotii mei, atque usque ad fluuium porrigitur; alterum per territorium Brestempotock protenditur, et eodem fluuio iisdemque prediis terroinatur. Hec acta sunt corara Suinimiro rege, ac domino meo, Lepa regina, Kadouano regis filio, Petro presbytero cardinaliy et romane ecclesie legato, Lau- rentio archiepiscopo, Gregorio episcopo, Joanne abbate s. Bartholomei, Ursone abbate 8. Moysis, Aiidrea et Nicolao regio litacello prepositis. Ego vero Theodorus, scriba domini regis, has tabulas confeci, et testis adfui. Ego autem presbyter Sabatius notarius iuratus communis, ex ipso autografo hoc exemplu in hoc libro totidem verbis descripsi.
Farlati Illir. Sacr. T. III. p. 153.
CCI. 1078. U Knlnu.
Svenimir kra^i hrvatski poivrdjuje samosianu kaludQericah sv. Marije u Zadru, kralja Kreeimira
darovanje zemljisia Tokinje (List. hr, CXLV).
Ego Suinimir, rex Chroatie atque Dalmatici concedo, firmo et corroboro coram Laurentio archiepiscopo, et Johanne abbate sancti Bartolomei, et Andrea nostro capellano^ et Dominico tepizCi et Crenia iuppano, hanc donationem, quam dedit antecessor noster rex Cresiiuiry monasterio sancte Marie sito Jadere^ de terris in Tochinia, et de conditione sicui in suprascripta continetur cartula. Hoc actum est in Teneno. Anno dominice incar- nacioDis millesimo septuagesimo octauo.
Iz zapiBnika 8amoBtaoa st. Marije u Zadra.
CCII. Oko g. 1078.
Pribina Ou§id daruje Kamen^ane, a Dubrova svak NikiforoVy prodqje gem^ju Ndrak sawostanu
sv. Ivana ev, u Bdgradu,
De terra in Chamennani que fuit Prebinnne Gussichii, filii Priuanego.
Terra autem in Chameonani, que incipit ab orientis puteo ad usque alium puteum occidentis, de latitudine vero ad usque latus boreale, quicquid est ibi arabile, effectus ibidem unus ex fratribus, donauit eidem monasterio Prebinna Oussichius. Et hanc terram coneessit ei rex Chressimir pro benedictione post tonsionem capillorum^ testibus his: Jurainna iupano, Vuerdata, filio Apridzi, Jobanne schytanossa regis Suuinimir, Thaisa, filio Jurra et fere omnibus villanis de his tribus vicis, silicet Treizizi, Vchichi et
k Chamennani et Michael castellano, et Drago et Qregorio.
. De terra in Narach qiiam vendidit socer Dubroa Nikifori.
Est terra in Narach, quam emit abbas Lupus octo solidis a sochro Nikifori Jadere, et est sex locis diuisa. Testibus his : Slaiza Duornich et Chalainna, Nikiforo grasso Thesinna et fiiio eius et Deilgaza.
PolichorioD. U arkivu zadareke gnberDije.
'1
CCm. Oko g. 1078.
Popis me^ah gemijiSta Petricani, pripadajudega samostanu kaludjericcih svete Marije u Zadru.
Hii aiint termini terrarum eocleBie sancte Marie monacharum, que perm&Deut , in loco, qui dicitur Petnzani. Primum iiicipiendo a mari usque ad puteum, qui est iuxta terram saocti Platonis, et ab eodem puteo ueque sd bregum, qui eat ad superiori parte, quemadmodum dictus bregus discurrit, ab australi parte auper aquam. Et a terra Deamne, filii Mrate, uaque ad puteum, usque ib! conuicimus. Valis magna aicut iacet aaque ad carsum, et a careo queniadroodum bregue iacet uaque ad mare aupra terram Desiime, filii Mrate, a bore.tli parte, ut bregus iacet, usque ad puteum, a puteo vero usque ad carsum et a carso usque dum homo poteit laborare. Deinde veniens in dextra parte ad Bolis occasum, iDcipiena a carso, in quo qucdam erat oliua, usque ad terram Miche ne- potis, filii Grilize. Postea inde descendeiis et veniens usque ad terram Petri Fariue, ut ferebatur. Hec omnes sunt terre cenobii sancte Marie, quas a quibusdam ratione cod- uicimus sub tempore Cerne, Cucille filii, prudentis&imi viri, noBtri aduocati.
Iz zapisuika kaln^jericah bt. Harye u Zadru.
CCIV. 1079. 4. listopada. V Rlmu.
Grgur Tll. papa savjetuje i eaporjeda Yeselinu ptemenitomu viteeu, Jcoji bijaSe podigo bunu proti kra^u Svenimiru, neka ntvojuje proii njemu, ako neie da ga stigne ma6 osvete sv. Petra,
Wezolino nobili militi.
Gregorius episcopus, Beruus seruorum dei. Wezelino nobili militi salutem et apostolicam benedictiouem. Scias nos de prudentia tua multum mirari, ut qui te esse dudum beato Petro et nobis fidelem promiseris, contra eum, quem in Daimatia regem auatoritas apostolica constituit, tu modo coneris insurgere. Quapropter Dobilitatem tuam monemus, et ex- parle beati Petri precipimus, ut aduersus iam dictum regem deinceps arma eapere non presumas; sciens, quicquid in illum ausus fueris, procul dubio te in apostolicam sedem facturum. Si vero aduerauB ipsum aliquid te forte dicis habere, a nobia iudicium debes expetere, et expectare iuatttiam potiuB, quam contra eum ad in- iuriam sedis apostolice manuB tuas armare. Quod si te temeritatis tue uon penituerit, Bed contra mandatum nostrum contumaciter ire temptaueris; scias indubitanter, quia gladium beati (Fetri) iu audaeiam tuam euaginabimuB, et eodem pertinaciam tuam, et omnium, qui tibi in ea re fauerint, nisi resipiscaB, mutctabimus. Si vero obediens, sicnt chrlstianuin decet, prudenter extiteris, gratiam beati Petri et apoBtolice Bedis benedictionem, siout obtemperans filiue, consequeris. Data Rome IIII. nooas OctobriB, indictione tertia-
Iz vatikanskoga rukopisa: Gregorii Vli. Bullarum. Lib. VII. Epistola 4. etr. 174.
CCV. Oko g. 1080.
Brarta ttdova., sa svojimi sinovi, daje njeke zemtje kod Sehirtce i pod Stlbtcom samostanu $v, Petra kod Sotina.
Memoratorium facio ego Brana una cum liliis meis, videlicet Dragus priur tra- gurinus, nec non Vlcina, de terris, que snnt a Sekyriza subtus Stilbica. VotumuB et
167
confirmamuB^ ut sit in monasterio saucti Petri principis apostolorum, pro remedio anime Dostre, meique viri, nec uon filiorum meoruro. Quod si, quod absit, aliquis preter quod precipimusy egerit, iratum habeat trinum et unum deum, et nostram maledictionem con- sequator. Hec oblata sunt coram Duimo priore et Georgius Dischai et omnes monachos sancti Benedicti.
Iz re^stab ^amostaoa sv. Petra gumajskoga, u arkivu kaptola splietskog str. 15.
C€V1. Oko g. 1080.
Ivan Slovinac kcUudjer daruje samosianu sv. Ivana u Belgradu njeki posjed u Gorici.
Joannes Sclauus, et idem monachus, concessit eidem monasterio (sancti Joannis in Belgrado) totum suum alodium, quod est in Agorizo^ volente ac collaudante suo fratre Nosdra, in horum presentia testium : Regis videlicet Suinimiri , suorumque nobilium iuppanorum Stressinne Berberistich et Jacobi tepzonis, et Jure nonensis iuppani, Madii abbatis sancti Grisogoni, cum quibusdam suis monachis.
Polichorion n arkivu zadarskoga gubernija i Lucius Memorie di. Traa. p. 495. '
CCVU. Oko g. 1080.
Popis raeliditih darovak uHnjenih samostanu sv. Ivana ev. u BelgradUf ea vrieme Maja opata
istoga samostana,
De terra in loco Narach.
Est et alia ibidem quam emit M. abbas, Lupi a(bbatis) successor, octo solidis de Chalainna et Junassa, quinque iocis dispertita. Testibus his.
De alia terra in eodem loco.
Est et alia ibidem quam emit ille idem abbas. M. a Deainna pro X romanatis a filio Bolemiri et a nepote Radaniza, cum petris, aquis, siluis etomnibus suis appendiciis. Testibus his: SeimoIIi duornich et Chalenna et Petro de vico Treizizi et Deilgaza et Zudinna. Hec autem sunt nomina auorum illius, qui hoc territorium vendidit: Cyprianus auus eius^ auia Helena, pater eius Clonimir. Ipse autem venditor nominatus est Ubla- dicha de Chelmennani, cuius venditionis sunt hii testes idonei: Lampredius, Micbail, Petrus longusy Nychiforas, Frestancius.
De terra Pissachani in eodem loco.
Est et ibidem alia quam emit ille idem abbas M. XXXV. solidis de Pissachani, et quicquid pertinebat illi terre in aquis, petris, siluis. Testibus his : S^resinna Berberistich et quinque suis militibus, et Streisata, Suinimiri regis auunculo.
De terra ad muros quara vendidit Pribinego.
Eidem monasterio vendidit suam terram, que est ad muroS) Pribinego et sui pa- reates pro VU solidis. Testibus his, Chruchenna postiuppo, et Vitale suo genero, et Cbara- biza, et hoc sub tempore abbatis M.
De territorio Thasa in Elzani.
Eidem monasterio vendidit totum suum territorium in Elzani, Thasa, filius Jurra pro XV romanatis^ et hoc sub tempore abbatis M. testibus his : Radoslao^ Musan, Lisizai, et Stephano fratre Radoslai^ et MilodragO; et Juraiuna, Jacono, et Vuerdata, Aprizonis filio.
didit Zoninna et sni fratres. odeta territorio vendidit suam terram Z rDmanatiB, teatibus his : Radoslao et sno t Bosithecha de Coi^uichino vico, et fere ommerzario, et Dabrize Napisdimecho, et
na Sumoch.
'rebinego filinB, vendidit eidem monasl
- erritorio Sumochui nassen, cum idoneis te
Charabizi, Desinna et fratre ano Symon
iBtani.
irgi Glius, pro vite superne gloria, conce
n habuit ab Jodrochina, testibus his: Pre)
s, filiis Petri, sub tempore abbatis M.
curtem in Lessani cum tota illius pertin< Tio, pro qua et optimum equum a part
et Muean, Listzai, Mitodrago, sub M. [uam emit ablias M. de Jacobo, filio Prii ., pro cuiuB partemedia donauit abbaa M Lcobo, filio PriuBnego, alteram vero parteni nimabus parentum. His testibus idoneis : 1 Bbinna et suo fratre Tbolimir.
sancti Johannis euangeliste. lulus presbyter dedit terram eidem mo
lle Pagnaoa.
in eodem loco supra ecclesiiim sancti Alei
nanatis.
t Vuerdata iiliiiB Aprizonis.
lins, donauit terram in Nabryskie eidei
aen tam pro ea, quam et caritatis indit
Vin romanatoB, teatibus Lisizai, RadoBl
itis M.
B fratribuB in Nabrese comparauit terrai enignanin, testibuB: Chruchenna postiuppo li, et aliis qui Bunt in Lesani, et Vitale
rmati.
ro qua M. abbas mutuauit alias terras
.erras, que fuerunt regine, et illam, que fui
■esbjteri in valle Sustina.
ilius preBbyteri Johannis, vendidit eidem i
B peciam ab occidente iuxta pnteum.
lankoga gnbaraija.
¥"". V- ^^
- -■*' *
m
^.' -■--
-" i f'.
169
tCYIIL Oko g. 1070-1080.
'Poyis jsmaljah safnostana kaludjericah sv. Benedikta u Splietu.
Hoc est territorium moDasterii sancti Benedicti. Imprimis namque est terra a Fantaneila, in capite vie, in parte manu dextere, qui tendit ad sanctum Stephanum. Est et alia terra supra — via^ que Bimiliter tendit ad sanctum Stephanum, cui adiacet ex parte pellagi valle sancti Stephani, quam prephatam terram dedit Dominicus Galate. Est terra in Murnano supra mare, et suptus vico iuxta ecciesiam sancti Domnii. Est et alia
regia terra ibidem — — no s — — — s ante nominate —
iuxta ecclesiam sancti Domnii. Est terra supra via iuxta ecclesiam sancti Petri. EiSt terra
a castel — — — — — , — a, supra mare. Est terra in Murnano supra calle
suptuB monte^ et ibidem est terra iuxta ipea terra supra via suptus. Est terra Balecfaia iuxta terra Pachiare. Et alia terra ibidem a Balechia et ambe suptus calle antiqua. Est veroterra in loco qui Spinunti nominatur supra mare, suptus ecclesia s. Marie, et inter ipsa est via, que incipit a prephata ecclesia, et tendit usque ad mare. Est et alia terra in Spinanti suptus ecclesia sancte Marie, suptus via antiqua, ex parte manu sinistre. Est tercia pecia terre ibidem suptus via antiqua, ex parte manu sinistre, veniente a mare et rede- unte ad ciuitatem. Est quarta pecia terre in Spinunti prope ecclesiam sancti Nicolai.
Est quinta pecia terre in Spinunti iuxta ea. Et est denique terra in loco qui Cri ce
vocitatur. Est autem terra in Laurcto in qua seminantur septem modia. Et ibidem est una peciola terre. Est namque tercia pecia terre in Laureto. Est et quarta pecia terre in Laureto. Est autem quinta pecia terre in Laureto. Et est sexta pecia terre in Lau- reto, qui tendit usque ad viam sancti Cassiani. Est septima pecia terre in Laureto iuxta via que tendit ad puteum sancti Cassiani, ex parte manu sinistre, quam ante nominatam terram nuper tempore eam dedit Petrizo filius Theodori Tiberi, pro anima sua. Est terra iuxta ecclesiam sancti Cassiani. Et ibidem est terra prope ipsa terra. Est terra supra via, que tendit a Salona ex parte manu sinistre. Est terra suptus secunda grippa de Laga- ronum, que est ex parte occidentis, et ipsa terra ex tribus partibus est circumdata cum viis. Est autem terra ad Lagaronum magna, supra via, que tendit ad puteum ex parte orientis, et alia via adiacet sibi ex parte aquilonis. Et ibidem est terra ex alia parte vie sinistre iuxta prephata terra. Est terra ad caput de Cumano in qua seminatur vide- licet II modia seminis, supra magna via que tendit ad Salonam. £t ibidem ad caput de Cumano est terra iuxta terram ecclesie sancti Petri de Danacie presbiteri, ex parte occi- dentia, de via que tendit ad Pilatam. Et ibidem est terra ex alia parte vie orientis. E»t terra in capite^^PanuIi supra magna via^que tendit ad Salona ex parte pelagi. Est valle in loco qui Pilato vocitatur ex parte occidentis, suptus via, que tendit ad aquam. Est raagna terra ad sanctum Thomam ex parte boree supra mare. Est terra — — — a ecclesia sancti Thome ex parte orientis iuxta terra sancte trinitatis. Et ibidem ad sanctum Thoraam ost magna terra, que adiacet ex pelagi. Et ibidem iuxta ipsa terra est magna terra, que adiacct ex parte orientis et ex parte pelagi. Est terra ad Lagaronum supra via, que tendit ad sanctum Paulum ex parte orientis, inter duas grippas. Est terra in Muchia de Mirculano, maxima ex parte orientis, de via, que tendit ad Muchia. Est terra supra paludo supttiB via que tendit ad Mirculano ex parte occidentis suptus grippa. Est terra in loco qui Cruce vocitatur supra via que tendit ad Mirculano. Et alia ibidem est terra suptus
• • •**
-«5
■ M
»- :
^*
170
ipsa ierra ex alia parte vie iuxta terra sancti Laurencii. Est terra in Conscaco in Dolcio cui ex parte meridiana adiaoet terra sancti Domnii, que protenduntur versus orientem, nsque ad conductum magnum aque^ et supra est terra eiusdem ecclesie.
LjstiDa pisana na pergameni, na viSe miestih oStedena, 5ava se u zemaljskom arkivu u Zagrebo, medju najstar^imi pismi Doe. X. S vaTia: Inuentarium territorii monasterii s» Benedicti,
CCIX. 1074-1080,
Petar Cerni sin GumoQa, sa svcjam suprugom Anom, kdetju Mojslave, dart^e samostanu sv, Fetra hod Solina mnoga sda i genUjiStay zajedno se popisuju i darovi od inijeh darovnikdh.
In Christi nomine et eiusdem incarnacionis ; anno millesimo octogesimo, indie- tione vero VIII (III). Temporibus quoque domini Laurentii venerabilis Spalatine sedis arcbiepiscopi.vRegis Chroatorum Suinimiri, nec non Valizze prioris. Petrus ego Zemi, qui et Gumay iilias, una cum domina Ana mea coniugo, iilia scilicet Mayfaue.^ Diuina do- cente clementia^ ac plurimorum dei seruorum fulti consilio , salubre causa nostrorum defunctorum immo delictorum; redemptionis inniuimus consilium. Quatinus de nostro pro- prio conquestu, more fidelium, omnipotenti deo pro posse nostro aliquam portionem offerre possemus. Quodque deo iuuante expleri diffinimus. Igitur in loco qui dicitur SeUe, circa ecclesiam sancti Stephani, que ditioni domini nostri videlicet beatissimi Domnii subiacety cepimus ad honorem principis apostolorum omnium Petri ecclesiam construere, quamque deo permittente studio artificum compleuimus. Deinde iam peracta, conuocato presule iam memorato^ ceterisque ministris ordinis diuini, v. idus mensis ootobris, eandem con- secrari rogauimus. Ad cuius solempnitatem quam plurimi Spalatinorum, Chroatorumque viromm, gratia reroisBionis seu absolutionis venerunt. Denique auctoritate duce diuina, prephatus archiepiflcopus, cum ceteris sibi astantibus ministris, pro dotis eiusdem ecclesie nos exigere cepit. Nos vero pro viribus, et nostro posse, quecumque tamen necessaria eiusdem dei semis dictantibus erant, optulimus ibi. In primis ^ quidem competentia officii missarum, librura missalem I. calicem argenteum, cum sua patena, et omni apparatu misse, librum passionum sanctomm I. antiphorium nocturnale I. psalterium I. Terras autem dedimus omnes que in circuitu eius habentur ecclesie, a confinio territorii preli- bate eccleste sancti Domnii, usque ad locum qui dicitur Saline, quicquid infra, est mona siue valiis, a maris ripa usque ad vineam Tilatocosse. Omnia enim ista nostro proprio acqaisiuimus pretio^ ideo in domo dei dedimus. Nam in primis terram in qua sita Wdetar ecdesia, comparauimus a Pribistrio pro duobus solidis, et uno modio frumenti, aiio autem de sale, quod dedimus pro fine sibi, et hoc factum est coram Stephano filio iupani Pribinne, et presbitero Prodanno, et presbitero Dragsano, atque Girgi de Tugari. f Ibidem iuxta eandem terram, emimus terras a Zulo pro IIII. modiis frumentiy et I. argenteum pro fine, coram Johanne Mesagalina^ et Stephano Curano, Boledrugo de Tugari. f In- Buper emimus Semianum a suis inimicis pro XL. romanatis, ipse autem non habens unde se redimeret, dedit mihi territorium, quod sui patris erat, ut ego diuiderem cum filio sao omne per medietatem, et in parte mea dedit totum territorium super ecdesia, et sibi rete- nuit territorium in Malcin, et quod remaneret diuiderem ; et sic a me liber absoessit
Et hec conuentio ac diffinitio facta fuit ante ecdesiam in Nade, coram his no-
' Moyslaue. « Do ov^je ima Farlati T. III. p. 154.
171
' .'-■^■'i?
. ,1 -
bilibas : ecilicet preBbitero Laaca, et alio presbitero Lasca^ presbitero Prodaoo, presbitero PicDa et Girgi de Tugari, et Draganego, et Habrabain, et fratre suo Andrea, et omnibus eiusdem loci villanis, ac coram testibus aliis, quos a Spalato mecum duxi, Jobanne filio Gastano, Petro filio Salati, et Biiaa filio Girdeo. f Post hec vero Miroslauus cum filiis Michahelis a Cedeno quidem et Chualo, aduersus nostram diffinitionem hanc maligno spiritu concitatus surrexit, et non modicam partem de prephato territorio a me subtrahere cepit A territorio Pribistrii usque sursum ad petram. Unde nos conuocatis iterum mulUB Spalatinorum nobilibus^ inter quos etiam Jacobum Marianorum ducem cum suis militibus ibidem interesse togauimus. Ante quorum presentia cum prefato decertauimus Miroslauo, ubi et coBuentionem hisdem monentibus nobilibus cum eis denuo fecimus. Quapropter afirmauit nobis prephatas terras, quas subtraere volebat, et insuper nobis augmentauit monticellum, quod prope petra situm est, et valle similiter incipiente de Saline usque Sa- tilie et de Satilie usque ad mare. Et dedimus sibi pro conuentione octoginta modia ordei et unum solidum pro fine. Et ipse Miroslauo anteposuit se dicens: quicumque amodo volaerit te de hoc requirere, ego me omnibus pro te opponam. Actum est ante notitiam horum testium. Ducis videlicet iam dicti, et sui risari Sauide^ ac certis militibus eins, et Dragiaani filii Semiani, Girgi de Tugari, Habrabam et fratre eius Jadreio, Dabrouito setnico, et Semidrago, et fratre eius Vilcizo, et alter frater Basili, et Draganego duornico, et fratre illius Boledrugo, Formini spalatini qui et Busica, presbiteri Petri Pisenisa, Formini Platimisse, diaconi Duymi Boce, Grubitizane, Prodani et diaconi Dabri et aliorum multorum. f Nam post multorum annorum curricula decidi in infirmitatem, ut nulla spes euadendi esset, ideo votum voui in ipsa infirmitate, ut si ego oonualescerem de infirmitate, in pre£ata ecclesia Petri apostoli ibi me totonderem, et babitum beatissimi Benedicti reciperem. Igitur dispensante diuina clemencia, surrexi de lectulo, et consilio et adiutorio Laurentii archiepiscopi, ceterorumque clericorum, in supra nominata ecciesia domnum Gregorium nostrum nepotem abbatem ordinauimus, et hoc quod voui, auxilio dei adimpleui. Set cum cepimus edificare domos, que necessaria erant fratribus, aminiculo dei consamauimus. Quapropter consilio memorati abbatis, aliorumque firatrum, voluimus in nominato monticellum, quod comparaui a Miroslauo et a filiis Michahelis, vicum con- Btruere nostris famulis. Ceperunt Vilkiki, nec noo Prodanus duornico, cum omnibus Tuga- ranis, causa inuidie zeloque diaboli inflammati, resistere, dice;ites : Non licet tibi construere ▼icam in mooticellum, quia nostrum est, et ego illis : vallem et montem incipiente ex Saline usque Satilice, omnia mea sun^, quia emi a Miroslauo coram idoneis testimoniis. Attigit 60 tempore venire in nostris partibus Slauizo rex, et Petrus banus, nec non Sarnbba) causa discordie, que erat ioter Slauizo et Lubomiro, unde vocauerunt nos ante hos nominatos viros omnes Tugarani, residentibus in ecclesia beati Petri, que sita est in Olmisi ; scilicet coram Slauizo, nec non Petro et Sarubba. Ceperunt altercare nobiscum, et ita nobis indicauerunt, ut egd vocarem tres meliores ex prefatis testimoniis, videlicet presbiterum Petrum Piseniza, et Forminum Platimisse, nec non diaconum Duymum Boce, Igitur habii Spalatum, mecumque adduxi eos, et ad nominatas petras ascenderunt, et ita ut suprascriptum est, quia monticellum et valiero, et incipiente a Saiine usque ad vineam TilstocoBse, totum nostrum esse testificauerunt. Coram Dabro diacono filio Dilli, pres- bitero Dominico Macica, presbitero Runtino, Duymo filio Lezamoza, Oliuerio, Rugata^ Vlcina, Damanego, Dabro Petriti, Eerna de Tugari, Dragana Tilstocosse.
f. £t alias terras ultra torrentem coroparauimus a Juanizo pro L sol. et pario de sola pi*o fine, coram Nycola et fratre suo Girgi. f Et oomparauimus terram aliam a
•■Vj
.1 '
5
,^'^
'tr
m
-r
» '-r^
"Jf
, S** > ;
H
Of et filio suo Dodojniro, que eet eupra terras Baocti Stephani, stib rnpe qa«
- itur Lav, pro VI. galetas vini et media pro fine, coram preBbitero UrBO, et
Dabro, Johaone Meaagalina, et Petro Carbooi f Adhac comparauimus pro- uin, qui dicitur Fisai rit, a filiis Stephanizi, Petracia et Sdedrugo, pro III. solidis, iB pariis de eoHb pro fine, coram Mesagalina, et Petro Carbone. f Ibidera prope icoUy comparaoimuB vineam a Girgi fratre Nicole pro 11. sot. et L modiam
pro fine, corsnj Qregorio Cimpli, et Johanne Cotini- f Ibidem comparauimus i preabitero sancto Maximo pro I solido, et I. argenteum pro fine, ooram Micha
et Andrea de Tugari, f. Coraparaui terram de Zulo infra noatras terras pro t II. stara de sate pro 6ne, presbiter Madias Barbazani testis. f Emimus terram liso iuxta terra suprnnominati Zuli pro IIII modia de grano, et medio pro fine, isenciam bornm teRtimoniorum : Paulo Acina, Fusco Pece filio Mirisa. i- Adhac MimparauimuB de Zulo terra prope meas terras pro III stsra de graoo, et slias Zulo emi terra subtua terras sanoti Mazimi, pro VII galetas vini, et I. praodium
presbiter Oirgi, Pradano frater de Marco testes. f Et comparaui de Zuli supra ncti Domnii, secus meas terras pro IIII caseis, et IIII panibus pro tine, filio o, Zanni testea. f Emimus terram que pertinet ad Cozzinzani, iuxta territorium
de Bozza, et de fratre eius, et de totis parentibus eius, pro I. piDguisBima
- CCC. cepBs pro fine. Ante hos testee
- Boledmg, Pradano tilio Semidrago, Boiano
licu, Bozs, et fratre eius VilcanuB. f Ego Petrus Qomparaui terram in die saacti i de Drugans, et de fratre eiuB Bolano, lerra que fuit de aancto Maximo infra m sancti Fetri. Nam pref«tu8 Drugans et Bolans mutauerunt suam terram a laximo, que habuerunt Buraum, et mihi ista deoraum vendiderunt pro IIII soli lio de ssle pro fine, presbiter Johannea raguseus testis, Anaataeius presbiter
aliuB Johannes testis. Johsnne filio Paulezze. Ista sunt teatimonia Raguseorum:
BubdiaconUB filius Cepuci, VelcoDiza filio Dabrszs testeB, Andreas presbiter, et cfllarsriuB testes. f Et aliam terram comparaui de Botano filio Dabrouito snpra DCti Maximi, pro II soli, et I. modio de grano pro fine, Duoroico Dri^nego, nes Calendnlo filio testeB. f Et emi tres pezze de terra Bupranominsta de fratre gano, pro I modio frumenti, et II. stars de sale pro fine, Draganego duomico bidem compsraai terraila ubi dicitur Grebeni, de filiiB Semidr^i, Pradano et , pro XX vellers ouium, et II. pro fine, Ursane filio Junzze teetis, et omneB le bsbueruot supra Grebeni, totsm compsraui s prenominatie fratribus pro I soli, illera, et tres cubiti de lenzo pro fine, Ursans Junzze testiB, Draganego testis i s Vilkizo auunoulo Prsdani terras, incipientes a terra Dragsne uBque sd terras t UBque sd terras Vitaze, que Bursnm Kunt pro v. modis frumenti,- et medio I }ro fine, coram Draganego duomico, et Calendulo. Ibidem emi terram de Vitaza, laB terras pro III modio frumenti, et medio, et I caseum pro fine, magisler filio 0, et Boledrago, et Zuli testes. f Et emi terram de Zurillo, et de filio eius Dabriki, I et n galetas vini pro fine, corsm Girdsna TitstacosBs, et DrsgBnego duoroico 1 terra compsraui ab ipeo Zuritln in loco ubi dicitur Arca, supra terrns eancti , pro VII galelas vini et meza pro tine, tilio Kalendulo, et Boliedrago, nec non ai fuit s Cataro, testes. f Coniparaui vineas de Draganego Vites, et terra pro et I. modio sale pro fine, coram Girgi, Habrahsm, et setnico Dabrauito. f Et Draganego comparaui aliam terram a Bresteni pro I sot. et I. ouis pro fino, coram
et CKrgi. f Comparaai terra, a Jouela longa iuxta meas terraB de Jusnizo pru
173
[. capra pro fiae, coram filio DragissDi, et Dragauego, et filio Calendulo.
- a a Grubizo atirifico, incipiente, de Stilbiza, usqae deoraum a<f terras
ii, coram nodtro abbate, et presbitero Paulino, et filio Calendulo, et Zurillo
I, et I. modio.frumenti pro fine. f £t emi terram de consobrino suo Zara
Q iuxta euni, pro I. modio ordei, et I. cuseum pro fine, coram Uraganego
emi vinea de Dabressa sursum iuxta Boledrugo pro IIII. boI. et I. modio
csram Qirgi. Comparaui de fratre suo Martino Tineam, que est a Surbo
i modio salis pro fine, coram Girgi. f Et emi terram a Prasizo que fuit
izza, quam vendidit uxor eius, et flgo redemi eam ab illorum nepotibus, qui
rant, videlicet : a Vraseana Metasza et de consobrino eius Velcal et Michazia
ro X. Bol. et II. argentei, atque II. galetas vini pro fine, coram Osrizzo
Pogedrago cluzaro, et Vilcana brauaro, Petrana Scurpunne, Balla, Duymo,
Idhuc quoque comparaui terram supra Salona, ubi dicitur a Suatizzo, de
ie pro V, 8oI. et medio pro fine, coram Sinize et Rarara. f Deinde com-
t»raui luuuui in Salona a Gribiza nepote de Daza pro IL sol et I. modio de sale pro
"~~ *.nte preseDtiam Jacobi Morstici, et sue ux-iris, et in ipso loco statni molendinnm,
psa domo prefata emi locum de filio Eruizo Neena, et de nepote eius pro 11. sol.
EO, et I. galetas pro fine, coram eodem Jacobo Morstico, Velioco cum filio suo,
io podznppo, Vuca Cotino. Deinde post multos annos insurrexerunt contra me aepus
it filius Vilcane brauari JohanneB, volentes per iniustitiam tollere prefatum molen-
Dnde preiudicauit eos Vilcana brauare ita, dicente: filii, sine (iure vuttis) re-
i prefatam molendinam, quia praue illum requiris. Nam ego scio quod pretiutn
cinde, et pretium dedit Cicle pro seruitute suu, coram presentia Dobromiri filit
01, et filio Tripuni Zurra, pner Dedo. f Deiude comparaui similiter in ipsam do-
locum de Vilcana filio Martinu Locarda pro II. sol. et I. modio de sale pro
brmino Platamissa, et Benedlcto Orbazai, atque Vicha testes f Et emi in alio
larta pars de memorato loco de Semina, et de fratre eius pro II. modio de
et medio, et mesa galeta vini, et III. pani pro fine, coram Vlcina Trubillo, et
le Huto, et Zanni de Maraldo. f Et emi quarta pars in ipsum locum de Draslzo
> de Crasano, pro I. sol. et meza galeta vini pro fine. Coram Formino Platumissa,
edicto Orbazai. f Denique comporaui medietatem de ipsum BUprascriptum locum
- bitero veterano qui cantat missam io sancti Joannis aram, pro II. sol et I ga-
ini pro fine, coram Prodano oepus de Mattana, presbiter Marco, diaconus Dabro,
I de Tulo testes. f Adbuc vero comparaui serunm nomine CyprianQm, cum filiis
bns, et vincis que sunt super callem, sub eccleaia eancti Maximi pro fine. A Nj-
'o XV. aol. coram Petro Cegaita, Johanne de Porta, Dabro Laudula, Fusco Pu-
In eadem ecclesia dedimus seruum nomine Nycolaum, cum uzore sua Dabrina,
[iis et Sliabas, ac TlneiB buIb, que (sunt) iuxta vineas Cypriani, quia comparauimus
aluB a fratre suo Qirgi. Nam prenominatus Nicola sit In Ipsa ecclesia eoram
I et multis, et dedimus illum per manum suo fratri Girgi prenominato, coram
no iupano, Formino Platimisaa, f Comparaui nomiue jNegozai, a Duymo fiUo
na, pro VI. sol. pro fine, coram Fusco Tiberi, et Drago muti. Similiter com-
paruui seruum nnniine Dragaza a presbitero de Orechoa pro t. soI coram Basilio Stasncco,
et Lvmpredio Cybriuli>, cui et c. pecora et II. vacce atque par bouum dedlmus ad opus
eiuedem ecclesie, et sit ibidem. f Emimus puerum adhuc paruum qui nuncupatur Slobba,
s Buo genitore, qaem studio literarum erudiri fccimus, quemcjue libertauimus, et usque
w
'■*:'
$^^^i\J
"^
lt4
l/*^
{.
L*«*
?^V
ad presbiterii honore BQblimari fecimas, ad eiusdem ecclesie opus, ibi illum perpetuo ma- oere volumus. Et dedimus Petrqm Dracculum, quem comparaui a Catarinis pro III. sol. Comparaui Zorzi Dracculum a Bartholeo setnico, pro VII. sol. coram archiepiscopo, et Jo- hanne capellano, pro fine. Gomparaui seruum Andriulum nomine, qui dedi patri suo XL. sol. ad laborem, et non habenti unde reddere, tuli prenominatum filium pro sol. Comparaui pro I. sol. et I. staro de grano pro fine, in tali pacto, ut si daret seruum similem sui, liber abscederet, sin autem non^ perpetuum fieret ecclesie seruus, coram omnes fratres, et coram sorore sua, hoc firmatum est. Deniqus comparaui seruum nomine Pribilum ex Olmisanis pro IIII. sol. de Preda^ et Gradinna. Comparaui seruum nomine Bolezzo filio Vlasizo de Preda et ex Desa, pro VII. sol. coram omnes monachos. Ad hec comparaui seruum nomine Dragadet de Gurgi filio Boriuoy, pro uno mernico, qui fuit per manu- priso de Ludino, et ipse mediator ex seruo. Denique comparaui seruum nomine Dedona, eum filio de mulier Casari, et de filiis suis, pro III. solidis pro fihe^ ante ecclesiamy et coram omnes monachi, et omnes Tugarini. Adhuc quoque comparaui seruum nomine Maracus de Radaslauo de Narente pro I. caballum pro fine. Comparaui seruum uomine Vilcota quod dedit mihi ToIIanus per seruum quem mihi furauit Miroslauo pater ToIIani pro manupriso, coram Bartholy setniquo. Comparaui seruum Radouano nomine, ex Campisanis, pro X. sol. et DeduIIum per manum ad Ursanum de Sirnounjze. Denique comparani seruum filius Mirane, et dedit michi per se puerulum nomine Bratessa, coram Brano iupanoi et filio eius et prenominatus filius Mirane pro manupriso. Et emi seruum nomine Nycola, et soror eius nomine Marina, ex monachis sancti Bartholoraei, pro IIII. sol. pro fine. Comparaui seruum nomine Desinna de Micha Tigala pro VII. sol. pro fine, pro roanupriso pater suus Vilconiza, coram Sarubba iupano, et Gregorio Scapule, et Nyciforo filio Telina. Denique comparaui seruum uomine Lubizo de Gruba filio Purci, pro I. ancilla, et I. seruiolum; rogante me patre suo, ut illum redimerem. Coram Marslico Rusino, et Grubizo suo consobrinO; pater vero suus per manupriso^ et mater. Ante pre- sentiam horum testimoniorum : Duymo de Srenine, et Vilkiki, et nepos suus Pradano, et omnes monachi. Comparaui seruum nomine Raccana, qui fuit Usemiro, de Subbeuzani pro III. sol. pro fine. Comparaui Lutizo seruum^ nam ipse Lutizo michi debebat III. sol. non habenti unde redderet, dedit se michi seruum, coram duo filii Ededrago et Stiglizo. Comparaui seruum nomine Perinna, pro II. sol. pro fine. Dedit hic Zacharia filium suum Chuduli nomine, ut esset seruus sancti Petri pro III. sol. pro fine Et Raccana similiter dedit filium suum Belatiza, in prefata ecclesia in sempiternum. Denique Dabressa dedit filium Strosit, in memorata ecclesia ut esset seruus in sempiternum. Compai*aui seruum nomine Velcoz de Nebistan, pro II. sol. pro fine. Utecha; et duo filii, sint similiter in ecclesia sancti Petri. Porcarus similiter se dedit in nominata ecclesia, atque illum curauit Deoara abbas cum magno dispendio, quam habebat in capite. Comparaui medium molium de Brataza fratre Zezani, quem dedit Criuali ^ rex pro XXV. cubiti de Lenzo^ et I. galeta de vino pro fine, coram Madio longo, et Formino Salato, et alium medium fuit de sancto PetrO; dedit illum mihi presbyter, et omnes serni sancti Petri, ut illum labo- rarem, ut fieret medietas michi, et alia medietas illis. Coram duo filii Cacaunti, et dao filii Riuelli. Omnia ista, que hic prelibata sunt, volumus in sempiternum ecclesiam habere. Nos- tris autem filiis ad regendum hec omnia committimus, sed tali modo, ut que ibi santoblata, regant; custodiant, conseruent, et ab omni perturbationis incnrsu defendant. Cotidianuoi
b.
» Triuali.
1 i
■ -.' ^T^t
-v\:t>,
\ ■ , s\
176
ut habeant oficium, elaborent non ad opus suum, set ad ecclesie, et ibi seruientibus, illud custodiant, quod si, quod absit, aliquis eorum aliter preter quod precipimus egerit, ut ad 8U«m opus illud retinuerit, iratum habeat trinum, et unum deum, et fnaledictionem CCCX. et VIII. sanctorum patrum consequatur; et in perpetuo nostram possideat male- dictionem f. (Ta Bliedi druga bilje^ka koja ovamo nespada).
Comparaui curtem in Brazza de Tessen Pupazuro, a Gomilie omnes agroS; et vineaSy coram omnibus insulanis. f.
Comparaui yineas in Toednico de Cipriano, et aliam comparaui vineam ab ipso Cipriano, ad viam que ducit ad vicum, pro IIII. sol. pro fine, coram Usemiro. f . Et emi terram ubi dicitur a Praszo, que fuit avio meo Michazzo, quam vendidit mulier eiuS; et ego redemi eam ex illorum nepotibus, qui eam comparauerunt, videlicet a Vrascana, Martazza^ et de consobrino eius Vilcai, et a Michazza filio Jadrei, pro X. boI. et II. argenteiy ac. II. galetas vini pro fine, coram Astrizo podsuppo et Togedrago Cluzaro, et Vilcana brauaro, Damiano filio Matana^ Petrana filio Scurpune, Balla; Duymo Dragauiti.
Post hec vero Suinimir rex dederat Stresi avunculi sui totas terras, que erant in Masaro, et incipiente a Salona usque Biaki, ut ipse tolleret tributum ab eis. Denique volebat michi per vim tollere memorafam terram, ita dicendoy quod essent regales. Nam
ego statim iui ad Suinimirum in Subenico, et duxi mecum venditores terre et —
recti quod ipsa terra non esset regalis, nisi illorum qui eam vendiderunt^ tam de ista terra, quam de illa, quam comparaui in Vranna a Cillaua Niwa. Unde mihi confirmauit prcfatQB rex nominataa terras, ut nullus deinceps inde querimonias faceret, et etiam maledictionem dedit omnibus, qui eam quesierint Ante Laurentium archiepiscopum, Abbatem sancti Bartholomei, Duymum priorem, abbatem sancti Stephani^ Dabrum Plati- chlebiy et Jacobum Marsticum, Dauarado duornicum, Ulciaa Sagorsticum; presbiterum Petrum cardinalem, Johannem capellunum, Duymo podsuppum. f. Adhec emi terras a filiis Viseni; Desizo, et Bogdano, et aliis fratribus, in loco ubi dicitur Podspilize; cog- nomento Mirizo, terra et silua, et petras , totum quod est in Mirizo, pro YI. sol. pro fine, et medium besuetie. Coram his testibus : presbitero Dabro filio Telina, diacono Micha Jurre filio, diacono Cernata filius Pradanni Pecce, diacono Dabro filius Petrici, Ulcina filius Climini) Grubo filio Bipirelle, Paulo Acina, Drase Hanzulo nepus Zune, Stano filii Pe- trici. Et ego Diti filius diaconus Dabro, Bicut audiui a prefatis testibuB sic Bcripsi. f
Denique emi de Qermano presbytero pronepote Tamali, tertiam partem ecclesie sancti Martini, qoe est sita in monte graBSo, et totas terras que pertinent de Tamali, pro III. sol. et medium pro fine, coram his testibus : Nyciforo nepote Cini^ Gauzulo filio Scana- cani, et Cegayta, Trunzanni filio Bugate^ nec non Paulo Acina, Dominicus abbas sancti Stephani; Johannes filius Patipani, et Sennica, atque Cicla. f.
Emi vineas de Vilcumiro fratre Prede, subtus ecclesia sancti Maximi, que fuit a Rabizo, pro XII. galetas vini, et I. porca pro fine, coram Germano Tamali^ et Paulino monacho, et ceterorum monachorum. f.
Post hec vero emi ex Girdana medietatem de vinea^ que est, ubi dicitur in Bresti, totam sibi pertinet, pro I. soli, et medium prp fine modium de grano. Coram Zirnugo, et Cloniffiiro fratre Grubti, et Vita» fratre duornico, et abbaa cum suis monachisy et ego DabruB diaconus sicut audiui ex memoratis teatibus Bic scripsi. f
Denique emi de muliere Beneda^ et ex filiis Buis vinea que est subtus sancta Maria, que vocatur Nache, prope mare^ pro I. modie de grano, et I, staro pro fine^ Girdana, et omnes monachi tcBtes. f.
■• ■
■ 'X -■
.i <X'"
t'- -, ,.
jf.
- f.
- Comparaui filiam, Scarane cum filio suo Nadeia pro L 8ol. et II. stara de grano pro fioey Pradano duoruicO; et fratre eius testes. f.
/ Post hec emi mulier Neuadi cum filia sua, pro I. sol. et I. libra de lino.pro fine. ante Pradano duornico, et fratre eius^ et Boledrugo de naconalc; et Kerna de Tugar cum fratre suo Belata, et Girdana, Ego Dabro diaconus scriptor sum et testis. f.
Ad hec comparaui mater Striani de Purnecba filio prioris pro III. soli. et filiam comparaui de Longobardis, pro X. sol. in tali tenore, ut sint omnes fratres et sorores in seruitute. Duymus prior, et filius eius testes. f.
Emi d'! Bratizo filio Chudina, yineam; et agrum a Bresti secus me^ pro IIII. galetas de vino, et media pro fine^ Cirnotta, et presbitero Cechizo, et diaconus Stepbanua t.
Iz regestah samostanR by. Petra gumajskogii, mkopis Xll yieka, u arkivu kaptola spliet- skoga. Btr. 1. te \z novijeg rakopisa:- Inatrumenta mensae archiepiscopatus Spalatensis, u bivloj mojoj sbirci broj 287. str. 43..
CCX. Oko g. 1080.
Njeki Petrid naenadt^e razne po $ebi kupljene zemlje koje kao kaludj er darova samostanu sv,
Petra gumc^skoga.
Breuem recordationem ego Petrizo facio de conuentione quam feci cum Ludino fiiio Miroslauo, quando illum retinui Spalato apud me. Nam dimisi sibi duos seruos, et trecentos porcos, taii quidem tenore, ut si deinceps michi faceret aliquod damnum, isti parentes eius, scilicet: Vilcano de Ooynego, et Braniza^ et Vekemiro, et JerosIauOy et Slauizo frater eius, ct duo nepotes filii Casari) et omnes parentes iurauerunt^ etiam ipse Ludinus, ut michi componerent damnum prenominati pareates, insuper et nepta dedi
ei baptizare.
Post hec habii ad monasterium, set ipse non quieuit facere mihi damnum, venit et deuastauit totam villam meam, cepitquatuor seruos, et duas ancillas, et patrem ancil- larum flagellauit usque ad mottem^ et cepit duos optimos equos, et unum mulum, et tres boues, et due vacce, et quinque tele de sagis, habentes unaquaque viginti cubiti^ et quatttor tela, et nouem camise, et una racana, due cucure, et quatuor spate, et quinque para — — — et duodecim marre, et sex vomeres, et quinque delatoria, et sex saga, octo putatoria, et duodecim sichli, et sex porcos. Post hec habii ad prenominatos parentes eius, videlicet, et per manuprisos, ita dicendo: reddite michi damnum que fecit vester consanguineus, at ipsi responderunt : verum est sicut tu dicis, iam nos te rogamus, ut accipias totam hereditatem illorum, que pertinet illis ex suo patre. Set ego noiebam, nisi michi vinxeritis terra a Bellaj, que terra incipiente a muris usque ad meas terras quas emi a Tomizay, et de fratre suo Sbinna. Denique dederunt michi totam hereditatem ipsorum et ipsa terra a Belay, ante presentia horum testimoniorum : presbyterorum Joannis Kerne^ Mica de Suliza, Michune monacho, Sauida^ Vratinna, Demalla. Nam ipsi prenomi- nati testes presbiter Johannes, et filio Suliza, et Sauida, et filio malla Vratinna, ambu- lauerunt per totas terras^ quas michi dederunt parentes illorum. Postea iuimus a Kac- cinico, et dederunt totum quod est in Raccinico, et in Jessemeno totas vineas, et ubi- cumque qne pertinet illis. Post hec dicebat Susalo de Bilsoy, quia non est verum^ non dedit a Racinico, set prescripti testes testificauerunt in Clisa coram iudice Volenno^ et Vlcina filio brauari; nec non et Vlcina de Stresazza; Tessenno de SittimirO; Tomidrugo
177
filk) Naiesda, Dimitrio filio Stocolle, qaondain Bacinico, et omnia que illis pertinent dedimus in sempiternum.
Denique emi terra de Tomizaj; et de fratre suo Sbina^ in ioco ubi dicitur a Belay, ex uno torrente usque ad alium; pro trecentos vellera de lana, et quinquaginta dedi eis pro fine. £t eodem die comparaui de Vilemiro, et de fratre suo Freda curtem in Sirnouniza, et vinea in Peruno, pro uno equo. Ante presentiam horum testium: presbiter Vilcanay .Teodorus Fudisini, Sauida^ et filio Malla^ et filio Souinna, et filio eius Ku^ello, VecemirOy et fiiio eius CernugnuO; et omnes parentes eius. Et comedi cum prefatis testibaB unam poircam, et unum modium de farina, et duodecim galetas vini^ in loco ubi dicitur a Cobilache, de duobus emtionibus isti prenominati sunt testes, et de Tomizay^ et de Preda.
Iz regestah samostana sy. Petra gumajskoga, rnkopia XII. vieka u arkivu kaptola Spliet- skoga, str. 1., te iz novijeg rukopisa: InBtrumenta mense archiepiflcopatns Spalatensis u bivSoj mojoj sbirci broj 287. str. 43.
CCXI. 1083.
Svenimir kralj hrvatski dan^je Gizilbertu opatu sp^etskog samostana sv. Stj^ana^ eemlju
Baduna.
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno incarnacionis dominice MLXXXIII. indictione sexta. Ego Suinimirus, dei gratia rex Chroatorum atque Dalmatarum. Cum singulari dei beneficio quies, et tranquillitas ubique vigeat in regno meo, ecclesie pre- sidente Gregorio papa, nihil antiquius habui, quam ut erga meos fideles subditos, seu potius er^a dei cultores, benefacere inciperem ; optimum factu esse existimenSy neminem a nostra beneficentia excludi. Quapropter ex omnibus deo deuotis ac fidelibus seruis^ unum precipue seligimus Gisilbertum, abbatem spalatensem sancti Stephani, in quem nostra beneficia conferremus ; cui proin grati animi causa donauimus territorium in eo loco, quem vulgo vocant Kadunam, cuius possessionem penes ipsum perpetuam esse volumus, cum iure eiusdem retinendi, fruendique, et cuicunque libuerit donandi. Si quis vero eorum, qui post nos deinceps regnauerit, hanc nostram donationem rescindere audeat, inddat in indignationem potentis dei, execrationemque sanctorum patrum, et cum Juda pro* ditore eternam apud inferos damnationem subeat. His actis et constitutis, testes intcrfuerunt primum: regina Lepa, et Radouanus filius regis^ Andreas presbiter et regio sacello pre- positus, Dabro abbas^ dominus Ugo curator sacelli archiepiscpalis; Mosica postelnicus, Simon presbiter, Dragolubus sacellarius, Visa ubrussarus. Ego vero Theodorus sacerdos^ idemque regius scriba, hec eiusdem regis iussu scripsi.
Iz zbirke listinah samostana sv. Stjepana. Farlati HItt. sacr. T. III. p. 154:.
CCXn. 1083.
Svenimir krdy hrvatski duruje Lovri nadbiskupu splietskomu eemlju Konustinu u Sminif
In nomine sancte et indiuidue trinitatis* Anno quidem dominice incarnacionis millesimo octogesimo tercio, indictione VI. Ego Suinimir, gratia dei Chroatorum atque Dalmatinorum rex. Cum me dei omnipotentis pietas sua miseratione in regali locaret
12
""^
Btiam regni diademate Bceptroque, a vtcario eineclem clanigeri Petri, Gbegorio pa beatissimo, legaliter adhomarer, equanimiter cepi circa meos fideles, imo ( donatioQis gratia esee Bollicitus, dignum dncens, quo nullua fieret exterus e tione. Igitnr inter plurimos noetra' regalis dignitas, fideles et oratorea, hnnc decrenit Lanrentinm scilicet, Bpalatinum venerabilem archiepiBcopum, vice le placuit, corde gratissimo, territorium in loco, qui Smina nuncupatur, illud id Conustina nominatur donare, tali vero modo, ut ipae illud possideat, habeat, mque volnerit. Si quis autem, quod absit, nostrorum successorum, inBtiuctn c nostram donationem disrumpere temptauerit, iratum habeat trinum et unum beat malediccionem CCCX et VIII. sanctomm patrnm, et cum Juda traditore iferno perpetualiter trudi mereatur. Hacta suut autem hec snte preseiitiam «stium : inprimiB regine Lepe, Radouaui, regis filii, presbiteri Andree et ca- I, Dabri abbatis, Ugonis capellani arcbiepiBcopi, Mouia (MoBica?) postelnici, sbiteri, Dragolnbi capellani, Visse ubrusari. Ego Theodorus sacerdoa et cancel- em regis, inssione regali scripsi.
atioaea Prindpum, noTiji rukopiB n atkiTu biBkaplje splietake.
CCXm. 1085.
rumajeVf sa svojom ienom Anom, danye samostanu so. Petra po njima soffradfenom, svoj posjed u BiUyu.
Christi nomine et einsdem incarnationia millesimo octauogesimo (V) indic- ictsua, temporibuB quoque domini Laurentiii venerabilis archiepiscopi Spala- ■egis Croatornm Suinimiri, nec non Volize prioris. Ego Petrus Cerni, qui et B, una cum uxore mea domina Ana, dedimus omnea terras, que sunt in Bilay, 1 muro qui est supra mare, et ad alium mnrum, ubi fuit pons ad torrentem, Oargenus, et usque ad aquam, que vocatur Cripotin, et inde ad alium tor- nde versus mare ad mnrum pristinum, et ego Ysac babas sancti Stephani
egestah samogtsna st. Petra gam^iskogs, rukopii XII. Tieka, n arkivD kaptoU spliet-
CCXIV. 1085.
rftttp splietski dariye crkvu sv. Mikatja opalu t redovmkom samosiana st>. Sljepana.
i sancte et indiuidne trinitatia. Anno incarnationis dominice MLXXXV. iptima (octaua). Ego Laurentius dei gracia episcopus spalatensis, ana cum e, clero et uniuerso populo, Dabrum abbatem cenobii sancti Stephani proto- ra nrbem, cum ipse et eius monachi expositi essent incuraionibus hostilibus, coDsilio iuuandum esse censuimus. Itaque de communi consensu constitutum im traderetnr locus quidam proxiatus templo s, Michaelis, unde via est ad ktiB oramque maritimam; insuper ecclesiam ipsam eidem daturos nos esse , lUB, et quando ipsi libuerit, et iis conditionibus, quas in suam rem esBc
ir
179
udicaaerit. Itaqae idem abbaa cam suis monachis, eias loci possessione inita, cepit edi- ficare; et absoluto edificio^ palatium extruxit. Tandem baad multis post annis, dominas Dabralis rector eiusdem templi^ idemque olim archiepiscopus, se hac prefectura abdicare omnino constituit, et templi regimen ac procurationem nobis renunciauit, negans se velle imposterum huic templo regendo preesse. Nos hanc abdicationem libenter admisimus et templum S. Michaelis cum omni eius supellectili, libris, omamentisque detulimus monachis eiusdem cenobii, accersiri iussis, ut tradite sibi ecclesie curam susciperent. Qui cum yeniasent, ego cum archidiacono et ceteris omnibus, qui aderant, eos ad hunc mo- dum alloqui cepi : En hec illa est dieS; fratres filiique, que diuino fauente auxilio, nobis facultatem attulit promisso nostro ac recepto satisfaciendi. Vos itaque, licet nanc abbate. Testro orbati, templi procurationem suscipitO; et donum iam diu vobis promissum reci- pite. Tam negotium datum est Joanni edituo, ut hanc donationem litteris consignaret; qui cum sepius rogatus abnueret, et excusatione voletudinis uteretur, ego Theodorus presbiter indignus hec omnia scripsi rogatu archiepiscopiy qui his actis et constitutis ab initio ad finem usque interfui; ut huiusmodi donatio, quam eorum, qui supra nominati sunt, auctoritas sanciuit, videlicet archiepiscopi, cleri, prioris, nobilitatis et plebis uniuerse, firma sit ac perpetua, et edes sancti Michaelis, ab ecclesia sancti Stephani, cui nunc rite coniuncta est, nullius cauiliatione seu malitia segregari possit. Si quis autem nostrorum successorum cuiusuis cause pretextu, eam ab ecclesia sancti Stephani, quod deus auertat, seu potiuB ab ipso Michaele principe angelorcim disiungere conetur, eiusdem archangeli indignationem subeat, et perpetuum dolorem sustineat.
Hec acta et confirmata sunt coram testibus infrascriptis, videlicct: Petro archi- diacono, Gregorio episcopo, Petro primicerio, Martino presbitero, Dominico Mazzuola presbitero, Joanne edituo, Maione Barbaiane, presbitero, et Ceculo presbitero. — Ego veroi Theodorus presbiter pro Joanne edituo, cui id mandatum fuerat, hec scripsi et testis adfui.
Farlati Illyricnm Bacram. T. III. p. 155. Iz pismohrane samostana sv. Stjepana.
CCXV. 1086.
Petar Cmi Qumajev sa svajom ienom Anom, daruju samostanu sv. Petra svoj po^ed u Polju
In Christi nomine amen. Anno incarnationis eiusdera milesimo octauogesimo (VI). indictione nona. Temporibus quoqne domini Laurentii venerabilis archiepiscopi sedis spalatine, domini Suinimiri regis Croatorum, nec non Volize prioris. Ego Petrus. Cerni qui et Gumay filius, una cum coniuge mea domina Ana, dedimus monasterio sancti Petri omnes nostras terras, quas in loco vocato Campo, incipiendo a muro in inferiori versus mare recta linea, et sicut currit litus usque ad Potoch, et usque ad ripam su-
periorem, et recte sicut currit ripa versus torrentem, usque ad pedem montis po
— longe et versus mare, sicut currit ripa, et inde ad murum pristinum, et hii fuerunt testes: Bogdan, Rac, Dragonego, Ric, Juray setnico cum aliis.
Et ego Dobrona hoc breve scripsi iussu Pribimiri viearii regis.
Iz regestah samostana sv. Petra ruk. Xn. v. u arkivu kaptola spyetskoga.
4-
f"»- \
180
CCXVI. 1086. r Splietu.
Miraca opatica kaludjericah sv. BenediJcta u Spljetu^ popisaje njeke zemlje kupljene ga svoj
samostan.
In dei nomine et saluatoris nostri Jhesu Christi, anno sacre eiusdem incarnationis
M. octogesimo VI. per indictione VIIII — domno Laurencio spalatane
sedis yenerabili archiepiscopo, coraitatu — Duimo prioris, ego Mirazza quamquam indigna
— — abbatissa, una cum meis sororibus, quicquid a no^bis) repertum fuerat,
presenti facto memorie mandamUs. Comparauimus igitur de Duimo Casline terram, que a parte aquilonis iuxta monasterium sita est, cum cripta et omnibus sibi pertinenciis; et
— intus et foris per C. solidos perpetue tenendi, possidendi — — —
prope m — — alia monasterii sit. Hoc actum est ante hos testes: Dusigrani
abbate sancti Petri, Lorran — — iudice filius Sal. — ' — uli. Draze Neslane, Platinissa,
Micha filius Mari — — nisse, Petrana Carni — — aduocatus — — —
Item ab eo^em Duimo Caslina postea — — prope territorio per VIIII Bolidos
comparauimus ante predictos testes.
Ova listina pisana je na velikoj pergameni, sa jo§ dvie listine, i to : 1 . nadbiskupa Lovre od g. 1069 kojom utemeljuje somostan kaludjericab sv. Benedikta, 2 Marije opatice od g. 1119. kojom kupuje njeko zemljiSte Ture. Pismo pripada XII. vieku. Nalazi se u pismohrani samostana sv. Marije u Zadru, medju pismi spljetskog samostana sv. Rajnera.
CCXVn. 1087. 8. listopada. U Knlnu.
Svenimir kralj hrvatski potvrdjuje samostanu kaludjericah sv, Marije u Zadru one slobode, kqje
mu podieli Kresimir krdlj.
Ego Suinimir, rex Chroatie Dalmatieque, tibi abbatisse Ciche, regali iure, tuoque monasterio sancte Marie, eaodem, quam precessor meus, Cresimir rex, subscribo liber- tatem, firma perpetuitate, Laurentii archiepiscopi laudatione. Petrus chroatensis episcopus laud. Johannes abbas sancti Bartholomei, laud. Firminus, nonensis episcopus, laud., et alii episcopi et comites laudantes confirmauerunt.
Confirmatio ista data est abbatisse Ciche in Teneno, in festiuitate s. Dimitrii. Anno domini millesimo octuagesimo VII.
Iz zapisnika kaludjericah sv. Marije u Zadaru.
CCVXra. Oko g. 1088.
Gruba opatka sv. Benedikta u Splietu i njeki Ferrarius, daruju samostanu sv. Benedikta
njeke e&mlje.
Ego Gruba abbatissa sancti Benedicti, cum cunctis meis sororibus, edificauimus domum in paratina prope sancti Cipriani, (quam) Pradana mater Gaudii Falsamine secam in monasterio aduxit, quam predictam paratinam diuisimus de pa — — — sancti Ci- priani et sancti Nicolai et de propria nostra terra (permi^simus ex omni parte sex pal-
mos pro sacellis, ante ho» testes — — — — abbas sancti Petri Prarana
aponachus eiusdem monasterii, filius Mene, Sabacius filius Lampredii, Ercalfus?
Omoncator — — — Jurra Falculi aduocator sancti Cipriani.
- '.fc.
%
181
Ego (dominus) Ferrarius paratinam offero meam inter ecclesiam sancti Benedicti iozta portam eiuidem monasterii pro remedio anime mee, meorumque. Ferarius do para- tineam meam in monasterio sancti Benedicti iuxta portam meorumque defunctorum. Si qois autem (infr)ingere incurrat, — — —
Prepis na hrbtu listine od g. ^1069^ kojom Lovro oadbiskup atemeljuje splietske ko^ ludrice. U arkiTti kolud. u Zadm.
CCXIX. 1088.
Lovro futdbiskup splietski, u prisutnosH kralja hrvatskoga Sijepana 11,, rieSava t^eku parbu
medju Vekom Madijevom i Gikom opaticom samostana sv. Marije.
Ego Laurentius (s^palatensiB arcbiepiscopus iusBi describi iudicium sinodaliter difinitum a memetipso, et a subscriptis coepiscopis, scilicet A(ndrea) iaderensi, atque A(na8tasio) croatensi, quam J(oanne) traugurensi ac V(itale) arbensi, coram Stephano rege Chroatie et Jacobo maristico, Firminoque priorO; multisque alliis nobilibus presenti- bus in ecclesia sancti Domnii^ inter Vecamy Madii prioris filiam^ ac Ciccam abbatissam suam neptim, Vekenege genitam. Episcopus Stephanus suus nepos, et Madius, eiusdem gener, Nicifori frater, aduersus Ciccam sic interpellabat ex parte Veze, dicens: se pro ea Bubiise debitum XXXX. solidorum, insuper ob id sua pignora dedisse; quibus e contra Gregorius predicti Madii filius, pro prefata abbatissa sio respondebat : se ab ea nil accepisse, filios enumerando sororum una cum ea pro parte domus, quam non ba- buerat, pignora posuisse, et in eodem fratres, sororum filios, sibi^illos XL. (sol.) dedisse ab illavero penitus nichil, sed sicut ab aliis accepisse absque placito, absque termino pro, parte domus XL. solidi, et hoc abbatissa confirmabat, testibus : domno Madio, iaderensi archidiacono, et Dominico Ticine, a quibus in medium deductis, dicta abbatisse sunt con- firmata. Quibus sic iudicauimus, ut ea pignora, que abbatisse vi ablata sunt, reddantur etXL. sol. partitores se ipsos numerantes, siue de suis propriis, seu de communi fa- cientes eo«, cui subiaeent| reddant, hec vero suamy prout sibi data est, teneat partem.
Prepis na pergameni u arkiyu zadarskib kaludjeriGah sv. Marije.
I ••i.r
• '■*>
^l
CCXX. Oko g. 1089. 8. rnjna. Kod grada Sibenika.
S^epan II KraHj hrvatski potvrdjuje samostanu Kdludjericah sv. Benedikta u Sp^etu Sveni-
mirovo darovanje Luiana (Lagana) kod Pustice.
f In Christi nomine. Stephanus ego nutu dei Chroatorum et Dalmatinorum rex, huius paginis seriem vel dictaminis causam cunctis nostri regni conprouincialibus ad futuram (diuini numini)s graciam notare ', his studui scriptis. Cum igitur omnipotentis dei pietas me sua clemencia p(atrum), auum, proauumque solio (in) regio,. omnibus Chroacie et Dalmacie nobilibus collaudantibus, exaltauerit honore, undique' u^niuersa) nobilitas seu exigui populi manus, ac ceteri ecclesiarum oenobiorumque (rectores, vel retroactis
pro) causis (vel) confirmacio — — que vel gracia comunis nostri regni utili
tatis, ad nostram ut moris^ est — — — imperantibus, confluere ceperunt. Itaque
,( ..I
^Lucius: gratie nostrae. 'kod Lucija izpuS(Seno. 'Luc. maioris.
^;
183
mater et pro^curatrix) fianctimoDialiuni spalatini cenobii, sancti videlicet Benedicti mar- tiris, inter hos nostri presencia ', una cuni quibusdam suis sororibus, quoddam scriptum H nuper rege defuncto Suinimiro concessum sibi, hoc ad opus sui cenobii de quodam territorio regali, qui in loco, qui dicitur Lasani, faabetury secum deferens, in die natiui- tatis sancte dei genitricis et virginis Marie se mediura statuit. Et hoc ideireo e — at ut quemadmodum a memorato*rege illud donacionis scriptum habebatur ratum atque firmatum, pari modo, immo meliori, a nostra regali dignitate cum nostri impressione sigilli roborari, nec non perpetim^, deberet firmari. Quo cognito, tum illarum precibus flexi, tum nostrorum nobilium consilio sufulti, quod postulauerant adimpleri illis pre- cepimus. ^ Igitur memoratum territorium iam dicto in loco inconcussum^ perpetualiter atque inuiolatum, ad opus prescripti monasterii, cum terris^ que Pustiza nominatur^ fir- mamuB. Ita quidem, ut^ nostrorum successorum (nullus) vel cuiuslibet persona magna vel parua nulloraodo his nostris firmacionibus et sigilli impressioni^ contra ire debeat Quod sif quod absit, aliud aliquis agere temptanerit et prenominatam domum dei his terris disuestire voluerit, trinum et unum deum ^ habeat iratum et CCCtorum X. et Vlll. sanctorum patrum consequatur malediccionem, et cum Juda traditore in inferno mancipetur. Actnm est hoc apud castrum Sibinico, in die prefate solempnitausy ante noticiam horum testimoniorum : In primis Laureucii archiepiscopi. Johannis tragurini episcopi. Petri spalatini archidiaconi. Presbiteri Petri spalatini Jacobi morstici. (Lu)bomiri (te)p2i. Stresigna breberstici. ^ TJiseni^^ zetinstici. Dragoslaui sagorstici ' ', Vratina ^^, polstici.
Osrina dridistici, Desimiri — nonensis. Ser — — tici
Tole(no) (t)epiciza, ac ceterorum (nostrorum) nobilium. Ad hec (quoque) causa diuini amoris a parte nostri sibi concesbimus perpetue Salone molendium similiter et starea
que est propria nostra — testibus confirmantibus. Quibus eis
omnibus legatum iupanum Centene, Visenum '^ uidelicet (dedimus).
Izvorna listina na pergameni pisana, ostedena i razderana je na njekih miestih tako; da se pojedine rie6i procitati nemogu. Njeke pod zaporom popunjene su iz Lucia Lib. II cap XL IzYomik nalazi se u zemaljskom arkivu u Zagrebu, medju najstarijimi pismi. Doc. IX. O istoj listini kaza jur Lucio: Membrana in calce corrosa est ita, ut an sigillum apprehenBum fiierit, cognosci nequit.
CCXXl. 1089
Sfjepan hrdlj hrvatski daruje samostanu svetog Stjepana M. njeku tfemlju Raduna gvanu,
In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno incarnationis dominice MLXXXIX Indictione XII et epacta XXV Ego Stepbanus dei gratia rex Croatorum et Dalmatarum, hoc regium nostrum priuilegium litteris mandandum curaui. Scriptum est: imperia et regna huius mundi haud aliter, atque fumus in auras euanescere, tempore procedentey paullatim consumi, et quidquid dei causa erogatur, id auctius fieri, ac melius, iuxta illud apostoli effatum : Seminatur in coruptione, surget in incorruptione ; seminatur in ignobili- tate, surget in gloria ; seminatur corpus animale, surget corpus spirituale ; itemque illum psalmiste versiculum: Qui seminat in laorymis, in gaudio metet. Que quidem unusqnisque apud se diligenter reputet^ et pro viribus exequatur, oportet. Quamobrem ego rex supradictuS|
^ L. presenciae. ^ L. perpetino. ^ L. precipimus. ^ L. cui et terras ^ L. Pustize nominantnr ^L. izpustio. L. impresBione ^L. dominum. ^ L. Strezigne Berberistici. ^® L. Jagorstici L* VraciDa. ^' L. Cenaene Juseoum,
r'
rr
183
his admonitionibuB impulflus, et precUris ezemplis seruorum dei excitatus, ac presertim precibus Theodori nostri abbatis sancti Stephani protomartyris; cius postulato assen- tiendum censui ; itaque ilii concedimus regium nostrum territoriam, in ea regione posi< tum, que vulgo dicitur Raduna^ totum atque integrum; in unius dei gratiam, gloriam- que, ut anime nostre et parentum nostrorumy extremo illo formidandi iudicii die, pro- pitius esse veiit; iusque eidem tradimus illius territorii in perpetuum habendi, pos- sidendi, et permutandi. IUud vero silentio minime pretereundum est, quamuis a nobis sine aliquo pudore commemorari neqaeat, ut posteris innotescat, quod cum necessitas quedam nos subegerit «d illos (monachos) anxilii et consilii causa, confiigere, et aliquid subsidii, seu doni ab iisdem petere, illi admodum comiter, et benigne, amplius centum aureos suppeditarunty ea conditionc; ut ipsi quoque pro eo, ut digna compensatio postu- larety aliquid iisdem tribueremus, id quod nobis prestare nondum licuit. Hec omnia nota sunt Laurentio venerabili archiepiscopo, et Gregorio olim episcopo Croatie et Gregorio nostro scribe. 8i quis instinctu diabolico percitus huic nostre donationi aduersari audeat^ vel aliquam corruptelam ioferre, subeat indigQationem dei trini et unius, itemque execratio- nem sanctorum patrum, et preterea onus restituendi centum illos solidos monasterio s. Stephani protomartyris, quod prope abest ab urbe spalatensi in promontorio situm.^
Farlati Illyr. Sacr. T. III. p. 158. Farlati prevede ovu listinu iz talijanskoga prevoda.
U talijanskom prevoda glasi ovako:
Nell nome della santa et indiuidua Trinitk. L' anno della incarnazione del signore 1089. nell indictione XIL et epacta XXV. '
lo Stefano per la Dio gratia re de Croati et Dalmatini^ ho fatto scrivere questa nota di nostra regal donatione^ che essendo scritto^ che con il tempo si consuma (no) gV imperii et regni di questo mondo, nella guisa a ponto che svanisce il fumo per V aria, e che quello, che si concede per V amor di Dio^ si transmuta in meglio. Dicendo r apostolo: si semina in corruttione nasce in corruttione, si semina nell ignobiltd, nasce nella gloria, si semina corpo animale, nasce corpo spirituale^ et dicendo il salmista, chi semina nelle lacrime, raccoglie in allegrezza. Le qual cose sono da pensar grandamente, et con ogni spirito mandarle ad essecutione da cadauno, sqpondo le sue forze. Per6 io re prenominato, mosso da questi essempi, et invitato dalli essempi dei buoni servi di DiOy anzi del nostro abbate di S. Stefano protomartire, chiamato Theodoro, ho voluto sadisfare alla sua d6manda, li concedemo dunque il territorio nostro regale, posto in luoco detto Raduna^ tutto qaal si sia, per Y amor di Dio, et per la liberatione dell* anima nostra, anzi di nostri padre e madre, nell giorno del tremendo giudizio, da esser da esso perpetuamente havuto, posse- duto et permutato. E quello cbe non 6 da tralasciarsi, die scrivere^ benche con qualche rossorC; acci5 da i posteri esser ietto, e che constretto da qualche necessitk, et recorso^ da loro per conseglio in nostro seruitio, domandandoli qualche dono^ il che loro molto cortese- mente adempierono in cento e piu soldi d'orO; per esser degnamente ricompensati, ilche fiahora non ho potuto adempire. Sapendo queste cose, Lorenzo venerabile arcivescovo et Gregorio gik vescovo di Croazia, et Gregorio nostro cancellier. Se alcuno ardirk per T instinto diabolico contravenire o corrompere questa nostra donatione; incorra nella disgratia di Dio trino et uno, et nella maleditione dei santi padri, et sia tenuto alla restituzione dei
' Ova epakta pripada g. 1088, do^ se s godinom 1089 sla^e epakta VI.
184
cento soldi predetti al monasterio di s. Stefano protoraartire, che h posto yicino alla cittk di Spalato nel promontorio. Fatte furono le cose predette alla presenza di questi testimoni : Primo. al prenominato arciuescovo. Gregorio vescovo, Agralisto da Bari (?) Dobro- slao figliolo di Gerbina, Desimiro ubrisarico, Dragoslao Bridstic (bribirstico) Dominico postel- nico, Budrago capellano. Budimiro figliolo di Deridrug.
Et io Gregorio cancelliere del prefato Re signor mio, ho scritto queste cose de 8U0 ordine et f& testimoni^. £t io Giovanni figliolo di Dragarado, per ordine di detto re signor mio, introduttore di questo territorio fu testimonio.
Extractum ex Codice manuscripto Bibliothecae Marcianae Venetift, sab titulo. Scrittnre del^ monastero di s. Stefano di Spalato. Classe V. Cod. 51. Italica. pag. 21. a terzo.
CCXXII. oko 1090.
Popis dragocienostih samostansJce crJcve kaludjericah sv, Marije u Zadru.
Capsa sancti Cirin, capsa sancti Grigoro. Crucem magnam et aliam argenteam. Crucem lignam copertam argento. Quatuor cruces paruulos, et unum cristaldum. Duos an- gelos de argento. Coperta de argento. Fistula aurea. Turibulum argenteum. Duos zerofe- rarios magnos et alios paruulos. Duos calices argenteos. Tria altaria viatica. Unam pi- xidem cum reliquiis. XIIII camsi, V suprapelicia, tres campanas, unam dalmaticam^ duoB strites, X umeralia^ X stolas, VIII manipulos, VI zingulos, VIIII pannos de sita coperta
de al sex pannos sutos cum seta, V sanani cumsutos cum seta, VI sine seta,
pannos sutos cum seta, que ponuntur infra cortina, VI cortinas et unum panuum,
que vocatur velosa, et VIII. pannos ad cooperiendum. Tres pannos de seta et unum sine seta ad suspendendum infra columbas. X pannos ad pedes crucis^ XIII pannoS; que ponuntur auper cortinas, VI. pepelos, qui dicuntur fazali, quatuor casulas coti, dianas et unum pan- num de sepulcro, V corporalia, unum tapete grecum, duos ranes (sic) et duos pannos ad coperiendum mortuos.
U arkivu kaludjericab sv. Marije u Zadru.
CCXXIII. God 109L
Brago, priur Zadarski dosudjuje p, dobU Veki kdludQeriei samostatm sv. Marife u Zadru^ ^feka
imanQa.
Anno incarnationis Jhesu Christi nostri domini millesimo XCI Kyri Alexio Con- stantinopoleos imperante, tempore quo Uladislaus Pannoniorum rex, Chroatie inuadens regnum, dominum Almum, suum nepotem in illo statuit regem, iaderensi vero cathedre domno Andrea venerabiliter presulante, meque Drago, domni Prestantii episcopi nepote, iam tercio priorante, Accidit ut in primo anno raee tercie recuperationis coram nobis ac prefato episcopo, alliisque quam pluribus, oriretur querimonia domne Veke filie Ciche, que viri sui, videlicet Dobroslavi thorum custodiens viginti annis, deo deuota^ mona- stico utebatur habitu, quam Petrus socer suus, filius domni Dabri, verbis suorum de- ceptus propinquorum, suo exhereditauerat verbo, filiumque suumi quem cum quadam scla- uuncula natum habebat, moriens tocius sue - hereditatis fecerat heredem, hanc autem mo- nachali irretitam vinculo^ que illum alimentis, vestimentisque fouerat continue, quod veris probatur assertionibus^ expertem suorum fieri iusserat, dicens filio mortuo, huic viuenti nurui, quasi mortue, nil deberi dari. Quem etiam iam dictus Dobroslauus, filius *eiuB, patema motus pietate, consensu coniugis sue Veke^ quam futuram nouerat monacham,
■■ •
185
eadem notificante, moriendo sue illum proprietatis fecerat participemy par boumsib] tribuens cum 8ais culturis, aureosque nastalos, quin etiam suam vineam, nempe neminem estimans illi compotizari bereditati^ sua pretermissa coniuge. Quippe nondum ipse pater alia ute- batur uxore; unde factum est, ut utrisque coram nobis litigantibus, ipsamet domna Ve ka cum sua matre, aliisque propinquis, et ex ah'a parte MadiO; electo, eiusque fratre Petrinna, nec non Zanizo^ Mazikyrne filio, cum pluribus aliis consencientibus, demum iussi presulis, episcopali quo sedebamus egressi palatio, ibidemque cisternam ingredientes^ cum iam dicto episcopo et Johanne iudicatore, aliis nobilibus^ ducto in medium utro* mmque certamine, quid hinc rei exitus doceret perscrutari cepimus, quod more antiquo- rnm diiudicare volentes, ut ipsa sua fruaretur parte^ velut si viuus adesset, cuius caritate se monastice dederat professioni. Sed huic rei contrariantibus hoc displicuit, seque ar- chiepiscopali velle obedire iudicio conclamarunt. Quibus et illa una nobiscum assentiens sepissime inuitauit, ut ad suum cum ea irent propositum. Qui sub unius anni induciis, nobis cernentibus, centies exclamati, ire renuerunt.. Quos nos hoc modo difiniuimus: in- primis anni illius atributo sibi tribuno Trunzanno Maio, Peze filio, partis domus et vi- nee heredem eam fecimus, ut vel sic Spalatum, prout expetierant, cum ea proficisce- rentur. Quibus et ex hoc inducie a mense iulio usque in natalem domini largite sunt, sed procaciter resistentes, et se hinc subtraxere. Quapropter ego Dragus, priur, commune seruans sacramentum, neminem volens ab aliquo vim sustinere, cum iam nominato epi- Bcopo, aliisque nobilibus, ad domum illius pergentes^ que sita est in quadruuio sancti Petriy legali hoc definientes iudicio, sub episcopali vinculato precepto, illam pleniter ha-. bere debere partem iussimus, ipsique nos illis domum partientes, monache occidentalem partem domus dedimus, duasque ulnas et eo amplius medietatis domus propter miseri- cordiam illam consentire voluimus infantulo. Hec ego Maius archidiaconus, quia his omni- bus interfui, et ut a memoratis presulibus michi iniunctum est fideliter^ veraciterque scripsiy et post traditam coram his testibus lecta est, et sigillo dlcti prioris signata. Jo- hanne iudicatore. Vitaza testis. Micha testis. Desinna testis. Madio Zelle testis. Budinel- lus testis. Madius gener Zelle testis. Prestancii, Pruona testis. Grubize filius Gregorii» testis. Gauzulus Prestabarba, testis. Barba testis, Neupret testis. Dolmaldus testis, Brate testisy et alii quam plures collaudantes et confirmantes.
Stari prepis na pergameni u arkivu kaludjericah sv. Marije a Zadm.
CCXXIV. God. 1091.
Lovro nadtnshup splietski potvrdjuje prvaSnju odsudu gadarskog priura Draga.
Quoniam quod a minoribus legaliter diffinitum est iudicibus, a maioribuSy si oportet, debeat confirmari. Corroboro ego L(aurentius), salonitane sedis archiepiscopus, et laudo boc iudicium a tanto honestissimo viro D(rago), iaderano priore cum suis nobili- bus, iam dictum in ecclesiasticis enim et mundialibus sancitum habetur legibus, ne que- libet persona in sua arrogantia erecta contra iudicia semel iam facta conqueratur^ iterum in sua maleuisa querimonia. In libello quidem quem Vekenege filia Ciche, a prelibato priore datum et ab archidiacono M. scriptum ad meam contulit laudationem, iuste et canonice cognoui finitum. Quis namque arrogans exhereditare auderet hanc viduam ab hereditate mariti sui, dum non solum eius lectum sic nobiliter^ utputa cognoscimus^ obseruauit, ac inter viduas, quas laudat apostolus P. se certamen^ et ad premium utique assumpto eamn*
186
dem habitum, proiectoque cum buo sarcine mundo, se contulit, unde hec ordinata, sicut superiUB^ confirmo, et immo laudo, atque sub ligamine anathematis, et Niceni concilii yio- culo quenquam pono, qui hoc nititur infringere et delere. Hanc vero sigillo sancti Domnii cartulam iussi signari, ut contra omnes permaneat conquestores in Bua Btabilitate firma. In hac laudatione A(ndrea8) episcopus Jadere, et D(rago) eiusdem ciuitatis prior, testes.
Prepis na pergameni u arkivu kaludjericah 8V. Marije u Zadru.
€CXXV. 1096.
Dragui priur zadarskiy predaje samostanu sv. KrSevana sve one dohodke u gradu l^ubrikcUu,
koje prije dobivahu priuri aadarski.
t Anno ex quo redemptor humani generis dominus Jhesus ChnBtus, factam carnem ex intemerata virgine recepit, millesimo XCUI. habebaturi indic(tione) IIII, epacta XXIII, concurrente VII, imperante Alexio magno imperatore, apud nos Jadera epis- copante Andreas presul. Quia magis illud mortalibus prodesse conspicimus, qui in utilitatibus sernorum dei, prout competit, aliquid elaborare procurat, quam qui in mun- danis rebus inutiliter insudare aliquo modo insistit, verbi gratia, quia mundus transit et concupiscencia eius. Et idcirco ego Dragus, iaderensis prior, nepos scilicet Drafi^ni magni prioris, iam senex, in quinto anno tercii mei prioratus, post plurima pericuia et agones, que ab incolis nostris et diuersarum gencium feritate quassatus, sed adiuuante me larga dei misericordia adiutus, emulaui in bonis antecessorum meorum actus, ob sa- lutem animarum nostrarum, preteritorum videlicet, insistencium et futurorum, consiliatus omnibus nobilibus nostris; flagitante domino Madio abbate cenobii sancti Chrisogoni martiris, cum confratribus suis, concessi eis omnia illa seruicia, que antiquitus priores nostri in castro Lubricata habuisse manifestum est, id est sal, quem incole illius loci per unamquamque domum nouem modia colligentes omni anno, et duas piscaciones deseruie- bant, absque illa, que nostro episcopio debentur. Hanc quidem donacionis paginam lecta est a domino Maio archidiacono post euangelium in die natalicii eiusdem martiris ad missam in presencia supradicti pontificis et eius clerus, quam audientes ab omni populo acclamatum est: fiat, fiat, fiat.
Et post, facto silencio, ego dictus prior una cum proceribus nostre urbis, post signa corroboracionis addidimus hec: Si quis nostrorum hoc actum post rumpere tempta- uerity deificam et huius sancti martiris et nostram habeat maledictionem. Iterum muito- ciens dictum est: fiat, fiat.
f Signum manus Dragi prioris et eius filii. f Signum manus Candidi et filiorum eius. f Signum manus Uitaze nuper prioris et fratrum eius. f Designe iudicis et fratris eius. f Slauane Comerzarii et fratris eius. f Petrinne, Andree filii et filiorum eius. f Madii, Zalle filii et nepotum eius. f Dode et nepotum ac filiorum eius. f Filiorum domni Pauli, et omnium procerum communi signo. f Ego Gregorius episcopus ' hanc concessionem confirmo.
Izvomik na koii, U gub. arkivu zadarskom. Nr. 2. Masso A Capsula I,
Jaderensis.
187
CCXXVI. 1096.
Jlfq;o opa^ 3v, Krievana premimlQt safnostanska zemljiSta na otoku PusHmanu. ^
Tempore quo Maius cenobio beati Grisogoni abbas erat, fuerunt quidani; qui ▼inolebant (sic) de territoriis, que sunt in insula Pustimani, que dederat episcopus Pre- stanciuB cum fratre suo Maio * beato Grisogono, partem sibi usurpare, et iam ceperant ibi laborare. Predictus autem abbas hec ut vidit, valde contristatus est, et consilio inito cum monachis suis, quosdam nobiles viros iadretinos illuc secum venire rogauit. Atque nauicula ascensa cum eis et cum monachis suis illuc peruenit, et eccey que iam ceperant fines territorii sancti Grisogoni laborare, foreas eminauit, nec non cum decreto illorum no- biliam et collaudatione eorum collonelas siue aceruos, qui fuerant ab inuasoribus im- ;|
murata vel destructa, ubi prius steterant, erexerunt, et terminis prediota territoria lustra- uerunt, a mare versus boream usque ad locum tribus vallibus, quod est in sumitate montium^ et usque ad mare ad locum qui dicitur Pechize, versus austrum ab ecdesia s. Michaelis usque ad montem qui dicitur Gedinichi usque ad mare, et in sinistra terminos terras, montes, et valles, et nullus fuit qui hoc decretum rnmpere seu violare presump- sissety nam nomina illorum, qui cum abbate fuerunt et hec statuerunt, hec sunt: Drago prior, Vitaza prior, Desinna iudex, Micha iudex, Cando Bodanellus, Cemeta; Slora et alii multi. Cum abbate vero suo fiierunt mopaci hii: Benedictus presbiter et monachus, Gaudius presbiter et monaohus et alii plures.
U starinskom montaneu u arkivu zadarskoga guberDija. Cap. II. Nr. 12.
CCXyn. 1097. mjeseca srpnja.
Lovro heretik, nadiniv svojim posinkom Boleslava Bodina, (krivo prepisano Prodin) darova ovomu crkvu sv. Martioa u Sumetu, koj Boleslav darova opet istu crkvu kaludjerom sv. Benedikta u Lokrumu, sa svimi k istoj crkvi pripadaju6imi zemljamiy seliy vinogradiy podIo£nici^ sa 200 ovaCah, devet robovah, §est volovah i 34 kravah. Mjeseca srpnja u indikciji osmoj (1097). Easnije postavfii refieni Boleslav Bodin kraljem, potvrdi ovo darovanje godine 1100 u indikciji osmoj (gledaj listinu g. 1100).
Iz rokopisa: Spogiio delle scritture di Lacroma.
CCXXVm. 1097. U Spljettt.
Spljeteani obveiuju se mletadkomu duidu Vitalu Mikaelu, podati u pomod jednu Ui dvie gal^e,
kad ndetudko ratno brodovlje stigne pred Spliet.
Nos spalatini priores, scilicet senior et iunior, cum cuncto populo, roaioribus et minoribus, promittimus vobis domino nostro Vitali Michaeli, glorioso duci Venetie atque Dalmatie siue Chroatie et imperiali Prothoseuastori , ut, cum venerit stolus vester Spalatum, nos preparare debeamus unam saginam, vel duas galleas alias ad veniendum vobiscum ; tantum tamen in prouidentia vestra sit, quas illarum vobiscum ducere velitis. Qnod si hoc non obseruauerimus, tunc componere debeamus in camera vestri palatii solidos romanatos mille. £t hec permissionis cartula in sua firmitate permaneat
> Oba Sivljahu g. 986.
antn manas Petri aeDioria, qui hoo rogftuit fieri. Signum mf auit fieri. Signum manus Aadree Petri, qni boc rogauit fi
- ie, qui hoc fieri rogautt. Signum manus Andree, qui bo<
Petri fratriB priorie, qai boc fieri rogauit SigDum mai gauit. Signum manus Pauli, Prodani, Dragi et Luchari. ] tuB a suprascriptis, compteui et roboraui.
- promisBio facta est presentibns legatis veBtria, dominis i
B^aletro Stomato. ■nkopiBa: Codex dipl. TrevisaDua n mleta£koj kiyiinici sv. Morkt
CCXXIX. 1100.
juine Dalmac^e, dta-t^e aamostanu sv. Benedikta u Lokrutiui
Sumetu sa avimi pristojaliSii. nomine domini noetri Jesu Christi. Anno ah incarDationc ndictione octaua. Testamentum boc firmuni stabileque factt
- , ex locho qui vocatur aanctus Martinus de ZoncheHo.
>s dedisse illum, et cum omni peaaesBione tam de terris, i l eundem locum, in monasterium sancti Benedicti : ita quii chi perfruere illum et possidere perpetualiter ; abaque coi ^resentium et futurorum. Et si quis autem hec nostra stai iquam moleBtiam vel vim tpsis monachis intulerit, iram < im omnium sanctorum incurrat. Gt ego A. abbas e cenobio s. Lcbi per iussionem domini regis scripsi in presentia dom] orum Qobilium. mjige lukopisne dubrovaSkib tntarah : Cronaca antfcbissinM di Ra)
CCXJLX. Oko g. 1100.
iomatog pisca o naHnu birat^ja hrvatskih hraijevah, hadje krtU
mpore transacto erat consuetudo in regno Croatorum : era igem in Croacia, quando rex eine liberis moriebatur, scil UB BosDiensis secunduB, banus Sclauonie terciua, banus Po lintus, banua Albanie sextus, banus Sremi septimus. E erant bani in Croacia, quoa etigcbant duodecim tribus Cr ionibuB erant comites in comitatibus Croacie : Kacigi, Cno(
- oroaigi, Subigi, isti aunt principaleB, quibus pertinet banatu
aora dederit. regestab eamostana bv. Pet» gumaJBkoga, mkopie XII. vieka n
^vr^^-^vrr-i?
«.-.
189
CCXXXI. oko HOl.
BUjeika nepogmtog pisca o hrvatskih banovihf za vrieme nezavisnih vladarah hrvatskih.
Isti fuerunt bani in'^ Croacia de genere Croatorum, a tempore regis Suetopelegh , nsque ad tempus Suenimiri regis Croatorum : Stephanus Cucar, Saruga Cudomirig, Oui-
rica, Peter Mogorovig, Cacig — Marian Cacig, Can — — — Slauaz, Mucar fuit
iudex regis Cresimir, Cucar, tempore Suenimiri fuit Petrus Suacig banus. Omnes isti fuerunt bani in Croacia.
Iz regestah samostaQa sv Petra gumajskoga, rukopis Xll vieka, na pergameni. U arkivu kaptola splietskog list. 28.
CCXXXII. oko 1100.
Popis rukopisah pripadc^tUih samostanu s^v. Petra gumqjskoga.
In nomine domini. Incipit nota librorum. Inprimis misalum et duo tefenarios noctnrnales, et alios vernales, et vitas patrum, et tres omelias, et matatinalem, et passio- nalem, et unum collectarium, et unum penitentialem, et unum ordo ad visitandum infirmum, et unum textus regule de generibus vel vita monachorum, et unum liminarium, et unum Ilbrum pro mortuorum, et salterium, et lectionarium anni circulo, et alium salterium, et ordo ad pcnitentiam dandas, et ordo ad monachum faciendum, et librum cum lectioni- bus. dominicis et cum canticis, et orationibus de pasca usque in sancti Martini, et alium ymnarium, et ordo de dominicis diebus, siue cotidianis, secundum ordinem sancti Bene- dicti, et psalterium cum litteris francigenis.
Iz regestah samostana sv. Petra' gumajskoga u arkivu kaptola splietskog.
- %
» • .»1
4
•-■pV'f
- «;
-•• f ,
.4< Vit
v^
\ *.■•
CCXXXm. oko 1100. •
Granice krdljevine hrvatske pobiljeeene od Tome naddjakona spljelskoga, pisca 13. vieka.
Reges Dalmatie et Croatie — habebant ex successione sue originis patrum et proauornm dominium regni Dalmatie et Croatie. Istaque fuerunt regni eorum confinia: ab oriente Delmina, ubi fuit ciuitas Delmis» in qua est quedam ecclesia, quam beatus Oermanus capuanus episcopus consecrauit, sicut scriptum reperitur in ea, ab occidente Carinthia versus mare, usque ad opidum Stridonis, quod nunc est confinium Dalmatie et Istrie, ab aquilone vero, a ripa Danubii usque ad mare dalmaticum, cum tota Maronia et Chelmie ducatu.
Tbomas archidiaconus Spalatenais in Hiatoria Salonitana cap. XIII.
- .v'1
DODATAK.
CCXXXIV. Oko g. 507.
Teodofik kralj Ootah, nalaSe Januaru hiskupu solinskofnu, da ieplati njekomu Ivanu dug za
kupljene od njega posude ntaslinske,
Januario viro venerabili episcopo salonitano, Theodoricus rex»
Omnes quidem iustitiam colere et obseruare praecipimus, sed eos maxime, qui diuinis honoribus eriguntur, ut supernae gratiae fiant proximi, dum a terrena fuerint cupiditate longinqui. Joannes itaque flebili nos allegatione pulsauit^ sanctitatem vestram a se sexaginta orcas olei ad implenda luminaria suscepissey quarum praetium sibi pos- tulat oportere restitui. Bonum quidem votum, si tamen non ibi aliquid misceatur aduer- Bum, nam licet ubique deceat iustitiam custodiri^ in illis rebus maxime necessaria est, qaae diuinis obtutibus offernntur, ne putemus ignorare deum unde accipiat^ si fraudatis oblationibus acquiescat. £t ideo si veram quaerimoniam cognoscitis supplicantis, consi- deratione iustitiae, quam sancta lege praedicatis, facite quae iuste debentur, sine tardi- tate restitui. Quatenus nullus ingemiscat illata sibi per vos fuisse dispendia, quos decet potius praestare iuuamina. Quapropter studete, ut qui non soletis pro magnis rebus ex- cedere, non videamioi, quam absit, in paruitate peccare.
Cassiodori Oitera. Geneoae. 1637.
CCCXXXV. Oko g. 508.
Teodorik kralj Gotahj podaju&i knezu ^imvnu i^ast predstojnika dacah trgorlne n Valmaciii
nalaze mu, da u istoj pokrajini revno iztrazuje rude zeljezne.
Simeoni viro illustri comiti, Theodoricus rex.
Amamus publicis actionibus personas inserere morura probitate conspicuas, ut per obsequia fidelium nobis crescat utilitatis augmentum. Proind^ sincei^itatem animi tiii per praeclara documenta noscentes, siliquatici titulum, quem fide dominicatus iure dede- ramus, discussione indictionis primae, secundae, vel tertiae per prouinciam Dalmatiam, ordinatio tibi nostra committit. Ut quodlibet damnum fraiidif^ vostigio publicum, te fue- rit explorante repertum, procul dubio nostris aerariis inferatur; quia non tantura lucra querirous, quantum mores subiectorum deprehendere festinainus. Praeterea ferrarias prae- dictae Dalmatiae cuniculo te veritatis iuberaus inquirere, ubi rigorem ferri parturit terrena molities, et igne decoquitur, ut in duritiem transferatur. Hinc auxiliante deo, defensio patriae venit, hinc agrorum utilitas procuratur, et in usus humanae vitae multiplici comoditate porrigitur. Auro ipsi imperat, et seruire cogit locnpletes pauperibus constanter armatis. Conuenit itaque hanc speciem diligenti inquisitione rimari, per quam et nobis lucra generantur, et hostibus procurantur exitia. Esto ergo de antefata discuslione sol # licitus, et in publicis utilitatibus temperatus, ut nostrum rationabile compendium crescendi tibi possit procurare augmentum.
Cassidori opera ' Yariaa. Lib. IIT. Ep. 25.
13
■t't
194
CCXXXVI. Oko godlne 508.
Teodarik kralj Gotah ncUa^e knezu Osunu, da podupira kneza Simuna u pobiranju dade i i>-
trahvanju iekznih rudah.
Oanni viro illustri comiti, Theodoricns rex.
Quamais pradeDtiae taae sit atilitati pubiicae deputatis ferre praesidiam, tamen admonitio nostra se camulat, ut securias fiat, abi se reuerentia nostrae iussionis accomodat. Simeonem itaque \iram clarissimumi cuius fides olim nobis est cognita; vel deuotio com- probata; ad ordinationem siliquaticii nec non ferrariarum, ad prouinciam Dalmatiam no* stra ordinatione direximus. Cui expetita solatia non negetis^ ut sublimitas tua nobis co- mmendatior fiat, eum actibus se publicis praebere festinat.
Cassiodori opera varia. Lib. III, £p, 26,
CCXXXVII. Oko g. 510—520.
Teodorik krdlj Gatah noiaie Epifaniju vjedniku konzularskamu u Dalmaciji, da ea kra^evsku komoru osvoji imutak njeke Ivane^ udave Andr^ine, k(^a osliepi, nena6in%v oparuke.
Epiphanio viro senatori cocsulari prouinciae Dalmatiae, Theodoricus rex.
Joanna Andreae quondam lugali suo saccessisse legis munere perhibetar, qaae iatestata, nullis existentibus proximis, luce dicitur esse priuata. Cuius substantia a di- uersis nullo iure sufi^ultis usurpatione voluntaria saggeritur possideri^ Et quia cuiduca bona fisco nostro competere legum cauta decreueranti ideo te praesentibus oraculis admo- nimus, ut huius rei veritate discussa, si re vera, ut ad nos perlatum est, nallus ei aut testa- men^o haeres extitit, aut proximitatis iat*e successit, fisci nostri eam facias compendiis aggregari. Quando innocentiae nostrae professio est, iusta compendia non negligere, apod quem calumnia numquam locum potuit inuenire, Rogari enim in talibus causis non frau- dari principem dccet. Quia negligentiae vitium est praesumptiones relinquere, quas iura praecipiunt amputare. Si quid autem contra compereris, qnietos dominos habere patiaris. Quia magis illa nostra sunt patrimoniai qnae a subiectis possidentur.
Cassiodori Opera varia. Lib. V. Ep. 24.
CCXXXVra, Oko konca god. 626.
Atalmrik kralj Gotah nagovara taljanske i ddlmatinske Eimljane, da mu budu viemi kao i nje-
govomu djedu Teadariku.
Uniuersis Romanis per Italiam et Dalmatiam constitutis, Athalaricus rex.
Honorabile credimus indicare, quod fama potuistis teste cognoscre. Jure siqui- dem de se arbitrabitur aestiraatum; qui regium meretur alloquium; quia digoitas est, subiecti ai^atus meruisse dominantis^ in ea praesertim causa, in qua omnium corda sic videntur esse sollicita, ut si non cognoscant prosperura, creduut semper aduersum. Nam qui audit mutatum, nouum nihilominus formidat imperium. Et re vera nescio quid triste creditur cogitare, qui tardat inter initia beuigna promittere. Quapfopter locum sinistris
. j
■v-ie::
196
■ ■ ' •V'
cogitationibas amputantes, aliter de nobis non patimur credi, qaam quod de nostris potuit parentibuB aestimari. Et ideo^ quod diuinitate pfopitia dictum sit, glorioso domno auo nostro feliciter ordinante, tam Cothorum, quam Romanorum praeflentium; pro mu- simine indepti regni, sacramenta fltkscepimns; quod voa quoque facturos esse Hbentissi- me iudicamus, ut qui fideles parentibus noBtris extitiBtis, nobis quoque Bimili deuotione pareatis. Suauius euim diligit haeredem, qui beneficiorum recordatnr auctorem ; sed ut vobiB benevolentiae nostrae iam nunc integritaB innotesc.it, iurjsiurandi fecimus religione promittiy quod et nostro possit declarare propositum; et spem debeat munire cunctoram.
Cassidori Var. £p. Lib, VIII. ep. 4.
-H^^ii:^
kH '\U
1
I
u
I
CCXXXIX. G. 630. C Sollnu.
Zakljtdci prvoga vrkvenoga ehors^ soUnskoga,
Acta concilii provincialis salonitani.
Honorius iunior A. salonitanus XXI. Iste fecit conctlium solemne ut infra» sub die 17. cal. iuliarum, consulatu vero Lampadii et Horesti, congregatis beatissimis viris episcopis, presbyteris, diaconibaS; nobilibuBqoe filiiB, et cuncti ordinis clero. Honorius dixit: Decet noa iagiter eccIesiaBticae ordinationis solicitudine communiri, ut licentiam prauae usurpationis ablatam, ea nobis exercerC; filiorumque nec canonicam latet disci- plinam, nec ad detestanda pauperum damna prorumpunt ; sicat nuper Bestoensis ecclesiae scriptum tenentes agnoscimas, quae tapto est dioino l\onore commodata, ut non solum oppreBsis adesse non cOgitet, sed nec suae a deo valeat subuenire pressurae. Unde prae- senti venerabili concilio cunctaa ad nos pertinentes ad ecciesias hoc statuimuB iure conatricti.
I. NuUus presbyterorum ad obligationem commissae sibi cuiuslibet ecclesiae audeat mutuare pecunias, nisi apud episcopi ipsius ineuitabilis debiti pro ecclesiasticis titulis fuerit patefacta necessitas.
II. Smiliter quoque apnd metropolitanum de episcoporum contractibus, si opor- teant fieri, prius est facienda probatio, nt habita deliberatione, in tanto ecclesiam liceat obligariy quantum perpensa fuerit ratione concessum. Pro qua parte cunctis deinceps creditoribuB pro dei timore, et temporum contradicimus disciplina, ut facultates pauperum sibi non studeant obligari, nisi suprascripto ordine fieri cuncta clanierint. Aliter vero praefiumptione commissa ob noxietatem snam repellit et condemnat eccleeiam ; nec prae- valere permittit, nisi in priuata debitoris facultate contractus, ut ipsius tantum res usque ad euif obligari, quem non sufficit ecclesiae saae stipendiis cum pauperibas esse contemptum*
III. StatuimuB quoque secundom patrum curam, ecclesiastica praedia donandum atque vendendum nullatenus esse licentiara, commutandum quoque similiter damnantes arbitrium, nisi pro ecclesiae compendiia fieri apad eas personaB, et eo ordine quod in mutaanda pecunia memorauimus, fait comprobatum, ot omni utilitatis ratione perpensa, episcopi presbyteria suis tribuant facultatem; episcopis vero utilitate cognita^ ab archi- episcopo concedendum, nec aliter factom obtineat firmitatem, et praesomptum personas
abdicare cogatur ecclesia.
IV. Decernimus etiam iuxta canonicam disciplinam pro ccclesiasticis promouendis ordinibus dantem^ accipientemque qualibet arte, atque figmento, vel qui se ipsis comroer- ciis duxerint inserendum, anathemate perculsum, in simoniacae haereeis reputandum.
-, ■'J
m
•.'•fi
-■?]
»1
W5 «•1
196
V. Illud quoque secandam (eanciendam), ii quis episcoporam, preBbiierorum, vel diaconorum, qui fuerint praesentes inuenti, scientes iilicitas ordinationes fieri resistere negle- xerint, aut tacendas; subripiendamque crediderint) ipsi paenam malae ordinationis incarruit
VL Praeterea canonice admonemus, at nuUas episcoporum vel seqaentis ordinis qaaecunque persona, ad comitatam proficiscendi; vel mutandi provinciam^ nisi ordine iam superius dicto^ causa iastae intentionis exposlta, ab eis, ad quos pertinent, fuerint licen- tiam consecuti : Contra vero venientes ordinis officiique sui se meminerint sustinere iac- turaro. Eodem quoque monasterii praesidentes volumus iure constringi; ne sacri operis reltn* quentes studium ad religionis maculam^ sub ypochrisidis cursibus delectentur.
VII. lUud quoque simili cura iuxta canonum statuta monemus^ ne manenies in ordine presbyterorum, sea diaconorum ad aliam transferantur ecclesiarum; nisi idoneis promissionibus innitati. Sed nee clericas cuiusque ordlnis accipiendus ab alio, nisi sibi iusta fuerit contemplatioue concessum. Relictis vero basilicis sibi commissis, nulla vagarCi sed liberum se sciens ex hac parte non leui ultione constringi.
yilL Credimas etiam subiungendam, ne volentes praestare personis, per diaersas paroofaiales ecclesias presbyteros, altra quam necesse est, aut diaconos ordinemus; per quam rem non aemalatio boni operis, sed dissensionum volunt studia promoueri.
IX. Stipendia ecdesiastica debita clericorum (allmentis) omnibas conseraentar ; ne quibus esse volumas cam ratione districti^ efificiamus tenuitatis confessione igpominiose remissi*
X. Admonentes etiam, ne negotiis aiienis eis se liceat implicare^ qaatenaa ad audientiam suam eaocandi habeant praesumptionem, neqae alienis iudiciis partem defen-
dentes occurranti sed tantummodo audientes litigia, veritatem requisiti proferre
non negligant
XI. Usuram namque contra praecepta canonum accipientcm cuiuslibet ordinis in clero merito abdicandam, ut nullam vel ipsios mutuatae pecuniae repetendae possit habere licentiam.
XII Nulla etiam altaria nobis liceat dedicare, nisi a fundatoribus firmo iare digois fuerint dotata redditibus, ut nulla deinceps de stipendiis clericorum, vel pauperum querela nascatur, nec huius egestatis necessitate subiaceant.
XIII. Poenitentes igitur de omnibus peccatis ex fide quacunque die, atque mo- mento semel a sacerdote absoluendum statuimus, si ad saecularia minime habueriDt re- cursum. Nec poenitendi bonis operibus vetantes studium, sed peccandi facaltatem fre- quentis absolutionis spe videantur habere concessam. Scientes etiam quod nullum sacrati ordinis veram penitentiam liceat accipere, quem in sacro ordine constitutum iagiterque ad dei timorem pertineat connenit exercere. Nec tamen mouere, quod iisdem BHQ|r&ti ordinis viris processum est afflictionibus deputantur, vel quibusdam per canotkes certa, et grandia poenitentiae tempora concessa, quia non eis per spatia temporam gratiae vo«> luntariae attribuetur poenitentiae, si publicus indicitur reatus excessibus.
XIV. Haec quae nuper salubri ordinatione statuenda credimuS; imo potias ca- nonum constitutos ad memoriam renocandos, sanctitas vestra, si pro commanis ecclesiae utilitate sibi placere non dubitat, propria subscriptione confirmet
Honorius archiepiscopus sanctae ecclesiae salonitanae hoc conttitatum consentiens subscripsi. CondemnaDs, qui contra nmquam venire temptaaerlt
Andreas episcopns iadertinae ecclesiae sabtcripsi ut supra. Ticynus episcopns ecclesiae arbensis sabscripsi ut sapra.
r, Tf
197
I ■ '
Joaimes episcopuB siscianae eccleaiae aubscripsi ut supra.
Fabrianus episcopus ecclesiae epitauritaDae subBcripsi nt supra.
CoDBtantinus episcopus ecclesiae scardonitanae subscripsi ut supra.
Maroellus episcopus ecclesiae naronitanae subBcripsi ut supra.
Andreas episcopus bestoensis ecclesiae subscripsi ut sapra.
Victor episcopns ecclesiae martaritanae subscripsi ut supra.
Dominicus archipresbyter ecdesiae salonitanae subscripsi ut supra.
Barbarus presbyter ecdesiae salonitanae snbscripsi ut supra.
Caesarius presbyter subscripsi ut supra.
Hereneus presbyter subscripsi nt supra.
Lucerus presbyter ecclesiae salonitanae snbscripsi ut sopra.
Bacauda presbyter ut supra.
Stephanus presbjter ut supra.
Ursus presbyter subscripei ut supra.
Bassus presbyter subscripsi, ut supra.
Vitalis presbyter sarniensis ecdesiae subscripsi ut supra. Explicit.
Codex. BibL Barb. N. 8481. p. 114.-^116.
CCXL. G. m. dne 9. SYibiU& U SoUnu.
Zakl^ei drugoga erkvenoga gbora soHnakoga. Acta condlii secundi salonltaDi.
Post iterum atque iterum Lampadii, et Horestis, sumens sub die nona maias^ facto sacerdotali consilio, Andreas vir venerabilis iadertinae ecclesiae episcopus dixit : Omnium sacerdotnm, fratrumque meorum, papa beatissime prosequor voluntatem, quia tanta est bonitatis magnitudo, ut omnes nos faciat de sui oneris leuaraine cogttare. Quippe cum gratum vobis fore credamus propter differentiam bos pro parochia consignandao plebi excursus, parochiasque presbyteros vestra consecratione roerentur alios ordinare pontifices. Sicut etiam in barcensi ecclesia, praedecessore vestro beatae recordationis Honorio, est proQide ordinatum, quia in tanta distensione locorum rarius consignationem chrismatis populus renatus adsequitur. Quapropter qui omnium nostrum primatum, deo iuuante, quo praesideSy curam geris ordinationemque commissam tuorum, necesse est pontificum ad- miniculis releveris. Honorius beatissimus vir respondit archiepiscopus : Ago gratias, quod talibus me creditis solatiis releuandum, ut crescente fratrum, et coepiscoporum nostrorum numerOy et leuior fiat sarcina diuisa per plures, et onus gratum, quod cum honore sus- cipitur. Atque ideo talis fratemitatis vestrae prosecutione perpenaas parochiasque nostra sorciebantur consecratione preabyteros, et longinquitatem sui visitationem dificillimam merebantur. Ad ordinandorum episcoporum curam facta distributione credimus pertinere, praesertim cum nihil canonicis sit contrarium constitutis, quia nec episcopalis vilescit auctoritasy cum in tanta locorum distensione, tot parochiis necessario proponuntur, nec ubi presbyter possit sufficere, ordinantur episcopuS; qul nec consignandi, nec reconciliandi lieentia facile dei sacerdotibus est concessa. Pro qua re huius ordinationis nobis est pro- uisa necessitas, ne quod maxima ecdesiae sollicitudine est gerendum, pro raritate ponti- fieum negligatur. Quapropter qui, vel in quibus locis episcopi debeant consecrari, dili- gentius pertractemus. Tractatu itaque habito, adiectae quam hoc communi noscitur sedisse
. ¥
■V '
'■•' "^j f ■
'i
•f '
"i'*
I' *i
, . n
•il
•:«:? r-
£ ■ ' • ■
^< ' ;. • .
fe. .' / •
f *> ■
- /)'■■: :
i^'- ■
'>'■ ■ ■
■..^ ■
.- ■**
► j« ■» .
1»* f
j * ■ V ■■
■ >
. *• • •
i
'//>
,^ ■
m
consitio, ut in Sarsentero, Muccoro, ot Ludro episcopi debeant con.secrari, futarorum personas antistitum decretorum tenor adsignet. Itaque prolatis decretis^ in quibus elec- tionis includebant officium, in Muccuro Stepbanum presbyterum, in Sarsentero Paulinum presbyterum, in Ludrio Cellianum presbyterum spirauere episcopos consecrari. Qua elec^ tione decursa suprascriptus beatissimns vir Honorius archiepiscopus ita subiunxit: Pate- facto nobis decretorum tenore, solemniter dioecesis statuimus obseruandum, trt in Sarsen- terensis episcopatus, basilicasque in municipiis de Lontino, Stantino, Novense per Rusti- ciarumy Pecutiaco, et Beuzzauatico supra constituta, quae tamen ad nos hactenus respexere, in parochia consequantur, Ludrecensis vero episcopus magnioticom; equitinum, salviaticum et sarciaticum, sicut ad ordinem nostrum noscit obtinuisse, percipiat Muccuritanus nam- que episcopus se montanorum, delmineuBe, onestinum, salonitanum quoque duintaxat quid- quid in insuiis contiuetur, vel transoneum noscitur esse diuisum, quod continens appellatur; sed etiam redditicum in dioecesim habiturum accipiat ; et exceptis reliquis in territorio salonitano basilicis, vel pro adiacentia sui rare, modones, atque sagitagine. Statuentes etiam ut nuUus in alterius dioecesim quolibet modo audeat dedicare basilicas, nec fra- trum priuilegia illicita praesumptione turbare. Necesse est etiam de celebrandis connenien- tibus patrum modis omnibus constituta seruari : sed quia bis in anno concilia fieri prae- <seperunt propter diuersas necessitates ecclesiae amputandas; et traternitati vestrae dif- ficultate itineris atque visitabdarum occupatione parochiarum grauissimum iudicatur, vel hoc sine aliqua excusatione seruetur, ut semel in anno ad concilium metropolitani ve- nire nullus omittat; quod si quidem forte nisi desidiosa voluntas, sed ineuitanda ecces- sitas detinuerit, per primates suaQ ecclesiae se praesentet. Tempus autem congruum vi- detur, ut depositis albis pentecosten ebdomadae, quae sequitur, debeat conueniri. Quae omnia placuit sic ordinari, prompta voluntate consentio, et deo propitio implenda cu- rabo. Andreas vir venerabilis Bestoensis ecclesiae dixit : Necesse nobis est bonae insti- tutionis formam libenter amplecti, praesertim cum de sacro laudabiliter cogitate obsequio, atque ideo quaeso ut a loco Copella et Arena; usque ad has urbes, basilicasque, quae in mea patrocinia continentur, ad proponendum isdem locum faciatur episcopum periinere. Tantae vexationis labore submoto» aptior mihi sollicitudo sit de sacerdotibus plefaeque comissa. Quantus grex dominicus vicino pastore melius gubernetur. Honorius vir bea- tissimus archiepiscopus respondit: Non est dubium venerabilis frater, et te bonae ordi- nationis intuitu iibenter offerre quibus et perpetuam talis gloriam mereatur oblatio, et diuinum melius perficeretur obsequium. Et ideo cum diuinitas propitiata concesserit, ad- huc unum, ad quem eadem loca pertinere debeant; curauimus ordinari pontifieem. Unde ne sequens aetas, aut audendo superflue episcoporum numero, aut per cupiditatem forsitam imminuendo» haec violari constituta praesumat| si quis tale quippiam tentauerit, anathe- roatis vinculis obligatus, poenam diuino iudicio condemnatus incurrat. Cui rci consensnm omnium nostrum conuenit subsriptione firmari. Actum Salonis.
Honorius archiepiscopus s. ecclesiae salonitanae his gestis consentiens subscripsi.
Andreas episcopus iadertinae ecclesiae his gestis consentiens subsoripsi.
Tycinus episcopus s. ecclesiae arbensis, his gestis consentiens subscripsi.
Constantinus episcopus eccleaiae siscianae his gestis consentiens subscripsi.
PauluB episcopus. Marcellus episoopus naronitanae ecclesiae consentiens subscripsi. Savilianus episc. Andreas episc. bestoensis ut supra consentiens subscripsi. Paulinus episc eccksiae sarsenterenAis. Stepbanus episc. muncorensis. Celianus epiac. ecclesiae ludricenais cosentiens subsoripsi. Explicit.
Farlati Ulyr. Sacr. T. II. p. 173. Cod. Bfbl. Barb. N. 3481. p. 117 — 119.
ff^
199
CCXLI. 6. 781.-741.
Grgwr 211. papa pUe nadc^jakanu solinskomUj u poalu duvanja crkvenih dragocienostih,
— — — — — Scire vero te volumuB, quod a te districte quaesituri sumus, qaia vel propriae ecclesiae, vel ea, quae de diuersia ecclesiae cimilra sunt coliecta, non sab omni soUicitudiQe et fide seruantun Quod si quid ex eis, vel negligentia, vel cuius- quam fraude deperiit, tu hoc reatu adstringeris, qui per arohidiaconatus ordinem ousto- diae eiasdem ecclesiae arctius deputaris.
Decretalia D. Gregorii papae. Venetits 1615. Lib. I. Tit. XXIII. cap. III. p. 223.
CCXLII. G. 880 mjeseca proglnca.
Ivan YUl. papa pise Miha^ju kralju bugarikomUy da poSalje svoje poslanike u Rim, koje bija§e
obedao poslati zajedno s Teodoeijem biskupom ninskim,
Dilecto et spiritali filio Michaheli glorioso regi Vulgariorum.
Gratia vobis et pax a deo patre ct domino Jhesu Christo. Miramur, quod tanto iam tempore transacto misaos vestros ad sanctam romanam ecclesiam matrem vestram, et ad nos non transmisistis. Modo vero, sicut nobis retnlit Theodosius venerabilis episco- poSy missos tuos cnm eo dirigere promiseras; sed pro qua causa eos dirigere praeter- miseris^ ignoremus. Unde vos iam recognoscere oportebat^ etiam ad pastorem et ponti- ficem animarum vestrarum tota deuotione debueratis. Unde his nostris apostolicis litte- ris, vos quasi karissimos filios ammonemus et exhortamur, at de praesenti vestros ido- neos missos nobis transmittere non dubitetis. Qnatenus ab uberibus matris vestrae^ sanctae videlicet romanae ecclesiae saciemini, omniumque bono repleamini. Quia nos more paterno, ulnis extensis vos amplectere, et quasi oues Christi nobis commissas alere et saluare parati existimus; secundam quod dominus dicit beato Fetro: pasce oaes meas. Quicquid enim vobis dirigimus, credere omnino potestis, qui pro salute vestra semper agere ac perficere incunctanter cupimus. Optamus vos in Christo nunc et semper bene valere.
Iz vatikanskoga rukopisa XI. vieka. Epistolae Joannis VIII. £p. 300. p, 116.
CCXLin. Oko g. 888—67.
Nikola I. papa, pi$e izdbranomu biskupu i sveSenstvu ninskomUy da se biskupija be» dozvole
papine utemeljiti nesmije,
Nicolaus papa electo et clero nonensis ecdesiae.
Ecclesia id est cathoHcorum collectio, quomodo sine apostolicae sedis instituetur nutu, quando iuxta sacra decreta, nec ipsa debet absque praeceptione papae basilica nouiter construi, quae ipsam catholicorum intra semetipsum amplecti cateruam dinoscitur.
Decrcta Gratiani III. Distr. I. eap. 8.
^
200
CCXLIV. 978. 1. listopada. U Pasovi.
Kralj Otto IL potvrdjuje crkvi solnogradskcj sav nje posjed, gaiedm s f^ekimi pree^eli na
Muri i Dravi.
In nomine Banctae et indiuiduae trinitatis. Otto diuina fauente gracia Imperator Augustus. Oportet nos qui diuino &umuB munere quodamodo prae caeteriB mortalibus snb- limatiy eiua in omnibus parere mandatiB, cuius clemencia praelati sumus. Unde loca deo, cuius gracia praecellimuS; dicata,|[8i nostrae dacionis et confirmacionis augeantur stabiliantur- que auctoritate, et ad praesentem vitam temporaliter trauBigendam; et ad aetemam fe- liciter obtinendam'profuturum liquido credimus. Quapropter omnium nostrorum fidelium tam praesencium quam futurorum nouerit solertia, qualiter Fridaricus Salzburgensis ec- clesiae venerabilis archiepiscopus, ad nos veniens nostram postulauit serenitatem, ut ob mercedis nostrae augmentum; quaedam loca, quae nostri antecessores ad ecclesiam sancti Petri sanctique Roudberti confessoris Christi, ubi ipse corporaliter requiescit, cui prae- dictus archiepiscepus praesse videtur, fidelium suornm peticionibus concesserunt, a nobis etiam confirmarentur. Cuius peticioni ob amorem domini - nostri Jesu Christi, et ob re- raedium animarum antecessorum nostrorum, ac beatae memoriae domni ac genitoris nostriy nostraeque eciam mercedis augmentumy libenti animo assensum praebentes, id ita fieri decreuimus. Ideoque firmamus ad praedictum monasterium sancti Petri sancti- que Ruodberti primitus castellum sanctae ErntrudiS; cum omnibus iuste ac legaliter ad idem castellum pertinentibus, cum curtibus, venacionibus, piscacionibus, idest ab ecclesia sancti Martini quae respicit contra monticulum^ qui vulgo Nochstein nuncupatur^ sursum ex utraque parte fluminis Luaris nominati usque in riuulum Qnartinspach. Insuper eciam in ipso riuulo venacionem, piscacionemque ex utraque parte praenotati fluminis ad sanctum Maximilianum usque dum Tuontina ex aquilonali parte fluit in praedictum flu- men^ atque riuulus Gastuna ex australi parte. Ad haec eciam firmamus ad praefatum monasterium iuuauense^ forestem a termino qui in Pisoncia incipit, hoc est de riuulo Erillpach usque ad Acutum montem, qui diutisce vocatur Wassinperch, prope Iscalam, ia illo loco ubi terminus forestis Ratpotoni comitis se de isto disiungit* Et in aquilonaii parte de riuulo Tinnilinpach usquc ad summitatem montis Ciruencus nominati, et de iam dicto monte Wassinperch usque ad praefatum monticulum Nochstein illa montana omnia quae in poteetate antecossorum nostrorum fuerunt et nostra, ad iam dictum moBasterium firmamus. Curtem quoque Piscoffesdorf cum omnibus iure ad eandem curtem pertinenti- bus, atque piscacionem in lacu Aterseo vocitato, sine alicuius hominis contradictione, id est illos quondam praedictos tractus XI. sicut dominicalis terra se ad Poumgarten ipso lacu audiungit; cum piscacione in eodem lacu ad Atarhof nostri iuris pertinenti, firma- mus eciam istas curtes in proprium quae antea in inibi in beneficium fuerunt; siue ex parte antecessorum nostrorum seu ex alterius ibi antea beneficiata essent; quarum hec sunt nomina: Ad Scafaraffelt curtem et ecclesiam cum decima, et sicut ille terminus in australi parte incipit qui Wagreini dicitur ultra Ipisam, et in occidentali usque dum du- citur, ubi Urula fluit in praefatam amnem, et quidquid in orientali parte iam dicti flu- minis habere videmur, per totum firmamus ad praedictum monaBterium, exceptis dnobus piscatoribus cum eorum ruribus in aquilonari parte. Ad Magelicham terciam partem ci- uitatiS; et sicut ille terminus se disiungit de illis rebus in occidentali parte, quas quon- dam ad sanctum Emmeramum nostri antecessores tradiderunt; totum in termino orientali ad praefatum monasterium firmamus; exceptis hobis tribus. Ad Amesdorf^ id est ad Uua-
j
201
chauuam quicquid il^i habuimus cum vineis et BagiDacione et monte qucrceato pratisque inter ipsum querceatum montem sitis, et inter siluam Paltam, vel quicquid in ipsis silvis habuimus, totum in usum praedicti monasterii firmamus. Ad Grunzitam quicquid super- fuit hobis V. quas nostri antecessores Deotrico dederunt, hoc sunt hobe L. Ad Liubinam, ad Holumpurch terciam partem ciuitatis cum viaeis XXX. et hobis XV. sine curtili terra. Ad Treisimam ciuitatem et ecclesiam sancti Martini cum decima, et sursum in australi atque in orientali parte fluminis Treisime usque ad Potilinesprunnen, et sicut Deotriches- pach fluit contra duos aceruos qui in orientali parte campi positi sunt, et exinde usque ad Danubium in illum locum qui Tripoliza dicitur, et ita sursum prope Danubium cum agrisy pratiB^ pascuis, cultis et incultis, auiis, locis piscacionum, quae deutisce Arichsteti vocantury et ita sursum usque ad illam marcham quae inter Treisimam et Holumpurch utrasque res diuidendo discernit. Ad Penninuuanch quicquid ibi habuimus. Ad Ecclesiam Anzonis, ad Witinesperch quicquid ibi habuimus, excepto quod Mosogouuoni nostri an- tecesBores dedernnt, hoc est hobae C. Ad Ecclesiam Ellodis, ecclesiam Mingonis pres- byteri. Ad Gumpoldesdorf quicquid ibi habuimus. Ad Rapam, ad Sabariam ciuitatem et eccIeBiam eum decima, et theloneis, vineis, agris^ pratis, pascuis, forestibus, montibus, cunctisque ad eandem ciuitatem iure pertinentibus. Ad ficcam Sabariaroi ad Mosapurch abbaciam ubi sanctus Adrianus requiescit, et nonam de omnibus nostris curtibus cum theloneo in ciuitate et piscina uti nostri antecessores ad iam dictum monasterium dede- runt. Ad Salapiugin curtem cum CCC. mansis et totidem vineis, et qaicquid ibi habni- mus. Ecclesiam ad Quartinaba. Ecclesiam ad Gensi, ad V. Ecclesias cum theloneis^ vineis, fbrestibusy et cum omnibus quae ab antecessoribuB nostris beneficiata erant firmamus in proprium. Ad Rnginesfeld quicquid ibi habuimus. Ad Durnauua ecclesiamy quae est constructa in honore sancti Ruodberti ceterorumque quamplurimorum martyrum cum monte Parauoz dicto, cum vineis^ agris, pratis, siluis et eum omnibus quae ibi videmur habere circa montem sitis. Ad Petouiam ecclesiani cum decima, et duas partes ciuitatis, cum bannis, theloneis^ et ponte, et insupefr terciam partem ciuitatis, quae proprietas Caran- tani fuity eique diiudicatum erat, eo quod reus maiestatis criminatusestconstare, exceptis illis rebus quae suae uxori concessae fuere. Id est in superiori ciuitate in origentali parte ciuitatis curtilem locum, ubi noua ecclesia incepta est, atque in inferiori ciuitate, in occi dentali parte ciuitatis ipsius^ illa curtilia loca quae in potestate tunc habuit^ cum hobis C. et vineis X. In Zistanesfeld ubi firmamus ad praefatum monasterium, sicut acerui duo prope Trauum positi sunt, ex summitate termini qui Uuagreini dicitur, et sicut ille Uua- greini tendit usque dum Treuuina fluit in amnem Trauum. Ad Sulpam, ciuitatem Zuip vocatam, cum omnibus iure ad eandem ciuitatem pertinentibus, cum quercetis et campis, sicut illa fossa, quae incipit de Muora et tendit usque ad Luonznizam et ut Luonzniza, et Sulpa de alpibus fluunt, quicquid inter has duas amnes habemus, totum ad praedictum monasterium firmamus, et forestum Susel cum banno, sicut io potestate antecessorum no- strorum fuit, venationemque in dulcis vallibus, quam populus cum sacramentis in po- testatem antecessorum nostrorum affirmauit, id est ebdomadas tres ante aequinoctium au- tumpnalC; ac postea usque ad natale sancti Martini, ad venandos ursos et apros. Ad Lumnicham iuxta Rapam quicquid ibi habuimus. Ad Nezilinpach, ad Sabnizam ec- clesiam et curtem cum mansis L. Item ad Rapam, ad Tudleipin, ad Labantam ecclesiam sancti Andree, uti antecessores nostri ad iam dictum monasterium firmauerunt; cum decima ut ibi consuetudo est, etde curtibus quas nostri antecessores ibi habuernnt, decimam ut iu sacris codicibus habetur^ nec non et saginacionem in omni Labanta valle, excepto
».i'
202
moDte ForeBt dicto, iigna quoque secanda ad ecclesiam et ad aliud Beruiiium episcopi tam in ipso monte, quam in aliis omnibus montibus iirmamus, et unam fossara ruderis in roonte Gamanara semper per totum annum habendam. Ad Gurcizam beneiicium Engilbaldi, ad Carantanam ecclesiam sanctae Mariae cum decima sicut ecclesiasticus praecipit ordo de curtibus, quae temporibus anteeessorum nostrorum ed Carantanam ciuitatem pertinebant et adhuc pertinent, ea lege ac racione, ut deinceps praedictae res ad praenominatam sancti Petri sanctique Koudberti iure perpetuo permaneant ecclesiam, absque uliius bominis contradictione. £t ut haec auctoritas nostrae confirmacioois firraior habeatur, et per fu- tura tempora verius credatur, hanc cartam scribi, manuque propria firmantes, anuli nostri impressione iussimus insigniri
Signum domni Ottonis Imperatoris Augusti.
Data Kalendas Octobris anno dorainicae incarnacionis DCCCCLXXVIII. regoi vero domni Ottonis inuictissimi imper^toris Augusti XIIII. imperii autem X. ludictione VI. Actum in ciuitate Patauii.
Kleinmayer. Juuaaia. str. 200. 8 popravci polag izv. listine br. LXXXIV.
CCXLY. m 7. Ustopada. U Mogancu.
Kralj Otto II. potvrdjuje crkvi solnogradskoj, na proSnju nadbiskupa Friderika, sav njen po-
sjedy gajedno s njekimi predjeli na Muri i DravL
In nomiae sanctae et indiuiduae Trinitatis. Otto diuina fauente clemencia rex. Oportet igitur nos, qui diuino sumus munere quodammodo prae ceteris mortalibus sublimati, eius in omnibus parere praeceptis, cuius clemencia praelati sumus, atque cuius praecelii- raus munere; loca utique sibi dicata per peticiones fidelium nostrorum nostro releuari iuuamine, atque regali tueri muniminey quoniam hoc nobis et ad mortalem vitam tempora- liter transigendam, et ad aeternara feliciter obtinendam profuturum liquido credimus. Qua- propter comperiat omniura fidelium nostrorum praesencium scilicet et futurorum solercia, qualiter quidam vir venerabilis Fridaricus salzburgensis ecclesiae archiepiscopus ad nos veniens nostram postulauit serenitatem, ut ob mercedis nostrae augmentumi quaedam loca quae nostri antecessores ad ecclesiam sancti Petri sanctique Roudberti confessoris Christi, ubi corporaliter requiescit, et ipse praedictus vcnerabilis archiepiscopus praeest, fidelium suo- rum peticionibus concesseriint, a nobis quoque renouata firmarentiir. Cuius peticioni ob amorem domini nostri Ihesu Christi, seu ob remedium animarum antecessorum nostro- rum, ac beatae meraoriae domni ac genitoris nostri, nostraeque mercedis augmentura, libenti animo assensura praebentes^ decreuimus ita fieri. Renouamus igitur ac confirmamus ad praedictum monasteriura sancti Petri sanctique Roudberti, primitus castellum sanctae Ern- drudis, cum omnibus ad idem castellum iuste ac legaliter pertinentibus, cum curtibus, ve- nacionibus, piscacionibus, id est ab ecclesia sancti Martini, quae res^dcit contra monti- culum, qui vulgo Nochstein nuncupatur, sursum ex utraque parte fluminis Luaris nomi- nato, usque in riuulum Quartinispach. Insuper etiam de ipso riuulo venacionem pisca- cionemque ex utraque parte praenotati fluminis ad sanctum Maximilianura usque dum Tuontina ex aquilonali parte fluit in praedictum flumen, atque riuulus Oastuna, ex au- strali parte. Ad baec etiam firmamus et renouamus ad praefatum monasteriura iuuauense forestem a termino qui in Pisoncia incipit, hoc est de riuulo Erilipach usque ad acutum montem, qui diutisce Uuassinperch dicitur, prope Iscalam, in illo loco, ubt terminus fo>
"«.
1
203
restiB Ratpotoni comitis se ab isto diBiungit, et in aquilonBli parte de riuulo Tiniliopach usque in Bummitatem montis Ciruancus nomiuatiy et de iam dicto monte UuaBsinperch usque ad praefatum monticulum Nocfastein, illa montana omnia, quae in potestate ante- oessoram nostrorum fuerunt, et nostra, ad iam dictum monasterium firmamus. Ad Chie- miese abbaciam cum omibus ad eandem abbaciam iuste ac legaliter pertinentibus. Curtem ^ quoque ad Piscofesdorf, cum omnibus iuste ad eandem curtem pertinentibus, atque pis- cationem in lacu Atarseo vocitato^ sine alicuius hominis contradictione, illos quondam praedictos XII priuatos tractus, sicut dominicalis terra se ad Poumgarten ipso lacu adiuDgit, aine alia communi piscacione in AtaiseO; ad Atarhof pertinenti, de potestate nostra firmamus etiam istas curtes in proprium, quae ante inibi beneficium siue ex parte antecessorum nostrorum siue ex alterius cuiuslibet parte beneficiatae fnissenty quarum haec nomina sunt : ad Scafarafelt curtem et ecclesiam cum decima, et sicut ille terminus in australi parte incipi% qui Uuagreini dicitur, ultra Ipisam, et in occidentali usque dum ducitar, ubi Urula se diraittit in praefatum amnem, et quicquid in orientali parte iam dicti fluminis habere videmur, totum ad praedictum monasterium confirmamus, exceptis duobus piscatoribus , cum eorum ruribus in aquilonali parte. Ad Magilicham terciHm partem ciuitatis, et sicut ille terminus se disiungit, de illis rebus in occidentali parte, quas quondam ad sanctnm Emmeramum antecessores nostri tradiderunt, totum in termino orientalis ad praefatum monasterium confirmamus, exceptis hobis tribus. Ad Arnesdorf, id est ad Uuachauuam, quicquid ibi habuimus, cum Tineis et saginacione et raonte quer- ceatOy pratisque inter ipsura querceatum montem sitis, et inter siluam Paltam; vel quicquid in ipsis siluis habuimus, totum in usam praedicti monasterii confirmamus. Ad Orunsitam quicquid superfuit hobis V. qnas fideli suo Dietrico, antecessores nostri de- demnt, hoc sunt hobe L. Ad Liubinam, ad Holunpurch terciam partem ciuitatis cum vineis XXX et hobis XV sine curtili terra. Ad Treisimam ciuitatem et ecclesiam sancti Martini cum decima, et sursum in anstrali atque orientali parte fluminis Treisime usque ad Potilinesprunnen et sicut Dietrichespach fluit contra duos aceruos exteriores, qui in orien- tali parte campi positi suht. Et exinde nsque Danubium, cum agris, pratis, cultis et in- cultis; auiifl, locis piscacionnm, quae diutisce Arichsteti vocantur, et ita sursum usque ad iliam marcham^ quae inter Treisimam et Holunpuroh utrasque res discernendo diuidit. Ad Penninuuanch quicquid ibi habuimus, ad ecclesiam Anzonis, ad Uuitinesperch, quic- quid ibi habuimus, excepto quod Mosogouuoni datum est, hoc est hobas C. Ad ecdesiam EUodiSy ecclesiam Minigonis presbyteri, ad Ountpoldesdorf qnicquid ibi habuimus, ad Rapam, ad Sabariam ciuitatem, et ecclesiam cum decima et theloneis, agns, pratis, pascuis, forestibus, montibus, cunctisque ad eandem ciuitatem legaliter pertinentibus, ad Biccam Sabariam, ad Peninchaha, ad Moseburch abbaciaro, ubi sanctus Adrianus re- quiescit^ martir Christi, quara antecessores nostri ad praedictum monasterium tradiderunt, et nos confirmamus. Nonam quoque de omnibus curtibus nostris inibi cum theloneo in ciuitate et piscina confirmaraus. Ad Salapiugen curtem cum CCC mansis et totidem vineis vel quicquid ibi habuimus. Ecclesiam ad Quartinaha, ecclesiam ad Genffi, ecclesiam ad Ternberch, ecclesiam Gundoldi, ad V ecclesias, cum theloneis et vineis, forestibus, et cum omnibus^ quae ab antecessoribus nostris antea bcneficiata essent, firmamus in proprium. Ad Ruginesfeld quicquid ibi habuimus. Ad Durnauua ecclesiam quae est constructa in ho- nore sancti Roudberti, et ceterorum sanctorum quamplurimorum martyrum, cum monte Paruuosi dicto, cum vineis, pratis, siluis et cum omnibus quae ibi sunt circa montera sita. Ad Petouiam ecclesiam cum decima et duas partes ciuitatis cum bannis, the-
>
J^ A ^ . . ^ ^^, . ,
t. ^
r
'r'
s<«
m
moDte Forest dicto, ligna quoque secanda ad ecclesiam et ad aliud seraitiuiD episcopi tam
in ipso montej quam in aliis omnibus montibus firmamus, et unam fossam ruderis in
monte Gamanara semper per totum annum habendam. Ad Gurcizatn beneficium Engilbaidii
ad Carantanam ecclesiam sanctae Mariae eum decima sicut ecclesiasticus praecipit ordo
de curtibusy quae temporibus antecessorum nostrorum ed Carantanam ciuitatem pertinebant
Xi" et adhuc pertinent, ea lege ac racione, ut deinceps praedictae res ad praenominatam sancti
l^ Petri sanctique Koudberti iure perpetuo permaneant ccclesiam; absque ullius bominis
contradictione. £t ut haec auctoritas nostrae confirmacionis firmior habeatur, et per fu- tura tempora verius credatur, hanc cartam scribi, manuque propria firmantes, anuli nostri vt impressione iussimus insigniri
Signum domni Qttonis Imperatoris Augusti.
Data Kalendas Octobris anno dorainicae incarnacionis DCCCCLXXVIII. regni vero domni Ottonis inuictissimi imperfitoris Augusti XIIII. imperii autera X. ludictione VI. Actum in ciuitate Patauii.
Kieinmayer. Jauaaia. str. 200. s popravci polag izv. listine br. LXXXIV.
CCXLY. m 7. Ustopada. U Mogancu.
Kra^ Otto II. potvr(J{juje crkvi solnogradskoj, na proSnju nadbiskupa Fridei'ika, sav njen po-
sjedy zajedno s njekimi predjeli na Muri i Dravi.
In nomine sanctae et indiuiduae Trinitatis. Otto diuina fauente clemencia rex. Oportet igitur nos, qui diuino sumus munere quodammodo prae ceteris mortalibus sublimati^ eius in omnibus parere praeceptis, cuius clemencia praelati sumus, atque cuius praecelli- mus iTiunere; loca utique sibi dicata per peticiones fidelium nostrorum nostro releuari iuuamine, atque regali tueri munimine^ quoniam hoc nobis et ad mortalem vitam tempora- liter transigendam, et ad aeternam feliciter obtinendam profuturum liquido credimus. Qua- propter comperiat omnium fidelium nostrorum praesencium scilicet et futurorum solercia, qualiter quidam vir venerabilis Fridaricus salzburgensis ecclesiae archiepiscopus ad dos veniens nostram postulauit serenitatera, ut ob mercedis nostrae augmentum, quaedam loca quae nostri antecessores ad ecclesiam sancti Petri sanctique Roudberti confessoris Christiy ubi corporaliter requiescit, et ipse praedictus vcnerabilis archiepiscupus praeest, fidelium suo- rum peticionibus concesserunt, a nobis quoque renouata firmarentur. Cuius peticioni ob amorem domini nostri Ihesu Christi, seu ob remedium animarum antecessorum nostro- rum, ac beatae memoriae domni ac genitoris nostri, nostraeque mercedis augmentura, libenti animo assensum praebentes, decreuimus ita fieri. Renouamus igitur ac confirmamus ad praedictum monasterium sancti Petri sanctique Koudberti, primitus castellum sanctae Ern- drudisy cum omnibus ad idem castellum iuste ac legaliter pertinentibuS; cum cartibus, ve- nacionibus, piscacionibus, id est ab ecclesia sancti Martini, quae respicit contra monti- culum, qui vulgo Nochstein nuncupatur, sursum ex utraque parte fluminis Luaris nomi- nato, usque in riuulum Quartinispach. Insuper etiam de ipso riuulo venacionem pisca- cionemque ex utraque parte praenotati fluminis ad sanctum Maximilianum usque dum Tuontina ex aquilonali parte fluit in praedictum flumen, atque riuulus Gastuna, ex au- strali parte. Ad haec etiam firmamus et renouamus ad praefatum monasteriura iuuauense forestem a termino qui in Pisoncia incipit, hoc est de riuulo Erilipach usque ad acutura montemy qui diutisce Uuassinperch dicitur, prope Itjcalam, in illo loco, ubi terminus fo-
203
restiB Satpotoni comifis 86 ab isto disiungit, et in aquilonali parte de riuulo Tinilinpach usque in gummitatem montis Ciruancus noraiuati) et de iam dicto monte Uuaasinperch usqua ad praefatum monticulum Nochstein, illa montana omnia, quae in potestate ante- cessorum no8trorum fuerunt, et nostra, ad iam dictum monasterium firmamns. Ad Chie- miese abbaciam cum omibus ad eandem abbaciam iuste ac legaliter pertinentibus. Curtem qnoqae ad Piscofesdorf, cum omnibus iuste ad eandem curtem pertinentibus, atque pis- cationem in lacu Atarseo vocitato^ sine alicuius hominis contradictione, illos quondam praedictos XII priuatos tractus, sicut dominicalis terra se ad Poumgarten ipso lacu adiungit, sine alia communi piscacione in AtaTseo, ad Atarhof pertinenti, de potestate nostra firmamus etiam istas curtes in proprium, quae ante inibi beneficium siue ex parte antecessorum nostrorum siue ex alterius cuiuslibet parte beneficiatae fnissent, quarum haec nomina snnt : ad Scafarafelt curtem et ecclesiam cum decima, et sicut ille terminus in australi parte incipit, qui Uuagreini dicitur, ultra Ipisam^ et in occidentali usque dum ducitar, ubi Urula se dimittit in praefatum amnem, et quicquid in orientali parte iam dicti fluminis habere videmur, totum ad praedictum monasterium confirmamus, exceptis dnobas piscatoribus , cum eorum ruribus in aquilonali parte. Ad Magilicham terciHm partem ciuitatis, et sicut ille terminus se disiungit, de illis rebus in occidentali parte, quas quondam ad sanctum Emmeramum antecessores nostri tradiderunt, totum in termino orientalis ad praefatum monasterium confirmamus, exceptis hobis tribus. Ad Arnesdorf, id est ad Uuachauuam, quicquid ibi babuimus, cum rineis et saginacione et raonte quer- ceato, pratisque inter ipsum querceatum montem sitis, et inter siluam Paltam, vel quicqoid in ipsis siluis habuimus, totum in usum praedicti monasterii confirmarous. Ad Orunsitam qnicquid superfuit hobis V. quas fideli suo Dietrico, antecessores nostri de- derunty hoc sunt hobe L. Ad Liubinam, ad Holunpurch terciam partem ciuitatis cum vineis XXX et hobis XV sine curtili terra. Ad Treisimam ciuitatem et ecclesiam sancti Martini cum decima, et eursum in australi atque orientali parte fluminis Treisime usque ad Potilinesprunnen et sicut Dietrichespach fluit contra duos aceruos exteriores, qui in orien- tali parte campi positi suiit. Et exinde usque Danubium, cum agris, pratis, cultis et in- cultis^ auiisy locis piscacionum, quae diutisce Arichsteti vocantur, et ita sursum usque ad illam marcham, quae inter Treisimam et Holunpurch utrasque res discernendo diuidit. Ad Penninuuanch quicquid ibi habuimus, ad ecclesiam Anzonis, ad Uuitinesperch, quic- quid ibi habuimuSy excepto quod Mosogouuoni datum est, hoc est hobas C. Ad ecclesiam EUodia, ecclesiam Minigonis presbyteri, ad Guntpoldesdorf qnicquid ibi habuimns, ad Rapam, ad Sabariam ciuitatem; et ecclesiam cum decima et theloneis, agris, pratis, pascuis, forestibus, montibus, cunctisque ad eandem ciuitatem legaliter pertinentibus, ad siccam Sabariam, ad Peninchaha^ ad Moseburch abbaciara, ubi sanctus Adrianus re- quiescit^ martir Christi, quam antecessores nostri ad praedictum monasterium tradidernnt^ et nos confirmamus. Nonaro quoque de omnibus curtibus nostris inibi cum theloneo in ciuitate et piscina confirmaraus. Ad Salapiugen curtem cum CCC mansis et totidem vineis vel quicquid ibi habuimus. Ecclesiam ad Quartinaha, ecclesiam ad Genfi, ecclesiam ad Ternberch, ecclesiam Gundoldi, ad V ecclesias, cum theloneis et vineis, forestibus, et cum omnibus^ quae ab antecessoribus nostris antea bcneficiata essent, firmamus in proprium. Ad Ruginesfeld quicquid ibi habuimus. Ad Durnauua ecclesiam quae est constructa in ho- nore sancti Roudberti, et ceterorum sanctorum quamplurimorum martyrum, cum monte Paruuosi dicto, cum vineis, pratis, siluis et cum omnibus quae ibi sunt circa montem sita. Ad Petouiam ecclesiaro cum decima et duas partes ciuitatis cum bantiis, the<
'V
^v
- V."
1 •■' • . •
■ *■• ■' .:* . ■
>'
'£■'>'
'^v
901
tbeloneis et ponte, qaae ab antecessoribus nostris illo tradita erant, et iosaper terciam partem ciuitatis, quae proprietas fiiit Carantani, eique diiudicatnm erat eo, qood reus maiestatis criminatas cst constare, exceptis illis rebus, quae suae uxori concessae fuerunt, id est in superiori ciuitate in orientali parte ciuitatis curtilem iocum, ubi noua ecclesia incepta est, atque inferiori ciuitate in occidentali parte ciuitatis ipsius illa curtiUa loca, quae in potestate tunc babuit cum hobis C. vineis X. In Cistanesveld firmamus ad prae- fatum monasterium sicut acerui duo prope Trauum positi sunt ex sumitate superioris et exterioris termini qui Uuagreini dicitur, et sicut ilie Uaagreini tendit usque dam Treuuina fluit in amnem Trauum. Ad Sulpam^ ciuitatem Zuip vocatam cum omnibus iuste ad eandem ciuitatem pertinentibus^ cum quercetis, campis, sicut ilia fossa incipit a Muora, et tendit usque ad Luonsnizam, et ut Luonznisa et Sulpa de alpibus fluuilt, qaicquid inter hos duos amnes habemus, totum ad praedictum monasterium, et forestum Saael cum banno, sicut in potestate antecessornm nstrorum fuit, venaciodemque in dulcis v&I- libusy quam populus cum sacramentis in potestatem antecessorum nostrorum firmaait» id est ebdomadas IIL ante aequinoctium autumpnale, et postea usque in natale sancti Martini ad venandos ursos et apros. Ad Luminicho iuxta Rapam quicquid ibi habuimus. Ad Nezilinpach, ad Sabnizam ecclesiam et curtem cum mansis L. Item ad Rapam ad Tudleipin^ ad Labantam ecclesiam sancti Andreae ut antecessores nostri ad prae- dictum momasterium firmauerunty cum decima ut ibi consuetudo esty et de curtibua qoas antecessores nostri ibi habuerunt, decimam ut in canonibus habetur, nec non saginacionem in omni Labanta valle, excepto monte Forst nominato. Ligna quoque secanda ad ecclesiam et ad aliud seruicium episcopi tam in ipso roonte, quam in aliis omnibos montibus conce» dimusy et unam fossam raderis 1n monte Oamanara semper per totum annum habendam. Ad Gurzizam beneficium Engibaldi. Ad Carantanara ecclesiam sanctae Mariae cum decima, sicut ecclesiastious ordo praecipit, de curtibus omnibus quae ad Carantanam ciuitatem pertinent ; id est Trahof, Grauindorf, Curnuz, ad Szreliz operarios seruos duos in monte cum hobis illorum^ ad ligna secanda in ipso monte, sine contradictione omnium ho- minum cum saginacione. Trebina, Oataruuiza, Chrapuchfeld^ Vitrino, Frisach^ Curca, Graz- luppa, Lungouui, Sublich, Tiufinpach, Chatissa, Pelissa, Chubenza, Uodrima, Linta, Lienz- nicha, Prucha) Muoriza, Liubina Ad Strazzinulam duo ioca, ea lege ac racione, ut nuIloB Buccessor noster, aut dux, vel comes, vel quaelibet potestas, aliquid de praedictis rebus potestatem habeat subtrahere, sed iure perpetuo ad sanctum Petrum, sanctumque Roud- bertum stabiliter absque omnium hominum contradictione permaneant. Et ut haec aucto- ritas nostrae renouacionis et confirmacionis firmior habeatur, et per futura tempora verius credatur, hanc cartam propter peticionem matris nostrae dominae Augustae Theophanae ac Heinrici Bauuariae ducis nostri fidelis scribi ia8(>imus, manuque propria firmantes, anuli nostri impressione praecepimus insigniri.
Signum domni Ottonis serenissimi Regis.
Hildibaldus episcopus et notarius ad vicem Wiliigisi archicapellani notaui. Data nonas octobris anno dominicae incarnacionis DCCCCLXXVIin. regni vero domini Ottonis XHL Actum Mogoncie.
KleiQmayer. Juuaaia. str. 308. S izpravci polag listiQe br. LXXXIV.
205
CCXLYI. m 18. syibnja. Izpred Tarenta.
Kra^ OUo II. potvrdjuje erkvi solnograd$koj darovnicu hrc^a Arnulfa, kajom ovqj istqj crkvi
darova grad Optvj i njtika sda na Muri i Dravi,
m
In nomine sanctae et indiuidnae Trinitatis. Otto diuina fauente clemencia im- perator Augustus Si peticiones sacerdotumy quas pro usu et stabiiitate ecclesiarum suarum nostris auribus infuderint, ut ante nos regia et imperialis agere consueuit dominacio, pia deuocione compleuerimus, id procul dubio praesenti ac tempore futuro nobis profuturum ease credimus. Quapropter omnium fidelium nostrorum tam praesencium quam et futu- rorum pateat industriae, qualiter Fridaricus sanctae Salzburgensis ecclesiae venerabilis archiepiscopus, per interuencionem dilectae coniugis nostre Theophanae videlicet impera- tricis Augustae, ac fidelis nostri Deoderici metensis ecclesiae digni prouisoris; nobis prae- sentauit praeceptionem Arnolfi regis, in qua continebatur, quomodo ipse ob interuentum Tiethmari reuerendi archiepiscopi, qui suis temporibus iuuauensis ecclesiae prouisor egre- gius extiterat, quae est in honore beati Petri principis apostolorum et saocti Roudberti eonfessoris Christi constructa ac consecratay suae praeceptionis auctoritate ad praefatam ecclesiam tradidit Petoviam ciuitatem, unacum ecciesia et decima illuc pertinente, et dnas partes ciuitatis, cum bannis, theloneis et ponte, quae ab antecessoribus praenominati regis illo tradita fuerunt, et ex parte sua eciam addidit terciam partem ciuitatis,, quae proprietas Carantani fuit^ iliqne diiudicata est eo, quia reus maiestatis illius criminatus est constare, exceptis subnotatis rebus, quas uxori illius propter fidele seruicium concessit, id est in superiori et orientali parte ciuitatis praedictae curtilem locum; ubi noua eccle- Bia incepta est, atque in inferiori et occidentali parte cinitatis ipsius illa curtilia loca, quae in potestate tanc habuit cum hobis C. et vineis X. In Cistanesveld ubi nunquam antecessores eius alicui quicquam dederunt, propter fidele seruicium superius iam dicti archiepiscopi tradidit ad prae&tum* monasterium sicut acerui duo prope Trauum positi sunty ex sumitate termini qui Wagreini dicitur, et ita sicut ille exterior Wagreini tendit usque dum Trenina fluit in amnem Trauum. Ad Sulpam^ ciuitatem Zuip vocatam cum omni- buB inste ad eandem ciuitatem pertinentibuS; cum quercetis et campis sicut illa fossa; qnae incipit de Huora et tendit nsque ad Luonznizam, et ut Luonzniza et Sulpa de alpibus fluunty quicquid inter has duas amnes habuit, totum ad praedictum monasterium concessit, et forestum Susel cum banno, sicut in potestate antecessorum illius et sua fuit, venacio- nemque in dulcibus vallibus qnam populus cum sacramentis in potestatem regiam afiir- mauit, id est ebdomadas tres ante aequinoctium autumpnale et postea usque in natale sancti Martiniy ad venandos ursos et apros. Ad Lumnicham iuxta Rapam quicquid ibi habuit Ad Nezilinpacb; ad Sabnizam ecclesiam et curtem cum mansis L. Item ad Rapam, ad Tudleipin, ad Labantam ecclesiam sancti Andreae, ut antecessores eius ad iam dictum monasterium firmauernnty cum decima ut ibi consuetudo est, et de curtibus suis adiecit decimam, ut in sacris codicibus habetur, nec non et saginacionem in omni La- bante Talle; excepto monte Forest nominato, proptcr venacionem regalem. Ligna quoque seeanda ad ecclesism et ad aliud seruicium episcopi, tam in ipso monte quam in alliis omnibus montibus concedimus, et unam fossam ruderis in monte Qamanara semper per totum annum habendam. Ad Gurzizam beneficium Engilbaldi. Ad Caran* tanam ecclesiam sanctae Mariae cum decima, sicut ecalesiasticus praecipit ordo de curtibus regiis, id est de Carantana ciuitate aliisque curtibus ad eandem ciuitatem per- tbentibus, id est Trahof, Grauindorf^ Cumuzy ibique ad Cumuz operarios seruos duos in
r-r=, --*
906
-M
•V.
f*.
♦•*••
io .
u'-:-
monte cum hobis illorum; ligna secadda in ipso monte sine contradictione ministrorttm regiae potestatis, cum saginacione. Trebina, Astaruniza, Chrapucbfelt, Vitrino, Friesach' Curca^ Grazluppa; Lungouui, Sublich, Tiufinpach, Chatissa^ Pelissa, Chubenza, Undrimay Linta, Lieznicha. Prucca; Mouriza, Liubina, ad Strazzinulam duo loca. Et qualiter haec omnia, cum rebus iam supra per ordinem nominatis, statim a suo iure ob animae soae remedium praelibatae ecclesiae in potestatem perpetualiter ibi habendum ac possidendom redegit, et suae dominacionis regia auctoritate confirmauit^ sed pro rei statu et firmitate nostram humiliter rogauit celsitudinem, ut nos denuo illius donacionis traditionem et con- flrmacionem imperiali magnitudine nostrae munificenciae confirmaremus. Cuius peticioDi vero piae ob votum et intercessionem ut ante dictum est carae contectalis nostrae Theo- phanae scilicet imperatricis Augustae, ac fidelis nostri Deoderici iam dictae metenBiB ec- clesiae episcopi^ assensum praebentes, quicquid praefatus Arnulfus rex ad ecclesiam su* perius iam dictam in honore sancti Petri principis apostoloram et sancti Houdberti con' fessoris Christi in luuauia ciuitate, cuius corpus eciam ibi iacet; constructam ac conse- cratam dedit ac confirmauit, aut alii antecessores siue successorea illius illuc tradiderunt^ parum cum magno^ totum a nouo imperiali celsitudinis nostrae auctoritate ad integrum concedimus ac confirmamus. Ea videlicet racione^ ut ab hodierna die et deinceps prae- dictae res, sicut ab antiquis regibus videlicet vel iraperatoribus et nouiter a nobis traditae et confirmatae sunt, sub perpetuo iure eiusdem ecclesiae absque alicuius contradictione permaneanty nec ullus successor noster^ aut dux, vel comes^ siue vicarius vel quaelibet iudiciaria potestas^ de praedictis rebus potestatem habeat quippiam abstjrahere vel minuere seu quicquaro molestiae eidem ecclesiae inferre praesumat. Et ut haec auctoritas largi- cionis et confirmacionis nostrae firmior habeatur, ac per futura temporum curricula ve- rius credatur, hoc praeceptum iude conscriptum anuli nostri impressione signare iiissioiUB, manuque propria^ ut infra videtur; corroborauimus.
Signum domni Ottdnis inuictissimi ImperatoriS Augusti.
Hildibaldus episcopus et cancelarius vice Willigisi archicapellani recognoui, et subscripsi.
Data XV. Kalend. iunii anno dominicae incarnacionis DCCCCLXXXII. Indic- tione X. Anno vero regni secundi Ottonis XXII. Imperii autem XV. Actum iuxta Ta- rentum foras muros ciuitatis feliciter. Amen.
Kleinmayer Juuauia p. 206.
CCXLVII. G. 1051.
Henriko III. car njemadhi potvrdluje crkvi soluogradskoj darovnice svojih predSastnikah kojimi
ovi darovaSe isiqj crhvi njeka miesfa um Muru i Dravu,
In nomine sanctae et indiuiduae Trinitatis. Heinricus diuina fauente demencia Romanorum imperator Augustus. Oportet igitur nos, qui diuino sumus munere prae ce- teris mortalibus sublimati, eius in omnibus parere praeceptis^ cuius clemencia praelati sumus atque praecellimus; loca utique sibi dicata per peticiones fidelium nostrorum rele- vari iuuamine atque imperiali tutamine nobis et ad temporalem vitam prospere transi- gendam, ct ad aeternam feliciter obtinendam profuturum liquido credimus. Quapropter comperiat omnium nostrorum fidelium praeseocium scilicet et futurorum sollercia, qua- liter quidam vir venerabilis Balduuinus Salzburgensis ecclesiae archiepiscopus, ad nos veniens, nostram postnlauit serenitatem, ut ob mercedis nostrae augmentum} quaedam loca
&.
207
quae nostri antecessores ad ecclesiam sancti Petri sanctiqae Roudberti confe88ori& Christi,
ubi corporaliter requiescit et ipse venerabilis archiepiscopus praeest, fidelium suorum peti-
cionibus conceserunt, a nobis quoque renouata confirmarentur. Cuius peticioni ob amorem
domini nostri Jesu Christi^ seu ob remedium animarum antecessorum nostrorum et beatae
memoriae domni ac genitoris nostri, nostraequae mercedis augmentum; libenti aeimo asseu-
Bum praebentes, decreuimua ita fieri. Renouamus igitur atque confirmamus ad praedictum
monasterium sancti Petri sanctique Roudbcrti; primitus castellum sanctae Erntrudis, cum
omnibus ad idem castellum iuste ac legaliter pertinentibus, cum curtibus, piscacionibus,
venacionibus, id est ab ecclesia sancti Martini quae respicit contra monticulum. qui vulgo
Nochstein nuncupatnr^ sursum ex utraque parte fiuminis Luaris nominati; usque in riuulum
Quartinespach. Insuper etiam de ipso riuulo piscacionem; venacionem, ex utraque parte
praenotati fluminis ad sanctum Maximilianum, usque dum Tuontina ex aquilonari parte fluit
in praedtcinm flnmen, atque riuulus Ca^tuna ex australi parte. Ad haec eciam firmamus et
et renouamus ad praefatum monasterium luuauense forestum, a termino qui in Pisconcia
incipit, hoc est de riuulo Erilipacfa usque ad acutum montem, qui vulgariter Wassinperch
dicitur, prope Iscalam, in illo loco ubi terminus foresti Raptonis coiuitis se ab isto disiungit,
et in aqui ionari parte de riuulo Tinnilinpach usque in summitatem montis Ciruancus no-
minati. £t de iam dicto monte Wassinperch usque ad praefatum monticulum NochsteiU; illa
montana omnia quae in potestate antccessorum nostrorum fuerunt et nostra, ad iam dictum
monasterium firmamus. Ad Chimisse abbaciam cum omnibus ^d eandem abbbacia iuste ac
legaliter pertinentibus^ curtem quoque ad Piscofesdorf cum omnibus iuste ad eandem
curtem pertinentibus; atque piscacionem in lacu Atarseo vocitato, sine alicuius hominis
contradictionC; iltos quondam praedictos XII. priuatos tractus, sicut dominicalis terra se
ad Poumgarten ipso lacu adiungit, sine alia communi piscacione in Atarseo ad Atarhof
pertinenti ; de potestate nostra firmamus etiam istas curtes in proprium, quae antea inibl
in beneficium siue ex parte antecessorum nostrorum, siue ex alterius cuiuslibet parte
ibi antea beneficiatae essent, quarum haec nomina sunt: Ad Scafarafelt curtem et eccle-
siam cnm decima, et sicut ille terminus in australi parte incipit, qui Wagreini dicitur,
ultra ipsam, et in occidentali usque dum ducitur, ubi Urula se dimittit in praefatum
amnem, et quicquid in orientali parte iam dicti fluminis habere videbamur, totum ad
praedictum monasterium confirmamus, exceptis duobus piscatoribus, cum eorum ruribus
in aqailonari parte. Ad Maiglicham terciam partem ciuitatiS; et sicut ille terminus se
disinngit ab illis rebus in occidentali parte^ quas quondam anteccssores nostri ad sanctum
Emmeramum tradiderunt; totum in termino orientalis ad praefatum monasterium confir-
mamns, exceptis hobis tribus. Ad Arnesdorf et ad Wachauua quicquid ibi habuimus^ cum
vineia et saginaciofie, et monte querceato, pratisque inter ipsura querceatum montem
sitiB, et inter siluam Paltam, vel quicquid in ipsis siluis habuimus, totum in usum prae-
dicti monasterii confirmamus. Ad Grunzitam quicquid superfuit hobis V. quas fideli suo
Dietrico antecessores nostri dederunt, hoc sunt hobae L. Ad Liubinam, ad Holunpurch
terciam partem ciuitatis cum vineis XXX ,et hobis XV. sine curtili terra. Treisimam
ciuitatem et ecclesiam saucti Martini cum decima^ et sursum in australi atque orientali
parte fluminis Treisine usque ad Potilinesprunnin et sicut Diotrichespach fluit contra
duos aceruos exteriores, qui in orientali parte campi positi sunt, et exinde usquo Da-
DQbium in illum locum, qui Tripoliza dicitnr, et ita sursum prope Danubium cum agris
pratis, cultis et incultis^ viis et iouiis, locis piscacionum, quae teutonice Arichsteti vo-
cantor. Et ita sursum usque ad illam marcham; quae inter Treisimmam et Holunpurch
» ,
208
utrasque res discernendo diuidit. Ad Penninuanch quicquid ibi habuimuSy ad ecclesiam
Anzonis et Witanesperch quicquid ibi habuimus, excepto quod Mosogouuoni datum est
hoc est hobe centum. Ad ecclesiam EUodis, ecclesiam Minigonis presbyteri, ad Guntpol-
desdorf quicquid ibi habuimus, ad Rapam et Sabariam ciuitatem ecclesiam cum decima
et theloneis, vineis, agris, pratis, pascuis, forestis, montibuS; cunctisque ad eandem ciui-
tatem legaliter pertinentibus, Ad siccam Sabariam, ad Penninchaha^ ad Mosaburch abba-
ciam ubi sanctus^ Adrianus requiescit martir Christi, quam antecessores nostri ad prae-
dictum monasterium tradiderunt, et nos firmamus. Nonam quoque de omnibus curtibus no-
stris inibi cum theloneo in ciuitate et piscina confirmamus. Ad Salapiugen curtem CCC
mansis. et totidem vineis, vel quicquid ibi habuimus. Ecclesiam ad Quartinaha, ecclesiam
ad Oensi, ecclesiam ad Ternperch^ ecclesiam Gundoldi, ad V. ecclesias cum theloneis,
ac vineis, forestis^ et cum omnibus quae ab antecessoril^us nostris antea beneficiata
erant, in proprium firmamus. Ad Ruginesfeld quicqiud ibi habuimus. Ad Turnouua eccle*
siam quae est constructa in honore sancti Roudberti, ceterorum que sanctornm qoam
plurimorum martyruro, cum monte Parauuoz dicto, cum vineis, pratis, silvis^ et cum omni-
bus quae ibi dunt circa montem sita. Ad Petouiam ecclesiam cum decima et duas partes
ciuitatis; cum bannis, theloneis et ponte, quae ab antecessoribus nostris confirmantibus illo
tradita erant. Et insuper terciam partem ciuitatis, quae proprietas fuit Carantaniy eiqne
diiudicatum erat, eo quod reus maiestatis criminatus est constare, exceptis illis rebus
quae suae uxori concssae fuerunt, id est in superiori ciuitate in orientali parte ciuitatis
curtilem locum, ubi noua ecclesia incepta est, atque in inferiori ciuitate ocGidentali parte
ciuitatis ipsius illa curtiiia loca, quae in poiestate tunc habuic cum hobis C. et vineis X.
In Cistanesfeld firmamus ad praefatum monasterium sicut acervi duo pfope Travum po-
siti sunt, ex summitate superioris et exterioris termini qui Wagreini dicitur, et sicut ille
Wagreini tendit usque dum Treuuina fluit in amnem Trauum. Ad Sulpam, ciuitatem Zuip
vocatam, cum omnibus iuste ad eaodem ciuitatem pertinentibus, cam quercetis, campis, sicut
illa fossa incipit a Muora et tendit usque ad Luonznizam, et ut Luonzniza et Sulpa de alpi-
bus fluunt; quicqnid inter hos duos amnes habemus, totum ad praedictum monasterium fir-
mamusy et forestum Susel cum banno, sicut in potestate antecessorum nostrorum fuit. Vena-
cionem quoque in dulcibus vallibus, quam popnlus cum sacramentis in potestatem anteces-
sorum no trorum firmauit, id est ebdomadas tres ante equinoctium autumpnalcy et postea
usque in natale sancti Martini ad venandos ursos et apros. Ad Luminicham iuxta Rapam
quicquid ibi habuimua, ad Nezzilinpach, ad Sabinizam ecclesiam et curtem cum mansis
L. Itero ad Rapam, ad Tudleipin, ad Labantam ecclesiam sancti Andreae, quam anteces-
sores nostri ad praedictum monasterium firmauerunt, cum decima, ut ibi consvetudo est,
et de curtibus quas antecessores nostri ibi habuerunt, decimam et in*cononibus habetar,
nec non saginacionem in omni Labanta valle, excepto monte Forst noiftinato, ligna
quoque secanda ad ecclesiam, et ad aliud seruicium episcopi, taro in Jpso monte qaam
in alliis montibus concedimus, et unam fossam ruderis in monte Gamanara semper per
totum annum habendam. Ad Gurzizam beneficium Eogilbaldi, ad Carantanam ecclesiam
sanctae Mariae cum decima, sicut ecclesiasticus ordo praeoipit, de curtibus omnibns quae
ad Carantam ciuitatem pertineut, id est Trahof, Grauindorf, Gurnuz. Ad Zreliz operarioa
seruos duos in monte cum hobis illorum, ligna secada in ipso monte sine contradictione
omnium hominum cum saginacione, Treuuinam, Ostaruiza, Crapuchfeid, Vitrico, Friesaoh,
Gurca, Grazluppa, Lungoui, Sublich, Tiufinpach, Chatissa, Pellissa, Chumbenza, jUndri-
ma, Linta, Lieznicha, Prukka, Muoriza, Liubina. Ad Strazinalam dao loca. Ea lege ac
IP^
-■1
. V
209
CXVIII 1097. m. svlbnja. V Trogiru.
Trogirani 6ine saveeni ugovor 8 Mlecani,
In nomine domini dei eterni. In anno ab incarnatione eiusdein millcsimo nona- gesimo septimo, mense madii; indictione quinta, Traguri. Quoniam sub tantorum do- minorum regimine nos degere, atque sub eorundem euigilata cura, atque assidua tutela nos persistere congruum atque tutisstmum satis esse cognouimus; iccireo nos Joannes^ dei gratia tragurensis episcopus, cum nostris successoribus, una cum Drago priore et Petro Bela, cum cunctis conciuibus maioribus et minoribuSy cum nostris heredibus, pro- mitimus vobis domino nostro Vitali Michaeli duci Venetie et Dalmatie atque Croatie
et imperiali prothoseuastori, ut a modo sine vestro volontario concensu —
(dalje neima.)
Ljubi<$. Listine L str. 4.
Kao izyanredni dodatali: priob^ujem ovdje Jo§ njelte izvadke iz inostranili ili kasnijili listinah, u kojili se spominju vladari
lirvatsld.
G. 819. dne 4, Srpnja. U Panoniji. Njeki Meginhard, vojnik njemadki, (ini oporuku^ polaeedi
u rat proti Ljudevitu velikomu iupanu posavskomu.
Traditio Meginhardi laici. — Omnibus tam ecclesiasticis, quam etiam secularibus venerabilibus viris satis sit dilucidatum, qualiter Meginhard vaesus Dominici, in manus Hittonis episcopi, pro manice ceruino, capsam, quam a domo sancte Marie cum reliquiis accepit Wassucrim aramiator; et ipsam^ quam iam dudum fecit traditionem, iterum re- nouauit, eo modo : si in ipso comitatu, quem contra Liuduinum hostiliter carpebant^ diessuuseum prosequeretur, IIII. pars de iumentis saluaticis, cum IIL warinonCyproremedio et indulgentia anime sue omni perseuerantia, ad domum beate Marie teneretur, aliuquiU; si saluus et incolumis domi reuertisset, ad suum haberet; quousque degeret^ usum, post obitum vero suum quandocunque ex hac deficeret vita, statim ipsa capsa^ cum supra
14
•.I-
m
■»•.
racione, ut nullus succesor noster, aut duX; vel comes, vel quaelibet potestas, aliquid de praedictis rebus potestatem habeat snbtraherC; sed iure perpetuo ad sanctum Petrum sanctnmque Roudbertum stabiliter absque omnium hominum contradictione permaneant. Et ut haec auctoritas nostrae renouacionis et confirmacionis firmior habeatur; et per fu- ' {k
tura tempora verius credatur, hanc cartam propter peticionem Balduuini venerabilis archiepiscopi scribi iussimns, manuque propria corroborantes, sigilli nostri impressione praecepimus infigniri.
Signum domni Heinrici tercii regis inuictissimi, secundi romanorum imperatoris augusti.
Wintherius cancellarius vice Bardonis archicancellarii recognoui Data VI. idus febrnarii anno dominicae incarnacionis MLI. Indictione IIII. Anno aatem domni Heinrici tercii regis, imperatoris secundi, ordinacionis eius XXII. regni qaidem XIL imperii autem V. In nomine domini feliciter. Amen.
Kleinmayer. JnvaTia. 236.
u?-S
1 • '1
■•■■«i
• »"
i.
•i» <jj
■. 1
/A
>'..
210
dictatraditioae^ velceteris addimentis; sicutin illarepertumfaissetdie vestita, ad memorato domo beatissime dei genitricis firma ac stabilis in perpetuum perduraret. Testibus etc. Actum in Pannonia; siquidem sub die quod est IIII. nonas iulias, anno beatissimo HIu- douico regnum gubernante augusto V. indictione XII. Luna VIII.
C. Meichelbeck. Historia Frisingensis. Aug. Vind. 1724. T. I. p. 246. Nr. CDLXVI S
G. 821. dne 16 srpnja. U Akvisgrani. Njeki Fulkvin ie iupe Engernsgau, sela . Meineburg^ predaje svoje stvari carskomu pismohranitelju Teuthardu, u ono doba, kad se spremao uratprotiHrvatom (Sclavos) Ljudevitovim.
— Hludouicus diuina ordinante prouidencia imperator augustus, omnibus
fidclibus etc. notum sit vobis; quia quidam homo, nomine Fulquinas, de pago Engrisgoe et de villa Meineburo nostram adiit clemenciam, innotuit mannsuetudini nostre, qua- liter dum in dei et nostra utilitate contra Sclauos pergere deberet^ res suas proprias quas habebat, Teuthardam quondam cartolarium nostrum tradidit, ea videlicet conditione, ut si domno auxiliante de illo itinere reuerteretur, easdem res suas illi redderet^ et si vitam pr^sentem in illo exercitu amitteret, pro eius anima iam dictas res daret. Sed dum ipse de eadem expeditione fuisset reuersus, defunctum inuenit eundem Teuthardum, etiam omnes res illas, quas idem Fulquinus modo superius comprehenso illi delegauerat, in iuris nostri vestituram habere acceptam. etc.
Data XVII kalendas augusti anno Christo propicio imperii nostri VIIL indicti- one XIIII. actum Aquisgrani palacio regio, in dei nomine feliciter amen.
Bejer H. Urkundenbach der mittelrheinischen Terntorien. Coblenz 1860. Bd. I.p. 49. N. 53.
G. 1083. Izpod listine hrqi CCXII. g. 1083, str. 171. stoji u novijem prepisu kaptcla splietskoga^ sljedeca vaina hiljeSka :
Exemplum sumptum ex originali in membrana, cum sigillo plumbeo pendente, cum cordula canapis, in cuius una facie est imago regis sedentis, in altera vero scriptum : ^Suinimir rex Chroatorum^ existente in archivio archiepiscopali spalatensi.
G. 1111 Koloman kralj ugarski i hrvatski potvrdjuje darovnicu Kresimira kralja od g. 1071. kqjom ovd^ uredi hiskup^u rabsku. Ego Colomanus dei gratia rex Hungarorum, per misericordiam dei potitus regno Dalmacie atque Chroacie, assentimus, et quantum ad nos pertinet, confirmamus arbensi ecclesie suas parochias, iuppam sub alpibus, suis cum terminis, a castro latine Murula vocitato, sclauonice autem Stenize, usque ad flumen Copriua^ Chissam suis cum ter- minis; iuppam Liche, iuppam Bucani, et Bochachi, sicut semper didicimus habuisse per priuilegium Crescimiri regis et idoneos testes.
Matica na pergameni u arkivu obcine rabske. Stari prepisi u mene i u arkiva Zadarske gnbernije: Acta ecclesiae arbensis.
G. 1116 Ordelafo Idledro duM mletaSkt potvrdjuje samostanu sv. Ivana u Belgradu darova- nja Kresimira kralja hrvatskoga od g. 1059. Faletrus Ordelafus gracia dei dux Veneticorum, Dalraaticorum atque Croaticorum. Priuilegium sancti Johannis belgradensis monasterii a Cressimiro rege factum, ego col- laudo et in sua stabilitate confirmo.
Policborion n arkivu gubernije zadarske.
211
G, 1158, Gejjsa II, kra^j ugarski i hrvatski, potvrdjuje na korist crkve splietske darovanje selah Srenine, ug oBtala tniesta, koja darova oko g, 880 — 890. Branimir veliki zupan hrvatski recenoj crkvi,
— Do et confirmo beato Dompmo et tibi Gaudio archiepiscopo spalatensi
— — omnesquoquevillas, terras et possesBiones, quam Branimir dux Chroatorum,
et 8ui progenitores donauerunt beato Dompnio, vel confirraauerunt, simul cum — villa Srenine, cum seruis et ancillis, quos et quas ab antiquo ecclesia s. Dompnii habuit in ipsis villis, terris et possessionibus.
Parlati. Illyr. Sacr. T. III. p. 178.
G, 1166, Stjepan II. kralj ugarski i hrvatski^ potvrdjuje samostanu sv, Ivana u Belgradu darovnice hrvatskih kraljevah Kresimira i Svenimira,
Monasterio s. Joannis in finibus Dalmatie sito, in urbe, que quondam, dum in suo Btatu existeret, Alba vocabatur, confirmamus et presenti priuilegii testimonio corro- boramus, ut integre fratres predicti monasterii habeant omnes terras illas, quas olim Cre- simir et Suennimir, quondam Croatie reges et eorum principes, iam dicto monasterio iure perpetuo tradiderunt, sicut in eorum priuilegiis continetur; secundum quantitatem et ter- minum terrarum illarum, videlicet terram in Rogoua et Virbiczam cum aqua molendi- naria, et in Chamenian, et ceteras terras, quas in diuersis locis per Chroatiam sepe dictum monasterium obtinet.
Prepis od g. 1259 n arkivQ gubernija zadarskoga, i Farlati lUjr. Sac. IV. str. 7.
G, 1166, Ivan opat sv, KrSevana u ZadrUy sa svojom hracom spominju one eenilje i riQih gra- nice,koje istomu samostanu darovanjegda Koema Supan liiiki. {Bia§e eupanom g, 1070.)
Nos — Johannes sancti Chrisogoni abbas una cum meis fratribus, cartulam recordationis iubemus fieri de terra, que manet apud Camenani, quam Cosmas iupanus de Luca, frater et monachus noster, moriendo, in presentia archiepiscopi, aliorumque multorum, qui ibi aderant, in monasterio beati Chrisogoni, tradidit. Hec namque terra ab orientali usque in occidentali parte in longitudine protenditur \ in superiori, hoc est in orientali parte, duobus lacis terminatur. In occidentali vero parte via antiqua cum terminis sibi inpositis terminatur. Inde igitur in aquilonari parte luco terminari videtur,
in australi ora puteo concluditur, — — — — — Et ego Johannes iadrensis
notarius ibidem interfui, quando Cosmas iupanus monachus moriendo prenonominatam terrara apud Camenani donauit^ iubente ipso Cosma iupano scripsi et roboraui.
Starinski prepis oa pergameni u arkivu guberoija zadarskoga Casseta. 11. br. 12.
G. 1167. Lampredio nadbiskup i DominikMaurocen kneg zadarskfSviedoSefnakoristsamostana kaludjericah sv. Marije u Zadru, istinito darovanje njekih zemaljah u Ohrovcu (Brauizo) koje udini Petar Semiviiov sa sinovi Krne (Crine) g. 1068.
Nos — Lampredius archiepiscopus et Dominicus Maurocenus coraes, et alii nobiles viri — iubemus fieri cartulam recordationia in placito, quod abbatissa sancti Pla- tonis Vrania, contra Scemosam, sancte Marie abbatissam, de terris, que in Brauizo site sunt, placitabant; quas Petrus Semiuiti filius, una cum filiis Crine et suis propinquis prenominato cenobio dederant. Hec naraque terra incipit a territorio sancti Chrisogoni^
'^■••IP*
'■."*■ ■
•r * ■■ ^
f ■ •
^*»^ ;^
►.^V
^^^
-i/
213
ex utraque parte usque ad riuum descendentem, et ex alia parte riui ascendentem, usque ad siluam iuxta territorium sancti Nicolahi; preter quasdam terulas, in medio positas, que sancti Chrisogoui fieri probantur. Dicebat enim sancti Platonis abbatissa: hec terra sancti Flatonis attinere, et testamentum ostendebat, quod a quodam viro pro viginti romanatis emerat. E contra sancte Marie abbatissa respondebat: Imo nobis attinet, et nos eam semper laborauimus, et per manus nostras aliis ad laborandum tradidimus, quia Petrus Semiuiti filius^ una cum suis propinquis hanc terram monasterio beate Ma- rie dederat, et etiam testamentum inde ostendebat. Unde nos rationem perscrutantes ex utraque parte, iudicauimus Scemose abbatisse sancte Marie, cum sex sanctis monialibus suum testamentura affirmare, quod ipsa^ ut curia precepit, coram pluribus affirmauit.
Iz starinskog zapisnika kaludjericah by. Matije u Zadru.
- ■» ,
^'-,
&
•I :
ri.'-
G. 1169, 18 Veljace. AleJcsandro III papa spominje darovnicu vojevode (krdlja) Dimitrije {Svenimira) hojom darova samostan Sv. Jurja u Vrani, papinsJccj stolici. g. 1016.
Alexander ctc. In registro patris et predecessoris nostri Eugenii pape annota- tum inuenimus : Deraetrium quondam Dalmatie Croatieque ducem, monasterium diui Gregorii, quod Vrana vocatur, tempore bone memorie Gregorii septimi predecessoris nostri^ romane ecclesie obtulisse cum omnibus mobUibus suis et immobilibus.
Farlati. Illyr. Sacr. T. IV. str. 11.
G. 1176. Ivan sakrista splietski i odvjetnik samostana 8v. Petra od Gumajay zajedno s opator^ Roberiom i zupanom Talmacom, potvrdjuju da je zemljiUe Stlpiea (Stilpiza) darova- na redenomu samostanu po Rosenu zupanu morskomu i njega sinu Petru Slovinjanu, i ovoga stricu Slavicu. (oko g. 1070 — 1080.)
Ego Johannes sancti Domnii sacrista et procurator monasterii sancti Petri de Gumay, una cum Roberto eiusdem monasterii preposito, et cum iuppano Talmazo etc.
Denique iuppanus Talmazo noster aduocatus, voluntate et mandato omnium noatro-
rum ita respondit: Monasterium sancti Petri de Gumay, a longis retro teroporibus se» pedictas terras possedit, quas quidem terras Rossene Moristicus prius donauit monaste- rio sancti Petri de Gomay, et post mortem ipsius Rossene Moristici Petrus Slavus filius eius, et Slauizo auunculus eiusdem Petri Slavi, prenominatas terras in sepedicto mona- sterio confirmauit, et eas in pace et magna quiete hactenus possedit, et quod a pre- dictis viris donatione et confirmatione, prelibate terrre nostro monasterio fuerint tradite, cartam conficraationis dimonstrauimus. — — — — — — Sic autem prefate terre
describuntur et terminantur: Ex parte boree est mons, ex australi parte incipiunt a Stilpiza descendendo, usque ad magnum lapidem qui est supra fontem, et ab illo lapide descendendo usque ad mare. Ex occidentali vero parte sunt terre de Serecla, continue istis terris, incipiendo a prefato monte, usque ad mare.
Iz rukopisnih regestrah XII. vieka n .arkivu kaptola splietskog.
G. 1182. Dedomir Sramlenov, pristav DioniSa hana, uvac^ja u posjed mjesta Brda kod Slivnika samostan s. Kr§evana u ZadrUy kojemu ga darova Druzinik ded, dozvolom Kresimira krdlja, oko g. 1072. Decuit me Dedomirum, filium Sraraleni, presenti comprehendere scripto, quomodo
et quo ordine dominus meus Dionisius illustrissimus vir, Dalraacie et Chroacie banus,
anBtituit et tradidit Marino Teoeraudo abbati ceaobt! aaacti CbriBogoui de aDdam curtem in Berdam maneotem, et locum qui dicitur SliuDicuBf dedo, pro sue anime remedio, cum aBsensu Cresimiri regia, monaBterio martiriii, perpetuo poasidendam tradiderat, eicut in autontico Bcripto itiaetur. la koii u arkivu gub. zadar*koga Caps. I. Maaso k. br. 4.
'a Xegomir hdiu^er eadarski, sviedodi, kako je Svenimir kralj hrvatski, tyeko '.e kod Kavke, darovao njekomu tesarskomu meslru pra^edu Sestaka.
ir ego siqaidem Petrucia Negomire, monacus, et in ipaa veritate quod i: Quod tunc temporis, quando abbas NiciforUB (1146—1174) monaste- Cosme et Damiani regebat, et ego secum apud partes Rogoue multo- I, audiui ab ore eius, quod rex Sninimir quoddam territorium, a quadam aaca dicitur, ugque ad viam grandem versus occideatem, que eclauice et ab inde recto tramite, deorsum verBus usque ad Blatam, omnia que OB coli posaunt, cuidam magistro suo, proauo videlicet Scestaki, regia srea, quod sancti euangeliste ecclesiam cooperierat, aDtiquitus donauisset, }at ipBum, illud territorium, ut proprium donum regium multis tempo- nt. ioD. U arkira gubemija zadarBkoga.
> knee splietski, 6ini nagoMu medju Tuliinom Vitovim s jedne, i samostanom ricah sv. Benedikta a druge strane, poradi miestak Lagoperlitte kod DUate m^ah (subier vipera), koje istomu aamostanu darova Svenimir krafj hrvatski. , quod in prescrlptorum tempore, monasterium s. Benedicti, tunc Hub e regimioe, de quodam territorio, quod est in Dtllato supter vipera, ina Tocitatur, in spalatensi cnria Buper YulciDam, filium Biti naBitorti, faceret aBsereado : quod predictum territorium olim a rege Suioimiro, trumentam, iure hereditario poBBidecdum, sibi datum et concessum esset
pertineret. Constituto itaque termino et hora — — — ~ _
iie inretractabiliter inter illos, deo volente composuimua, talem scilicet, inm — — — — — — — — exceptis vmeis perpatuo sit monaaterio.
11 arkivu zadarskib kalDdjericab st. HBrije.
kralj ugaraki, i hrvatski potvrdjuje samostanu sv. Ivana u njegdaSnjem Bel- 1 ona prava i darove, koje mu podieliSe hrvatski kraljevi Kresimir i Svenimir. ila terciuB, Gejae regis filinB, dei gracia Hnngarie, Dalmacie, Cbroacie,
— — — — Monasterio sancti Johannis iu finibus Dalmacie sito,
ondam, dum in buo statu exiateret, Alba vocabatur, confirmamus — — ut integre abbas et fratres predicti monasterii habeant omnes terras CresBimir et Snennimir, quondam Chroacie reges et eorum principes, lUB, beate memorie frater et antecessor noster, rex, iam dicto monaste- n tradiderunt, HJcut in eorum priuilegiia continetnr etc. —
'.|
1
2U
Videlicet terram in Rogoua; ct Virbiza, cum aqua molendinaria, et in Cameniani^ et ceteras terras, quas in diuersiB iocis per Chroaciam, sepe dictum moDasterium obtinet. (Istu listinu potvrdi g. 1198 i Andrija rojvoda Hrvatske, Dalmacije i Zahumlja. *)
PoUchorion u arkivu gnbernije sadarske.
1190. Zadranij iza slavne poijedena d Mlecani, daruju iz nova samostanu sv, KrSevana otok Mauni, Sto mu ga bijaSe darovao hrvatski kralj Kresimir godine 1069.
Cam noa (sliede imena svecenikah, gradskih poglavicah i gradjanah) cum uniuersa com-
mnnitate in sancti Crisogoni ecclesia, post bellum cum Venetis habitum, et post victo- riam de castello in promontorio Treni quondam erecto nobis celitus destinatum
— — — — conuenissemus etc, — — — stabiliuimus et presenti scripti muni-
mine roborari precepimus, decreto in perpetuum valituro, ut insulam Mauni, quam iam
dictum sancti Crisogoni monasterium regis Cressimiri beate memorie largitione, sicut
in eius breuilegio continet, a multis retroactis posssedit temporibus, nostrique postmodum
priores pro communi nostre ciuitatis eonstructione; et utilitate eam una nobiscum abstule-
rant; etc. memorato monasterio iterum redderemus, quod et fecimus.
Matica u arkivn zadarske gubernije. Svezak XVIII br. 428.
G, 1197. Damjan knez zadarski, sa sudci i vlasteli obdine zadarske, dosudjuje samostanu sv. Kuzme i Damjana zemljista u Jasenici i Drazanih^ koje darova istomu samostanu Kresimir kralj hrvatskL
Cum nos namque Damianus, dei gratia Comes Jadre, una cum — —
iudicibus, multisque aliis nobilibus, condam in plateis s. Michaelis resideremus, Petriz, Michael ac Martinus Sluradi, et Ciprianus Damiani, propter uxorum suarum, quarum
commissarii fuerant, insimul venientes, contra — — — — — — — — mo-
nasterium, sanctorum Cosme et Damiani super terras de Jasseniza, et terras Drazani^ que inferius terminantur — — querimoniam deponebant. etc. Tu vero prescriptus abbas, cum tuo conuentu, et aduocato tuo Coscie Gregorii, easdem terras ad vestrum mona- sterium ex donatione Cresimiri condam regis pertinere respondebas, et super hec car- tam hostendendo, et quemdam Mogorouichium^ satis vetulum, Mergia nomine, testem producebas, qui etiam pre senectute nimia, proprio priuatus lumine, memoratas terras de loco ad locum terminabat, dicendo: quod vere prescripte terre cum omnibus termi- nis ac pertlnenciis suis non ad alium, quam ad monasterium sancti Joannis de Casteilo et ad monasterium sanctorum Cosme et Damiani, quod nunc capud est, omnino perti- nent. Auditis igitur etc. tu prefatus abbas et tuum mona^terium causam optinuisti etc. Prefatarum autem terrarum termini sunt hii, et ita distinguntur : Inprimis ab aluio fluuioli siue torrentis Jassenize, ubi est via carri, qui sclauice colnic dicitur, ubi est la- pis immersus in promontorio riui, et ab inde usque ad alium lapidem, pro signo posi- tum versus meridiem, ubi est congeries lapidum, et abinde versus austrum usque ad acervum lapidum et rupium, et ab inde versus meridianam partem usque ad radices ficul- neas, et usque ad collem sursum ubi via carri habetur, et ab inde recto tramite in Cu- rina, usque ad alium campum in Draciani, et usque ad montes maximos quicquid excoli potest, et ab inde versus austrum usque ad terras s. Dimitri, ubi lapides immersi sunt, et ab ipsis signis tendendo versus aquilonem, usque ad Blattam recto calle, ubi
' U potvrdi vojvode Andrije atoji na miesto Kameniani : et terras de Teno et Gorizza.
215
certa et aperta sigaa lapidum poaita suQt^ et ab inde iteram versus occidentem recto calle iuxta Blattam, usque ad prefatum promoutorlum aluei, ubi lapis immersus cernitur, et usque sursum ad montes^ quicquid infra est in terris, et pascuis ac aquis, et omni- bus que ibi sunt. etc.
Polichorion u arkivu gubernije zadarske.
(7. 1199, 10 svibnja: Zadarshi sud dopitt^e Toli opatid i svemu samostanu sv. Marije u Zadru, mjesto Brda, Jcoje istomu samostanu darova Kresimir hralj hrvatshi g. 1072,
Cum nos etc. consules, in plateis post tribunas s. Petri noui ad diuersorum causas discutiendas et difiniendas resideremus, tu ToIIia s. Marie monialium abbatissa,
cum tuo conuentUy per Cosmam filium Janzi aduocatum, in nostri curia veniens^
contra Urientem filium Cipriani et plures nobiles Jadre, qui ten*am vestram de Berda inuasam tenebant, taliter alegasti dicens: Fratres^ certum est, quod Laurentius filius Joseph^ dum esset prescripti cenobii aduocatuS; coram comite DamianO; illustris memo- rie^ cum adhuc viueret, vobiscum placitauit^ et priuilegium Cresimiri regis, bone memo- rie^ quod habebaty ac testes ostendit; et causam ipsam ex iudicum sententia obtinuit. etc. Auditis igitur hinc inde partibus iudicium prenotati comitis expleuimus. etc. Ter- minatur autem prescripta vestri monasterii terra in hunc modum : In primis namque ex parte occidentis a via publica^ que vadit Nonam, ubi est lapis signatus signo s. Marie inuersus, eundo versus boream recta linea usque ad Bregum, qui est ultra arborem pi- rum^ et iterum aursum per limitem, usque ad spinam collis^ ubi est lapis priori signo sculptus et impositus, et ab inde versus austrum per spinam collis, per viam antiquara, ubi sunt pruna plurima^ et ab inde iterum versus austrum; per viam inter duos bregos» seu limites positam^ usque ad aliam viam antiquam, ubi est lapis inmersus, signo s. Marie sculptuS; a quo signo versus meridiem, recto tramite per vallem^ inferius in silua, quousque peruenias ad lapidem insignito priori signo, et ad viam prescriptam, que va- dit Nonamy et ab inde iterum versus occidentem, qousque peruenias ad priorem lapidem insignitum; qui est supra villam^ que nuper posita est; quodcumque autem infra prescrip- tos terminos in terris et aquis habetur, vestrum est. etc.
Iz starinskog zapisnika kaludjericah sv. Marije u Zadru.
^:i
.h.
■Ky
f>. 1200. Bemardo nadbishup splietshi, dopituje putem suda samostanu haludjerieah sv. Bene-
dihta u Splietu, selo LugoperHna u hotaru dilatshom^ sto ga darova istomu samo-
stanu pohcjni hralj hrvatshi Svenimir.
B. dei gratia spalatensis ecclesie archiepiscopus, dilecte in Christo filie C.(haze) sancti Benedicti. — — Lecto plenius instrumento — de his, que fuerant in controuersia actitata, inter venerabilem sororem nostram sancti Benedicti ex una parte, et Vulcinna filii Biti Nasitorti ex alia, super territorio quod est in Dillato, supter Viperam, quod territorium vocitatur Lugoperscina; et est in curia spalatensi constitutum; quod territo- rlum dictum fuit iure hereditario eccleaie beati Benedicti, cui diuino munere presideS; ad habendum perpetuo et possidendum, utendum, fruendum cum omnibus, que super se tunc habebat — corporaliter quoque traditum et inuestitum ab inclite recordationis quou' dam rege Suinimiro^ sicut per publicum instrumebtum ipsius apparet. Quod territorium intra hos fines contineri dicimus: Desuper a Vipera, quomodo vadit Predel sancti Do*
i mare, qaa itur Traguriam, et it ab ipBiB terris de MeBagalins , QtC. irgameni u piBmohram kalndjericah
ilikom rieSetya raemirice me^u l Hnu Kresimira kralja od g. 1059 lilegium regis CreBimir, quod i ': et ei facere (eiua fratre) cud
mtski kral}, poiwdjt^e plemiSem lenimir darova svomu eetu Vuni romu kcer, poSlo reieni plemici
icia Ungarie, Dalmacie, Croaci Q serie vulumuB peruenire, que tb regJQam Uagarie, genitricen m Daliaacie et Croacie in J B Slauna, Radoslaus filius Marn I filius Gregorii, Dobiles de Li ione de eadem personis, ipsius iginali excelleQtie exposuerunt, inuli obloquentes et eorum bon QOstras et ipsius domine regin' ^na iidem nobiles reaiderent,
de genere Lapucb, Vunycha tiaset et collata, et demum eod ), dicta terra iuri regio fuiBset 3t. Cum tamea Bicut ipai forei imque terram tamquam ipsorui
bec tempora iusta et legitima luiente, semper pacifice tenuiBsent trorum, ipBos ratjone dicte t
assesBoribua, uniuersis nobilib
Suplicantea iidem nobiles
, cui dictus rex auam filiam veri beredes forent, etc. (sequi
facta.)
Regci Huog. T. IX. vo). III. p. irkiva, u vjeiodoiloJDom prepieu ki le sn darovnice Kolomana i TTrdk Kertielic, Not Prael. str. 114. i
■H)
- f',.*r'Vi
Nadpisi
sacuyani iz vremena samostalnih vladarah hrvatskih.
I.
G. 680.
Na^is nad mramomim grobom prvoga nadbiskupa spljetskoga Ivana ravensJcog, u crhvi sv.
Mateja u Spljetu,
t HIC REQVIESCIT FRAGILIS ET INVTILIS lOHANNES PECCATOR HARCHI-
EPISCOPVS.
Farlati lUyr. Sacr. T. III. p. 42.
IL
G. 888.
Na Jcamenu izkopanom u Mu6u gon^em u Ddlmacijiy sada u nar. mue^u u Zagrebu.
ET'VIllVI'^:iH)ie.
'..*bi
, •
"/■5^3
.1
w
...^
UL
Oko g. 870—900,
Na Jerstionici vdikoga iupana ViSeslava, koja se nalaei u Correrovom mueyu u Mleteih.
HEC FONS NEMPE SVMIT INFIRMOS, VT REDDAT ILLVMINATOS. HIC EX- PIANT SCELERA SVA. QVOD (sic) DE PRIMO SVMPSERVNT PARENTE, VT EFFICIANTVR CHRISTICOLAE, SALVBRITER CONFITENDO TRINVM PERENNE. HOC lOANNES PRESBITER SVB TEMPORE WISASCLAVO DVCI OPVS BEnE
COMPOSVIT DEVOTE. IN HONORE VIDELICET SANCTI lOANNES BAPTISTAE VT INTERCE- DAT PRO EO CLIENTVLOQVE SVO.
218
IV.
Oko g. 1030.
U Lohrumshom bivSem samostanu benedictinskomy sadast^em dvorcu u hodnihuy nad grobnom
plodom dubrovackoga nadbishupa Vitala.
t HIC REQVIESCIT VI TALES ACRHIEP. DO MI THEODORI FILIVS P. CVL AMA. HVMIT. O.
T. j. Hic requiescit Vitalis archiepiscopus^ DomDi Tbeodori filius, pro cuius anima hamiliter orate.
V. G. 1087.
Na grobu Svenimira kralja hrvatskoga imao je stojati ovaj nadpis: Epitaphium Svonimeri regis Croatorum.
GEMITVM QVIS POTERIT GENTIS RETINERE,
CVM HANC TVMBAM VIDERIT FLETV FLENDAM VERE.
NAM HAC CAIJGINE IVBAR REQVIESCIT
EXCELSO DE SEMINE, QVAM MIRE TORPESCIT.
CVIVS NAMQVE MORS DIRA POTEST PANDI.
PROPTER ATRA SCELERA POPVLI NEPHANDI.
MENTES SVAS AD IMA RABIDI FLEXERVNT
ET NECE DVRISSIMA REGEM PERIMERVNT.
ROBVSTARVM VIRIVN, BRACHIO POTENTEM,
PIVM SVONIMIRVM, INMENSE PVDENTEM.
QVI CLIPEVS PVERAT PRO EIS IN HOSTES.
TERERE CONSVEVERAT INIMICI POSTES.
FLETE lAM PROCERES PRINCIPEM HONORVM.
SENES ATQVE PVBERES TERRE CROATORVM.
NAM REGNI SOLEMNIA PRIMA QVE FVERE,
HINC HONOS ET GLORIA SIMVLQVE RVERE.
Iz rukopisa barberinske knjiznice XIII. ili XIV. vieka. Broj 3481. str. 142. Historia Salonitanorum Pontificum Thomae archidiac. spalat. Premda nije ni malo vjerojatno da je gore- etavljeni nadpis doista stojao na grobu Svenimirovom. jer ga je po svoj prilici prepisatelj djela Tome naddjakona ili sam sastavio ili u kojem drugom rukopisu zabiljeiSena naSao ; to ga ipak oyamo uvrstih radi toga, §to se iz nadpisa vidi, da je narodna pri^a o nasilnoj smrti kralja Svenimira^ koju i hrvatskl Ijetopis po meni u I. ktgizi arkiva priobcena spominje, joS u XIII. i XIV. vieku u obde poznata i vjerovana bila.
1
j
filt".-;*:
i
? '^A»-
219
VL
Oko g. 1089.
Nad vrati crkve sv. Jurja u Zestinju ili Miranu at^jaSe sljedeii nadpis.
HAEC AVLAET PORTA SACELLI, HIC FESSIS EEQVIES; SALVSQVE EGROTIS. HIS SCELVS, DELICTA PVRGANTVR. ET CRIMINA CVNCTA. QVAM EGO LUBIMIRO TEPSI CONDIDI. AD HONOREM VIDELICET INVICTISS. SS. PETRl SVMMI NICOLAI CONFESSORIS, ET GEORGII MARTYRIS.
LuciuB. Memorie iBtoriche di Tragurio. str. 495.
VIL G. 1095.
Na otoku Bra^u nalazio se sljedeci nadpis na kamenitqj plodi,
CLARISS. LVX. IN TENEBRIS DIRAE SORTIS AN, P. SAL. R. VN. D. P. P. HIC
M. V. P. D. P. R. ANNO MXCV.
Ovaj nadpis protuma^i Cicarelli ovako:
ClariBsima lux in tenebris dirae sortis. Andreas filius Salamonis rcgis Ungariae, defancto patre Polae, hic miseram vitam pastor ducens, posteris reliquit. Anno 1095.
CicarelH. OsBervazioDi suU isola della Brazza. VeiietiiB 1802.
f M
'^
■ ■ \ •
- 3g
. /I
V,
.> ^t^
VII[. G. 1099.
U erkoid sv. Mateja u Spljetu, staja^e na mramomoj grobnoo ploil nadbishupa spl^etskoga
Lovre sljede6i nadpis:
QVIS SIM. SCIRE VENIS, QVI MORTIS STRINGOR HABENIS.
PASTOR ERAM TVRBIS, HVFVS LAVRENTIVS VRBIS.
QVAM EGO DVM IIEXI. SI QVID MINVS VTILE GESSI.
ID PRECE TE FLAGITO, TERGAS VT OPIFICE XPISTO. (CHRISTO).
CRIMINE TE SANCTVS REX PVRGET VIRGINE NATVS.
Lncins. De Begno Dalmatiae et Croatiae. Francofarti 1666 p. 474. — Farlati IIlTricum sacmm T. IIL p. 160.
IX.
G. 1100.
Na spodnjoj strani arkitrava crkvice sv, KriSa^ negda sv. Dominika^ na poljii ninskom,
GODEZLAI IVPPA. NO- EN- IS. TO. D- MC- Godezlai iuppani NonensiB temporeP dedicatum,? 1100.
1
G. 1100.
Na njekadainoj lamnrci i sudnici tvr^^jave hiezovak krikik u grada Krku na Kamplinu, nad
prmmi vrati:
.00. OPVS E. TOIS. H. COMVNIS
t A. DNI. M. C. NA. MO.
I. TPOE I VEGLS. EPI. ET. B. AC. W. COV.
00. OPVS E ICEPTV.
OvBJ nadpis priobci Ivao Cm&\6 n avojih Kr6kih starinab, knjiievnik g. 1865. slr. 19,
le ga ovako protumaci:
Hoc opuB eat otnDtB (miBlim da bi bolje bilo tociaB) huiuB commuDis tinDO domini MC.
Natale? MagiBtro? in tempore Joannis? Veglensis episcopi et Bartholomaei ? ac Witi?
Comitum. Hoc opus est inceptum.
XI. 6. 1101.
Na jednom komadu kamena dottesena iz ModruSa u narodni Muzej zagrebaSki.
inyanA/
Index
Historicua, topographicuB, iuridicus, ac aliarum rerum praecipuai
A. AbbM S8. MBrtjrom Sergi et Bachi 188. Abbas BenedictDs ignoti monasterii a 1070 p. 139.
Abbateg moHasttrioTvm.
m.
Belgradensis ss. Cosmaa et Damiani. Felii abbas
A. 1072—1073, 146. NieifcrQs. 1146— 1174. 213. Belgndenaia t, Joannii evangelistae abbates : An-
dre&s A. 1059 p. 1>8, H». 130. Lnpi abbatia me-
moria A. 1073-1078. p. 159, le.'). 167. Petros A.
1073. p. 148. A 1076.154, 15.'), 157, 158. A. 1077.
160. Madins A. 1072. 145. A. 1080. p. 1S7, 168. 8. Bartholomaei dioec. belgradenais abbates: Adamas
moDacbas A. 1069. 132. JoanneB A. 1075. InO. A
1076. p. 1.55. A. 1078. p. 162, 164, 168. Jaderensis s. ChriaogoDi. Abbates : Ad o 1 b e rt n s
A. 919. p. 76. M a d i D s A. 986. p. 94 T r a s o
Transo c A. 990. 95. A. 1020 p. lOfi. A. 1033 p.
et 107. A. 1036. p. 110. c. A. 1042 p. 112. 129.
eins memoria 147. V i t a 1 n e » 1044. 1 14. Q i-
s n 6 A 1056 p. 116. P e t r n s A. I06.'i p. 124, A.
1066. 125. A. 1067 p. 128. A. 1069 p. 130. A. 1070.
p. 136, 137. 138. P r m i n Q B A. 1070 p. 138.
Petrus 1072, p, 142, 143. MbIqs A. 1072 p.
145- G ... c. A. 1072 143. Petrns A. 1075.
150. M a d i n a A. 1086 p. 1C7. 168. A- 109G. 186.
187. Dabrns nnper abbas A. 1005 p- 142. Joan-
nes. A. 1166. 211. HarioQ9. A. 1182. 213. Laeromensia B. Benedicti. PetrnB abbae A. 1025.
105. Vitalia c. A. 1035-1040 A. 109. PetroB
A. 1044 p. 113. A 1056 p. 118 MekteDsis s. BeDedicti.Grobusabb. A. 1035-1040.
I Talle. Dabragna abbsa c
,. 109. De Nenmis s. Petri
1072 p. 143. 8. Nicolai. Petrns abbaa c. a. 1072 p. 143. Bagnsanae dioeceeis. SS. Sergi et Bachi Mart. A.
abbas A. 1100 p. 188. De Salona s. Mojsis. Ursns abbas A. 1070 139. A.
A. 1072 p. 245. A. 1078 p. 165. De Salona ■- Petri. Nicia abbas A. 1075 p. 149. De Salona a. Stephani. N. abbas A. 1020 p. 102. Urao abbas a. 1026 105. 106. Dabro abbas A. 1060 p. 123 O i s i I b e r t n s a 1069 p. 133. Da- brioois abbatis memoria a 1070 p. 139. T h e o- dorns. A.107a. 143. DominicQS A. 1076-1086 p. 175. Giailbe rtus A. 1083, p. 177. Ysaac abbas A. 1085 6. 178. SansicoTenais s. Michaelis, Joannes abbas A. 1072.
143.
Selensia prope Salonam a. Petri. Gre( c.A. 1074-1080. 171.Decara A. p. 174. DDsigraD A. 1086. p. 180. Spalatnnt prope s. Stephani (eitra nrt abbaa A. 1076. p. 151. A. 10S3. V, p. 178. Abbatia a. Adriani 69. Abbatia Chiemiaae 203. 207.
Abbatiasae monialium Belgradenais s. Thomae ap. Dabriza a
1069. 132. Madia A. 1076. p. 156.
Jadrensis s. Mariae. Oiccha abbatisa A. 1
10/2. p. 143., 144. Agapii A, 1072.
108,. p. 180. Scemoaa A. 1167. 211
A. 1199. 215. S. Platonis.Vrania. 116
Spalatensis a. Benedicti. Chatena abbati
p. 134. eiQS menioria A. 1076. p. 154.
1U76. p. 154. Mirawa A. 1086. p. 18C
1088. p. 186. Ubaia. A. 1188. 213. A
Tragnriensis s. Doiini. EQfemia abbatiss
j. 124. Abrahae coQTiiinm 11. Abraham, episcopus frisingenaia 89. AbricQs Taco 98. Abaarensis eccleaia 81. AbsarenBJB epiacopus 62. 125. Absaro civitas 101. Acina Panlns 172. 175. Acuionis legati memoria 150. Adalbero dni et Marchio Charintiae 108 Adalbertas arclnep. Magdebnrgensis 92. Adalbcrtna doi fratcr Andreae regis Hanj Adalbertns marchio Aaatriae 108. Adaldago archiep, bremensia 92, Adalrich testis 67. Adalvinus archiep. Jnvav. 50. Adam, s. Bartbolomaei abbaa 132. Adam episc. rubinensis 90. Adam, Adami/o nonensis inpanna 129, 13:
142, 144, 147, 162, 164. Adam presbyter et monacbns, Dotarins 1! Adamiz frater Zarondria Kevik 146.
>, tiliiis Dobroniri 146. Adammizo iuppanua vide Adam. Lpani terra 138. vis absar 101, Croatiae electua episcopna 129.
Ad r
OB, loc
I 119.
Adalbertas abbas s. Chrisog. 76.
Abbatia 69, Adrianna papa 63. Adrinae praedinm 102. Advenae 38. 39.
letropoIitAna ecrl. 39.
146. S11.213. teB 37.
scopns et anlae regiae can'
97. 198.
107. 110. 115. 116. 143.
196, 197. 198. adr. 125.
I Andreas filina pApae, maritc Andreas filins preabiteri not Andreas fillas SalBinoitis reg Andreas frater Dabranaa prii Andreas patritins trag. 124. AndteftS Petri spalat. 188. Andreaa presbiter teBti» 137, Andreaa preabjter iader. 91. Andreas presbyter raguBena. Andreas prcBbyter et regis i eftpellaiLUs regi» 178.
Andreas prior 143. Andreas prior iadereDBis 75. Andreas prior belf^adensia Andreas prior veglenais 100. Andreaa 1. re* Ung. 116. 11 Aodreas aacerdoa spal. 135. Andreaa tribunus iadr, postt Andraaa vir religiosua p. 11 Andreas et Niiolaua regio s Andreatius Cattarensis 40. '. Angariae 39. Aiigeli de argento 184. Anglorum archiepiacopi 93. Anna filia Andreae prioria 7 Anna lilja Haifavae (Hoislara Anna filia Praestantii priori Anna soror s. Uenedicti 134. Anna uxor Petri Cerni 178. Anno II. Cotoniensis archie| .^nnonoB vetaaTensis epiac. 4 Antaima Joannes 133. Antibari civitaB 86. AntirarenaiB civitaB 104. Antivaris civitas 151. Antiqnorum moa 155. Antiquorum anthiphonariorn: Antoninns snbdiaconns 9, 13 AntoniuB Margaritac Dotariii: Anionis ecclesia 50, 69, 201, Anzulo civis spalatenBis 149. Appenins praef. praet. Sirroii Apollinaris s. corpas 36. 29, Apricins, Aprizzo (Socolar) Soi ■47, 148, 156
Apridzi filius, Verdata 165. Aprizio, testis 15-^. Aprizoois fllias Verdata 167, Apsaro civitas 91. Aquilegia civitaa 41. Aquileia civitaa 90. Aquileiae patriarchatus 36— f Aquileiensis ecclesia 41. Aqujleiensia patriarcha. Forl
Patriarchae. Aquis civitas 3, 4. Aquisgraoa civitas 43, 43. 21 Aquisgranenae capitulafe 40.; Arabarbi Petrus Il3. Arabum reges 53. Arbe civitas 37, 99. Arbenais comes Mazolinus 14 Arbeneis ecclcsia 81^ 140. 2M s 1
I •
223
Archiepiseopi,
Antibarensis. Petrus A. 1062—1067. p. 126. firemensis. Adaldago A. 9?4. p. 92. Coloniensis Gereo. A. 974. 92 H. . . (Hermannus II. ?) A. 1035. p. 108. Anno c. A. 1062—1067. p. 128.
Diocliensis. Petrus A. 1062—1067. p. 126. Epitaureusis. Andreas A. 743. p. 35. Justinianae primae. Catellianus A. 535. p. 3, 4.
Joannes A. 602. p. 32, 83. 38. Juvaviensis seu Salzburgensis. Arno. A. 811. p. 41, 42, 88. Adalvinus. A. 861. p. 50. Diotbmarus A. 890. 68. A. 891. p. 71. v. Salisburgensis. Laureacensis. Yrolpbus. A, 804—836. p. 44, 45. Ge- rardus. A. 954. p. 67. Pilgrinus. A. 974. p. 92. Magdeburgensis. Adalbertus A. 974. 92. Moguntinns. Houtbertus A. 974. p. 92. Moraviae. S. Methodius A. 879. p. 63, 64. Pannoniensis ecclesiae. S. Methodius A. 879. 63, 71.
N. 1020. p. 102. Pitauritanns vide Epitaurensis et Bagnsiensi^ Ragnsanus. Vitalis A. 1023. p. 103, 104. A. 1030. p. 200. Vitalis II. A. 1044 p. 112. A. 1058. p. 118. A. 1074. p. 148. PetrusA. 1076. p. 151. A. 1100. p. 188. Ravennae. Marinianus A. 599. p. 30. Salonitanns seu Spalatensis^ Joannes de Ravenna A. 680. p. 217. Petrus A. 807. 45. Petms A. 892. 72. Joannes A. 925—927. p. 76, 77, 78, 80, 81, 82. Martinus A. 994. p. 96. A. 1000. 97, 105. Paulus A, 1020. 102. A. 1026. p. 106. eius mc- moriaA. 1070. p.l39. Vitalis. A. 1030, 217. Lam- pridius A. 1036. p. 111. LaurentiusA. 1059. p. 120. JoanBis memoria A. 1061. 123. Laurentius archiepi- scopus electus A. 1065. 125. Laurentius A. 1066. 126 1069. 133. nupet absarensis 134. A. 1070. 139. c. A. 1072. 143. A. 1075. 150. 1076. 153. 154. 165. A. 1078. 162, 163, 165. A. 1080. 170, 175. A. 1083. 178. A. 1085. 178. A. 1086. 179, 180. A. 1088. 181. A. 1089. 182, 183. A. 1091. 185. A.1099. 2l9.Gaudiu8. A. 1159. 211. Bemardus. A. 1200. 215. Salisburgensis. Joannes 899. 74. Heroldius A. 954. 8V. 88. Pridericus A. 973. 91. A. 974. 92. A. 978—979. Balduinus A. 1051. 206. Sypontinus. Giraldus. A. 1074. 148. A. 1075. 150. Trevirensis. Diotericus A. 974. p. 92. Arena, locus dioeces. Bestoensis 198. Argenteus (moneta) 170, 172, 173. Ariscbn, arator 116. Arichsteti, locus 69 201, 203, 207. Ariminenses 47. Armati filius Madius 168.
Armatns archidiaconus iaderensis 95.
Armeni 51.
Armonius, princeps Bulgarus 96.
Arnesdorf, locus 69, 200. 203, 208.
Arno archiepiscopns iuvavensis 41, 42.
Arnoldns de Lumbah 109.
Amolfns dux Carantaniae 67.
Araolfus rex 68, 70, 71, 72. memoria 204.
Amulfus dux, 48, rex 71.
Articulus excommunitatis 12.
Asca, locus 135.
As^zius podzupo 133.
Afisericha, locus 159.
Astarviza locus 60. 70.
Astriz podsuppan 175. v. Ostrizz.
Atarhof, Aterhof locus 68, 900, 203, 207.
Atarsee lacus 68, 200, 203, 206.
Athalaricus rex Gothorum p. 194.
Atneslug, pons 165.
Attilana tempora 3.
Audulfas Francus 40.
Anffredus presbyter iader. 107.
Anffredus sacerdos et notarius 110.
Auluci coniux 75.
Aureus, moneta 183.
Auri pondera 119.
Aurificus, Grubiz 173. Zura 17.
Aurum obrizi 99.
Avares 43«
Avari 53.
Avaria 44, 93.
Avarorum partes 40*
Avarorum provincia 35.
Avarorum regio 88.
Avo testis, 67.
Azeco episcopus Wormaciae 158.
Azo advocatus 90.
B.
Babina palla (polje) 105. Babine pale 109. Bacauda, presbyter 197. Bacensis civitas 3. Bacharinus presbyter 98. Badoarius da Spinale legatus venet. 188. Baioaria 43.
Balduuinus archiep. Salisb. 206. Balechia, terra 169. Baleni (babinopolje) monasterium 118. Balla, t^stis 173, 175. Balli vinea 149. Balsamus, vir 112. Bani Chroatiae 118, 129.
Bani: Croatiae, Bosniensis, Sclavoniae, Posigae, Po- draviae, Albaniae, Sremi p. 188.
Bani Croatorum.
Pribina c. A. 990-10O0. p. 129. Godemir A. 1029. p. 106, 129, Gvarda c. a. 1030. p. 129. Bozetech c. A. 1035—1040. 129.
Stephanus A. 1042. p. 111. Prasca 129. Cucar p. 189. *^
Goizo (Goislav?) a 1059. p. 119, 120. A. 1069. p. 133, i3e.
Svinimir A. 1070. p. 137, 138. A. 1072—1073. 146.
Slavaz c. A. 1072. p. 189.
I>ionisiu8. A. 1182. 212.
Petros A. 1073—1075. p. 148. 171. Mogorovig 189.
Jragota A. 1078. p. 161.
i^etms Svacig c. A. 1086—1102. p. 180.
i^ionisius A. 1182. 212.
Bani in Croatia de genere Croatorura a iempore
regis Svetopeleg usque ad Svenimirum regem. 183.
Stephanus Cucar, Saruga Cudomirig, Ovirica, Peter
Mogorovig, Cacig, Marian Cacig, Slavaz, Cucar,
Petrus Svacig. l89.
Bani ZachiUmiae.
Ratimir c. A. 1035—1040. p. 109.
Strassimir c. A. 1035—1040. p. 109. Bani electores regis Croatiae lo8. Banni 200 201, 203. Banus Croatorum 86. Barcensis ecclesia 197. Barba, civis absar 101.
o nijrici A. 692 10.
er BalonitaDQs 197.
3 presbjter 172,
d salinaB 93.
9 4.
iUuiuB Heinr. III. 209.
(es Croatiae 154. jBbyter tergeatinw itnicDB 174.
il. 4.
DB Bpal. 135.
absarenBis 153. sc. belgrad. 143. jJerensiB 90. 91, ir (53, 90, 94, 97, 103.
- railitnm 36, 37.
i Ualmatia 119,
100.
197.
cceanae, in seTTQm datDs a patre 174.
Dalmatiae 119, 120, 136, 139. 140, !B A, 1075, Gregorins frater episcopi lina, Michael de Utioa, Praestancins, taeij, Miclinel de Diachuiro p. 149. Tes Drago , Praeetanciua, Michael, t. p. 156, scopi. T, episcopi. or tragnr, ? 1S9. rit, Jaderae 125.
arbensis 99, tri 104. I 4. IIB 119.
>paB 74. apa 91. papa 92.
pap» 104, 105.
et monachDs 187. Farensis A, 1386. p. 163. nua 133. sinna, 157, 163, 164. 167, 182.
Berda, locns 138, 144.Si; Bericinas Cirvica Tobri 9' BerislftT Coines IGl. Bernardns medicQB 86. Berzana, Teglenais 100. Bestoensis ecclesia 195. Bestoensis episc. Andreas Besrodie Bratictii 159. BesTetiaV 175, Beuzavaticum, manicipini Biachy, locas 73, 164. Biaki, civitas 175. Bilaj. locns 178. Biligasee (PeliBsa, Pleso) Billa, locQB 98. *
Bilsoy (de) Sasalo 176. Bilia filins Girdeo 171. Bipirelle fitius Grnbo 17! BiB de Cucca. TillaDne 11 Bitta Ul. 213. 215, Bizaotini nioneta 152. BiiangiDB preabyter apala Blatta locQB 119.21». 21E Bogachi, iiipa 140. 310. Bocins, veglensis 100. BodanellDB Cando 187. Bodinua rei Dalroatiae 18E Bogdan, testis 179.213.2 Bogoboiee Mirce, patriciu: Boheimi 43.
Boianus fiiiua aetnici 17! Bolau frater Dnigani 17S fiolan, tepciza 137. Boledrag inpanDS caroers] Boledrng frater Draganeg Boledrug testis 173, Bolemir iapanus nonensi: Bolemiti filius 167. BolealaQs Bodinns, rex Di Boleelaua CQrialia Comea Boleslaus, tepzo. 120, 12£ BolcsminDB testis. 118. Bolicii filiDB Dabro, prior Bcliza, pater Dabro Prioi Bolinetfa de Nona 141. Bona filia Madii Segae iu Bona Lapata 111. Bonamuta de Dabro 138. Bonemote de Petrua 147. Bonifacina defensor 19. Bonibcins notariua 18, Bonoeiacoram Bcetns 4. Bonna, arbens, 99. Borivoy filius Gurgi 174. Bosethech, bmQa 1^9, Bositech de vico Coquicbi BaBilina, territoriam regi Bosniensia banna, 188. Boza et frater oIqb Vileai Boiza, territorium 172, Bracia insula 161, 162, Bracile (de) paria ll2. Bran inpanuB cum filio s Brana mulier tra^^ariensia Branislav, filias Padoslavi Branimir, dui, 59, 61, 65 Brani::a parene consangaim Brataza, frater Zezani 174 Brate, iadreDsie 144.
225
Brate, testis 185.
Bratessa puenilQs 174.
Bratichi Besrodie 159.
Bratiza filius Chndina 176.
Bravar 98, 148.
Brayar Dominicas 157, 158.
Bravar Vilcan 173.
Bravizo (Obrovac) locas 130, 141, 142, 143. 2U.
Brazza, locus 116.
Brebera iopa 56. .
Breberizo presbyter 146.
Breemberga, locas 40.
Bregus, mons 166. 215.
Bremensis arcbiepisc. 92.
Brestenpotock, territoriam 165.
Bresteni, terra 172.
Bresti, locas 175, 176.
Bre?iariam 112.
Briyinus (Pribina) dux 49.
Broniae et arma 40,
Branno cancellarias 90.
Brano episc. Wirceburg. 108.
Bubanas frater Lampredii 131.
Bugani iupa 140. 210.
Bucinas, civis Ragas. 103.
Bodez, Bydiz, postelnic 129, 132.
Budicio postelnic 137.
Badichinus Forroinus spalat. 134.
Bndimir, filius de Deridrug 184.
Bndimir, tepciza 148.
Bodimir iupanus comitissae 73.
Bodimir, inpanus Palatinus ducis Muciroiri. 73.
Budillo capellanus 126.
Budinellus iadrens. 144,
Budinellus, testis 185.
Budinna, yillanus 160.
Budizo filius Daneico 120.
Budizo presbiter 119.
Budrag capellanus (regis) 184.
Budyanensis ciyitas 35.
Bulcsisce, yilla 89.
Bulgari 81.
Bulgaria 81, 86.
Bulgarorum episcopus. 59.
Bulgarorum imperator Stephanus (Samuel) A. 994 96.
Bulgarorum ^ Sismanus, eius memoria p. 96.
Bulgarorum rex Michael A. 866. p. 51. A. 878 p.
57, 200. Bulgarorum terra 96. Bulia de Paulus 136. Busica Forminus spalatensis 171. Butinayes, curtis 112. Butiranus, pater Casani 76. Butte de yino 76. Byach locus 46.
c.
Cabrona, locus 75.
Cachinus, quidam 120.
Oacig, banus 189.
Cacig Marian banus 189.
Cadas, famulus 116.
Cadolaus comes 36, 39. Cadolas comes 42.
Cacnobium s. Chrisogoni 106.
Caenobium ss. Domnii et Anastasii, Cosmae et Da-
miani p. 46. y. monasteria. Caesarius presbyter 197. Calabria 54, 55. Calafato, ciyis tragur. 124. CalamitOy locns 149.
Calbarolae praediam 102.
Calcariae 38.
Calenduli filius 172. Calendulo Joannes 172. frater
Dragani. Calinicus exarcha Ray. 26, 27, 29, Italiae 30. Callis antiqua 169. Calonus, testis 156. Calosus testis 156. Calmon Benedictus 123. Camera ducis 150. Campanae 112, 141, 184. Campisani locus 174. Campus, locus 179. Cancellarius civitatis Noyao 37. Cancellarius regis 132. 137, 155, 178, 184. Cancianico Joannes 37. Candido, prior iadrensis 131, 149. Caudidus, testis 142. 145. 'et filii 186. Cando testis 138, 187. Cando presb. yegl. 100. Candonis (prioris) tempore 147, Candulus presbyter 168. Candussus prcsb. absar. 102, Canialbus testis 113. Canonica poena 13. Canonica probatio 31 Canonica sententia 23. Canonica ultio 13.
Capella, locus dioecesis Bcstoensis 198. CapcUanus regalis Johannes 174, 175, y. Dignitates Caprense territorium Istriae 36. Capritana insula 26, 30. Capsa argentea 152. Captivi vendibiles 76. Caput de Cumano 169. Caput PanuU 169. Caputa Doimus 102. Caputac Duimo 111. Carantana, civitas 69. 202, 204, 205. Carantanus 69, 201, 204, 205, 208. Caravia, presbyter 111. Carboni Petrus 172. Carentani (Karentani) 43. Carentanns 248. Carento, servu^ 47. Carinthia 189.
Carolus magnus imperator 36, 39. Carosus, civis Eagus 104. Carsus 83, 166. Carumbizon, famulus 116. Casanus fiiius Butirani 76. Casari de mulier 174. Casari filii 176. Casini 38.
Casini montis monasterium s. Ben. 94. Caslinik Petrana 111. Caslinae Duimus 180. Cassan, possesiio 98. Cassiani s. vinea et ager 149. Castellanus Mlchael 165. Castellum-Belgrad. 214. Castellum in proraontorio Treni. 214. Castilanus (bolfirradensis^episcopus, 150 Castorius notarius, chartularius, 28, 29, 30,31. Castriza de Drago 120, 158, Catarinensis civitas 35, 104. Catarini 174. Cataro a Jadrei 172.
Catellianus archiepiscopus Priroae Justinianae. 3. Catera civitas 151.
15 a)
226
Catharitana ecclesia 81.
Gaasidicns regis 144.
Cecchiz preshyter testis 176.
Cecnlns preshyter Spalat. 179.
Ceden locus 171.
Cegaita Petrns 173.
Cegayta testis 175.
Celararins 172.
Celestinns princeps hnlgarns 96.
Celianns Lndiocensis (Lndrensis) episcopns 198.
Cenetenses 47.
Centarchae 38.
Centena inppa 162.
Centnrio 106.
Ceprigliani, locns 138.
Cerani, locns 157.
Cerminichns hrehersticns iapanns 137.
Cernata diaconus filins Prodani Pecce 175.
Cerne Cncilli filins advocatns coenohii s. Mariae 166.
Cemec archipreshyteri filins Plato 158.
Cerneca trihnnns Jadr. 110. 130.
Cerneta nohilis iadr. 187.
Oernezae filins Mains 143.
Cemi Petrns qni et Gnmay filius 178, 179.
Cero frater Sidici 97, 98.
CesenteAses 47.
Cetina Cottns 164.
Censtil, servns 47.
Cha Fisole 100.
Chagauns Avarornm 53.
Chaida Petrus monachns 159.
Chalaina yillanns 167.
Chalainna 165,
Ctialenna cnm fratre Prihina, 159, 160.
Chameniani, locus 165. 211. 214.
Chartnla emphiteoseos 37.
Chataritanns episcopns 79.
Chatenna ahhatissa 134.
Chatennae ahhatissae^ memoria 156.
Chatissa, locus 70. 204, 206, 209.
Chelmenani, locns 167.
Chelmiae ducatns 189.
Cheran, locus 161.
Chesica, locus 97.
Chezil dux (vide Chocil) 67.
Chiemisse' v. ahhatia, *
Chiricbstetin, locus 49.
Cbirnechia civis spalat. 188.
Chiso de Repusina 97.
Chissa, urhs et insula 139. 210.
Chlebena iupa 86.
Chlehiana v. Cblehena
Chortinus servus 46.
Chozil comes 48.
Chozil dux (Kozel) 71.
Chranco iupanus Zacholmiae 109.
Chrapuchfeld, locus 70. 204. 206. 209.
Cbrastani, locus 119.
Cbreinicus filius Joannis 156.
Cbresimiri regis allodium 158.
Cbripino, locus 119.
Cbroatensis episcopatns 119.
Chroatia 96.211. 214. v. Croatia.
Cbroatiae Comites 126.
Chroatiae episcopus Rainerius 126.
Chroatiae nohiles 128.
Chroatiae regnum 184.
Chroatini filius Yechedrag 168.
Chroatinns frater Lutstrachi 159.
Chroatinns, testis 137.
Chroatornm dad. 138.
Chroatornm nohiles 136.
Chroatorum rex quidam 128.
Chroatorum regnum 46.
Chroatorum viri 170.
Chrohatia 86.
Chrohatinns frater Lntostrahi 138.
Chrnhenna, postinppo 120.
Chrncaina postiuppan 156.
Chruchenna 158, 159.
Chrnchena postinppo cnm sno genero Vitali 167, 168.
Chruchola Simon 98.
Chuhenza 70, 204, 206. 208. -
Cbndi Andreas. Desa Dominicns 149
Chuduli filius Zachariae a patre pro serve datus 174.
Chulmornm dux Micbael 76, 78.
Cbumhenza, locus 50.
Chval, locus 171.
Cicca filia Doimi et Vekenegae, soror monialis 125.
126. Ciccha, Oicca, abhatissa s. Mariae in Jadera 143, 145,
146, 180, 181 Oicla, testis 146, 175. Oicle, testis 166. Oildalagana, mnlier 111. Oillava Niva, venditor 175. Oimilia ecclesiae salonitanae 199. Oimpli G^egorins 172. Oingnlo de Joannes q. Colusii 163. Otprianus servns comparatus 173. Oipryanns preshyter capellanns 47. Oimecha, diaconus 156. Oirnotta testis 176. Oirvancus, mons 68. 200, 203, 207. Cistanesfeld, locns 204, 208. Cistema Jaderae 185. Oives maiores et minores 149. Oivicitus Buzaicho 98. Olaudius nohilis spalat. 135. Oiementis s. reliquiae 52. Oleonia (Hlievno) comitatns 73. Olevna Oottus. 164. Olimin, filius Desinne inpani 142. Olisa, civitas 176. Olissa, comitatus 73. Oiohucec locus 164. Olonimir frater Grubti 175. Oluzar Togedrag 173, 175. Olusan, curtis regia 46. Oobilache, locus 177.
Oollaudatio nobilium in electione regis Chroatiae 181. Oollectae 38, 39. Collecta ecclesiastica 164. Oollectae ovium 39.
CoUonellae, sive acervi im\pnrati in limitihns 187. Colnic, via 213. Oolomannus rex 142. 210. Coloniensis archiepiscopatns 92. Ooloni 144.
Oolosseus Oomes Pannoniae 1, 2. Oolumna de Maius, prior iaderensis 129. Coroaclenses 47. Oomareto, locus 75. Oomercia 135. •
Comerzarins 142, 143. Oomerzarius Andreas 168. Oomerzarius Maius 114. Oomites 162.
pwr?
227
Comerzariiis Petras 142.
Comicint iapanas. 46
Comites comitatum Croatiae 188.
Comites Croatiae 180.
Comites /Ot Barones regni Croatiae 154.
Commissor fidei 76.
Comnenns imperator 121.
Comparatio sern Cypriani et eius fiUorum et filiarum
Comunionis cosortio prohibita 23.
Concilia bis celebrantur 198.
ConcHium episcoporum 13.
Concilinm sacerdotale 13.
Concilium salonitanum I. et IT. 195, 197.
Confirmationales lit. regum 153.
Congregatio regni 154.
Conproyinciales regni 181.
Conscach, locus 170
Conscriptae paginae Trpimiri et Mucimiri ducis 153.
Constantina augusta 18.
Constantini filii 107.
Constantinopolis urbs 4, 5.
Constantinus arbensis 122.
Constantinus Ducas imp. 124, 128.
Constantinus imperator 36, 44, 75, 90, 94, 97, 103.
Constantinus magister 76.
Constantinus Monomacus imperator 111, 112.
Consiantinus philosophus 52 quondam 65.
Constantinus tribunus iader. 76.
Constantinus eptsc. Mediolanensis 27, 28.
Constantinus episc. scodritanus 32, 197.
Constantius imperator 58.
Constitntio regis Croatiae 152.
Consularis senator Dalmatiae 194.
Conventio 176. '
Convivia communia 11.
Conustina, territorium 178.
Copertorium de lecto quirino investito cum sirico 76.
Coperta de argento 184.
Coppa de argento 76.
Coprive, fluvius 140. 210.
Coqnichin, vicus 168.
Corona regni Croatiae 152.
Coronae anreae gemmis ornatae 152.
Coronae de auro 1.
Corintbi 65.
Cortena de serico 112.
Corvus Petrus 123.
Coscie Gregorii advocatus. 214.
Cosice, locus 164.
Cosma luschicus iupanus 137, 138.
Cossiza curtis 159.
Cotahelm, testis 48.
Cothi, Gothi 195.
Cotini Johannes 172.
Cotinus Vuca 173.
Cozil (vide) Kozel dux 48, 52, 56, 67, 71.
Cozzinzani, locus 172.
Crasona dvornik 146.
Crastani locos 168.
Craeulpa, locus 50, 70.
Cravati vide Croati 89.
Craymir procurator 109.
Crebesoy, testis 111.
Cremene, locus 164.
Crenia, iupanus 165.
Cresamustl, camerarins secundus 73.
Cresimir, avus Cressimiri Petri 126. 144.
Cresirair maior rex Croatiae 129.
Cresimir rex Croatiae et Dalmatiae 126, 125, 128,
131, 132, 133, 134, 135. A. 1070. 136. (Petrus) 137,
138, 139. 1071. 140.1072. 141, 144. A. 1072-1073.
146, 148 memoria A. 1077. p. 158, 159, 166 180.
210, 211, 213, 214, 2t6. Cresimir rex, Stephani regis filius 118. Cresirair rex; regis (Svatoslai) filius 129. Cribasa iupa 86. Cricine, testis 111. Crina patricius iader. 125. Crine, filii 130. Cripotin, aqua 178. Crisana diaconus 114. Crisogoni s. territorium 129, 130. ' Croatae 81.
Croatensis episc. Marco 112. Croatia 149.
Croatiae et Dalmatiae confinia 189. Croatiae regis captivitas 150. Croatorum Dalmatiuorumque regni regimen 152.
Croatarum Duces.
Mislavus c. A. 836. 46.
Trpimirus A. 837 45. 46. eius memoria 72. et A.
1076. 153. Domogoj (Demago^ circa A. 873. p. 56. Mutimir (Montemir) dux Salvinicae (Slavoniae) A.
875. p. 57. Sedeslav (Sedesclavus) A. 879. p. 59. Branimir A. 879. p. 59, 61. A. 880* p. 65. memo-
ria 211. A. 888 p. 217. Mueimir (Muncimir) A. 892. p. 72. 73. eius me-
moria 1076. p. 153. Stephanus nepos Cretsimiri regis, dux Croatorum
A. 1066. p. 126. haeres Cresimiri regis A. 1069.
p. 133. Jacobus dux Marianorum. Jacobus Morsticus, Marsti-
cus, Maririmus A. 1076. p. 155. A. 1074—1080-
171, 173. 175. A. 1088. 181. A. 1089. 182. Simon dux ? A. 1076. p. 156. c. A. lOdO. p. 171.
Croatorum Duces in Pannonia.
Liudvinus, (Ljudevitus) A. 819. 209.
Pribina dux, eius raemoria. A. 861. 49. •
Koeel (Chozel. Chozil) dux A. 860, 48. A. 869. 52 A. 873, 56. A. 884. 67. et A. 891 71. (memoria) Croatorum episcopus 80. v. episcopi. Croatorum generationes, seu tribus, ex quibus elige-
bantur Kani : Kacigi, Cuccari, Svacigi, Cudomirigi,
Mogorovigi, Subigi. p. 188. Croatorum princeps 81. Croatorum provincia 78.
Croatorum reges.
Tamislaus (Tomislav) A. 925 — 927. 76, 78. Cresirair raaior, pater Drzislavi regis, eius memo-
ria p. 129. Dircislaus (Driislav) A. 994. p. 96. A. 1000. p. 97.
eius memoria p. 129. Cresimir, avus Cresimiri Petri, eius memoria p.
126, 129, 144. Svetoslaus et Goislavus, fratres Cresimiri avi Cre-
sirairi Pecri, eorum meraoria p. 129. Stephanus I, defunctus pater Cresimiri Petri A.
1059. p. 118. A. 1066. p. 126. fliius Svetoslai
regis p. 129. eius memoria p. 131. Cresimir Petrus A. 1059 p. 118, 120. A. 1060. p.
121. A. 1061. p. 123, 124. A. 1066. p. 126. A.
1067. p. 128. A. 1069. p. 131, 132, 133, 134,
228
1
135. A. 170. p. 136, 137. memoria v. Cresimir. p. 180. et. Slaviz rex A. 1673-1074. p. 148. Slavizo c. A.
1076. p. 171.
Demetrius Svinimir A. 1076. p. 152, 153, 157. A.
1077. p. 160. A. 1078. p. 161. 162, 163. 165. A. A. 1080. p, 167. A. 1076-1080. p. 170. 175. A, 1083. p. 177. A. Ip85. p. 178. A. 1086. p. 179. A. 10H7. p. 189. Nuper defnnctus c. A. 1089. p. 182. Svenimir rex p. 189, 211, 212. 213, 215, 216, Svonimir rex A. 10'88. 218.
Stephanus II. A. 1088. p, 181. c. A. 1089. p. 181, 182, 183.
Almus rex ChroMiae. A. 1091. p. 184.
Boleslaus Bodinus rex Dalmatiae meridionalis A. i097. p. 187. A. 1100. p. 188. Croatorum regnum ^88. Croatorum terra 82. Crohatiae regni sacerdotes p. 164. Crowati 109.
Crovati Cravati pagus 87, 89. Cruce, locus 169. Cruces de auro et argento 1. Crustina, locus 149. Crunzita, locus 69. Crux magna et argentea 184. Cucar hanus 189. Cncar Stephanus hanus 189. Cuccari comites 188. Cudomirigi comites 1^8. Cula locus 91. Cumano de Caput 169. Cumas dux Bulgarieie 81. Cumnenus imperator 118. Cundhat diaconus 67. Cuono dominns 109. Curan Stephanus 170. Curator sacelli archiepiscopalis Ugo 177. Curca, locus 70, 204, 206, 209. Curcura insula 86. Curia regalis Croatiae 132. 140. Curia regia 154. Curina campus 214. Curinus Joannes 98. Curnuz, locus 70 205, 208. Curoztov, mons 89. Cybriulus Lampredius 173.
D.
Dahra, mater adoptiva ahhatis Dahrionis 139.
Dahra monaca cum sua nepte D. 145
Dahragna, ahhas s. Petri 143.
Dahrainna, testis 157.
Dahraiis rector templi s. Michaelis de Spalato, olim
archiepiscopus 179. Dahrana, episc. iadert. 180. Dahrana fllius Petri Lipe 131. Dahrana. prior tragur. 124. Dahranna, testis 161. Dahravit setnicus 172. Dahraza, villanus 190. Dahrazai, testis 168. Dahreina prior 120. Dahressae vinca 173. Dahrion, ahhas s. Stephani 139. Dahrius, ahhas s. Stephani 123. Dahriza, consohrina Sirmi. 102. Dahriza monacha, filla Bonicae 156.
Dahro ahhas coenohii s. Stephani protomartjris extra
urhem 153, 177. 178. Dahro, arhens 99. Dahro, civis ahsar 101. Dahro, civis tragur. 124. Dahro, diaconus 73, 98, 171 (filius Dilli) 171 filias
Diti notarius 175, 176. Dahro, diaconus fiiusPetrizi 175. Dahro diaconus spalat. 111. Dahro episcopus 146. Dahro episc. helgradensis 126. Dahro archidiac. jaderens. 155. Dahro filius Bolicie prior iadr. 144. Dahro filins Madii cognati Cressimiri regis avi, 126.
144. Dahro filius NiSiphori 131. Dahro frater maji trihunus iader. 95. Dahro Poliscious 2upanus 137. Dahro presh. spalat. 102. Dslhro, prior iadrensis filius Bolizae 126. Dahrovit setnicus 161. v. Dohrovit. Dahro trihunus iaderensis 76. 90, 170 110. 130. Dahro, vcglensis 100. Dahruc, filius Plesi principis 98. Dahrus, diaconus 113. Dahrus filius Tellinae praeshyter 175. Dahrus, nuper Ahhas 142. DahruB scriptor 111. Dacia mediterranea 3. 4. Dacia ripensis 3, 4.
Dad (Ded) Croatiae 129. v. Dignitates. Dadovit, vinotoc 129. Dalen iupa 86. Dalmatia 2, 4, 5, 8, 14, 15, 30, 38, 39, 77, 82, 89,
127, 149, 150, 161, 193, 194. • Dalmatiae et Croatiae confinia 189.
Dalmatiae atque Chroacie regnum 210.
D^Imatiae totius Catapanus. i28
Dalmatiae totius stratigo 130.
Dalmatiae universi episcopi 8, 15.
Dalmatiarum civitates 79.
Dalmatiarum ecclesiae 80, 81
Dalmatiarum fines 78, 110.
Dalmatiarum patrimonium 4, 5, 10, 14.
Dalmatiarum proconsul 94.
Dalmatiarum rex 123.
Dalmaticum mare 132, 189.
Dalmatiensis (delmitanus) episc. Malchus 6.
Dalmatinorum episcoporum primatus 80.
Dalmatinorum nohiles 136.
Damanego testis 171.
Damay testis 47.
Damiani Ciprianns, civis iadr. 214.
Damianus comes Jadrae A. 1197, 214. 215.
Damianus incola Istr. 39.
Damir, civis ahsar 101.
Danacia praeshjter 169.
Daneico et frater eius Pisa 120.
Daniel David ludaeus, tinctor 83, 85.
Daniel episcopus 74.
Daniel, sororius Plessi principis 98.
Danuhii ripa 189.
Danuhius fluvius. 3, 46, 69, 116, 201, 203, 207.
Danulo, civis ahsar 101.
Darnava locus 69.
Durdania 3, 4.
Dardinus, arhensis 141.
Dationis cartula 140.
Dauculo (Uculo) locus 75.
229
Dausetta peccatrix 114.
Davarad dvomicus 175.
Dazina, villanuB 98.
Debel Adam 146.
Debriz, locus 164.
Decapolis nrbs 34.
Decara, abbas s, Petri de Gumai 174.
Decatera civitas 86.
Decimae 69, 200 •-
Decima de nascentibus 46.
Decimae ecclesiasticae 39, 152, 162, 164.
Decimae olivarum 154.
Decimatioal64.
Decretum regium 162.
Ded filius Ciimini 148.
Ded, testis 137.
Dedacha, villanus 158.
Deditio spontanea Lutizi in servum pro debito 174.
Dedo (Dedj) puer 173.
Dedochua praesbyter 147.
Dedomir fiiius Dobroviti 171.
Dedomir^ filius Sramleni 212.
Deilgaza villanus 165, 167.
Delmina provincia 189.
Delminense mnnicipium 198.
Delminensis ecclesia, 81.
Delmis civitas 189.
Demagoi dux. (Domogoj) 56.
Demalla, teatis 176.
S. Deoietrii monasterium supra Savam 117.
Demetrius, dux Dalroatiae Croatiaeque 212.
Demetrius Svinimir rex Croatiae 152.
Denarii, mon. Chroatiae 97.
Deodericus Metensis episc. 205.
Deonicius Dominicus 157.
Deotrichespacb^ Dietrichespach. rivuius 201, 203, 207.
Deotrlci, Dietrici episcopi inemoria. 201, 203, 207.
Dessa archipraesbyter filius praesbiteri Johannis 168.
Desa, clericus iaderensis 126.
Desa filius Cocini 149.
Desa, locuB 174.
DesciDa, ubrusar 126.
Desicbava, testis 161.
Desideria, filia Omiconis pastoris '^b.
Desiderius, pastor 75.
Desimani Andreas 103
Designa iudex iadrensis 186, 187.
Desimir corbavsticus iupanus 162, 164, 182.
Desimir filius Drevari 148.
Desimir fiiius Smulje 137.
Desimir, nonensis 143.
Desimir Ubrisar 144, 184.
J^esina, iupanus 106.
Desinae filii Mrate terra 166.
Desinna iudex 142. '
Desinna cum fratre Symone, testes 168.
Desinna, iuppanus nonensis 137, 142^ 144, 147.
Desinna, testis 185.
DSsinna testis cum fratre 159.
Desinna venditor terrarum 167.
Deugazai, testis .159.
Devian, testis 148.
Diachviro, locus 149.
Diadema regni Croatiae 178.
Dieprecht clericus 87, 89, 90.
Dietrichespah, rivulus 69.
Dietricus ndelis Amolfi regis 69.
IHgnitatea ducum Croatiae, Palatinos iupanus 73.
Armiger zupanus'73.
Cavallarius 2upanus 73. *
Macceharius (ma^ehar-Ensifer) Ducis 73.
Macceharius comitissae 73.
PincernariuB iupanus 73.
Cammerarius primus, secundus et tertius 47, 73.
Capellanus Ducis 47, 73.
Superpositus roonasteriis 73.
Dignitates Croatiae minares.
Castellanus 165. Judex civitatis v. Judex, Nobiles regni 136, 181. Nobiles cives v. Cives. Prior civitatis v. Priores. Tribuni civitatum v. Tribuni. Yalastelin (Vlastelin) 141.
Dignitates mmptae a Graecia,
Catapanus totius Dalmatiae 128. Consul 4, 195. Consularis senator 194. Epithocrusso Scrviae et Zachulmiae 105. Proconsul Dalmatiae 14, 26, 94, 107. Protospatarius impcrialis. 110, 111, 128, 129. Protospatarius universae Dalmatiae 110, 129. Protospatarius Serviae et Zachulmiae 105. Stratigo universae Dalmatiae 110, 129. Stratigo Serviae et Zachulmiae 105. Triclyno Serviae et Zachulmiae 105. Ypato Serviae et Zachulmiae 105.
Vignitates regum Croatiae.
Procerei regni 78.
Primates regni 119, 152.*
Principes regni 132, 155.
Comites regni 126, 131, 154, 155.
Barones regni 154. 155.
Bani, vide Croatorum Bani.'
Jupani
Dux marianorum, morsticus, marsticus Comes 155,
171, 181, 182. Princeps Spalati et Clissi 97. Curiae regiae Comes 132, 152. Curiae regiae Judex 132 189. Causidicus regis 144. Bravar 98. 148, 173, 176. Cancellarius aulae regiae (regis) 132, 137, 155,
178, 184. Capellanus regis 129, 132, 137, 144, 147, 161,
165, 175, 178, 184. regalis Aulae 131. Dad, Ded, Dedu Croatorum 129, 137, 138, 142,
146, 148, 213. Dvornich (Dvornik) 137, 146, 159, 165, 167, 171
172 175. Kljucar (Cluzar) 173. Notarius regis 140. Pincern& regalis 132.
Postelnich (Postelnik) 129, 132, 137, 177, 18 i. Posiuppanus, Postiuppo, Podiupo 120, 132, 156, 158.
159, 173, 175. Praepositus sacello regis 165, 177. Psar 173.
Sacellarius regis 177. SacrariuB regalis 133. Scitinik, Scitonossa, schitonossa, stitonossa, scu-
tariuB, scutobaiuIuB, scutonos regis 120, 126,
t
i
230
129. 133, 138, 142, 144, 148. 165.
Scriba doraini regis 165, 177, 183.
SetenicQS, setnicns, sitinico 137,138, 144, 148, 171, 172, 174, 179. Centurio 106.
Tepac, Tepciza, Tepiciza, Tepcize, Tepizo. Tepsius, Tepzo 120. 129, 136, 137, 148, 153, 155, 157, 162. 182, 200,
Ubrusar 126, 144, 177, 178, 184.
Vicarius regis 179.
Vinotok 129.
Volar 129.
Vratar 120. Dilgazai, villanus 160. Billato super viperam, locus 215. Dillatum, locus 213. Dimitrii s. terrae 214. Dimitrius praesb. iadr. 139. Dioclea 86. •
Diocliensis archiepiscopus Petrns 126. Diotericus arcbiep. Tre?erensis 92. Diodericus Metensis episcopus
Dionisius Dalmatiae et Ohroatiae banus A. 1182, 212. Diotmarus archiep. iuvav. 68, 71. Dircislaus rex Chroatiae 96, 97. Dirzislaus, filius Cresimiri maioris 129. Discba Georgius 167. Disinius filius Petri 103. Districtio canonica 19. Districtio iuris 13. Disvestitio terrarum 182. Diti filius diaconus Dabro notarius 175. Dlanoce, locus 164. Dobrila coraes elevnensis 153. Dobrila uxor Jobannis Dadi Chroatorum 138. Dobro presbyter vegl. 100, Dobrodrag scitonosa 126 Dobrodrug scitohosa 144. Dobrogost arbensis 141. Dobromiri filii 146. Dobrona scriptor 179. Dobrosia, filins Andreae prioris 75. Dobroslaus filius de Gerbina 184. Dobroslav maritus Vekae filiae Cichae 184. Dobrovit pater Dedomiri 171. Dobrozai filii 159.* Doda, civis iadrensis 126. Duda, testis 146. Dodac nepotes et filij eius 186. Doimus pater Ciccbae 125. Dolci, locus 170. Dollani, locus 119. Dolmaldus, testis 185.
- Domaciai, servus 47.
Domaldus, iadrens. 144. DomenicuB Maurocenns comes ladr. 211. Domenicus postelnik 184. Doraestici seu Vicarii 88. Dominicns abbas s. Stepbani 175. Dominicus archipresbyter salonitanus 197. Dominicus cancellarius spalatensis 163. Dorainicus diaconus vegl. 100. Doroinicus episc. Absarensis 62. Dominicus, filius diaconi Dabri 98. Dominicus iadrensis sacerdos 162, 164. Dominicus iudex spalat 102. Dominicus, iudicator 111. Dominicus Mazzuola presbiter 179. Dominicus presbyter 112. DominicuB presbyter capellanus 47.
Dominicus presbiter notarius iadrensis 147. Dorainicus, prior Ragus, civ. 118. Dominicus tepaz curialis comes 153, tepsius 155, tepizo 157, tepzi 162, tepize 165.
Dominicus, veglensis 100. Domnanna, filia Cicchae 125. Domnii beati domus 124. Domnii s. terrenum 98. Domnius beatus 79. Domnius tribunus iader. 95. Donatio 137, 139.
Donatio optimae ancillae Reginae Croatiae 148. Donatio pueri et equi Regi Cresimiro 148. Donatio scutei et lanceae scbitonossae regis 148. Donationales lit. regum 153. Doilationes et Confirmationes 164. Donationis cartula 137. Donationis et Confirmationis pagina 153. Dos legittma 152.
Draculus Petrus et Zorzl, servi 174. Dragabutb testis 157, 161. Dragan, stitonossa 133. Draganae terra 170. Draganego dvornicb 171, 172. Draganego Prodan 149. Draganego, testis 179. Draganego, villanus 171. Dragaviti Duimus, spal. 134, 175. Dragavitus testis 173. Dragasai, filius Seraicasui 73. Dragazai, testis, 159. Dragazai, villanua 160. Dragi Dorani filius Duimus 135. Dragisani filius 173. Dragissa, testis 148. Drago arcbipraesbyter belgradensis 155. Drago, arbcnsis episcopus 121, 126, 140, 141. Drago de Castriza 120.
Drago magnus, prior iadrensis, eius memoria 185. Drago mutus 173. Drago prior belgradensis 136.
Drago, Dragus, prior iadrensis, nepos episcopi Praes- tantii 184, 185, 186.
Drago, prior Jaderae 120, 125, 126, 130, 142, 144, 147.
Drago prior ladr. et eius filii 186, 187. > Drago prior trag. (1097) p. 209. Drago Radini civit. Slbenici notarius 162. Drago, testis 161. Drago, tribunus iader. 107. Dragolubus saccllarius 177 capellanus 178. Dragomir iupanus de Cetina 132. Dragomir de Spalato 91. Dragonis prioris tempore 147. Dragona scutobaiulus 129. Dragorad, donator 159. Dragorad, testis 156.
Dragoslaus bridsticus (dridsticus ?) vide Dr. zagor- sticus.
Dragoslav, zagorsticus zupanus 182.
Dragoslavus prior belgradencis p. 118, 120, 158.
Dragota banus 161.
Dragovit testis 137.
Dragsan pracsbiter 170.
Dragns, prior Jaderae 145.
Dragus prior tragurinus, filius Branae 166.
Dragus spalat. testis 188.
Drasa, Tribunus iader 107.
231
Brasavith testis 157.
Drascyiz, testis 161.
Drase civis belgr. cum fratribus Dabrana, Gregorio, Domacha, Trunzanno p. 146.
Draselo frater Moimiri 169.
Drasen postiuppo de Blatta 120.
Drasiza filiaster de Crassano 173.
Draugana scutarius regis 144.
Drava, fluvius 117.
Dravus fiuvius41.
Drazani, locus 119, 214. Drazina iudex 161.
Dretillus celararius raguseus 172.
Drevari filius Desiroir 148.
Drivastinensis civitas 35. Drivastnm civitas 151. Droant, testis 48. Drudolt, testis 48. • Drugana, scitinik 142. Drugan et frater ejus Bolan 172. Drugona scutonos 139. Drunuzanni Parvacca 107. Drusba filia Strearadi 157. Druse filius Episcopi 120. Druznik, de(f 142, Druzinice dedo 213. Dubroviza, locus 160. Dubroa Nikifori 165. Duces Croatorum, vide Croatorum duces. Duces et Principes Chulmorum seu Zachulmorum, Wissasclavus dux 870-900 p. 217. Michael c, A. 926 p. 76.
Ljutovit protospatarius, epithocrussus, tryclinus, ypatus et stratigo Serviae et Zachulraiae 1025. p, 105.
Chranco, comes Zachulmiae c, A. 1035—1040, p.
109. Miroslaos iudex Zachulmiae 1035—1040 p. 109. Batimir banns „ *> ^
Kadoslans rex (?) c. A. 1058 p. 118. Michachel rei Sclavorum 1078. p. 161.
Duces Horavorum.
Moimaras A. 824—826 p. 44.
Rostislav A. 869, 52.
Svetoplak A. 879, p. 63, a. 880, p. 64, a. 881, p. 66. c. a. 890, rex Sclavorum p. 71. dux 74. Oncla civitas, 40.
Duculo (V. Dauculo) locus 76, 136. Dudleipa, comitatus 71. Duimi filii Petrana et Drago 134. Daimi filins Nicodemus 135. Duijui nxor Marcula 134. Duimus Boce, diaconus 171. Duimus Dragoviti Spal. 134, 135. Dulces valles 201, 204, 205, 208. Dumavva, Durnovva cum ecclesia s. Ruodberti 201,
203, 205, 208. Duymo podinppo 175. Daymus testis 173. Duinus, yalastelin arb. 141. Dakyza, imperator Const. 126. Duntha, fluvius 68. Durnavva locus cum jecclesia s. Ruodberti v. Tur-
nova, Dusigran abbas s. Petri 186. Duymus de Tulo 173. Duymus prior spalat 167, 175, 176, 180. Dux Istriae Joannes, A. 801 p. 37. Dyrachinm civitas 86.
E.
Ebarhardus notarius Ludov. II. regis 49, Ecclesia vetus 119.
Eccksiae.
Absarensis 81.
S. Adriani abbatia ad Mosapurch 69.
S. Alexandri in Pagnano 168.
S. Anastasiae in Jadera 110.
S. Andreae ad Labantam 70.
S. Anzonis 50, 69, 201, 203, 208.
Aquensis in Dacia 4.
Arbensis 81, 197.
Barciensis 197.
Bestoensis (Bistvensis in Bosnia?) 197.
S. Cassiani prope Salonam 169.
Oatharitana 81. *
S. Cosmae et Damiani ad Belgradum 155.
S. Chrisogoni (Grisogoni) Jaderae 76, 91, 94, 95,
111, 129, 214, v. monasteria. S. Chrisogoni in Obrovizzo 106, 141. S. (Uementis ad Roretum 157. S. Cypriani in Arbe 121, 122.- Dalmatiarum ecclesiae 80, 81. Delminensis 81. S. Demetrii supra Savam 117. S. Dominici ad Nonam 200. SS. Domnii et Anastasii in Salona 72, 169. S. Domnii in Spalato 81, 181, 211. Ellodis ecclesia 50. 69, 201, 203, 208. S. Emmerami in Carantania 48, 67, 69, 200. Epitauritana 197. S. Georgii in Frygi 157. S. Georgii in Putalio 46, 72, 153. 8. Georgii in Rawna 140. S. Georgii in Zestinje vel Mirano 219. Gundoldi ecclesia 50. Jadrensis 197.
S. Joannis in Belgrado 146, 213. S. Joannis in Carantania 67. S. Joannis in Insula 124. S. Joannis in Sidraga 119. Kensi (ad) et Gensi 50, 69. S. Laurentii laderae 76. S..Laurent.ii in Laucurano 131. S Laurentii ad Salonam 169. S. Laurentii in Tragurio 1. Ludrensis seu Ludiocensis 198. S. Mariae ad Carantanam 70, 202, 204, 208. S. Mariae in Cattaro 46. S. Mariae Jaderae 125, 145. S. Mariae in Kutuno 158. S. Mariae in Mu6 217. S. Mariae de Palude 120, 123, 139. S. Mariae prope Salonam subtus Spinnnti 169. S. Mariae ad Spalatum 135. S. Mariae et Justi in Tergesto 85. S. Marthae mart. in Bia6 73. S. Martaritana ecclesia 197.
S. Martini ad monticulum Nochstein 68, 20o, 202, 207.
S. Martini ad Salonam in monte Grasso 175.
S, Martini ad Spalatum 96.
8. Martini de Zonchetto 187, 188.
S. Matthaei in Spalato.
S. Mauritii in. Altaha 49.
S. .Maximi prope Salonam 98, 173. 175.
S. Maximiliani ad fluvium Luarum 68.
232
Meridiana, in Thracia 4.
S. Michaelis arch. in Spalato 96, 97, 98, 178.
S. Michaelis in ladera 214. ,
S. Michaeli^ in Mirani 161.
S. Michaelis in Postimana 129.
S. Miehaelis supra Drayam 117.
Mingonis preshyteri 50, 69, 201. 203, 208.
S. Moysis ad Salonam 164.
Muccarensis 198. • -
Naronitana 197.
S. Nicolai Jaderae 111.
S. Nicolai ad Spalatum 135.
S. Nicolai in loco Spinnnti 169.
Nonensis 81.
S. Pancratii in Bahinopolje 105, 109.
S. Pauli ad Salonam 169.
S. Petri in Arhe 121, 122.
S. Petri in agro Balonitano 130.
S. Petri hasilica salonitana 152, 169.
S. Petri in Clohucac 164.
S. Petri in Insula 112.
S. Petri novi in ladera 215.
S. Petri in civitate Olmisi 171.
S. Petri Quinqaeeclesiis 116.
S. Petri prope locum Selle in a^o salonitano 171.
S. Petri m Spalato 96.
S. Petri in nonensi agro 141.
S. Petri Nicolai et Qeorgii in Zestinje seu Mi- rano 218.
8. Petri et Pauli in Bravizo (Ohrovazzo) 130.
S. Petri et Rpdherti, Juvaviae 68, 71.
Quartinahu ad Ecclesia 50, 69.
Quinqueecclesiae 69.
Ragusitana 81, 197.
S. Buodberti ad Darnavam 69.
ad Sahuizam 50, 70.
Salonitana 197.
Sarniensis 197.
Sarsenterensis 198.
Scardonitana 81, 197.
Sisciaiia 81, 197.
Stagnensis 81.
S Stephani de Salooa prope locum Selle 164, 169, V. Monasteria.
S. StepHani ad Spalatum v. Monasteria.
ad Ternperch 50.
S. Thomae L.derae 110,
S. Thomae ad Salonam 169.
Veclenpis 81.
Oaesteras ecclesiaa St. vide in monasteriis, Archi- episcopis et Episcopis. Ecclesiae parochiales 196. Ecclesiastica praedia non vendenda 195. Ecclesiasticae regnlae 4. Ecclesiastica stipendia 196. ICohardus Marchio 108. lE)cl(irih, testis 67. Ededrag fllius servi Lutizi 174. Egilhertus eniscopus 108. Einhart, testis 48. ^kkiricus, inisnus s. Emmerami 48. Electio regis Svinimiri per clerum et populum 152. Electio episcopi 14. Elisaheth, regina Hung. 216. Eliso (Alessio, Leg) civitas 86. Ellodis ecclesia 50, 69. Elisii suhurhium 96. Elzani (Jeieani) locus 119, 147, 167. Emptio filiae Scaranae cum suo ftlio Nadeia 176.
Emptio filiae Striani de Longohardi^ 176.
Emptio matris Striani 176.
Emptio mulieris Nevadi cum filia sua pro. 1. solido
et. 1. lihra de lino 176. Emptio parvi pueri Slohha 173. Emmerami s. Ecclesia 48. Emmeramimonasterium 69. v.monasteria. Emota 2npa 86. Engelwart fidelis Arnolfi 71. Engilhaldi heneficium 50, 70, 202, 204, 205, 208. Engilhertus notarius Aruolfi regis 72. Engildeo, testis 48. Engilscalh, testis 67. Engrisgoe (Engernsgau) pagus 210. Ensis regalis 152. Ensifer. v. Dignitates. Eparachar, testis, 48.
Epidauriensis civitas 13, 25. Epitaurum 35. Epiphanius senator consalaris provinciae Dalroatiae
194.
Episcopi ecclesiarum.
Ahsarensis Ecclesiae. Dominicus A. 897. 62. Mar- tinus 1018. 101, 102. Gaudentius (Potrus) a 1044. 114. N. A. 1065, 125. Petrus A. 1066, 126. Lan- rentius uuper ahsarensis 1069, 134. Basilius 1076 . 154.
Anconitanae. Paulus c. A. 874. 56. A. 878. 63. Joannes A. 925. p. 77, 78.
Antiharensis. Petrus A. 1078. 161. •
Aquensis in Dacia N. A. 535. 4.
Arhensis. Taianus seu Ticyanus A. 530. p. 197. Petrus A. 986. 95. Maius. A. 1018. 99. Drago A. 1060. 171, 172. A. 1066. 126. A. 1071. p. 140, 141. Petrus c. A. 1072. 143. Gregorius A. 1076. 155. Vitalis A. 1088. 181.
Barciensis. N. 532. 199.
Belgradensis, Theodosius A. 1059. 118. 120. Dahro A. 1066. 126. Theodosius A. 1069. 136. B. (asi- lius) c. A. 1075. 143. Praestancius A. 1075. 150. Theodosius 1076. 153. 157. Praestancius 1076. 154. 155. 156.
Bestoensis (Bistvensis) Andreas A. 530. 197.
Bulgarorum Georgius A. 878. 59.
Carantanae. Amhricho A. 860. 48. A. 884. 67.
.Croatensis. Marco A. 042. 112. Chroatiae seu No- nensis. Rainerius A. 1059. 120. A. 1066. 126. electns ep. Adam 1067. 129. An^stasius A. 1069.
132. Rainerius 1069. 133. 136. Gregorius A. 1069.
133. Petrus 1076. 155. Gregorius A. 1069. 133. A. 1078. 161, 162, 163. A. 1078. 164. 165. A. 1083. 179. Petrus A, 1087. 180. A. 1088. 181. Gregorius olim episcopus A. 1089. 183.
DaciHC meditarraneae A. 541. 4.
Daciae ripensis A. 541. 4.
Dalmatiae A. 592. 8.
Dalmatiensis (Delmiensis) Malchus A. 591. 6. A.
592. 9. 10. 14. 15. 18. Dardaniae A. 541. 4. Diocletanae. Neemesion A. 602. 32. 33. Panlus A.
602. qoondam episcopus. 32. Epidauri. Fahrianns A. 530. p. 197. Florentius A.
592. p. 13. A 598. 25. Fauianensis. Rathfredus A. 824—826. 44, Fori Simphronii. Fulcoinus A. 1076. 155. Frisisingensis. Abraham. A. 9 »1. 89. lUyrici. A. 591. 6.
Istrienses. Istrici. A. 598. 26. Theedorus, Leo, Stau- ratius, Stephauus, Laurentius, epiecopi istriensium A. 804. 36. 39.
233
Jaderensis. Andreas I. A. 530, 197. Sabinianas A.
597, 23, 24, A. 698, 26, A. 699, 29, 81. Vitalia A. 879, 62. Porminus A. 919, 76, 78, 81, A. 928, 82. Basilius A. 969, 90, 91. Anastasius A. 986, 94. Prae^tancii Epi. memoria A. 1018, p. 129. Andreas II. A. 1029, 106, A. 1033, 107, A. 1034, 107, A. 1036. 110, (quondam 1065, 125) Petrus A. 1044, 114. Andreas III. A. 1056, 115, 116. Stephanus A. 1066, 125, A. 1067, 130, A. 1068, 131, 1069, 132, A. 1070, 140, A. 1072, 141, Prae- stancii memoria. A. 1072, 142. Andreas IV. c. A. 1072—1073, 143, A. 1072, 144. Dabra o 1072— 1073, 146. StepbanuB III. A. 1076, 154, 165, An- dreas lO^, 181, Andreas A. 1091, 184, 186, 6re- gorius A. 1096, 186.
Ludiocensis (ludrensis) Celianus A. 532, 198. MarUritauae. Victor A. 530, 197. Mediolanensis. Constantins A. 598, 27, 28. Meridianae in Thracia. A. 535, 3, 4. Metensis, Diodericus, A. 982, 203. Minicorensis (Farl. Muccnrensis) Stephanus A. 532. 198.
•
Moraviae, Methodius A. 869, 52. Muccarensis, Joannes A. 1396, 163. Mysiae saperioris A. 641, 4. Karonitanus, Marcellus A. 530, 197. 198. Nitraviensis, seu Nitriensis. Alevinus A. 824—826, p. 44. Vichinus A. 880, 65, Wichingus A. 899. 74.
Nouensis, N. electus A. 857—867 p. 199. Theodo- sius A. 880. 65. Aldefreda A. 892, 72, Gregorius A. 925-27, 78, 81, A. 928, 82, Rainerius A. 1065, 125, A. 1066, 126, Andreas c. A. 1072, 143. Ste- phanus A. 1073, 147. Forminus A. 1075, 150, A. 1076, 154. FirminuB A. 1087, 180.
Novensis in Istria. Joannes A. 966, 90.
Qninqneecclesiensis. Maurus A. 1057, 116.
Palestrinensia. Leo A. 925—927, p. 77, 79.
Pannoniae A. 541, 4.
Parentinae, N. A. 966, 90.
Polensis N. episcopus et primas (Istriae) A. 804,
37, Gaspaldas, A. 966, 90. Praevalis, A. 541, 4. 5.
Bavennae. Joannes A. 592, 10, 18, Marinianus, A.
598, 26, 28, 30.
Bhizinensis, Sebastianus. A. 590, 5, 595, 19. Rubinensis, Adam A. 966. 90.
Salonitanae, Januarius A. 507. 193, Honorius A. 549, p. 5. Natalia A. 590, 5, A. 591, 6, A. 592, 7, 8, 9, 10, II, 12, 13, 14, 15. Maximus A. 593— ff, 16. 17, 18, 20, 22, 23, 24, 25, 27, 28, 29,30. A.
599, 31, A. 600, 31, A. 602, 34. Sarniensis, N. A. 530, p. 197. Sarsenterensis Paulinus A. 532, 198. Savillanae. N. A. 532, 195. Scardonitanae, Constantinus A. 630, 197. Scodrensis, Scodritanae, Stephanns 591, 6, Con-
stantinus 602, 32. Sisciensis, (Scisciensis) Joannes A. 530, 197, Con-
stantinus A. 532, p. 198. Speculi Juliensis, sen Soriguturensis. Methodius A.
824-826, p. 44. Soriguturensis epiBcopus 44.
Tergestinae? Joannes A. 949, 83, 85, Joannes A.
966, p. 90. Thessalonicensi.s N. A. 535, 3. Traguriensis, Joannes Rhetoricns A. 1064, 124, A.
1066, 126, c. A. 1072, 143, A. 1075, 150, A. 1076,
154, 156, A. 1088, 181, A, 1089, 182. A, 1097. 209. '
Veglensis. ViUlis A. 1018, 100-101, Georgius A. 1065, p, 125, Petrus futurus episcopus A. 1069, 134 Petrus c. A. 1072, 143, Joannes? A. 1100, 219.
Vetuarensis, Annouus a 824 — 82 S 44.
Wirceburgensis, Bruno a. 1036, 108.
Wormaciae. Azeco A. 1035, 108.
Zachulmiae. Gabriel c. A. 1035—1040, 109. N. Gregorius episcopus 139. Episcopi filius Andreas 138. Episcopi Petri filius Valeatinns 158. Episcopns Gregorius? C. A. 1070. 139. Episcopus nonensis electus 199. Epitauritana ecclesia 35.
Epitauritani episc. v. Archiepiscopi et Episcopi. Epitauritanus episcopos Fabricius 197. Epithocrussus 106. Equitinum, municipium 198. Erchanpercht, testis 67. Erilipach, rivulus 68, 200, 202, 207. Erimbertus comes 71. * Erndrndis castellum 68, 200, 206, ^7. Eufemia, abbatissa 124. Eugenius episcopus 69. Eugenius II. papa 44. III. 212. Eunuchus, Joannes 120. Evangeliorum textus ex argento, 152. Evellatio a cognatione et patria, ab uxore et filiis
46. Examinator Comitis et eius curiae 141. Exarchus (Bavennae) 26, 26, 27, 29, 30. Excommunitatis articulus 12. Exenium imperatoris 39. Exhaereditatio 184. Exigui populi manus 181. Exilium 13.
F.
Fabricius episc. epitauritanus 197.
Facultates paupornm. 195.
Falcnli Jura, advocator s. Cipriani 180.
Faletro Stornato legatus Veneticus 188.
Faletrus Ordelafus dux Venet. 210.
Falsaminae Gaudii mater Fradana 180.
Fanenses 47.
Farcinae 38. '
Farinae Petri terra 166.
Farisanus diaconus spalat. 102.
Fasmot, testis 67.
Favianensis episcopus 44.
Felix abbas ss. Cosmae et Damiani. 146.
Feltram paratum cum sirico 76.
Ferrariae Dalmatiae 193.
Ferrarius dominus 181.
Ferreum corpus 79, (ferreo corporc praecinctus).
Ferri fodinae 193.
Firmarischo Chirini 97.
Fi^menses 47.
Firminus diaconus et capellanns ducis Mudimiri 73.
Firminus episc. nonensis 180.
Firminus prior spalatensis? 181.
Firmitana (Sirmitana) civitas 3.
Fiscus civilis 143.
Fistula anrea 184.
Fistuia de argento 112.
Flaveyco. locus 129.
Flavisco insula seu Postimana 130.
15 b)
234
Florentias episc. epidaaritanns. 13, ^
Florinns princeps Spalati et Glissi 97.
Foracheim locas 40.
Forest, Forst, mons 70, 201, 204, 205, 208.
Forestis locas 202.
Forminns, abbas s. Grisogoni, 138.
Forminns episc. Jad. 76, 78, 81, 82.
Forminns episc. nonensis 150, 153.
Forminus tribnnus 142.
Foroinlicases 47.
Fortunatus patriarcha aquileiensis 3^, 37, 39, 42.
Fosi*a ruderis in monte Gamanara 202, 204, 205.
Framricht testis 48.
Franci 54, 74.
Francia 34, 38, 42.
Francia orientalis 49, 50, 70,
Francornm rex 41.
Fridericus archiep. iuvavensis 91, 92, 200, 202, 205.
Friesah, iocus 50, 70, 2a4, 206, 208.
Frontianistae 32.
Frugi locus 157.
Fulco abbas benedictinorum Arbensis mon. 121, 122.
Falcoinns episcopps legatns Pont. 154.
Fulquinus, miles germanicus 210.
Fumaria in Cattaro 40.
Funtaneillae terra 169.
Furtum servi 174.
Fusco, archidiaconas spalat. 111.
Fusco diacotius spal. 135.
Fusculi haeredes 94.
Fuscus Arbens. 99«.
Fuscus Branza 131.
Fuscus, civis spalat 162.
Fuscns presbyter 111.
Fustina vallis 158.
G? abbas s* Cbrisogoni 143.
Gabriei episcopus Zachulmiae 109.
Ghlatae Dominicus 169.
Galeta vini 172.
Galli terra 102.
Gallia 92.
Gallinichus exarcha. vid. CalUnichas.
Gamanara, mons 70, 202, 204, 205.
Gammo, testis 67.
Ganizara de Lampridius 103.
Gargenus pons ad torreutera 178.
Garriza, iocus 160.
Gaspaldus episc. polensis 90.
Gastani filius Johannes 171.
Gaistuna, rivulus 68, 200, 202, 207.
Gatta Petras 98.
Gattina Messana 98.
Gattus mains 122.
Gaudt^ntiins absarensis episcopus 114.
Gaudinus tribunus npalat i49.
Gaodius archiepiscopus spalat. A. 1159, 211^
Gaudius iudex spalat. 188.
Gaudius presb. et monachus 187.
Gauzulo nlius Scanacani 175,
Gauzulus presbyter 142.
Gavalenses 47.
Gavnichi vicus 168.
Gazari 53.
Gebizo abbas SS. Bonifacii et Alexii, legatns Pontif.
Gregorii VII. p. 152, 153, 154, 155. Gedinichi, mons 187. Gensi (vide Kensi) locas 69, 201, 203, 208.
Georgii b. Ecclesia in Patalio v. Eoclesiae.
Georgii de Patalo terrae 164.
Georgius capellanas presb. s. Lanrenti 156.
Georgius, civis absar. 102.
Georgius civis tragur. 124.
Georgius diaconus arb. 122.
Georgius episc. Balgarorom 59.
Georgias, nepos principis Pincii 96.
(reorgius Notarius 161.
Georgius praefectus per Italiam 6.
Georgius presbyter 142.
Georgius stratigus 55.
Georgius, tribunas Jadr. 76. 130.
Georgins veclensis episc. 125.
Georgius vratar 120.'
Gepidarum aetas 44.
Gerardus archiepiscopns Lauriacensia 87.
Gerbertus cancellarius 202.
Gereo archiep. Coloniensis 92.
Germania 56, 90.
Germanus presbyter pronepos Tamali 175.
Geronnus testis 142.
Gilfaci Jacobus 16*^.
Gimai, maritus Savinae 107.
Giraldus Archiep. sypontinus et legatas Pont. rom
148. Girardus legatus pontif. 150. Girdanae vinea 175 Girdana testis. 175. Girdano 176. Girgi presbiter 172.
Gisilbertas. abbas S. Stephani spalatensis 177. Gisus, Abbas S. Chrisogoni 118. GLandaticum 37, 38. Glaz. testis 48. Glabaz, villanus 98. Godemir, banas li<6, 129. Godeslaus iupanus nonensis 219. Godostro Serenico 100. Goisiav frater Svatoslavi et Cresimiri Begam Cro-
atiae 129. Goi^o banus 133, 136.
Gorbina fundatrix cellae S. Joannis in Sillago 150. Gorbina (Grubina) donator S. Chrisog. 124, 125. Gorbinus (Grubissa) prior Jader. 115. Gorbina, presbyter 157, 161. Goritia 83.
Gostimir arbensis 141. Gotaperht, testis 67. Gothi 1, 2. Gotthia 34. * Gothorum gens 58.
Gathorum quondam sedes Pannonia. 1. Gothorum rex Theodoricas, Atalaricas 193, 194. Gotlc, locus 164. Gradinna, locus 174. Graeci 37, 39, 51, 54, 57, 58, 127. Graeci vel Bclavi 62. Gramaticus Magister Gregorias 136. Grancus libertus 41. Grasciche Tribigoi 137. Grassu Duimus 111. Graulo. frater Ursanae 111. Gravalana Dabro 102. Grauindorf, locus 70, 204, 205, 208. Grazlupa locus 70, 204, 206, 208. Grebeni, locus 172. Gregorii papae decretam 93. Gregorii papae doctrina 77. Gregorii papae memoria 104.
•i
236
GregorioB abbas ik Petii 171.
Gregorins de Episcopo 110.
Gregoriae episcopas 139, 186.
Gregorias episcopas arbensie 153.
Gregorias episcopaa ChroateDtis 133, 161» 162, 163,
]6i, 165. 179. Gregorias episc. DonensiB 78^ 81, 83. Gregorias fiiias Madii generis Stephafii epi. iader.
lol.
Gregorins gramaticas, magieter 136.
Gregorias, imperialis protospatharias et Dalmatiae
Stratigas^ prior Jaderae p. 129, 130. Gregorias incola latr. 39. Gregoriaa iadex belgrad. 156, iadicator 156. Gregorias I. papa 5. 6, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 14, 15,
16, 17, 18, 19, 20, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29,
30, 31, 32, 33, 34. Gregorias U. papa 34. Gregorias IIl. papa 731—741, 199. Gregorias VII. papa 148, 160, 151, 152, 168, 154,
160, 161, 166, 177, 178, 212. Gregorias Petraina armati 120. Gregorins podiapo. 133, 173. Gregorias presbiter in Asca 134. Gregorias, prior iaderensis et proconsnl 109. Gregorins protospatarias et stratigo aniyersae Dal-
matcae 110. Gregorins olim episcopas Croatiae 183, 184. Gregorias icriba regis Stepbani II. 183, Cancella-
rias 184. Gregorias tribanns 149. Gregorins, yeglensis 100. Gribizae nepos 178. Grigina, ciyis spalat 102. Grimaldns, Archicapellanas 70. Grisogoni beati corpas 115, 116. Grisogoni s. Monasteriam 76, v. Monasteria. Grobas Abbas Meietensis 109. Gromela, nonensis 141. Grixzine Fnscas 111.
Graba abbatissa S. Benedicti de Spalato 180. Graba filias Parci 174. Grabina Capelianas (regis) 147, Grobissa sea Gorbinus prior lader. 116. Grnbitizan Frodani 171. Grnbiz anrificas 173. Grabiza, iadren. 144. Grabiza consobrinas Basini Marstici 174. Grabize filius Gregorii 185. Grabona, decanas 129. Granzita locus 201, 203, 207. Gabernator 42.
Gamaji filias Petros Zerni 170, 118, 179. Gandbat, diaconns 48.
Gondbertns advocatas episcopi Ambrichonis 67. Gnndoldi ecclesia 50, 204. Gandpold, comes 48. Gandpold, testis 48. Gandpoldesdorf, locas 69, 201, 208, 208. Gontpoldas 48. Gandram, Comes 48. Gaoizo (Goizo) banas 119 Goizo 120. Gnrcha 204, 206, 208. Garciza flnmen 202, 204, 205. Gamiz (Garnaz) locas 50, 204, 205, 208. Gassich Nassemir 158 factas monachas 159. Gassich Prebinna filias Privanego 165. Gasterna, terra 135. Gatzeca iapa 86.
Gvarda banos 129.
H.
Habraham cnm fratre Andrea, villani 171.
Hadamar, testis 67.
Hademarns abbas faldensis 87.
Hadrianns II. papa 52,
Hadrianns^ servator loci 54.
Haeretici in Dalmatia 12.
Haeresis simoniaca 20, 29.
Hainricas daz (Heinricns) 87, 89.
Halazstat, locas 40.
ilartangas, comes 89.
Hanzalo Drasae, nepos Zanae. 175.
Hebarhardus notarius Arnolfi regis 70.
Heinricas Bavariae daz 204.
Heinricos III. imp. 206, 209.
Heinricas rez 108.
Helena, regina nxor Svinimiri regis 162.
Hencins Petras s. Marci diaconas et dacis Yenetici
capellanns. Helenica soror Godemiri bani 106. Heleynio civitas 86. Henricas dni Bavariae 92. Herbaticum 37, 38. Hereneas presbjter 197. Heripold, testis 67. Heroldas archiep. salisb. 87, 88. Herrant, testis 67. Hesperia 56.
Hildibaldas episc. notarias Ottonis II. 204, 206. Hilibaldas episc. et cancellarias Ottonis II. 205. Hipatns vide Ypatas 38. Hismaelitae Calabritanoram 54. Histria 89.
Histriie provincia (vide Istria.) ^2. Histrienses 47.
Hitto, abbas s. Emmerami 48. Hitto epiBcopas (a. 819) 209. Hlndbvi^as II. rez 49, 50. Hladovicus imperator 210. HJudovicus filius Lud. Imp, 43. y. Ludovicas. Hlutharius primogenitus Lud. Imp. 43. Hoholt. testis 48. Holunbnrc, locus 50. Holunpnrc, civitas 69, 201, 203, 207. Hominum venditio illicita 15'2. Honoratas archidiaconos salonitanus 5, 7, 8, 9, 11,
12, 14, 15, 16, 21, 22, 27, 29, 31. HoDOratus incola Istr. 39 Honorius episcopus salonitanns 4, 5. Honorius iunior Archiepiscopas Salonitanas 195, 196,
197, 198. Hospitium legatorum Romanorum 152. Houdbertus archiep. mogantinns 92. Hozugdj, famulus 116. Hrabagibkeit, locns 49. Hredi Francua 40. Hrodbertus s. et eias corpos 71. Humanenses, 47. Haniris, testis 67. Hunniae plebs. 44. Hunniae regio 44. Hunnorum tempora 88. Hunolf, tetitis 4H. Hnogo, testis 48.
Icona de Argente 112.
236
n
Iconae 112. - ,
Illyrici fastigiora 3.
lllyricum 3, 6, 56.
Immanitas tributi et servitii 143.
Incarsiones hostiles A. 1085, p. 178.
Indaciae iuridicae 185.
logcnaitas 144.
Ingoldesstat pagus 43.
Institutio regalis 137.
Insula 8. Joannis evangelistae 168.
Invela longa, vend trix 172.
Ipisa, fluvius 68, 200, 203, 207.
Irmperht, testis 67.
Isangovve, locus 71.
Iscala, locus 68, 200, 202, 207.
Istria 31," 36, 86, 189.
Istrici episcopi 26.
Istriensium provincia 36.
Italia 6, 18, 31, 41, 42, 45, 56, 74, 114.
Italiae exeroitus primus 18.
Ivan filius Mathiae 216.
Ivanizius venditor 171.
Ivanizo terra 172.
Ivaza, consobrinus Valentini 158.
Ivena filius Dragabuth 161.
Izzo presbyter 36, 39, 42.
J.
Jacob, testis 67.
Jacobizo zastotinschicus iupanus 137.
JacobuB dux Marianorum 155, 171, 181, 182.
Jacobus filius Ubertini 163.
Jacobus Maristicus 181.
Jacobus Morsticus vide Marsticus et Marianorum dux
182. Jacobus tepizo cum suis fratribus 157, tepzo 167. Jacon, testis 167. Jacous testis 142. Jadareus, villanus 119. Jadera civitas 22, 75, 90, 94, 106, 107, 112, 115, 125,
126, 138, 141, 143, 145, 165, 185. Jaderensium nobiles 147. Jadertina ecclesia 143. Jadrei filius Michazza 173, 175. Jadrei a Gataro 172. Jadrenses cives 1075. Nichiforus Selvis, Zella, Ma-
dius, Gallus, Dabro, Strincia, Joaimes, Spatarius.
Candidatus, Lampridius, Madinus Martini, Valen-
tinus Speri, Aodreas. Camcrarii 149. Jagadeva, locus 157. Jaggognani, locus 168. Jagodanna, locus 159. Jagothna, locus 159. Januae civitas 85.
Januarius episcopus salonitanus 193. Jassene, vicus 160. Jasseniza, fluviolus 214. Jasseniza, terra 214. Jeroslav parens Petrizi 176. Jessemeno. locus 176. Joachimus filius Gauri 113. Joanna vidua Andreae 194. Joannes abbas S. Bartholomaei 150, 155, 162, 164
165, 180. Joannes abbas s. Chrisogoni A. 1166, 211. Joannes, abbas s, Michaelis 143. Joannes absarensis 157. Joannes, arbens. 99. Joannes archidiaconus arbensis 122.
Joannes «archidiac. belgrad. 155.
Joannes Archiepiscopus Salisburg 74.
Joannes Archiepiscopus Salonitanus 76^ 77, 78, 80,
81, 82, 217. Joannes de Bavena Archiepiscopus Salonitanus A.
680, p. 217. Joannes Archiep, Spalat 123. Joannes archypresbiter Arbesanus 99, 122. Joannes archipresbyter salonitanus 62. Johannes Capellanus (regis) 129, 132, 137, 139. Joannes, caasidicuB regis 144. Joannes Chroatorom dad. 137, A. 1070, 138. Joannes Consiliarius praefecti per Italiam 6. Joannes de Pannoniis 26. Johannes diaconus 76. Joannes diaconus et regis notariaa 140. Joannes dfaconus iadrensis 139. Joannes dux 81. Joannes dux Istriae 37, 38, 39. Joannes edituus spalat 179. Joannes episc. Anconitanus 77, 79. Joannes episc. Mucarensis A. 1396, p. 163. Joannes episc. Novae civ. 90. Joannes episcopus primae Instinianae 32, 33. Joannes episcopus Kavennae 10. 18. Joannes episcopus Tergestinus 83, 85, 90. Joannes, episc. tragur 143, 150, 153, 155, 181, 182,
209. Joannes episcopus Siscianus 197. Joannes episc. veglensis 219. Joannes Eunuchus 120. Joannes filius Dragoradi introductor 184. Joannes filius Magistri Bernardi medici 86. Joaunes, filius Plesi principis 98. Joannes, filius Theodoriae 75. Joannes iadrensis notarius 211. Joannes ladrepsii testis 114. Joannes iudicator 135. Joannes iudicator iadrensis 185. Joannes Longi 83. Joannes mercator 193 Joannes, nepos principis Pincii 96. Joannes VIII. papa 56, 57, 59, 60, 61, 62, 63, 64,
65, 66, 199. Joannes X. papa 76, 77, 78, 80. Joannes presbiter 217. Joannes presbyter missus Branimiri ducis 59, 60, 61,
62. Joannes presbiter. Spal. 139. Joannes presbiter belgrad. 146. Johannes presb. et monaehus spal. 135. Joannes presbyter tergestinus 85. Joannes presbiter Zachulmiae 217. Joannes princeps bulgarus 96. Joannes, prior absarensis 101. Joannes rethoricus episc. Traguriensis 124. 126. Joannes sacellarius spalat. 139. Johannes sacerdos et monachus spal. 133. Joannes sacrarius archiepiscopalis 133. Joannes S. Domnii sacrista et procurator monaste-
rii 212. Joannes schytonossa regis Svinimiri 165. Joannes tribunus arbesanus 95. Joannes, veglensis 100, 101. Joannes vicarius Bagus. 103. . Jobinus, praepositus per Illiricam 6, 10. Jadrochina venditor 168. Judavech presbiter 161. Judicator 146.
Jadicator Gregorius belgrad. 156.
Jndicator Joannes 145.
Jndicatob Joannes spal. 135.
Jndicator Tmnzani filius 146.
Jadices ciyitatam Chroatiae et Dalm. :
Belgradi, Petms A. 1072—1073, 146 Gregorius. A. 1076, 155.
Clissae. Volen, c. A. 1080, 176.
Duclae N. A. 809. 40.
Jadrae. Sega. A. 1066. 126, Madius A. 1068, 130, 131. Mains, A. 1070, 138, 1072, 142, Madius Sega A. 1075, 149. Designa, A. 1096, 186, Micba A. 1096, 187.
Konae. SalyisclaTUs. A. 1069, 132.
Spalati. Joannes Podcupize, A. 1000, 98. Gandins, A. 1097, 188.
Zacbulmiae, Miroslavns c. A. 1035-1040, 109.
Ignotae civitatis. Desinna iudex. Trunzan iudex.
Yilcan index. c. A. 1105, 142.
ludices civitatis Bagusanae, A. 1023, 103. Judices iadrenses 214.' Jndicium episcopale 142. Jadicum sententia 215. Jnlia uxor Badoslavi regis 118. Jnlianns Scriba 31. Jnnossa villanus 167. Jupa 140.
Jupae (zupe) sub Ducibus Croatiae.
Brebera (Brebir) 86.
Cblebiana, Cleonia (Hlievno) 73, 86.
Clissa (Klisa) 73.
Cribasa (Krbava) 86.
Dalen (DUmno, Duvno) 86.
Emota (Imota) 86.
Gutzeca (Gadska) 86.
Litza (Lika) 86.
Mokrum (Makarska) 86.
Nina (Knin ?) 86.
Nona (Nin) 86.
Paratbalasia (Primorje) 86.
Pesente (Vezenta) 86.
Pleba (Pleva) 86.
Bastolza (Bastocka) 86.
Sidraga (oko Skradina) 86.
Tzena (Tnin) 86.
Tzentzena (Cetina) 86.
Jupae 8ub regibus Croatiae.
Arbe (Bab) 141.
Bo^acbi (Bo^ak) 140.
Brebir, Berbir (Bribir) 132, 137. 157, 162, 164,
167, 182. BuQani (Buiani) 140. Cetina, Centena 132, 137, 162, 164, 182. Clevnae 154, 164, Chelmiae ducatus 189. Corbavia (Krbava) 162. Dridi (Drid) 182. Kesa, Kisa (Pag) 141. Licba (Lika) 140, 210. Lucha (Luka) 120, 129, 132, 136, 137. Maronia (primorska 2upa?) 189, marianornm, mar-
stica? morstica? 155, 171, 181, 182. Nona (Nin) 106, 129, 137, 138, 142, 144, 147, 157,
162, 164, 182. Polica, Poliscica (Poljice) 137, 158, 182. Psarensis 142 Sidraga, 120,' 132, 137, 142, 143, 158, 169.
237
Sub alpibus (Podgorje n primorju hrv.) 140, 210.
Teneni (Tnin) 155.
Zacholmia (Zahumlje) 109.
Zagoria (Zagorje) 175, 182.
Zastotinia (Zastonj? Zastinje? i Zastobrinje 137.
Jupani (^pani) seu Comites Camitatuuui sub ducibus
Croatiae.
Comizin Zuppanus, A. 837, 46. Leledrag Zuppanus Clissae A. 892, 73. •LudovLCus Zuppanus A. 837, 46. Nemustl Zuppanus A. 837, 46. Ozauulo Zuppanus A. 837, 46. Petrus iupanus A. 892, 73. Pretilia zupanus A. 837. 46. Zarsata zupanus A. 837, 46. Zelliver (2elimir?) iupanus Cleoniae (Hlievnae) A. 892, 73.
Jupani sen Comites, sub regibus Croatiae,
Adam, Adamiz, Adammizo iuppanus nonensis, A.
1067, 129, A. 1070, 137, 138, A. 1072, 142, 144,
A. 1073, 147, A. 1078. 162, 164. Bolemir, iup. nonensis, A. 1029, 106. Bran iupanus N. A. 1074—1080, 174. Budez iup. berberensis A. 1069, 132. Cerminicus iup. breber^bicus a 1070, 187. Cosma iup. luschichus, A. 1070, 137, Cusma iu-
panus Lucae 138. Crenia iuppanus (idem cum Kirne?) A. 1078, 165,
Filii Crine A. 1068, 130. Dabro iup. poliscicas (de Poljica) A. 1070, 137. Desimir, Desmin iup. corbavsticus A. 1078, 162,
164. Desimir, iup. nonensis? A. 1089, 182. Desina lupanus N. A. 1029, 106. Desinna iup. nonensis A. 1070, i37, A. 1072, 142,
A. 1073, 147. Desini iupani filius Ciimin A. 1105, 42. Dobrila, comes clevnensis, A. 1076, '53. Dragomir iup. de Cetina A. 1069, 132. Dragoslav, iup. zagorsticus A. 1089, 182, Bridsti-
cus (dridsticus?) A. 1089, 184. Godeslaus iup. nonensis A. 1100. 219. Jacobizo iup. zastotinscicus, zastobrinschichus. A.
1070, 137. Jacobus inp. Morsticus, (Marsticus, dux Mariauorum)
A. 1076, 155, A. 1074—1080, 171, 173, 175, A.
1088. 181, A. 1089, 182. sua uxor, 173. ' Jura iup. nonensis A- 1076, 157, A. 1080, 167. Juraina, Juranna iup. de Sidraga A. 1059, 120.
Eius memoria c. A. 1073-1077, 158, A. 1078,
165. Jurina, iup. tenensticus, A. 1076, 155. Kirne comes (v. Crenia iuppanus) A. 1076, 153,
Kerniz 160. Leo iupanus ac. imp. protospatarius totius Dal-
matiae a 1069, 132. Lubomir comes de Sidraga A. 1076, 153 iuppanus
a 1075—1076, 157, c. A. 1073—1077, 159, c. A.
1078, 171.
' Veliko Je pitanje dftU tako svani Comeii Morsticua, Maristi- cas i Ditz Marianorum, biJaSe n pravom smlslu iupanom ili predstojnlkotn pojedine primorake 2upe. Ja b! ga prije sma-
trao za ravna bizantlnskouiu Drnngaru(BpOUYYdptC^ TIUV
XCYll^^V) lli admiraln t. J. vojevodl, ili zupanu pomorstva,
te se Je mogao zvati-i Supanom morskiro, morsticus, ma- risticua, a ne primorskim, kako bi valjalo da se Je zvao kad bi bio prodstujao primorskoj zupi.
240
^
Passionarius liber. 112.
PassioDum sanctorum liber 170.
PoenitentiaUs liber 189.
Psalteria 112, 170, 189.
Psalterium cum litteriii francigenis 189,
Regulae de generibus 189,
Tefenarii nocturnales et vernales 189.
Vita Monacborum 189.
Vitae patrum 189.
Tmnarium, (iranarium) 112, 189. Licchae, iupa l40, 210. Licbina, locus 97. Liciniatensis civitas 35. Licinius episcopus 79, 80. Liestinicba, locus 50. Lieznicha, locus 70, 204, 206, 208. Lilicus vide Vilicus 136. Linta, locus 70, 204, 206, 208. Lisizai testis l67. Literata, civitas 3. Litterarum studium 173. Litteralia studia 80. Litza (Lika) iupa 86. Linbina 69, 70, 204, 3(^6, 208. Liapina, locus, 50. Liutamir, servus 47. Liutperht, testis 67. Liuduinus (Liudenitus dux Pannoniae inf) A. 819,
p. 209. Locanda Martinus 173. Locoservati magistr. 38. Longobardi 24, 41. Longobardi vcnditores servorum 176. Longobardia 75. Longobardorum gens. 18, 19. Longobardorum rex 41. Lontinum, municipium 198. Lorii beneficium 71. o i.*
Lotavit prothospatarius, Stratigo etc- Serbiae et
Zachnlmiae 105. Lotharius Francorum rex 45. Lotharius iraperator 47, 48. Luaris, flnmen 68, *200. 201,207. Lube, civis belgr. 146. Lubidrag, villanus 160. Lubimir tepsi 219. Lubomir conies 153. I^ubomir iupanus 17 L Luboiiiir iuppanus de Sidraga 157, 159, Lubomir tcpez 182. Lubricata castrum 186. Lucarus, tcstis 173. Lucerus, prcsbiter salonitnnus 197. Luchuri, spalat, testis. 188. Lucia uxor palatini Radonis 116,- 117. Ludovicus I. rex Hung. D. Croat. 216. Lagoperscina, territorium 2 13. 215. Luminicha. fluvius 50, 201, 204, 205, 208. Lumnicha iuxta Rapam 70. Lungouui, locus 70, 204, 206, 208. Luonzniza fluvius 70, 201, 204, 205, 208. Lupus abbas anteccssor Madii 167. Lupus abbas s. Joannis Ev. 159. 165. Lusiz, 'silvula i41. Lustrachi allodium in Chrastani 159. Luteciai, servus 47.
Lutolfus cancellarius regis Oitonis I. 90. Lutostrach frater Crobatini 138. Lutstrach, frater Chroatini 159.
Luttraof pagus 43.
Ludinus 174.
Ludinus filius Miroslavi 176.
Ludovicns imperator 42, 43, 53.
Ludovicus iupanus 47.
Lndrensis episcopus Cecilianus 198.
Ludrum, civitas 198.
M.
Macedonia prima 3.
Macedonius Constantinopolitanns antistes 58.
Macica Petrus 106.
Macica Dorainicus presbiter 171.
Madalbertus episcopus et legatus 81, 82.
Madalgandus Francus 40.
Madia abbatissa s. Benedicti spal. 156.
Madius (Maius) abbas s. Chrisogoni 94, 145, 186, 187.
Madius archidiaconus iaderensis 144, 181.
Madius cognatus Cresimiri, avi Cres. Petri 126, 144-
Madius diaconus 146.
Madius electus et eius frater Petrinna 185.
Madius fiiius Arma'i 168.
Madius filius Zallae, Zellae Jadr. 126, 144, 185, 186.
Madius frater Nikifori Jadr. 126.
Madius gener Stephani episc. iader. 181.
Madius gener Zellae, testis 144, 185.
Madius, Maius, iudex iadrensis 130, 131.
Madius Lupi abbatis successor «67.
Madius prior Jadr. 125.
Magalicha, Megelicha. Magilicha civitas 50, 200, 203.
207. Magdeburgcnsis archiepiscopatns 92. Magilicha, locus. 69. Magister grammaticus Gregorius 136. Magister (coopertorii, contegulator) Svinimiri 'regis.
2 3. Magister militum 38. Magius II. nepos Mai prioris iader. 129. Magius prior iadrensis 147. Magnioticura, municipium 198.
Mai prioris fratris Praestantii epi&c. memoria 129. Maianus bravur 98. Maidiati Trutianis Dominicus 101. Maifredus advocatus 147. Mainardus eccles. romanae Apochrisariu^, p. 118, 119,
120. Maio, iudex Jaderae 138. Maio presbyter vegl. 100. Maio prior iaderensis 90, 91. Maion Barbaiane presbiter. 179. Maius Arbensis 122. Maius archidiaconus iadr. 186. Maius archidiaconus nonensis 142. Maius archidiaconus spalat 185. Maius Cerneche, tribunus iader. 95. Maius coraerzarius 114. Maius de Columna, prior iadcrensis 129. Maius diaconus et monachus iader. 140. Maius, diaconus et notarius iader. lOi. Maius, filius Barbae 131. Maius filius Cerneza 143. Maius episcopuH arbensis 99. Maius iudex 142. Maius prior iaderensis 94, 95. Maius tribunus 142. Maius tribunns de Cula 91. Maius tribunus Mariae in acn 91 Maius, tribunus Jadr. 130. Malchus episcopus Dalmatiensis 6, 9, 10. 14, 15, 18.
241
Malein, Iocqs 170.
Maiconich Dorainicus Dragoslavi 163.
Malic de Domus. 110.
Mallae filins 177.
Mancipia 67.
Mancipia utriasqoe sexus 71.
Manoprisi 176.
Manuprisom .i74.
Marahorum regio 88.
Maraldo de Zavni 173.
Marani (vide) Moravi 74.
Maravia 93. ,
Maravna (vide Moravia).
Marcelliuus proconsul Dalmatioe 27.
Marcellas episc. Naronitanus 197. 198. ,
Marcellns proconsul Dalm. ? 14 26.
Marcellas scholasticus 17.
Marchus Michaelis Gomes. 141.
Marco episcopos croatensis 112.
Mareo preshiter 173.
Marcnla nxor Duimi spal. 134.
Marcna diaconus 99.
MarcQS presh. ahsar. 102.
Margastrona preshy.er 146.
Margatins filius Sisinii 113.
Maria Hhbatissji s. Benedicti spal. 154.
Maria conjux Andreatii 4D. 41.
Maria filia Andreatii 40.
Maria s. de Palade 102. 123
Maria ? uxor Andreao prioris 76. 76.
Maria Qzor Stephani hani. lll.
Maria, uzor Plesi principis Bulgari, p. 98.
Maria puhlica 37.
yaria Venetica 76.
Mariae s. de Me«ahra, terra 102.
Mariae s. Ecclesia in Cattaro. 40.
Mariae S. ecclesia suptus locum Spinunti 169.
Marianorum dux Jacohus de Spalato 155. 171.
Marichina monacha, filia Bonae 146.
Mariniaaus episc. Ravennae 26. 28. 30.
Marinns, ahhas s. Olirisogoni. A. 1182. p. 213.
Marinus arbensis 122.
Marinus lihertus 41.
Marinns, presb. et notarius vegl. 1(/V 101.
Marinns presbyter veglensis 100.
Maristicus, vide Moristicas et Marianorum dux 18!.
Marias, diaconus ahsar. 101.
Marnaci filius Andreas 113.
Marni filius Badoslaus 216.
Maronia 189.
Marra dom. 149.
Marslicus (Marsticas) Businus 174.
Martaritanus episc. Victor 197.
Martin levita 114. %
Martini s. Ecclesia ad monticulum Nochstein 68.
Martini s. Ecclesia ad Treisimam 69.
Martinns, Arbeas, 99. 122.
Martinas archiep. Spalat. 96. 97.
Martinus, capellanus 130.
Martinus, civis absar. 101. •
Martinus, Comerciarius 143.
Martinus, episc. absarensis 101. 102.
Martin^is diaconus examinator 141.
Martinus filius Maurentii, iudicator Jaderae 107.
Martinus, nepos principis Pincii 96.
Martinns presb. (japellanus Trpimiri ducis. 47.
Martinns presbiter spalat. 135. 179.
Martinus, trihanas Jadr. 130.
Martnrinae pelles 100.
Marunus liberatus. 76.
Masitulus Micba. 172.
Ma^sarius 83. 84.
Massari montes 164.
Massaro (Mosor) locus 47.
Massaro (Mosor) territoriom 175.
Matoni filius Damianus 175.
Matalarius, testis 156.
Mathahova, villa regia 50. 70.
Mater adoptiva 139.
Mauni insola 132. 214.
Mauritania 34.
Mauritii s. Mouasterium 49.
Mauritius Ypatus 37.
Mauroceuus Dominicus comes Jader. 211.
Nlaurus episcopus Qainqaeeccles. 116, 117.
'Maxentius patriarcha Aquileiensis 42.
S. Maximi ecclesia. 98.
Maximi sancti terra. 172.
Maximiliani s. ecclesia ad Luarem fl. 68.
Maximiliani s. locus 200. 202. 204.
Maximus episc. salonitanus 16, 17, 18, 20, 22, 23, 24,
25, 27, ;i8, 29, 30, 31, 34. Mazo, Arbens. 99.
Mazolinus comes Arbensis et Kessensis 141. Mazykirne filius Zanizo 18.\ Mecar, locus 147. Meddicha, major. 68. Megarus, locus 95.
Megingoz, filius Gundrami Comiti^. 48. Meginhardus laicus et vassus 209. Meincburo (Meinehurg) villa. 210. Meirane, territorium 156. Mehine Dominicus 131. Meleta insula 86, 105, 109. Mellata insula 95. 147. Meridianum Thraciae oppidum 3. 4. Mernic 174.
Mesahra de S. Maria 102. Mesagalina de, terra, 216. Mesagalina Johannes 135, 170, 172. Mesiae regio 44. 93. Mesopotamia secunda 3. Messagalina nobilis spala^ 135. Messagalinae filia Neraira 135. Messelingen, locus 71. Metazza Vrascana 173. Methodius episcopus Moraviae 52. Archiepiscopus
pannoniensis 63. 66. archiep. Marahensis 64. 71. Methodius episc. Speculi suliensis seu Sori^uturensis
p. 44. Metropolis Dalmatiae, Spalato 79. Metropolis ecclesia Spalati 163. Mezulo, villanus 76. Mica de Suliza 176. Micha, Archidiaconus spal. 135. Micha diaconus filius Jure 175. Micha fiiius Mari 180. Micha iudex iadr. 187. Micha presb. spal. 135. Micha, testis 185. Micha vetulus 146.
Michacius presbiter iadr. Capellan/us regis. 144. Michae nepotis fihi Grilizae terra 166. Michael Castellanus 165. Michael dux Chulmorum 76. 78. Michael et eius frater Potrus 120. Michael filius Pribiseti 97. Michael imperator Graecorom 52. 160. 161.
16 a)
i
242
Michael presb. nonen8.*137. 138.
Michael rex Vulgarum (Bulgarorum) 51. 67.
Michaeli Vitalis dux Venetiae 209.
Michaelis Archangeli Ecclesia 96.
Michaelis Archangeli Ecclesia in Postimana 229.
Michaelis Archangeli ecclesia supra Dravam 117.
Michahel Imperator Bomanorum 110. 111.
Michahel rei Bulgarorum A. 880. 199.
Michahel Sclavorum rex 161.
Michahelis filii a (Jedeno et Chvalo 171.
Michail imperator rom. 154.
Michatius monacus pater Lampridii 113.
Michazza avius Petri Zerni, fiiii Gumaj 173. 175.
Michazza filius Jadrei 175.
Michun monachus 176.
Mihae Caput de Ropo 113.
Milesi filius 148.
Milica de Sicirane ancilla 76.
Milites Croatiae 154.
Milites Jacobi Ducis Marianoram 171.
Milites iupani de Brebir 167.
Milodragi testis 167.
Milogay filius Michaelis, presbiter 109.
Mitotech presbyter 147.
Mingonis, Minigonis presbyteri ecclesia 50. 69.
Ministri 70.
Mirana locus 160.
Mirazza Abbatissa s. Benedicti de Spalato 188.
Mirculani terra 169.
Mirani locus 161.
Mirei, testis. 48.
Miriza, terra 175.
Mirmidones (Bulgari) 109.
Miroslav comes psarensis (pharensis?) 142.
Miroslavus iudex Zachulmiae 109.
Miroslavus nobilis 171.
Misia secunda 3. superior 4.
Mislavus dux Croatorum 46.
Missi imperiales 38, 39.
Missia provincia 96.
Mitra nomine Cressimiri regis , impressis litteris
ornata 140. Mladinus filius Gregorii 216. Mocrum iupa 86. Modia ordei 171. Modones, municipiuni 198. Mogorovich Mergia 214. Mogorovigi, comites 188. Mogorovig Petrus banus 189. Mogorovigi terra 133. Moguntia civitas 108. Mogontia 204. Moguntinus archiepiscopus 92. Moimarus dux Moraviae A. 824 — 826. p. 44. Moimir donatarius 159. Molendinum regium 98.
Monasteria.
Altahae. S. Mauritii monachorum S. Benedicti 49. Arbae. S. Petri monachorum S. B. 121. Babinopolje (Baleni) monach. S. B. 118. Belgradi S. Cosmae et Damiani monach. S. B. 146.
213. 214. Belgradi S. Joannis Ev. monach. S. B. 118. 119.
120. 148. 155. 160. 161. 210. 211. 213. De Ca-
stello 214. Belgradi S. Thomae monialium S. B. 132. 136.
157. Belgradnm prope, S. Batholomaei monach. S. B.
132. 150. 162. 180.
Casini Montis S. Benedicti 94.
Fuldae. 87.
Gamay de, S. Petri 212.
Jadrae. S Chrisogoni (Grisogoni) monach. S. B.
76. 94. 95. 106. 107. 110. 114. 115. 124. 129.
131. 132. 136. 137. 138. 139. 141. 142. 143. 158.
167. 168. 186. 187. 211. 213. 214. Jadrae. S. Mariae monialium 126. 130. 143. 144.
145. 146. 147. 165. 166. 180. 212. * Jadrae. S. Platonis 212. Laeromae 8. Benedicti Monach. S. B. 103. 105.
187. 188. Meletae Insulae. S. Benedicti Monach. S. B. 109. Neumis in insula. S. Petri monach. S. B. 140. 143. Eagusanae dioec. SS. Sergi et Bachi Monach. 8.
B. 188. Salona de S. Moysis M. 8. B. 165. Salona de S. Petri Monach S. B. 14H. 149. 167. Salona dc S. Stepbani Prothomartyris Monach.
S. B. 102. 105. 123. Salonam ad, prope Selam sea Gumaj. S. Petri, Mo-
nach. S. B. 171. 179. 180. 212. Sansicovo de, in insula Arbe. 8. Michaelis Mona-
chorum. S. B. 140. 141. 143. Savam supra, S. Demetrii. Monach. S. B. 117. Spalati S. Benedicti Monialium. 134. 154. 155. 169.
160. 182. 213. Spalatum prope, S. Stephani. Monachorum S. B.
133. 134. 139. 165. 169. Tragurii. S. Domnii, Monialium 124. Tragurii. S. Nicolai Monachorum? 143. Vranae S. Gregorii Monach. S. B. 152. 2 »2.
Monetae,
Argenteus 170. 172. 173.
Aureus 183.
Auri pondera 119.
Byzantini 152.
Librae 140.
Librae auri. 43. 132. 140. 162.
Librae argenteae 45.
Librae auri obrizi 99.
Mancosi solidi 37.
Marcosi aurei 39. Pecuniae Graccorum 112.
Pecuniarum Mutuatio prohibita. 195.
Romanati 135. 158. 160.M67. 168. 170. 187. 212-
Solidi. 37. IIJ. 112. 138. 145. 146. i49. 165. 167. 170. 172. 180. 181.
Solidi aurei. 139.
Solidi in Cattaro. 41.
Solidi mancosi, 37.
Solidi Romanorum. 156. 157. 168.
Solidi Romanati 187.
Tragi ? 160.
oniales S. Mariae Jader. 126.
ons. acutus. 200. 202. 207.
ons grassus 175.
ontanorum municipium 198. ^'oiftemirus (Mutimir) dux Salvinicae (Slavoniae)
57.
ontessilicenses. 47.
onticalen-is fundus 102.
ontis^ locus 116. Montona civitas 37. Moravi 93. Moravia 44. 63. U.
oraviensis episcopus et Archiepiscopus 52, 63. 64.
oriza fluvius, 50 Muoriza 70.
orsticus Jacobus et sua uxor 173. 175.
243
Morsticus Eusinus 148. Rossenus 212.
Mosapurch, Abbatia s. Adriani 69. 201. 203. 208.
Mosica postelnicus 177. Mouia 178.
Mosogovv, fidelis Arnolfi r. 69.
Mosogovonnus. 201. 203. 208.
Mozava, aqua 141.
Muchia, locus 169.
Mucimiri ducis memoria 153. v. Muncimir.
Muccurensis episcopus Stephanus. 198.
Muccurum, civitas 198.
Mukar index regis Cresimiri 189.
Muncimir (Mucimir) dux Croatorum 72 73.
Kunicipia 198.
Munus, vide donatio.
Muora, fluvius. 69. 201. 204. 205. 208.
Muorica 204. 206. 208.
Muralo Joannes 98.
Murazol locus 157.
Murazulura, locus 119.
Murca, amita Plesi principis 98.
Murca, principissa bulgara 96.
Murnan, locus 169.
Murovlani, villa. 140.
Murula Castrum, slav. Stenice 140. 2 10.
Murus inferior versus mare 179.
Murus pristinus 178. 179.
Murus Bupra mare. 178.
Murus, ubi fuii pons ad torrentem 178.
Murus vetustus Salonae 97.
Musan testis 167.
Musar testis 147.
Mutimir, sidraschicus iupanus 137.
Muto de Petrus 173.
Mutnatio pecuniarum prohibita 195.
X.
Nabrese, locus 119. 168.
Nabryskia locus 158.
Nabryskie, locas 168.
Nache vinea 175.
Naconale de Boledrug 176.
Nade, locus 170.
Naiesdae filius Tomidrag 177.
Napisdimecho Dabriza ^68.
Naplate mulier Anna 134.
Narach, locus 165. 167.
Narenta 174.
Naronitanus episcopus Marcellus. 197. 198.
Nasman, filius Petri. 216.
Naslane Draze 180.
Nasseri, praesbiter 168.
Nassezai, servus 47.
Nastali aurei 185.
Nastani, locus 159.
Na Sumoch, territorium 168.
Natalis episcopus Salonitanus 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.
12. 13. 14. 16. 25. Navigatio seu opus 39. Navigia 135. Neapolitani, 55. Nebistan, locus 174. Neboga petra 156. Necliuchin^ testis 48. NedamuBl, servus 47. Negomir Petrucia, monacus. 213. Negomiri filius Zovinna 160. Negovan, testis 137. 157. 161. Negozai 175. Negulus civis belgr. 146.
Negusius Podcupiza 98.
Negutia Camerarius Trpiiniri ducis 47.
Neemesion episc. Diocletanus 32. 33.
Neimivir, villanus 119.
Nemirii filia Messagalinae 135.
Nemustl iupanus 46.
Nepostoy, testis 137. 138, 147.
Nesnu, Ervizzi filius 173.
Neumis, insula 140.
Neuprat iadrensis 143.
Neupret iadrensis cum sorore sua monacha. 145. 146.
Neupret iadrens. 144. 185.
Neviana villa 130.
Nezilinpach, Iocuts 60. 70. 201. 204. 205. 208.
Niceforus, filius Andreae prioris 75.
Nicephorus diaconus 113.
Niceta patricius 54.
Nicifor nepos Cini 175.
Nicifori frater Madius gener Steph. episc. Jad. 181.
Niciforus Abbas ss. Cosmae et Damiani (1146 — 1174)
P.-213. Niciforus Arbensis 99. Niciforus prior spalat. 111. Nichodemus prior spal. 106. 135. Nicla Abbas s. Petri et avuncnlus patris Prodani
Draganego 149. Nicolai papae memoria 150. Nicolai S. territorium 130. 212.. NicoUus abbas s. Stephani de Pinis A. 1396. 163. Nicolaus Archidiaconus belgrad. 146. . Nicoiaus de Stablis, notarius 85. Nicolaus I. papa. 51. 199. Nicolaus II. papa 114. Nicoiaus prior et stratigo Jadrensis 125. Nikifor grassus 165. Nikifor Jadrensis 144. Nikiphori filius Dabro 131. Nikifori sochrus 165. Nikiforus nobilis Jadr. 126.
Nikyforus, testis 142. ^
Nina iupa 86.
Nitraviensis episcopatus 44. Nitriensis ecclesia 65. Nitriensis episcopus. 44. 65. 74. Nobiles 162. ^
Nobiles et ignobiles Tragur. civitatis 124. Nobiles de Lapuch (Lapac) 216. Nobiles et populus Jaderae civ. 22. Nobiles iaderenses 145. 187. 215. Nobiles Bagusani 100. Nobiles regni 157. Nobiles regni Croatiae. 216. Nobiles Salonae civ. 22. Nobilibus de, Petrus 156. Nobilitas Chroatiae 181. Nibilitas civitatis spai. 179. Nobilium consilio suffultus rex 182. Nochstein monticulus 68. 200. 202. 204. 207. Nona civitas 137. 141. 142. 147. 151. 215. Nona iupa 86 Nonae datio 69. 201. 208. Nonensis ecclesia 81. 199. Nonensis episcopns 65. 72. Norata, nurus Plesi principis 98. Norica provincia 91. • Norica regio 88. Nortgaoe pagus 43. Northmanni. 53. Nortmanni 150.
I--
Nosdca, frater loaanis Sclavi mouacbi 167.
No»a dvitas Istriae 37. 38. 90.
NoT» sela, curtis 112.
NoTas caetellum 26.
Novense' nmQicipium, 198.
NychiphorQ8 Tiibunua iailor. 9ri.
0.
Oblatio 137.
OblatioBcii ecclesiHSticae viTorom et mortuorum l( .Obravicio, locus, 75.
Obrovizo civitas 106.
Obtovizo, locus 139.
Odalricns comeE. 50.
Odolbertus Abbas g. (irisogoni 76.
OliTerius teRtis 171.
Olmis, civitas l7l.
Olmisani 174.
OmelUrum liber 112.
Ocniiiic, [laetor 76.
OminicQS, ColUroec. 76.
Onestinura municipium 198.
Oppidam desertum 129
Optatus, defensor eccl. sal. 34.
Opus sen navigatio 39.
Orbasius. filiua Plesi principis. 98.
Otbaiai Benedictos 173.
OrcioDis casale 37.
Ordelafus Faletrus dai Teiiet. 210.
Orecboa locus. 173.
Orestes, Consul 195. .197.
Ornamenta ecricea p. 1.
Oruutius flumen 86.
Osici, loCQs 164.
Osrina, dridisticas iupanus 182.'
OsTiit podiuppan 173. ?. Astriz. . Ostarviza 2o4. 206. 208.
Ostrogh, locas 164.
OsQnue, Comes Dalmatiae 194,
Oitvin Comes Fanuoniae Saviae. 2.
Ot^char tcstis, iB.
Otgar.us Abbaa m. Altahae 49.
Otto doi Venotiarom et Dalmaticoium 99—100
Otto imperator 9J. 200. 20^. 204. 205.
Otto I. rei. 87. 89. 90.
Oviriza banos. 189.
Ozanulo iupanua 47.
Oziae, mooa 69.
Pacbiare, terra 169.
Pagana arbor. 119.
Pagani 74. 86.
Pagani Sclavi 39.
Pagania 86.
Paganelli terrenuro 98.
Pagnana locus 120.
Pagnana, vallis 157. 168. 168
Pagum, filla in insala Eissa 140.
Palatium episcopalee Jaderae 185.
Palatiom ad Sidraga 108.
PallatiDm sacrom. 39.
Palta, Bilva. 69. 201. £03. 207.
Palude de, S. Maria 123.
PalunduzQli filii Petrua et Paulua 149.
Pancellft, tribunas Jadr. 130.
Pancratii s. ecclesia 106.
Pancratius, nepod principis Pincii 96.
Panesa preabjter 148.
- ani terra. 102.
Panni de seta 184. Panni de lirico 76. Panni suti cum seta 184. Panno de serico 113. Pannonia 1. 2. 4. 44. 56. 210. Fannonia inferior 88. 93. Pannonia oecidentalis 88. PanuoDLa orientaliB 88.
lonia Savia 2. Pannonia secunda 3.
lonia aoperior 39. 93. Pannonia superior et inferior 9), Pannoniaa dioecesea 9i. Pannoniensium dioeceais 67. Pannonionsis ecclesia 63. Pannoniensis episcopaB57. Paunoniis de Joannes 26. Pannoniorum rei 184. Panormo, eivitas 56. Papa pater Aiidreae mariti Cicchae 12: Papia civitas 47. Paralinea 111. Paratbalasia iupa 86 Paratineae 111.
Parauuoi, mons 69, Parvvoz 201. 203. Parentellae copula illicita 152. Parentiuas episcopiis. 90. Parentio civita^ 37. Parocbiae. 197. Partitores 181,
Parva vel magna persona 155. Patavia civitas 202, Pataviensis eccleaia 74, Pataviensis episcopatas 74. Pater ancillarum 176. Patroca diaconus 113. Vatriarchae Aquileieasear
Fortunatus A. 804. p. 36-39. A. (
A. 8ll. p. 41, 42. MaientioB A. f
doaldns A. 966. p. 90, Palriarcha CoastantinopolitanBS Anaste
A.595, 19. PatriciuB imperialis 130. Patrimoniam Dalmatiaruin 4. 5. 10. 1 Patrimoninm nobiliura puellarum 143 Patto, testis 67. Pauli proceris iadr. filii. 186. Paulinns episcopus in Dalm. 21 22, Paalinus monachas 175. PaulinuB, nepos principis Pincii 96. Pauliaua presbiter 173- PauliDua sarscnterensis episcopus 198. Paulns. Arbensia 141. Panlus Archiep. apalat. 102 eius men PauluB episcopuB 59, Paulas epiac. Anconitanns 66. 63. Paulua papa 41, Paalua Bpalat. testis 188. Paulus, tribunus iader. 76. 114. Pavalo Linicena 73. Pavlezzae filins Johannes 172. Paziua 9S. Pecaoi, villa 140. Pecchai. testiB 168. Pecce Frodanus 175. Pece Fnscus filiua Miriuk 172. Pecbize. locus 187. Feciazitus frater Trimonii 97.
r
2^
Peculia 37.
Peculium 76. 76.
Pecaniae Graecorom 112.
Pecutiacum, municipium 198.
Pedena civitas 37.
Peinicahu locus 50.
Peinihhaa, t. Pennichaba locus. 50. 71.
Peininchaha, locus 69.
Peisa, donatoT V20,
PelagiuB iudex inaulae Braciae 161.
Pelisa (ad) 50.
Pelissa, locus 70, 204. 206, 208.
Pelles roarturina^b pro tributo. 100. 101.
Pennichaha v. Peinihhaa locns 71, 203, 208.
Penninuuanc, locus 50, 69.
Pepeli qui dicuntur fazali 184.
Perinna servus 174.
Peripano Joannes 149.
Perlug, arbensis l4l.
Pemliart, testis. 67.
Pero, testis. 48.
Perun, terijtoriam 177.
Perusio de Dominicus 163.
Pervan filius Stephani 103.
Pesenta iupa 86.
Petalio (vide Putalio) locus. 72.
Peter, nonensls 141. •
Petovia civitas .201, 203, 205, 208.
Petracca, losus 149.
Petrana Masitnlo. 111.
Petralo de Bepusina 98.
Petrinna filius Andreae 186.
Petriolp, casale 37.
Petriti Dabro 171.
Petrizani locus 146. 166.
Petricius filius Ma'dii 156.
Petrizo filius Theodori Tiberi. 169.
Petrizo filius Trunzani nepos Sege 146.
Petrizo nobilis 176.
Petronna de Nona 141.
Petronus, filius Plesi principis 98.
Petms Abbas s. Grisogoni 124, 128, 131, 137, 139,
143, 147, 150. Petrus abbas s. Joannis belgr. 154. 155, 156, 157,
158, 160. Petrus abbas lacromensis 105, 113, 118. Petrus, abbas s. Nicolai 143. Petrus, arbens. 99, 141.
Petrus archidiaconus spal. 133, 135, 139, 179, 182. Petrus, archiepiscopus diocliensis et antibarensis 126. Petrus archiepisc. Bagusinus 151, 188. Petrus archiepiscopus salonitanus. p. 45. Petrus archiep, spalatensis 72. Petrus archypresbyter iader. 95. Petrus banus 148, 171. Petms Bemardi, syndicus procurator ct massarius 83,
84, 85. Petms Cancellarius Alex. II. PP. 128. Petrus capellanus (regis) 137, 138, 161. Petrus, civis absar 101.
Petrus (Cressimirus) Croatiae Dalmatiaeqae rex. 121. Petms diaconus bibliothecarius et cancellurius Pontif.
Gregorii Vn. p. 152. Petrus decanus spalat. 139. Petrus diaconus 76. Petrus diaconus agleiensis 39. Petrus diaconus arb. 99. diaconus veglensis 100. Petrus diaconus commissor fidei. 76. Petrns diaconns frater Georgii 113.
Petrus, diaconus Jader. 107.
Petrus diaconus spalat. 105.
Petrus dux veneticorum 47.
Petrus episcopus antibarensis 161.
Petrus episc. arbensis 95, 143.
Petrus episc. absarensis 126.
Petrus episcopus chroatensis. 155, 180.
Petrus episc. iaderensis 114. •
Petrus episc. veclen^is 143.
Petrus, filius Aqdreae pripris 75.
Petrus filius Andreatii 40.
Petrus filius Dabreina prioris 120
Petrus filius Dabri socer Dobroslavi mariti Vekae fi-
liae Cichae 184. Petrus filius Dominici 149. Petms, filius Semiviti 130, 211, 212. Petrus, filius Stephani civis Bagus. 104. Petrus frater prioris spalat. 18o. Petrus irater Ursani presb. 113. Petrus futurus episc. veclensis 134. Petrus (Geudentius) Absar. episcopus 114. Petrus iudex belgrad. 146. Petrus, iupanus 73. Petrus iupanus de Sidraga 132, 143. Petrus legatus Gregorii VII. Pont. 161 Petrus levita 99, 114. Petrus monachus ragus 103. Petrus Nigri 85.
Petrus Odeliarius diaconus absar. 102. Petrus, pastor 75.
Petrus praefectus sacrorum praetoriorum. 4. Petms, presb. absar. 101, 102. Petrus presb. Cardinalis et rom. eccles. legatus 139
165, 175. Petms presbiter filius Bosae in Zulio 158. Petrus presbiter nonens. 137. Petrus presbyter Spalatensis 80, 135, 182. Petms presbyt. vegl. 100. Petrus primicerius Spalat. 133, 179. Petrus, regalis Curiae iudex. 132. Petrus Scamini 101. Petrus senior spalat. 188. Petrus subdiaconus spalat 188. Petrus tribunus iader. 95. 130. Petrus tribunus spalatinus 95. Petrus, veglensis 100. Pettovia, civitas 69. Pezenego Petrizo 140. Pharus instlla 86. Phrodmpglaue, locns 97. Pilata, locus 169
Piligrinus archiep. lauriacensis 92. Pinat locus cum petra 135. Pincius princeps Bulgariae 96, 98. Pinguente civitas 37. Pipinus rex. 36. Pippinus filius Lud. Imp. 43. Piratae de Carsis 83. ,
Pirvo, presbyter 107.
Pisa Capellanus et frater eius Dancico 120. Pisaurenses. 47.
Piscium contributio 186 Tributum. Piscofesdorf, locus 68, 200. 203, 207. Pisenica Petrus presbiter spalat '71. Pisoncia, locus 68, 200, 202, 207. Pissachani, locus 167. Pissirit promontorium 172. PitauritanuB Archiep. v. Bhacusitanus. Pitulel, piscator. 116a
Plachabadi vittanas 157.
PkDete de Berico 112.
Plani damas J>derae 14().
Platictilebi Dabro 175.
Ptatuchtebo, teatis 111.
PlatimiBBae Forminns spal. 171.
Platinissa, testis 180.
Plato, filius archipresbiteri Cernec 158.
Ptato, qnidam 120. •
Plato tribn.Dns iader. 95.
Ptatonis et Joannis A.vuDeuIi terra 158.
PlatoDis s. terra 138. 166.
Platuinissa, diacoDus. 111.
Platumissa, testia III.
Pteba iupa 8'i.
Plebs civitatis spalat, 179.
Pleso, filius principis Pincii 96. 97.
PodlKii, piscator li6.
Podcupica Jaaofies iudei 98 Negnsios 98.
Podraviae (fors. Poilraniae) Eanos 188.
Fodspilize locns p. 155.
Podiuppo Asdricins et Gregorius 133 Oirizza et (ire-
gorius. 173. Aetriza et Duymua. 175. t. Postiuppan
et Podcnpiza. Poena mortit contra addnctiorcm NortmaDDorum et
extraneorum in Dalmatiam p. l5il). Pola. Polensis eivitas 37. 219. Pola de, Basilina 110. Polatum civitas 136, 151. Poleusis episcopns 90, Pollemio, princeps bulgaros 96. Potlensis primas et episcopus 37. Polidnssa Zorgi 111. Polo, testis 67. PopinOB, presb. epal, 135.
Pontifices romani.
Tigilias papa p. 4.
Gregorios 1. papa 5. 6, 7, 8, 9, 10, 11, 13. 14, 15, 16, n, 18, 19, 20, 22, a3-27, 28, 29-32, 33, 34, 35.
Gregorius II. p, 34. Gregorius III. p. 199.
Zacharias. 35.
Eagenins II. papa 44. S12,
Nicolans I. 51. 199.
Hadriaous II. papa 51, 63.
Joannes Vlll. 56, 57, 59, 60, 61, 62, 63, 14, 65, 66, 199.
Stephanus VI. 71.
Joannes X. 76, 77. 78, 80.
Leo VI. 82. 88.
Agapitus II. 87.
Benedictns II. 91.
Benedictus VII. 92.
Symmachi pontificis memoria, 92.
Benedictus VIII. 104, 10.^.
Nicolans II. 114.
Nicolaus IV. 118, 123.
Alewnder II.'c. A. IP6I, p. 123, 124, 126, 127, 128. 130.
Gregorina VII. p. 148, 150, 151, 152, 153, 154, 160, 161, 166, 177, 178, 212, Poputus belgradensis Civitatis 146, Popnlns et elerus civitatis Salonae 14, Poputas Istriae 39. Populns iadereusis 145.
Postellio, serTus 47. Postelnic. 129. PosterulensiB Sergiug 145. Poatimana insnla olim Flavisco 130. Postimana, locns, 129, 130. Postiuppan Chrulienua et Drasen c
Chrncainna 156. Crocona 159. v. P
cupiza. Potecan testis 47. Pothoir, arator 116. Potilinesprunniii, locns 69, 201, 203, Potoc, flavias. Potoch, aqna 179. 216 Ponmgartin, Iocqs 68, 200, 203, 207. Pradan frater Marci 172. Pradana mater Gaudii FalsamiDae M Pradanns dvornich 176. et frater eiu! Piaszo temtorium 175. Prasiii terra 173.
Praedia ecclesiastica non vendenda. 1! Praefectns per Itatiam Georgius 6. Praefectus praetoriomm &irmi, Appen Praefectns sacrorum praetoriorum Pel PraepositDS per lllyricum, Jobinns 6. Praepositus sacello regis, Andreas. ll Praestantii cpisc. iadr. et eius frattis
187. Praeetantii opisoopi memoria 129. Praestantii Prvona testis 185. Pracstantius castellanas (episcopas ?) Praestancius, dominus 98. PraestanctuB episc. 1 19, 120. Praestantins episc belgrad 154, 155,
lanus 150. Praestantias frater Petrt Comerzarit Praestancius JbdTen. 144. Praestantina prior spatat. 102, 122. Prestantius, tribnnns iaderensis 76, 1 Pracvalitana provincia 3, 4, Praevalitanus episcopns 5. Prarana monachns 180. Prarinna, testis 156. Prebiuna et suus frater Tfaolimir 16! Prebinna, tilins Beroe 168. Preda fitius Stepanici 148. Preda frater Vilcomiri 156, 175. Preda, locns 174. Predel s. Domnii. 215. Premarch libertns 41. Presbiteri uobilas 171. Prestaharba Gauzulns 144, 185. Prest et frater suns Madius 120. Pretilia inpanus 46. Priatello, possesio io latria 38. Pribidrog, postelnik 142. Pribimir vicarius regis Svinimiri 174 Prihina banus 129. Pribiua comca cetincnsis 153. Pribinnae iapani filius Stephanus 17 Prihinae servi flliua. 76. Pribinna iupanna cetinsticns 162. Pribinna testis 142. Pribinego, veuditor 167.. PribistriuB, venditor 170, 171. Primas provinciae Archiep. SpaUt. 7! Primatea Istriae 39. Primatea popali Istriae 42. Primates regnl Croatiac 168. PrimatQS Datmatinorum epiacoporatt
r^
247
Primitiae ecclesiasticae 152, 162.
Princeps Spalati et Clissii, Florinus A. 1000 97.
Principes, regni Chroatiae 132, 140, 155» 211.
Priores cimtatum.
Absarensis. Joannes A. 1018 p. 101.
Arbensis. Maius A. 1060. p. 121, 122 Lampredius
A. 1060, p. 122. Belgraden&is. Dragoslaus A. 1059, p. 118, 120, Andreas A. 1069, 132, Drago A. 1069, 186, Jus- tos veneticus (Dominicus) A. 1075, 149, A. 1076, 154, 155, 156. memoria Dragoslai c. A. 1073 — 1077, p. 158. Jadrenses. Andreas A. 919, p. 75, eius haeredes A. 986, p. 94, Maius I. A. 969, p. 90, et fratris eins memoria 1066, p. 125, de Coiumna A. 1067 p. 129, Maius II. nepos Mai proconsull. A. 9b6, p. 94, 95, c. A. 990, p. 95. Gregorius prior et proconsul Dalmatiae filius Mai II. A. 1033, p. 107, 1034, p. 107, 129, 130. — Andreas A. 1044, p. 114. Uorbinus A. 1056, p. 115. Grubissa A. 1056, p. 116. Nicolaus prior et stratigo civ. Jadr. A. 1065 p. 125. Drago A. 1066, p 125, 126. Dabri prioris memoria A. 1066, p. 126. Leo prior et prothospatarius imp. A. 1067, p. 128. Drago A. 1068, p. 130. Cando et Candidus prior. eius me- moria A. 1068, p. 131, 1073, 147. Drago A. 1070. p. 138, A. 1072, p. 142. Dabro filius Bolicie c A. 1072, p. 144, Drago A. 1072> p. 144. Dragus A. 1072, p. 145, 147. Candidus A. 107,5. p. 149. Drago, Dragus A. 1091, p. 184, 185. Dragusa ne- pos Dragonis magni A. 1096, p. 186, 187. Vitaza nuper prior A. 1C&6, p. 186, 187, olim prior A. 1105, p. 142. Spalatenses. Praestantius A. 1020, p. 102, eius roe- moria p. 122. Nicodemus A. 1026, p. 106. Nici- forus A. 1040. p. 11 1. Zirmus filius Praestantii prioris A. 1060, p. 122. Valiza A. »069, p. 134, 135, Nicoderous una Cum Valiza A. 1069, p. 135, Valiza Stephanu& A. 1075, p. 149, 150, 170. Duimus A. 1080, p. 167, 175, 176. Volizi A. 1085, p. 178, A. 1086, p. 179. Duimus A. 1086, p. 180. Firminus A. 1088, p. 181. Aloyraus A. 1097, p. 188. Ragusani. Lampridius, praeses civitatis A. 1023, p. lOb, Petrus Slabba prior A. 1044, p. 112, Domi- nicus A. 1058, p. 118. Tragurienses. Dabrana A. 1064, p. 124. Bella Pe- trus? A. 1070, 139. Vitalis A. 1076, p. 149. Dragus filius Brani A. 1080, p. 166, 167. Drago A. 1097, 209. Veglensis. Andreas. A. 1018, 100, 101.
Prisinaci servi filius 76.
Prisna macceharius inpanus 73.
Pristinum (aliquod trioutum) 141.
Pristoldus. 212.
Privanegi filius Jacobus 168.
Privanego iupanus de Lucha 120.
Privilegia papalia 163.
Privilegia regalia 163.
Privilegii censura 46.
Priyilegium 140, 141, 146.
Privilegium regium 182.
Proceres Croatorum 78, 79, *0.
Proceres Zachulmiae 78
Proculus, filius Petri, 103.
Proculus frater Ursacii diaconi 113.
Prodan dvornich 171.
Prodan, iupanus 142, 144, 147.
Prodan repos de Mattana 173.
Prodan presbyter 1<0, 171.
Prodan spalat, testis 188.
Prodan, testis 137, 138.
Prodani terrenum 97.
Promotio ordinum ecclesiasticorum 195.
Protospatarius 105, 129.
Protospatarins imperialis Stephanus 111.
Prubitcch, filius Petri iupani 73.
Prucca, Pruccha locus 50, 70, 204, 206, 208.
Prvadro iupanus cavallarius 73.
Prvana iadrens. 144.
Psalteriorum 112.
Pucipani Fusco 173.
Pudisini Theodoms 177.
Puglia de Leonardus 163.
Puienses (Pisenses) 47.
Pulsio a regno 140.
Pultago, locus 75.
Pundrulo, Dominicus 111.
Puoso, testis. 48.
Pupazurus- Tessen 175.
Puppin, presbyterus 98.
Purnecha filius Prioris (Duimi?) 176.
Pustimana, locus 168.
Pustimani insula 187.
Pustizav locus 154.
Pustiza, terra 182.
Putalio locus 46.
Putalo locus 152, 164.
Puteus, Pervan. 113
Putons s. Cassiani 169.
Putipani filius Johannes 175.
Puzana Maius. 142.
Quadruvium s. Petri in Spalato 185.
Quarta porcio piscium 14/.
Quartinahu (ad) ecclesia 50.
Quartinaha locus iuxta Bilisaseo 48, 67, 69, 301
2t»3, 208. Quartinespach, rivulus, 68, 202, 204, 107.' Quinqueeclesiae, locus, 69, 202, 205, 208. Quinqueecelesiensis ecclesia s. Petri 116. Quinqueecclesiensis episcopatus 116, 117. Quirinus de principibus Salonae 1.
R.
Eaba, amnis 67.
Rabiosa vallis 128, 129.
Babici vinea 175.
Rac, testis 179.
Raccinico, locus 176, 177.
Radanech presb. de Sichova 157.
Radanizae nepos 167.
Rado. palatinns Hungariae 116, 117.
Radomir, Nonensis 141.
Radoniza, testis 106.
Radosichy, locus 164.
Radoslav, filius Petri iupani 142.
Radoslaus, filius Johannis 216.
Radoslaus, filius Marnu, 216.
Radoslaus rex (?) 118.
Radoslaus, testis 142, 167, 168,
Radovan 6lius regis Svenimiri 165, 177, 178.
Radovan, nepos Hilici (Vilici) 136, 137.
Radovan, testis 1,38.
Raduna, locus 177.
Raduna regio. 183.
248
Ragusei 105, 109, 148, 172.
Raguseus Johannes presbiter 172.
Ragusiniis episcopns 79, 161.
BagQsitana Urbs. 8t.
Rainerias Chroatinus episcopus 120, 126, 133, 136.
Rainerias Nonensis episcopus 225
Rapa, fiuvias 60, 70, 201, 204, 205, 208
Rapa, locus, 60, 69, 201, 203, 208.
Rapoto, Comes. 68.
Rarara, tcstis 173.
Rasinaci servi nxor. 76.
RasocUatizza locus 133.
Rastotza iupa 86.
Rathfredus Favianensis episc. 44.
Ratimir banus 109.
Ratpot, Comes 48, 200, 202.
Raunenses. 47.
Rausium civita^ 86.
Ravenna 10, 18, 26, 27, 28, 30, 31, 34, 38.
Ravennae episcopus Joannes 10.
Ravizai, testis 159. ^
Ravna (in) ecclesia S. Georgii 140. "
Recidua civitas 3.
Rector 42.
Redditicum, municipium 198.
Reformacio statns regiiorum Dalm:iciae et Croatiae
216. Regale ius 180. Regale territorum 133, 152. Regales servi 144. Regalis apparatus. 147. Regalis firicus 162. Regalis terra 144, 175. Reganesburch civitas. 49, 72. Regenisburg civitas 40. Regensperg, civitas 90. Reges Croatorum, v. Croatormn reges. Regina civitas 87.
Regina, uxor regis Cresimiri Petri 148. Regingeri beneficium 71 Reginhart, testis. 67. Reginhoh, testis, 67. Reginivvartersdorf villa. 48. Repusina, locus, 97, 98. Resinicus Vecinto 101. Respectns diaconus salonitanus 14. iietiliustein, locus 68.
Rex tocius Croatiae simulquc Dalmaciae 162. Rhacusina respublice 104. Rhacusitanus Archiepiscopatus 103, 104. Rhacasium civitas 104. Rhizinensis episcopus Sebastiaiias 6, 19. Riburgi civitas 86. Ric, testis 179, Rihger, testis, 48.
Risar ducis Jacobi Marianorum. 171. Riziano, locus I^jtriao 36. Robertus praepositus Monast. s. Petri de Gumay A.
1176, p 212 Rodoaldas patriarcha Aquileiensis 90. Kugova, curtis, locns 119, 120, 211, 213, 214. Rogatio terrae 146.
Koma urbs 4, 34, 53, 128, 140, 149, 161, 166. Romana lex 150.
Romaniiti, moneta 135, 158, 160, 167, 168, 170, 210. Romani 1, 195.
Romani in Italia et Dalmatia. 194. Romani patricii 5<i. Romani viri 34.
Roroanorum legati 81.
Romanus. 19.
Romanns, imperator 89, 106, 107.
Romanus III. imperator 136, 13^, 138.
Roretum, territorium 157, 158.
Rosa seu Cattaro civitas 35.
Rosa, socrus Streyzi 157.
Rosdorf, villa 48..
Rosienus raoristicus. 212. v. Moraticus et Russinus.
Rostislav dux Moraviae 62.
Rotberti s. Corpus. 50, 70.
Rubiuensis civitas 90.
Rudina filius Dobromiri 146.
Rugata, testis 171.
Ruginesfeld, locus. 69, 71, 201, 203, 205, 20-<.
Rugota, testis 137, 138.
Runcorae 38.
Runiinus presbiter 171.
Ruoperth. 67.
Rupes montis signatae 153.
Rusello, testis 177.
Rusellus filius Sovinne 148.
Rusini Morstici uxor 148.
Rusinus marslicus (marsticus) 174.
Rusinus Morsticus 148, v. Rossenus.
Rusticiarum Municipium 198.
Rusticus diaconus 4.
Rusticus sermo. 130.
Ruvingio civitas 37.
8.
Saba regina 53.
Sabachius testis 120.
Sabaria civitas 50, 69, 201—203, 208.
Sabaria sicca, locus 50, -69, 201—203, 208.
Sabati filius 15.
Sabatius filius Cepuci subdiaconus Raguseus. 172.
Sabatius notarius communis 165.
Sabaudicius Archidiaconus traguriensis 149.
Sablata, locus. 128, 129.
Sabniza (ad) ecclesia 60, 70.
Sabinianus diaconus 17.
Sabinianus episcopus Jader. 23, 24, 25, 29, 31.
Sabniza 201, 204, 205, 208.
Sabulo, locus 97.
Saccus Joannes 102
Sacellarius exercitus Italiae 18.
Sacellarius roraanus. Pontifex Gregorius I. 18.
Sacramentum commune 185.
Sacramentum dare 147.
Sacrarius Archiepiscopalis 133.
^acrarius regalis 133
Sagoleo servus 46.
Sagitagine, municipium 198.
Sala fluvius 49, 67.
Sala, locus, 48.
Salacho, testis. 67.
Salamon rex Hnng. 200.
Salapiugin, locus, 60, 201, 203, 208.
Salapiugiti, locus 49.
Salapuigin, locus 69.
Salati filius Petrus 171.
Salinae 91, 98.
Saline, locus 49, 170.^71.
Salis contributio 186. Tributura.
Salisburgensis eccle^ia 74.
Salona civitas 1, 4, 9, 16, 20, 22, 79, 169, 173, 175,
182, Salonae 198. Salonitana ecclesia metropolis usque ad Danubinn) 46.
249
Salonitana nrbs 4.
SaloBitanam manicipiam 298.
Salonitanam territoriom 295.
Salonitanas Archiepiscopatas p. 45, 46, y. Archi-
episcopi. Salonitanas cleras 15. Salviaticam, manicipiam 198. SalTisclavns, iadex nonensis 132. Salzbarc, civitas 50, 70. Salzbargensis ecclesia 93. Sancciones apostolicae eedis et legatoram 152. Sancta Anastasia locas 76. Sancta Maria, locas. 76. SaDCtornm Cosmae et Damiani mons 158. Sanctas Thomas, locas 76. Sansicovo, locas 140. Santasedra Gosik 146. Sapana, piscator 116. Saraca Andreae, filias Lamprezins 108. Saraceni 54, 55.
Saracenns filias Dobromiri 146. Saracenns sitinicns, eetnicas 137, 138. Saracin testis 142. Sarciaticam, manicipiam 198. Sarmatae 34. Samiensis ecclesia 197. SarnieDsiB episcopas 197. Sarsenterensis episcopns 198. Sarsenternm, civitas 198. Sarabba iapanas 148, 171, 174. Saraga Oadomirig banns 189. Sasai filins 1)1. Satilie, Satilice, locns 171. Sava, fiavias 117. Savanus? 76. Savia (Svavia) regio 2. Savid, risar dacis Jacobi Marianornm 171. Savida testis 176, 177. Savina, nxor Gimmai 107. Savinianns episcopas vid. Sabinianas. Sazones 77. Sazoniae partes 40. Sbinna frater Tomizai 176. Scafarafeld cnrtis et ecclesia 68, 200, 203, 207. Seamini Petrns 101. Seapnlae Gregorias 174. Scardonitana ecclesia 81. Scardonitanas episcopns Gonstantinas 197. Scarnioae Gaadias 156. Scarpnne filins Petrana 175. Scarmosa, abbatissa s. Mariae in Jadera. A. 1167,
211, 212. Sceptrnm regis Croatiae 152. Sceptrnm regni Croatiae 178. Scestaki proavns, magister coopertorii 213. Sehezla locns 40.
Schitonossa Johannes eannchas 120. Schitonossae Begis donatio scatei et lanceae 148. Schnleha, locas 98. Scitonossa, 126. Sclaveni 54, 55. Sclaveniae popnli 55, Sclavi 74, 93, 105, 127, 154. Sclavi barbari 90. Sclavi (Croatae) 160, 210. Sclavi gens. in Italia A. 598. 30. Sclavi in Istria 38, 39. Sclavi orientales 43. Sclavi pagani 39.
Sclavi vel Graeci 62.
Sclavinica lingva 65, 77, 80.
Sclavinienses partes 71.
Sclaviniscae litterae 65.
Sclavinoram regna 77.
Sclavonia 77.
Sclavoniae banns 188«
Sclavonicam regnam 114
Sclavoram generationes 48.
Sclavoram gens in Dalmatia. Italitt et Istria A. 600,
p. 31. Sclavoram lingva VI. Sclavoram nationes 93. Sclavorum partes 40. Sclavoram rex Svetoplak c. A. 890, p. 71, Miohachel
A. 1078, 161. Sclavoram terra 74- Sclavancala 184. Sclavas Joan^es Monachns 167.^ Scodra civitas 151. I Scodrensis civitas 6. Scodrensis episcopns Stephanus 6. Scodrensis civitas 35. Scnrpannae Petrana 173. Scatobaiolas, scitonosa 129. Sdedrag filias' Stephanizi ll^. Sebastianas diacoaas 4. Sebastianns episcopas Rhizinensis 5, 19. Sodesclavus comes (daz) 59. Sega filias Madii iadicator 146. Sega iudez iaderensis 126. Sega Madins iadez iadrensis 149. Sega testis 146. Seimolli dvornik 167. Sekirani, locas 138. Sekyriza locas 166. Sclepi filias Andreas 113. Sella argentea 76.
Selle, locas circa ecclesiam s. Stephani 170. Semiani filias Dragisan 171. Semianas servas 170. Semianas testis 170. Semicasas, iapanas 73. Semidrag et iratres Vilcizo et Basilias 171. Semidragi filii Prodanas et Dragan 172. Semidragi filias Prodanas 172. Semina et frater eius 173. Semisisnns missas Svetopluki ducis 64. Scmisiina, servus 76. Semivit, pater Petri iapani 143. Semiviti filias Petrus 130, 168, 211, 212. Semivitus 14-^. Senda^ fluvius 71. Sennica, testis 175. Senogalienses 47. Sepelato, civis tragnr. 124. Sepulcra antiqua ad mare, iuzta silvam Virrovika in
iupania Nonensi p. 141. Seraia Dabrizap 146. Serborum proceres 79. Serecla (de) terrae. 212. Serenicus Godostro 100, 101. Serennine, locus 164. Sergis, famulus 116. Sergius, Arbens. 99. Sergius eunuchus, Sclavus 59. Sergius filius Petri 110. Sergius iadrensis 143. Sergius Laurentii 85.
16 h)
250
Sergias Posterulensis 145.
Sergitts tribunas Jadr. 130.
Sericea ornamenta p. 1.
Serma, testis 111.
Ser (Sernba, Sarnba?) iapanas 182.
Servi 76, 80, 112, 163, 211.
Seryi in Oroatia 46.
Servi operarii 70.
Servi regales 126, 144.
Servia 86.
Servica, locas 119.
Servicia incolaram 186.
Servicii immunitas 143.
Servicioram libertas 135.
Serviza, locus 159.
Servuli 106.
Servnliae regnum 85.
Servus Nicolaus cum uxore Dabrina 173.
Setenicus (setnicus) Saracenus et SovinAa A. 1070.
p. 137, 138. Seta serica 99. Setinicus (Setnicus) 144. Setnicus Vulcan 148. Seviscbava, locus 160. Sevotik Grigo 14§. Sfentopulch (vid. Svetopluk). Sibenicum, civitas 162. Sibinico, castram 182. Sibiniquo, civitas 126. Sichova, locus 157. Sicilia 14, 19, insula 20. Sicirani (Sekirani) locus 75. Sidica, honio sclavonicus 97. Sidraga iupa 86. Sidraga locus 136, 158. Sidragenses testea : Michael, Gregorius, Drago, Prae-
stancius, Druse, Petriza A. 1077, 158. Sigihart, testis. 4B, 67. Sigillam impressam Stephani U. regis Chroatiae
182. Sigillum plumbeum Suinimiri regis 210. Sigillum regale 163. Sigillum regis 161. Sigillum regis Gresimiri 140. Sigiperht, testis, 48. Silagus, seu cella s. Joannis 150. Silva insala 143, 144. Silvius Dominicus dux Venetiae et Dalmatiae et im-
perialis prothofodrus p. 149. Simeon, comes Dalmatiae siliquaticus 193, 194. Simon duz 156. Simon presbiter 177, 178. Siliquatici titulus 193, 194. Sinize testis 173. Sirmi praefectura 3. Sirmienses 2. Sirmiensis Pannonia 1. Sirmiam 3.
Sirmus, filius Praestantii prioris Spalat. 102. Sirnovntza, locus 174, 177. Sirvos, filius Lastari 98. Sisciana ecclesia 81.
Siscianus episcopus Joannes 197. Constantinus 198. Sisinii filii Margutius et, Ursatius 113. ^
Sismanus inlperator Bulgarornm 96. Sittimiro (de) Tessen 176. Sitinicas yide (setinicus) Slabini 86. Slaiza (Slayica) dvornik 159, 160, 165.
Slaiza, testis 159. ^
Slano, locus. 98.
Slavan Commerzarius 186.
Slavaz, banus 189.
Slaviz rex Croatiae 148, 171, et ejas frater 148.
Slaviza frater iupani Petri 143.
Slayiza, iupanus 130.
Slayizo^ ayunculus Petri Slayi, filii Bosseni Moristici.
212. Slavizo frater Jeroslavi 176. Slavizo, nonensis 141. Slavizo rex Croatiae y. Slaviz. Slavizus, testis 142. Slavnae filius Jurislaus 216. Slavogost, iapanus 161. Slavonia, 127. Slavorum regio 88.
Slavus Petrus, filius Bosseni Moristici 212. Slivinich, fons 141. Slivicus, locus 213. Slobba Petrus 112. Slobba parvus puer, emptus 173. Slora, nobilis iadr. 187. Slovgenzin marcha, (slovenaka krajina) 49. Slovigna de Martinusins, examinator Comitis Marchi
et eius Curiae 141. Sluradi Petriz, Michael ac Martinus; ciyes.Jadr. 214. Sluvina filius Dragabuti de Cerani 157. bmaragdam 112. Smina, locus 178. Smine, locus 164. Smurdazani, locus 133. Snathola Dabro 131. Socolar Apricins 136. Socolaristich Aprizo 147, 148.
Solidi 37, 111, 112, 138, 145, 146, 149, 165, 167, 170, 172, 180, 181, aurei 139. Solidi in Cattaro 41. Solidi mancosi 37. Solidi romanati 187. Solidi Bomanoram 156, 157, 168. Solium regale 178. Solomon, testis, 67. Sorbuliae regnum 104, 151. Soriguturensis episcopatus 44. Sorignturensis episcopus 44. Sova, famulus 116.
Sovinna setenicus 137 Sachih (satnik?) 138. Sovinnae filius 177. Spalatenses cives: Desa, Michael, Stephanas, Nichi-
forus, Dominicus/Drasi, Forminns, Salatus A. 107(^
p. 149. Spalatensis Archiepiscopatas 163. Spalatinorum, viri 170. Spalato civitas 171, 176. Spalatnm civitas 73, 78, 79, 91, 98, 133, 149, 185,
187. Spalazulo^ locas 149. Spaletanus archiepiscopus 161. Spalleto civitas 163. Speculi-Juliensis episcopus 44. Spinanti, locus 149. Spinunti, locus 169. Spiritualis pater regis Svinimiri 153. Spizar, testis 146. Sramleni filius Dedomir. 212. Sremi banus 188. Srenine de Daimus 174! Srenine, yilla. 211.
251
Stafilnm locus
Stablis de Nicolaos notarins 85.
Stagpaenses 105.
Stagnensis ecclesia 81.
Staligatns, cins tragnr 124.
Stana, soror s. Ben^icti 134.
Stanimir, aibensis 141.
Stanimir, terra 160.
Stano filins Petrizi 175.
Btantinnm, mnnioipinm ld8.
Stara de grano 173, 176.
Stara de sale 172.
Starchand, advocatns 48.
Stasnccns Basilins 173.
Statnta 188.
Statnta antiqua regnm Chroatiae 128. '
Statnta canonnm 20.
Statnta maiorum 12.
Statntnm 140.
Stanratins episcopns Istriensis B6, 39.
Stenice, locas et castmm lat. Mnmia 140, 210.
Stephanizi filii Petrazia et Sdedrng 172.
dtephanizo, testis 106.
Stephanns banns Croatiae 111.
Stephanns capellanns (regis) et presb. s. Nicolai
162, 164. Stephanns diaeonns salonit 6, 30, 31. Stephanns diaconns spalat. 102. Stephanns diaconns testis 176. Stephanm dnz Croatomm 126, 164. Stephanns dnz et haeres Cresimiri regis 133. Stephanns episc. Istriensis 86, 39. Stepbanns episc. jadrensis 125, 130, 131, 132, 140,
141, 153, 154, 155. Stephanns episcopus mncnrensis 198. Stephanns episc. Nonensis 147. 150. Stephanns episcopns scodrensis 6. Stephanns, nlias Badimiri, Camerarins tertins 73. Stephanns frater Badoslai 147, 167, 168. Stephanns inpanns 173. Stephanns magister militam 37. Stephanns monachns et presb. spalat 106. Stephanns nepos Cichae abbatissae ? Episcopns iader.
181. Stephanns papa 41. Stepbanns VI. papa 71.
Stephanns Prasca (Protospatharias ?) banns p. 129. Stepbanus presbiter 197. Stephanns presb^rter, filins Beles 113. Stephanns presb. Spal. 135. Stephanns primicerius notariorum salonit. 14. Stephanus I. rez Croatiae, pater Cresimiri p. 118. Stephanus I. rex Croatiae 126 filias Svatoslai regis
p. 129. Stephanns II. rez Chroatiae 181 rez Chroatornm et
Dalmatinorum 181. 182, 183. Stephanns U. rez Hang. 213.
Stephanus (Samnel) imperator Bnlgaromm A. 994, 96. Stepan, Nonensis 141. Btepas seryas 46. Stersninna brebersiicus inpanus 162 Stresegna 164.
Stressinna 167. Stiglic fiUus servns Lntizi 174. Stilbica, locus 166, 173, Stilpica 212. Stinica, locus 98. StocoUae filius Dimitrius 177, Stojan, Arbensis 141. Stoiana ded 146. Stolec locns in Cetina 164.
Stracin, filins Slavici iupani 142.
Strasimir banus? 109.
Strasiviza, locus 119.
Stratigo civ. Jaderae 125;
Stratigo 105.
Stratigus Dalmatiae 129.
Strazinolun, locus 50, Strazinola 70, Strazinula 204,
206. 208. Strerad, testis 157. Stredrago Marinus 101. Strehemil, servus 47. Streirado et Dmsba filia eius. 157. Streisata Svinimiri regis aTuncuIus, 167. Stresazza (de) Vlcina 176. Stresigna brebersticus iupanus 182. Btresinna Berberistich Comes p. 157. Stresinna Berberistich cum quinque suis militibus
167. Stresinae filins Dnimns 173. Stresmaren, locus. 49.
Stressa, Streisata, avuncnlns regis Svinimiri 167, 175. Stressae avuncnli Svinimiri regis terrae in Massaro,
a Salona usque Biaki 175. Stridonis oppidum 189. Striaza Dabro 146. Strietech servus 76.. Strioza filius Zenici 97. Stromogin, locus 48. Strosit, filius Dabressa, in servum datns a genitore
174. Strupo, testis 67. «
Studez, regalis pincerna 132. Subenico civitas 175. Subenzani (de) Usemirus 174. Subigi Comites 188. Sublich, locus 70. 204, 206, 208. Suchovara, locus 136, 137. Sudimir, arbensis 141.^ Sndnschice, locus in Clevna 164. Saliza de Mica 176.
Sulpa flurius 50, 69, 70, 201, 264, 205, 208. Somocha nasseri. territorinm 168. Suna famulus 116. Superpostae 39. Surbo, locns 173. Susalo de Bilsoy 176. Susazo villanus 149. Susel forestum 70. 201, 204, 205, 208. Sustina, vallis 168. Savitker, testis, 67.
Svacig Petms banus tempore Svinimiri 189. Svacigi. Comites 188. Svanimiri regis filia clauda. 216. Svataslaus rez Croatiae 129. Svatizz locus 173. Svavia (Savia) 2. Svenimiri regis tempns 189. Svennimir rez. 211, olim 213, v. Svinimir. Svetopluk duz Moraviae 63, 64, 66, rez Sclavomm
71, duz p. 74. Srinimir banus 137, 138, 146. Svinimir Demetrius rez Croatiae et Dalmatiae 152,
153, 157, 160, 161, 162, 163, 165, 167, 170, 175,
177, 178, 182, 189, 210, 213, 215, vide Svanimir,
Svennimir et Svonimir. Svinimiri regis avunculus Streisata. 167. Srinimiri regis avunculns Stresa 175. Srinidrag, Trebenignanin 168. Svonimiri regis epitaphium c. A. 1087, p. 218.
252
Sv^erana iestis 111. Svviskhani, locus 119. Sydraga, locas 119, 168. Sjchovat locus 119. Sjmmachas papa 92. SymoD, testis cam fratre 159. Sjmoniaca haeresis 195. Syndicas procurator 83, 84. Synodalis inquisitio 13. Synodus spalatina A. 1075, 150. Szreliz, Zreliz locus 204, 205, 208.
T.
Tabalecus testis 113.
Tabiscavicas Civicas. 98.
Tabulae 165.
Taco Abricus 98.
Taina Joannes 106.
Talmazo, iuppanus A. 1176, 212.
Tamali pronepos, Germanus presb. 175.
Tamislaus Croatorum rez 76, 78.
Tapete graecum 184.
Tarentum, civitas 55.
Tarvisanenses. 47.
Techomil, servus 76.
Tegoriae 38.
Telinae filius Niciphorus 174.
Teneiium civitas 165, 180.
Teona, Triliae filius 146.
Tepaz, Tepciza, Tepiciza, Tepizo, Tepzo, Tepsius v.
Dignitates. Tepaz Lubomir A. 1089, 182, 219. Tepci Dominicus, Curialis Oomes A. 1076, 153. A.
1078, 162. Tepciza fielan A. 1070, 137. Tepciza Budimir A. 1070-1074, 148. Tepiciza, Tolen seu Tolemir A 1089. 182 Tepizo Jacobus A. 1075—1076, una cum fratribus
p. 157. Tepsius Dominicus A. 1076, 155. Tepzo Boleslaus A.1059, 120, A. 1067,129, A. 1070,
136. Terbuniae principatus 86. Tcrgesti districtus 82, 84, 85. Tergestinus episcopuB 83. Tergestinus numerus 37. Tergestum civitas 83, 85 Termini cum lapidibus et ferro signati 46. Ternova civitas Bulgariae 96. lernperch (ad) ecclesia 50, 201, 203, 204, 208. Terra regalis 144. Terraticum 98.
Territorium regale in Croatia 46. - Tessen de Sittimiro 176. Tetisina cum fratre Braticha Sidinna 159. Tessina cum sua filio 165. Tesina, servus 47. Tetralo, nepos principis Pincii 96. Teuthardus cartolarius imp. 210. Teuzo, legatas Alezandri II. papae 124. Thaiza filius Jurae 165.
Thassa Gussichius, Jurae, Gurgi, filins 167^ 168. Theatri porta in Salona 97. Thechenna, filius Verdenna 168. Thelonea. 69, 201, 203, 208. Theodora Augusta imp. 112, 115, 116. Theodoria, mater Joannis 75. Theodoricus rex Gotboram 1, 2, 193, 194.
Theodorius presbiter et sacrarius regaliB 133. Theodorius sacerdos, regius scriba 177, cancellariitB
regis 178. Theodorius, tribunus iadrensis 75. Theodorus abbas s. Stephani protomartyris 143, 183. Theodorus diaconus scriniarius Zach. papae-36. Theodorus, episc. Istriensis 36. Theodorus filius Zubinici 97.
Theodorus presb. et cancellarius eccl. s. Doiroi 185. TheodoruB presbyter et GanceUarius regis Svinimiri
155. Theodorua presb. notarius )23, 139. Theodorus presbiter Spal. 179: Theodorus scriba d. regis 165. Theodorus scriptor 163. Theodorus Ypato 37. Theodosius diaconus nonensis 60. Theodosius episc. belgradensis 118, 120, 136, 153,
157. Theodosius episcopus nonensis 65, 199. Theodosius tribunus iader. 95. Theophana augusta mater Ottonis U. 204, coniiix
Ottonis 205. Theopliilactus Archidiaconus 36. Theotmarus archicapellanus ^2. Thessalonica urbs 3. 5. Thessalonicensis episcopus 3. Thessimir villanus 160.
Thessina villanus cum filiis Szidina et Desinna 160. Thitmari epis. memoria 205. *
Thoma presbyter 157. Thomas defensor eccles salonit. 34. Thracia 3. Tiberi Fuscus 173. Ticine. Dominicus 181. Ticyanus episcopus Arbensis 196.
Tigala Micha 174.
Tilago ^insula 147.
Tilago,* locus 95.
Tilagus, insula 124.
Tilstacossa Girdan 172.
Tilstacosae Dragana 171
Tilstecossae vinea 170.
Tin, mons 133.
Tinniiinpach rivulus 68, 200, 207.
Tirpimirus dux Croatorum 45^ 46. 72, eius memo- ria 153.
Tiufinpach, locus 70, 204, 20ii, 208.
Tochenia, Tochinia terra regalis 126. 144, 165.
Toednic, locus 175.
Togedrag cluzar 173,- 175.
Tolen aut Tolemir tepiciza 182.
Tolimir psar 137.
ToUanus filius Miroslavi 174.
ToIIia, abbatissa s. Mariae A. 1199, 215.
Tollimir testis 147. .
Tomidrag, nonensis 141.
Tomidrug filius Naiesdae 176.
Tomizai, frater Sbinnae 176, 177.
Torreziae praedium 102.
Tragi, moneta, 160.
Tragurienses cives, Petrus Bello, Georgius Bogaboici *
Joannes Chudi, Desa, Andreas, DoiQ. 149.
Traguriensis civitas 124.
Tragurii prioris terra 173.
Tragurinus, Joannes filius Pirvo presbyter 107.
Tragurinus Martinus 107.
Tragurinus Petrana 111.
Tragurium civitas 1, 209, 216.
r
263
Trahoae, locas 50, Trahof 70, 204, 205
Tnnslatio sorvoruin 176.
TraDso Abbas s. ObrisogODi 110 y. Traso.
Trapico, yillanas 97.
Traso abbas s. CbrisogODi 95, 106, 107, 112, 121,
129 147, Travas, amnis 69, 201, 204, 205, 206. Trebavizi filias Andreas 160. Trebenignanin Svinidrag 168. Trebina, locas 50, 70, 204, 206, 208. Treisima cintas 69, 201, 203, 207. Treisima, flamen, 69, 201, 204, 205, 208. Treizizi yilla 165, 167. Tremitana insnla 108. Treni promontoriam 214. Treverensis arcbiepiscopatas 92. Treaaina amnis 69. Tribigoi Grascicbe 137. Tribis, vallis 97. Tribisetas pater Michaelis 97. Tribachi, testis 156. Tribonati 38.
Tribuni Civiiatum Dalmatiae et Croatiae.
Absarensis Yiaro A. 969, p. 91.
Arbenses, Arbesani : Joannes A. 986, p. 95, Bellata A. 1018, p. 99. '
De Cala, llkias A. 969, p. 91.
Jadrenses : Theodorius 75, A. 918, Praestantias, Constantinas, Vitalis, Georgias, Dabro, Anasta- sias, Paalas, p. 76. — Anno 969. Dabro p. 90. — A. 986, Domnias, Lampredias, Petras, Maias Cernecbae, Dabro frater Mai, Ursana, Barba, Ni- chiphorDs, Plato p. 95 — A. 990 Domnius, Tbeo- dosius, Lampredius, Petras, Maius, Dabro frater eius, Ursana, Petrus II. Barba, Nykiphorus, Jo- annes, Plato. — A. 1038 Vitalis, Drago, Drasa, p. 107. — A. 1034, Praestanoius, Dabro, p. 107.
— A. 1036, Praestancius, Dabro, Cerneca, p. 110.
— A. 1044, Paalas p. 114. - A. 1067, Prae- stantius, Dabro I. Dabro II. Martinus, Cerneoa, Andreas postea prior, Sergias, Georgius, aius, Martinus, Ursana, Petras, Pancella p. 130. A. 1091. Tranzanus filius Peze 185.
Mariae ia Acu. Maius tribanaR A. 969, p. 91.
Spalatini : Petrns A. 986, p. 95, Gaudinas A. 1075, 149. Tribuni in Istria 38, Tribuniae regnam 85, 104, 151. Tribunus 42.
Tribunus Maius 1105, 142, Zanisns 142, Gregorius.
142, Forminus 142. Tributi immunitas 143. Tributorum libertas 135. Tributum agni et ampallae yini 120. Tributam eereorum 135. Tributum piscationum 147. Tribntum pontificale 152. Tributum toUere 175. Tributum Teneticum 99. TriduUo, civis tragur. 124. Trigisima, locus 60.. Trimonins frater Peciaziti 97. Triphonius diaconus 113. Tripoliza, locus 69, 201, 203, 206. Tristenich locus 148. Trubillo Vlcina 173. Trubula, serva 47. Trudalaca, testis 146.
Tmnzan, iudez 142.
Trunzani filius Bugate 175.
Tmnzanus Maius filius Peze, anni tribunus 185.
Tmtianis Maidiati Dominicns 101.
Tr^clinus 105.
Tnipho s. Confalonius 40.
lYyphonis s. corpns 40, 41.
Tudleipin, locus 50, 70, 201, 204, 205, 208.
Tugarani Tugarini 171, 174.
Tugare, locus 164.
Tugari locus 46.
Tugari de Andreas 172.
Tugari de Boledmg 170.
Tugari de Girgi 170.
Tugari de Eerna 171.
Tugari de Picna et Girgi 171.
Tugina, iupanus armiger 73.
Tulo de Dujmus 178.
Tuontina fluvius 200, 202, 207
Turibulum argenteum 184.
Turkon, famulus, 116.
Turris s. Petri 134.
Tuttundus duz 44.
Typos regalis Croatiae 119.
Tyrrhenum mare 56.
Tzena iupa 86.
Tzentzena iupa 86.
U.
Ubladica de Chelmenani, eius pater • Clonimir, avus
Ciprianus, avia Helena p. 167. Ubrusar Desina A. 1066, 126. Ubrusar, Desimir A. 1072, 144, A. 1089, 182. Ubrusar Visa. A. 1083, 177, 178. Ucnlo (Dauculo-Uiklo) locus 75, 91. Ugo curator sacelli archiepiscopalis 171, capellanus
archiepiscopi 178. Uladislaus Pannoniorum rez 184. Ulciua filius Climini 175. Ulcina Sagoraticus iupanus 175. Ulcininm civitas 104, 151. Uncio, nobilis 145.
Undrima, locus 50, 70, Undrina. 204, 206, 208. Ungari 74, 93. Ungarorum confinia 92. Unlaz, testis 67. Urala fluvius 68. Uriens, filius Cipriani. 215. Ursacius diaconus 113. Ursacius filius Jacobi 113. Ursainna testis 159. Ursana, tribunus Jadr. 95, 130. Ursana (uzor) de Petrana Masitulo 111. Ursaoae filius Junzze 172. Ursanus de Sirnovnyza 174. Ursanus presbyter cum filio suo Dabra 113, Urso abbas s. Mojsis 165. Urso abbas s. Stephani 105, 106. Urso presbiter 172. Urso sacerdos ragus. 103. Ursus Abbas 139. Ursus, diaconus absar. 101. Ursus, missus regis Bulgarorum 58. Ursus presbjrter 197. Ursus patriarcha Aquileiens. 41. Urula, fluvius 200, 203, 207. Usemir, testis 175. Usura 196. Utanhusa, locus 71«
TachiDBft, poBtiappo 161.
Tadia 39.
Vahavft. — UDahanaa, Iocqb 50, 69.
Vakyzo, Yiakizo iDpanDB de Lnka 129, 132.
Talae DCpOB 113.
ValecQS aTQa Radovaoi 13T.
Valentinas, de Procnli IM.
TalentiDae fllias Oeiraai 103.
Talentinus filiaa Petri episcopi 158.
TaleatiDnB veglenaia 100
Valiza prior apalatenais 134, 135, 110.
Valiiae priores fitiaa DaimQS 135.
Valiia Stephanna prior apalateneis 149, 150.
Vallia obacara 121.
Vallis BB. Cosmae et Damiani 159.
Vallia a. Stepbani 169.
Vallia ». VictoriB 147.
Vandali 34.
Vaaa ar^eutea 45.
Tchichi, vicnB 165.
Teca, Hadii prioriB iader. fllia 181.
Vecemii et fllius eina CeinagDuo 177.
Vechedrag filins Chroatini 168.
VecleDsis eccleaia 81.
Tegleases ComitoB BartholomBeoB et Wita» A. 1100, 219.
Tegla, civitas '99, 100.
Vegliae Epiecopi v. Episcopi.
Vcileaziia donator 159.
Veitrich, testis 157.
Veka fllia Cichae 184, 185, Tekenega 186.
Tekemir, iapanna Lnce 136.
Vekemir, nonensis 141.
Vekemir parena Petrici 176.
Tekenega filia Cichae abbatiaBae 126, 146.
TekeDega aater Clcchae 125.
Tekenegae genita Gicca 181.
Tekenego donator 147.
Tekenego aetinicaa 144.
Telconiza filias Dahrazae, ragnaeue 112.
Teliaco, testja 106.
Veliacus, nonensis 141.
Veliga (Velika) locna 48.
Telih (Telika) Iocub 67.
Tellchiza, locas 160.
Tellera de lana, loco monetae 177.
Tellera oviam 172.
Teneti 214
Venditio hominnm illioita 162.
Venditio pneri Blobba et servi Andrtnli a aniB geni- toribos 173, servoram Petri, Zoni, Dracoli, et Pri- bili 174. Boleul fllii Vlasiz, Dragadeti, Dedonae, cam fllio, Maraci Radoalavi de Narenta, Vilcotae Radorani, Dednllir, Mirani, Nicolai et aororia Ma- rinae, Desinttae, Lnbizo, Raccana, Latizi, Perinnae, Vakoii. 174,
Venditio serTornm 113, 114.
Teoditio sororiB Kerniz 160.
Venetiae 88, 39, 89.
Tenetici 40, 41, 41.
Veneticornm dai Petma 41.
Veneticas Johannea monachnB 134.
Vera, aoror s. Benedicti 134.
Veranizza Todari fllia, nior Andocn 111.
Terdata Aprizonia filins 166, 161, 168.
__3 16.
Vdteranas preabjter 81, 34. Vetrich, testia 161. Vetaarensis epiBcopuB 44. Veiillnm regnf Croatiae 163. Tia ad moeDia civitatis Spataten
timam, prope templam a Micb Tia antiqua. 128, 211, 215. Tia antiqna ad eccleBiara a. Uari • 169.
Via carri, slavice colnic. 314. Via magDa ad Salonam ei parte Via publica 119. Via pnblica ad Nonam 216. Tia s. CasBiani 169. Tiachizo, vida Vakyzo iapanns 1! Viar de Apaaro 91. Viatro, civis Absarenais 101. TicariuB Svinimiri legla Croatiae Ticha, testia 173. VicenterBes 47. VichinguB epiacop. nitr. 74. Tictor, episcopas martaritanns li Tictorii a. vallia 95, 147. ViCQB, inita ecclesiam s. Domnii Tigilias papa 4.
Vilcai cODBobiinuB Martaizae 116 Tilcan, bravai 113, 115. Tilcan de Goinego 176. Viloan, preBbyter 148. Tilcana presbitei 177. Vitcani bravari fllias JoanDca 17i Vilcinna indei 142. Vilemii et Preda 166. Vilcomir frater Prede 116. Vileona pastoi 106. Vilemir et frater Bans Pieda 11? Vilkiki testis et nepas snns Prod Vilkiki, tngaiani, 111. Vilkiio aTunalaB Prodani 172. Vilicns (VlcnB) Valecns,) avQB Bi
Lilicns. Villa, nnpei posita 216. Yilla regalis 154. ViUinna comenarins 142. Timinacinm ciTitaa S. Tincnlatnm praeceptnm episcopal Tinotoc 129.
Vipeia Bapter, tenitoriam 318, S Tirhicza, tena 211, 214. Viriovita silTa 141. Yisen polrBticas iapanns l^. Viaen zetinsticns, CeDtene inpani ViBeni filii Deaiza et Bogdan et ViBsa Ubrnaaras 177, 178. YiUdrag, testiB 137, 138. Vitalis Archiep. BagnB. 105, 104 Vitalls epiac. arbeaais 181. Vitalis epiac. iadreDsis 62. Vitalis episc- veglensis lOO, 101. Titalis filiua Tbeodori, Arcbiep. B
p. 217. Titalis, gener Postiappi (Cbrnchi Titalis Michael dui Yenetiae att
Cioatiae et imperialiB prothoae VitaliB presbyter sarniensiB 191. TitaliB prior tragar. ciT. 149.
255
Vitalia snbdiaconas rag. 113.
Vitalis, tribnnas iaderensis 76, 107.
Vitalns abbas s. Cbrisof^oni 114.
Vitan frater Dvornici 175.
Vitaza belgradens. 146
Vitaza, civis tragur. 124.
Vitaza, nnper prior et fratres 186, 187.
Vitaza olim prior A. 1105, 142.
Vitaza, testis 185.
Vitazae terra 172.
Vitazal venditor 158.
Vites Draganego 172.
Vitizo, villanas, 119.
Vitodrag. testis 158, 159.
Vitomir dvornicb 137.
Vitrino, locns 70, 204, 206, 208.
Vlcina de Stresazza 176.
Vlcina filins Branae 166.
Vlcina filins bravari 176.
Vlcina, testis 171.
Volar 129.
Volen index Clissae 176.
Volessa, dad 129, 132.
Volcinna zatinscbicns (Zetinscbicns) inpanus 137.
Voliza prior Spalatensis 178, 179.
Vollari, locns 164.
Voneto, veglensis 100.
Vrania, abbatissa s. Platonis in Jadra A. 1167, p.
211, 212. Vrana, locns 152, 212. Vranna, locns 175. Vrascana et Martazza nepotes Micbazzi avi Petri
Zerni de Gnmaj 175. Vratina mala, testis 176. Vratina polsticns "inpanns 182. Vrera servus 87. Vreten 97. Voicker, testis 67. Vnillns Drago 146. Voitgarias canc. Lad. II. regis. 49. Vnitger, testis 48. Vnitinespercb, locns 69. Vnlcan, setnicns 148. Vnlcina, filias Biti Nasitorti. 213, 215 Vnlgari (Balgari) 54. Vulgaroram (Balgaroram) rex. 60. Valgaram (Balgaroram) princeps 53. Vnlpinae pelles 100. Vnnicba, Vonicba, nobilis de Lapacb, gener Svani-
miri regis. 216.
W.
Wagreini, (va Krajni) locns termini. 68, 69, 201,
202, 204, 205, 207, 208. Wabavva, locas 201, 203, 207. Waltnngesbah, locns. 49. Warnarias 40.
Wassinpercb, mons. 68, 200, 202, 207. Wassncrim aramiator. 209. Wezelinns nobilis miles 166. Wibbenebofi^la mpes. 68. Wicbinns, Unicbinus, episcopus nitriensis 65, v. Vi-
chingus. Willigisus arcbicapellanus 202. Willigisus arcbicapellanus 204, 206. Willihelm testis, 48. * Wiutherias cancellarius Heinr. III. 209. Wirceburgensis episc. Bruno 108. Wissasclavus dux. (Zachulmiae ?) A. 870—900, 217.
Witanesperc, loeus, 50, 202, 203, 208. Witigoba, Uttitigobba, fluvius 68. Wlasici, villa 140. Wormaciae episc. Azeco 107. 108. Wyzdybitlen, famulus 116.
T.
Yculus, locus (Diklo) 128, 129.
Ylena, serva 47.
Ymnaria 145.
Ypatas Mauritias 37, Theodorus 38, Lotavitus 105.
Yrolphus lanreacensis Arcbiepiscopas p. 44, 45.
Ysaac miles Erimberti 71.
Ysac, habas s. Stepbani 178.
Ysidori s. vinea 149.
Z.
Zabrae filins 156.
Zacharias papa 35, 36, 41.
Zacheus 115.
Zacblumorum principatus 86.
Zacholmia 109.
Zacbulmiae nobiles 109.
Zacbulmiae regnum 35, 151.
Zalaca, villanus 111.
Zamarus testis 113.
Zanisns tribunus 142.
Zaratina generatio 41.
Zarsata, iupanus 47.
Zelisto, iupanus camerarius 73.
Zella, civis iadrensis 126.
Zellided iupanus pincernarius 73. '
Zellidrag, macceharius comitissae 73.
Zelliver (2elimir ?) iupanus Cleoniae. 73.
Zelodrag testis 137.
Zentina flumen 86.
Zerni Petrus 170.
Zeroferarii magni et parvuli 184.
Zerotina casa 37.
Zestinje, locus, p. 219.
Zidimir, iupanus 130.
Zirmus prior spalatensis, filius Prestantii prioris 122.
Zirnug testis 175.
Zirno, testis 156.
Zistanesfeld, locas, 69, 201.
Zitallo, superpositus monasteriis 73.
Zoippo Daimus spalat. 134.
Zomboir,* vinitor 116.
Zovinna, centurio 106.
Zovinna et eius frater Ivaza 168.
Zovinna filius Cregomir 160.
Zovinna, Nonensis 141.
Zovinna testis 147.
Zoviz, volar 129.
Zovna setinicns 144.
Zremil, servus 76.
Zuanimerus, rex Croatiae. 216.
Zubinic, venditor 97.
Zudinna villanus 167.
Zuip, civitas 69, 201, 204, 205, 208.
ZulicuB frater Joannis Podcupiza 98.
Zulio, locus 158.
Zulio testis 47.
Zulus venditor 170, 172.
Zara, aurificus 173.
Zuri (2ir), insula, p. 118. Zuris. 120.
Zuric, locus 87.
Zurilli filius Dabrik 172.
Znrilli terra 172. ZDiTb filins TripQDi 148. ZatimDsl testiB 47. Znvani vinea 149. Zuedlobrndo (Svetlobrdo) u
ZTentib&idas dnz (t. Svetoplok ZaentopolcoB tsi. BelaTonim 7 Zierana, testis 111. Zvir, servitium 136. ZTnenlap (vide) Sfetoplak dni
Fogriegke tteba.
Strana 35. redak 7. auworom, iipravi
Straiia 135,
redak 8. inueU
52.
3. STatoplnlca ,
20. Cum literiB .
KastislaTa.
, 143.
n 14. otokaSlii
61.
Cam literas.
n 144.
. 34. Endreas
n 75.
12. morbiB
mortis.
, 147.
- nbiljeicil.Pe
, 8.BuBinMoi
75.
13. loqoende ■
loquendi.
n 148.
« 75.
14. trnmite
transita.
. 161.
, 4. fllio
76.
8. tena „
leua.
n 161.
i> 16. nostram
76.
10. fetro iocato •
feltro parato.
. 161.
, 17. nequiraus
. 76.
14. mog. •
magietro.
. 161.
, 32. Date
. 76.
26. faratri
baratri.
. . 163.
n 35. et arcnm
76.
29. Odolberti altatii
iBpraTi:Odol-
„ 165.
. 2. rogaa
berti abbati*.
. 166.
„ 23. auatoritu
Strana 104.
4, presnle ispraTi
- preaide.
n 180.
n 39. aconacbn
, 104.
lO.BenediktoVII. „ Benedikto VIII.
, 180.
, 105.
23. aigmanna -
signamnB.
. 188.
, I. Alojmi
, 11».
31. donique ,
deiiiqae.
n 189.
,. 1. oko 1101
, 120.
25. cni etiam ,
cni et nt.
.. 199.
. 28.okog.888-
n 15. CXVIU.
, 234.
27. euTsga
iuvanoga.
, 209.
/
Vr
CODEX DIPLOMATICUS
REGNl CROXTIAE, SLAVONIAE ET DALMATIAE.
— > i» f
DIPLOMATICKI SBORNIK
f
IBALIEVINE mTSKG S DMIAGUOI I SUTOMJOI.
IZDAJE
1VAN KUKULJEVlO 8AKCIN8KI.
DIO II.
L>
U ZA6REBU.
Stamparija duaoutina albrechta.
1876.
Is
n
MONUMENTA HI8T0RICJ
SLAVOEUM MEEIDIONALIUM.
POVJESTNI SPOME^
JD^NIH SLAVENAH.
IZDAJE IV AN KUKULJEVIC SAKCINSKL
KHJieA lU.
DIPLOMATlfiKI SBOENIK
KBALJEVINE HEVATSKE S DALMACIJOM I eLAVONIJOM. OD GOD. 1102-J200.
(CODEX DIPLOMATICUS REGNI CROATIAE DALMATIAE ET SUVONIAE).
AB ANNO 1102. USQUE AD ANNUM 1200.
U ZAGREBII lS7.i.
TISKOM DRAGUTINA iLBRECHTA.
CODEX DIPLOMATICUS
REGNI CROATIAE, DALMATIAE ET SLAVONIAE.
DIPLOMATICKI SBORNIK
KRALJEVINE HRVATSKE S DALMACIJOM i SLAVONIJOM
IZDAJE
IVAK KURTJLJEVW5 SAKCINSKI.
Dio n.
OD QOOrNE 1102—1200.
(TBOSEOU DBU^TTA ZA JUG0SLAVEN8KU POVJRST I STABIMB).
« I» I » «
U ZAC^REBU 1875.
TISKOM DBAGUTIMA ALBBECHTA.
sUv^sios.r
r^
Predgovor.
U
ovoj knjizj priobcujem one izprave i listine kraljevine Hrvatske i Dal-' macije sa Slavonijom, koje pripadaju jedino dvanaestomu vieku.
Ako su i mnoge od njih u razlicito vrieme i u raznih dielih tiskom jur priobcene, to sam ipak nastojao svekolike, nakoliko bijase moguce, novoj reviziji podvrci, i sravnjivajuci ih bud s maticami, bud sa starijimi ili novi- jimi prepisi, u prvobitnom licu priobciti.
Nacela drzao sam se onoga istoga, koje sam prihvatio kod izdanja prve knjige ovoga sbornika. I u tu knjigu uvrstene su izprave i listine ne samo kraljevine Hrvatske i Dalmacije (s kasnijom Slavonijom) u uzjem, nego i u sirjem smislu, buduci da sam i opet za duznost smatrao, u krug ovoga sbomika povuci takodjer izprave, protezuce se na dolnju , juznu Dalmaciju, koja je cesto mienjala svoje gospodare, pokrovitelje i vladavine.
Gradja ove sbirke sabrana je ponajvise u onih istih miestib, iz kojih je izvadjeno gradivo i prve knjige.
Pogledom na opredieljenje vremena, uvukle su se u njeke listine po- grieske, koje sam stranom odmah u tekstu izpravio, a stranom tekar ka- snije opazio, kad su jur tiskane bile. Tako me glede listine priobcene pod br. CXXVin ucini pozornim g. Tkalcic, da nepripada g. 1175 nego 1185. I doista je moguce, da se je po svoj prilici krivnjom sastavitelja sbornika poveljah biskupije zagrebacke (Liber Privilegiorum episcopatus zagrabiensis) uvukla u istu listinu pogriesno g. 1175., buduci da se u njoj spominje biskup zagr. Prodan kao pokojni, prem da jo§ u listinah g. 1181 kao ziv dolazi. Nadalje spominje se u njoj Job ostrogonski i Pavao kolocki nadbiskup, koje imenuju ugarske listine tekar g. 1186. — 1188. Isto tako spominje se palatin
VI
Farkas, koj dolazi tekar g. 1181, u nasoj listini pod br. CLXIV. docim mu u ugarskih listinah neima ni traga. Pogriesku godine niesu zaliboze opazili ni Kercelic, ni Farlati, ni Katona, a iz prva ni eam g. Tkalcic, u svojih iz- danjih, svakako ima se dakle pomaknuti vrieme izdanja ove listine iz g. 1175 napred do g. II 85. ili 1 1 86, Pogrieskom godine zavedeui Kercelic i Farlati, nacinili su i drugu veliku pogriesku, stvorivsi dva zagrebacka biskupa Prodana, koju je pogriesku sematizam crkve zagr. jur od davna hvale- vriedno izpravio.
Isto tako imade se listina pod br CXXXVIII za jednu godinu napred, to jost u g. 1179 pomaknuti, buduci da je Mauro Mastropetro stoprv ove godine postao duzdom, Mjesto broja indikcije XI imade se staviti broj XII. a epakta XI. Nad listiuama pod br. CIU i CLXIII (pogriesno CLXIV) stoji Buvisna riec oko g. prem da se u tekstu izricno spominju godine 1167. i ,1181. Isto tako imade se i nad listinom CXCII izostaviti riec oko, buduci da listina pada uprav u g. 1188. Za listine CCXV i CCXVI neznam pravo da li pada-ju u naznaceno vrieme oko g. 1190, buduci da glede opatice Stane potanjih podatakah naci mogao nisam.
Posto sam za ra^jasnienje tamnih vremenah nase povjesti u prvoj knjizi Bbornika dodao i nadpise od g. 680 do 1101. to sam smatrao za do- sliednju duznost, da i ovoj knjizi dodam njeke riedke dosada sacuvane nad- pise XII. vieka, kad zaliboze toli potriebita sbornika nadpisah Briednjega vieka jo§te neimamo; prem da je nasa revna akademija znanostih, kako se glasa, i na takovu sbirku u novije doba takodjer svoju pozornost obratila, navlastito pako na toli mnogobrojne nadpise dalmatinske, docim je moj sbornik nadpisah kraljevine Hrvatsk^ i Slavonije, od sriednjega i novijega vieka, u rukopisu mal ne dovrsen.
Kao prvoj knjizi, dodao sam i ovoj toli nuzdan imenik povjestni, mjestopisni, juridicki i ostalih vaznijih predmetah, potaknutih u priobdenih izpravah i listinah, poredavsi azbucno i kronologicno kraljeve, knezove, ba- nove, zupe, zupane, drzavne i gradske dostojanstvenike, pape, patriarke, nadbiskupe, biskupe, crkve, monastire, opate i opatice, tekuce pjeneze itd. te ce moci ovo poredanje dobro sluziti svakomu, koj ce se bawti budi ko- jom vrsti drzavnog i kulturnog zivota naroda hrvatskog na pose, a slaven- skog u obce.
Napokon dodao sam k hrvatskomu popisu sadrzaja, ]0§ i latinski „Summarium*, za laglju porabu knjige onim, koji hrvatski neumjedu, zado- voljivsi time ponjesto i zahtjevu inostrane kritike.
WFT' '
VII
Da li ce se nastaviti izdavanje ovoga Sbornika s trinaestim itd. vje- kom, to zavisi od okolnostih vremena. Svakako bi trebalo, ako se vec pod- puni sbornici izpravah i listinah trinaestoga i sljedecih vjekoVah, u ogrom- nom broju u naSoj domovini nalazecih so, tako brzo izdavali i nebudu, da ee barem pokusaju sastaviti sto podpunija kronologicka regesta onieh listinah, koje su jur tiskane, ili koje su u rukopisu za porabu pristupacnije, cim bi se iztraziteljem nase povjesti ucinila prem velika usluga.
U Zagrebu.dne 31. prosinca 1875.
l» JjL« !S*
SUMMARIUM.
Pag. I. 1101—1102. Colomanus, Ilungariae rex, inito cum Vitale Michaele, Venetiarum duce, foedere
et amicitia, Croatiae et Dalmatiae ducem enm appellat 1
n. 1102. 27. Jan. Albae. Pascalis 11. pontifex Dominieo, archiepiscopo Ragusino, pallium arehi-
episcopale mittit 2
Iir. 1102. 19. aprilis. Laterani, Pascalis II. pontifex, Creseentio^ archiepiscopo spalatensi, jura ejus
archidioecesis sanciens, pallium archiepiscopale tribuit 3
IV. 1102. Nota de foedere duodecim Croaticornm zupanorum ciim Colomano rege inito .... 4
V. 1102. Nota ignoti aequalis scriptoris de Colomani regis jurejurando, quo se ad regni Croatiae
et Balmatiae jura conservanda et defendenda obstringit 5
VI. 1102. Colomanus, Croatiao et Ilungariae rex, jura monasterii monialium s. Mariae, Jaderac degentium, saneit 5
Vil. 1102 16. Nov. Aquileiae. Wodalricus, Istriae dux ejusque uxor Adelaidis, ecclesiae Aquilejensi
plura Istriae loca donat, ex quibus nonnulla in Croatiao finibus sita sunt 6
VITI. 1103. 15. Junii. Colomanus, Croatifte et Hungariae rex, archidioecesi Spalatensi omnia jura et
possessiones confirmat 8
IX. 1103. Augustinus, cardinalis et Pascalis II. pontiiicis legatus, ecclcsiam ss. Cosmae et Damiani monasterio Belgradiensi sti. Joannis Ev. restituit 9
X. c. a. 1103. Pascalis 11. pontifex archiepiscopo Spalatensi exponit, qua de eausa sui legati, tradito pallio archicpiscopali, ab eo postulaverint, ut se jurejurando obstringat, quod quidem Hunga- riae rei ejusque proceres fieri vetabant 9
XI. 1105. Vekenega, monialium abbatissa, matris suae Cichae mancipium do terra Caprula describi curat, quam haec a Jadrensibus emerat 11
XII. 1106. 30. Aprilis Jaderae. Dobro monachus, Veresti filius, vineam Lucorani sitam, emolumento ecclesiae sti. Grisogoni, redimit , . . 11
XIII. c. a. 1106. GregoriuB sti. Petri abbas, terrarum ecclesiae sti. Moysen ad Spalatum sitae, flnes determinat 12
XIV. 1107. Vekenega abbatissa nonnuUas terras Obrovacii sitas, monasterio Jadrensi stae. Mariae, omit 13
XV. 1107. Vekenega abbatissa nonnullas terras loci, qui Lesse dicitur, Obrotacii sitas, a Sirone ct Vekenega, Eadonegae nepte, monasterio Jaderensi stao. Mariae emit ......... 13
XVI. 1108. 25. Mai. Colomanus, Croatiae et Hungariae rex, jurejurando se obstringit Tragurinis, urbi9 eorum totiusque agri jura conservaturum et defensurum esse 14
XVII. 1109. Ragusae. Dominicus archiepiscopus Ragusinus, edicit, nt Ragusina ccclcsia sti. Simeonis monialium monasterii porro quoque sit , 14
XVIII. 1110. Spalati. Pactum de ecclesiae sti. Leonis, et de nonnullis ten-is quas Biula, Vitalis uxor, cathedrali ecclesiae, Traguriensi dono dedit. 15
XIX. c. a. 1106—1111. Fragmentum litis, quam Grregorius, sti. Petri abbas, cum Teobaldo,^Lau- rentii archiepiseopi Strigoniensis praeposito, habuit 16
XX. '1111. 2. Jan. Braciae. Vitus, Stanislai filius, terram, quae Starmeni prodol dicitur, ecclesiae sti. Georgii, Straxevnichii sitae, dono dat 16
a
VIII
Pag. JCXI. 1111. Colomftnus, Croatiae et Hnngariae rex, ecclesiae Arbensi sancit privilegia ct iupanias a
Cresimiro , Croatiae rege data. IV
XXIT. 1112. m. Julio. Boleslavus, jndex Zctensis, ecclesiam sti. Martini, quae Sumeti est, cum appen-
dicibus, monasterio sti. Benedicti, in insula Lacroma sito, dono dat 17
XXIII. 1114. m. Nov. Gerdo judex eeclesiam sti. Martini cum appendicibus, laeromonensi Benedietino- nim monastorio restituit 18
XXIV. 1115. m. Aug. Ragusae. Georgius, Dalmatiae meridionalis et Chulmiae rex, donationem pagi
8. Martiui Sumetensis monasterio sti. Benedicti lacromonsis factam confirmat 19
XXV. 1115. 15. Augusti. Georgius, Dalmatiae meridionalis et orae maritimae rex, Prevlakam, Lusticam, Posiljanum, aliasque terras usque ad Gerblje Catarensibus dono dat 19
XXVI. 1116. Ordelafo Faledro, Venetiarum dux, dona et libertates, a Cresimiro, Croatiae rege factas, monasterio sti. Joannis Ev., Belgradini sito, sancit 20
XXVII. 1118. Arbae. Pactum ducis Ordelafi Faledri cum Arbensibus initum 20
XXVni. 1119. 1 Jnl. Spalati. Maria, monasterii sti. Benedicti Spalatensis abbatissa, quinque partes
cujusdam turris, ad monasterium suum aedificatae, emit 21
XXIX. 1119. Marihena quaedam, vineae cujusdam partem monasterio sti. Benedicti Spalatensis donat 21
XXX. 1119. Daua, Gaudii Falsamini mater, possessiooem quandam ecclesiae sti. Benedicti Spalati sitae, dono dat 22
XXXI. c. a. 1119. DominicuB Galatae, ejusque uxor Chatena, vineam quandam, penes ecclesiam sti. Stephani sitam, monasterio sti. Bencdicti Spalatensis dono dat 22
XXXII. c. a. 1119. Praestancius Basamure ejusque filius Gronda quasdam terras monasterios ti. Bene- dicti Spalatensis dono dant 22
XXXIII. 1121. 28. Sept. Beneventi. Calixtusll. pontifex, Gerardo, archiepiscopo Ragusino, pallium archi- episcopale mittens, jura ejus ecelesiae sancit 23
XXXIV. 1121. 28. Sopt. Beneventi. Calixtua II. pontifex, Dalmatiao superioris scu Dioccleae episcopis injungit, ut primatum, Gcrardi, archiepiscopi Bagusini, agnoscant 24
XXXV. 1124. m. Jul. Stephanus II., Croatiae et Hnngariae rex, Tragurinis et Spalatensibus ea jura sanoit, quae iis Colomanus rex jurejurando dederat 25
XXXVI. 1124. Ursacius episcopns ct nobiles Catarenses ecclesiam sti. Trifuni Catarensis donis augent. 25.
XXXVII. 1129. Michaelis, episcopus Jaderensis, sti. Michaelis ecelesiam monasterio sti. Joannis Ev.,
ad Belgradum sito, donant 26
XXXVTII.1129. Virna, abbas, monasterii sti. Stephani, ad Salonam siti, fines terrarum sui monasterii
determinat 26
XXXIX. 1133. 3. Nov. Vegliae. Veglienses Duymo judici permittunt, ut collectas urbi reparandae et
strenis Vcnetis dandis faciat 27
XL. e. a. 1134. Cornota sacerdos qyosdam pagos monasterio sti. Benedicti, Spalati sito, donat . 27
XLI. 1134. 28. Aprilis. Felicianus, archiepiscopus Strigoniensis, silvam Dubravae sitam, dioecesi Zagrabiensi adjudicat, quam Ladislaus rex, cpiscopatu zagrabiensi constituto, eidem dioeeesi donaverat, quamque quidam Sudenja, deinde Adilbertus judex aliique nobiles ad se pertra- here voluerant 28
XLII. 1134. Michacl, archiepiscopus Jaderensis, et Petrus, urbis Jaderae judex totiusque Dalmaiiae dux dirimunt litem de quibusdam terris, Bravcii sitis, inter monasterium sti. Chrisogoni et stae. Mariae agitatam 29.
XLIIL 1137. Bela II., Hungariae rex, cuidam judici Martino permittens, ut suas possessiones mo- nasterio sti. Pctri, Chiatari in comitatu Zaladiensi sito, donet, quasdam possessiones, ad Mu- ram et trans Dravum sitas, et Scmezam in zagr. Dioec. commemorat 30
XLIV. 1138. Bela II., Croatiae et Ilungariae rex, ecclesiam stae. Mariae, quae est Salonae, archi-
dioeccsi Spalatensi donat 31
XLV. 1138. 24. Mai. Laterani. Innocentins H. pontifex, ad preces Belae II. Hungariae regis, pal-
lium Gaudio archiepiscopo Spalatensi confert 31
XLVI. 1142. 11. Junli. In monte Tlbnrtino. Innocentius II. pontifex judici et civibus Ragusinj^ in- jungit, ut archicpiscopum snum Andream, cui pallium archicpiscopale contulerit, honorifice exeipi}»nt 32
IX
I
Pag. XLVII. 11. Junii. In m. Tiburtino. Innocentlus II. pontifex pallium areliiepiscopale Andreae, arehi-
episcopo Ragusino mittit, privilegia ejus ecclesiae sanciens 33
XLVIII. 1142. Geysa, Croatiae efc Hungariae rex, Spalatensibus antiqua jura confirmat M
XLIX. 1142. m. maio, Spalati. Gejza, Croatiae et Hnngariae rex, Colomani regis jusjurandnm de
conservandis juribus, Spalatensibus renovat , 35
L. 1142. Gejza II., Croatiae et Hungariae rex, donationem ecclesiae stae. Mariae, ad llavium
Salonam sitae arcliidioeccsi Spalatensi confirmat "... 35
LF. 1144. Cernota sacerdos quandam teiTam, quae pod Cileo dicitur, et omncs suas facultates,
monasterio sti. Benedicti Spalatensis dono dat. Item donatae possessionis termini descri-
buntnr. ,..,.. 3G
LU. 1145. Cernota sacerdos in emolumcntum monialium monasterii sti. Benedicti Spalatensis
testamentum conficit ■ 38
LIH. 1145. Magister Henricus, romanae sedis legatus, res inter monachos sti. Stephani Spalatensis
et canouicos ecclesiao sti. Dujmi Spalatensis, de coena, qnam monachi canonicis sccund»
die Paschatis dare obligabantur, ad concordiam adducit . . . , 38
LIV. 1145. m. Dee. Eivoalti. Cives Justinopolitani et Insulani, in Istria, spondent, se Venctis
auxiiio adfuturos, quandocunque classem usque ad Ragusam aut ad Anconam e portu eduxerint . 39 LV. 1145. m. Dec, Polae, Cives Polenses, in Istria, spondent, se Venetis in omni bello usque
Ragusam et Anconam auxilio adfuturos 39
LVI. 1146. Dedomirus spondet, se Gorizam non esse a monasterio sti. Cosmae et Damiani
repatlturum 40
LVII. 1147. Ludovicus, Galliae et Aquitanorum rex, Sugerio, beati Dionysii abbati, nunciat, se se-
cundis avibns in Hungariae portus appulisse, et a proceribus u^agno cum gaudio, donis cu-
mulatum, exceptum fuisse , . 40
LVm. 1150. Spalati. Gaudius, arcliiepiscopus Spalatensis, subsidio renuntians, suos sacerdotes rogat,
ut sibi, Romam profecturo, 50 byzantios mutuos dent, se iis quartam partem tributi urbis
Spalati oppignorare velle ^ 40
LIX. 1150. Urbs Umago in Istria, Dominico Mauroceno, Venetiarum duci spondet, se ei fidem ser-
vaturum, auxilioque eum classe adfuturum, si Veneti ad Jaderam vel ad A^couam stohim
fecerint 41
LX. 1150. Urbs Parentium in Istria, spondet Venetis, se iis cum classe auxilio adfuturam, si ad
J&deram aut Anconam stolum fecerint 42
LXI. 1150. Urbs Rovigno, iu Istria spondet Venetis, se iis fidem servaturam, et annum tributum
Boluturam 42
LXII. 1150. Nova civitas in Istria, spondet Venetis, se cum iisdem stolum facere usque ad Jaderam
aut Anconam 43
LXIII. 1150. Urbs Pola, in Istria sita, Veuetis spondet, se iis usque ad Jaderam aut Anconam
cum classe auxilio adftturam. 43
LXIV. 1151. Gejza II. Croatiae et Hungariae rox, Tragurinorum preeibus permotus, Colomanijusju-
randum et privilegia* cunetis Dalmatiae urbibus data, renovat 44
LXV. 1151. Belussi, Croatiae bani nomen, Hungariae regis nomini subjunctum legitur .... 45
LXVI. 1151. Dessa, Diocleae et Chulmiae dux, insulam Melitam monasterio Stae. Mariae in Pulsano
in monte Gargano Apuliae sito, dono dat 45
LXVII. c. a. 1151. Dessa, Chulmiae magnus comes, ecclesiam Sti. Pancracii omnesque terras, quae
in Babino polje sunt, monasterio sti. Benedicti Lacromonensis dono dat 4G
LXVIII. 1152. 22. Sept. Sienae. Eugenius III. pontifex, Andream, archiepiscopum Ragusinum propter
infirmitatem consolatur, ne, dum male valeat, Romam proficisci teneatur 4G
•
LXIX. 1153. 19. Dec* Laterani. Anastasius IV. pontifex pallium archiepiscopale Andreae, archi-
episcopo Ragusino mittit, et ecclesiae Ragusinae privilegia saneit 47
LXX. 1153. 24. Dec. Laterani. Anastasius IV. pontifex. Ragusinorum cum sede romana agendi modum nec non excommunicationem, a suo legato in nonnullos episcopos et Catareusem ju- dicem vibratam probat , 48
1
X
LXXI. 1153. m. Dec. Vcgliae, Petrus. episcopus Vegliensis, monasterium sti. Benedicti, in Veglia
constituit 49
LXXII. 1153. ni. Dec. Vegliae. Dedoeha et Radoslavus, Castri Castelmuseliii, in insula Veglia
legati, ecclesiam sti. Martini una cum capellani sti. Apollinaris monachis sti. Bcnedieti
dono dant 50
LXXIII. c. a. 1154. 1. Dee. Slavogostus banus, donationem eeclesiae sti. Pancracii monasterlo sti Be-
nedicti Lacromonensis dono dat 51
LXXIV. 1154. 17. oct. Laterani. Anastasius IV. pontifex episcopum Jaderenscm nominat archiepisco-
pum, collato ei pallio archiepiscopali 51
LXXV. 1155. 22. Febr. Romae. Adrianus IV. pontifex Henrico patriarchae gradensi ejnsque successo-
ribus primatum super archidioecesim Jadrensem confert ' . . !* 54
LXXVI. 1155. 24. Apr. Romae. Adrianus IV. pontifex Lampridio, Jaderensi archiep;scopo ejusque
suffragancis notum reddit, se archidioecesim Jaderen^em patriarchae gradenn subjecisse . . 55 LXXVII. c. a. 1156 — 59. 7. Augusti. Baricius banus douationem eeclesiae sti. Paneratii Meletensis
monasterio sti. Benedicti Lacromonensis confirmat , 56
LXXVIII. 1157. 13. Juu. Laterani. Adrianus IV. pontifex, ecclesiae gradensis privilegia Banciens, pri-
matum ei super archldioecesi Jaderensi confert 56
LXXIX. 1158. 4. Jul. Laterani. iA.drianus IV. pontifex, Tribuno, archiepiscopo Ragusano pallium archi-
episcopale confert, eeclesiae ejus privilegia conflrmans 58
LXXX. 1158. Gejza II. Croatiae et Hungariae rex, pagum Sreninam archidioecesi Spalatensi donat,
Branimiri, Croatarum Ducis donatione conflrmata 60
LXXXI. c. a. 1158. in Tino. Gejza IL, Croatiae et Hungariae rex, ecclesiam sti. Bartolomaei Tinensis,
et monasteria sti. Stephani et Moysen Salonensis, cum appendicibus archidloecesi Spalatensi
dono dat 60
LXXXir. c. a. 1160. Absolon, archiepisoopus Spalatensis, relicta propter perseqnutiones sua sede, sa-
cerdotibus et eivibus spalatensibus scribit, ut legatos ipsum revecturos mittant 61
LXXXIII. 1161. 13. Jun. Alexander III. pontifex Henrico patriarchae aquileiensi pallium archiepisco-
pale et prlmatum iaderensem confert 61
LXXXIV. 1161. 2. Jul. Ferentini. Alexauder III. pontifex, quum episcopnm Narniensem nominasset
archioplscopum Spalatensem, eum clero et civibus Spalatensibus commendat 62
LXXXV. 1161. 1. Sept. Ferentiui. Alexander HI. pontifex archiepiscopo Spalatensl injungit, ut Croa-
tarum episcopus et episcopus Tragurinensis aut munus abdicent, aut sede episcopali ammo-
veantur 62
LXXXVI. 1162. 8. Junii, in Viterbo. Alexander UI. pontifex, quum ab archiepiscopo Spalatensi audi-
visset, Spalatenses legem tulisse, ne quis in posterum ex immobilibus bonis quidquam ecele-
siae donaret aut venderet: archiepiscopo Jaderensi injungit, ut Spalatenses ad legem illam
deserendam, si aliter non succedat, anatemate impellat 63
LXXXVII. 1163. 3. Aug. Venetiis. Vitalis Michaelis, Venetiarum dux, Bartolomaeo et Guidoni, Dujmi
comitis filiis, insulam Vegliam sub certis conditionibus, dum vixeriut, dono dat 64
LXXXVIII. 1163. Stephanus III., Croatiae et Hungariae rex, omnio. jura et donationes, a Geyza patre
factas, ecclesiae Spalatensi confirmat 66
LXXXIX. 1163. Strigonii. Stephanus III., Croatiae et Hungariae rex, ratam habet sententiam Belussi
bani, qua silvam Dubravensem Ladislai regis donum, Beruardo, zagrabiensi episcopo adju-
dicaverat, quamque, Gejza rege, quidam Nicolaus comes, nonnuUique simegiensis comitatus
nobiles ad se pertrahere volebant 66
XC. 1164. Petrus, archicpiscopus Spalatensis, ademptam possessionem, ad Tinum sitam, mona-
sterio monialium s. Thomae Belgradiensis restituit 67
XCI. 1166. 28. Junii, Venetiis. Vitalis Michael, Venetiarum dux. urbi Arbae- privilegia confert. . 68
XCII. 1166. Jaderae. Joannes, sti. Chrisogoni abbas, terrarum Kameniani lines describit, quasCo-
smas, iupanus de Luoa, monasterio sti. Chrisogoni donaverat 71
XCUI. 1166. 5 mai. Anagniae. Alexander lU. pontifex, Pelrum, archiepiscopum Spalatensem de qiii-
busdam aerumnis et persequutionibus, quas perpessus est, consolatur, spondetque, nihii se
de dioecesi Jaderensi decreturum, quod ecdesiae Spalatensis jura et dignitatem violaro possit 72
XI
Pag. ICV. 1166. 20. mai. Majus, episcopus Cattarensis, neo eonsecrata altaria ecclesiae sti. Triphonis
describit 73
ICVI. 1167. Jaderae. Lampredius, archiepiscopos Jaderensis, eum Dominico Manroceno comite cete- , risque nobilibus Jaderensibus, terras Bravlcenses monasterio stae Mariae Jaderensis ad-
judieat 73
XCVII. 11G7. Stephanus III., Croatiae et Hungariae rex, antiqua jura Sibenicensibus sancit ... 74 XCVIII. 1167. 22. aug. Beneventi. Alexand^r III. pontifex Alberto cardinali, Dalmatiae legato, notum
reddit, quae de quodam Bonumiro de Siponto liberando, mandaverit arohiep. Jaderensi, ea
observatione addita, sibi non carum futurum, si eundem Albertum Spalatenses archiep. eligerent 75 XCIX. 1167. 29. Dec. Beneventi. Alexander III., archiepiscopo Ragusino pallium archiepisoopale
mittens, possessiones et privilegia ecclesiae Ragusinae sancit 75
C. 1167. 29. Dec. Beneventi. Aiexander III. pontifex, clero Ulcinensi et Antivarensi injungit, ne
pareant suis episcopis, quoad se ii episcopo Bagusino non subjeoerint . . 77
CI. 1167. 29. Dec. Beneventi. Alexander III. pontifex, superioris Dalmatiae clero severe injungit,
ut Tribuno archiepiscopo Ragusino, pareant 77
CII. 1167. 29. Dec. Beneventi. Alexander III. pontifex Lazamm Arbaniae episcopum laudat, quod
ex graeco-orientali ad romanam ecelesiam transire velit, eique injungit, ut Tribunum, archi-
episcopum Ragusinnm, mitropolitam agnoscat 78
CIII. 1167. Almlsani cum Cattarensibus amicitiam ineunt 79
CIV. c. a. 1167—1172. Maurello quidam Gerardum, archiepiscopum Spalatensem rogat, ut AI-
bertum, suum, generum puniat, quod repulsa legitima uxore, consanguineam quandam matri-
monio sibi junxerit 79
CV. 1168. 3. Jan. Beneventi. Alexander III. pontifex Durachianis romani ritus injungit, ut Tri-
bunum, sedis apostolicae legatum, archiepiscopumque Ragusinum bene excipiant .... 80 CVI. c. a. 1168. 12. Febr. Beneventi, Alexander III. pontifex Gerardo, neocreato archiepisoopo
SpaJatansi suadet, ne sit mox initio nimium soUioitus de ecclesia sua, cum nimia solertia
magnopere animos coneitaverit 80
CVII. 1168. 4. Jul. Ragusae. Joannes, de Canale, slbi Ragusae secundum leges judicatum fuisse
dicit , 81
CVIII. 1167 — 1169. 23. Deo. Beneventi. Alexander III. pontifex archiepiscopo Spalatensi injungit,
ut cives Sibenicenses impellat ad ea restituenda, quae Godfrido, filio Bonimiri rapuerint 82 CIX. 1168—1169 5. apr. Beneventi. . Alexander III. pontifex canonicis Spalatensibns injungit,
ut collegae Cerno canonieatum restituant 82
CX. 1168—1169. 1. Jan. Beneventi. Alexander III. pontifex Pharensibus injnngit, ut pulsum epi-
scopum Martinum episcopum agnoscant 83
CXI. 1168—1170. 3. Jan. Beneventi. Alexander III. pontifex legatum Gerardum, archiepiscopum
Spalatensem docet, quo modo cum iis agendum sit, qui duas uxores habent . . . . * . 83 CXII. 1169. 30. Jan. Beneventi. Alexander III. pontifex Mireo, episcopo Segniensi injungit, ut
praedecessorum more se arehiepiscopo Spalatensi fidelem exhibeat 84
CXIII. 1169. 13. May. Ragasae. Cives Pisani cum Ragusinis et Spalatensibus amicitiam ineunt . . 84
CXIV. e. a. 1169 — 1170. Communitas dc Popovo Ragusinis turbatam pacem oggerit 85
CXV. 1169—1170. 18. Febr. Beneventi. Alexander III. pontifex Gerardo, archiepiscopo Spalatensi siio legato, scribit, ut in lite, quae inter Templarios et episcopum Scardonensem, de Vrana, a Dimitrio, Croatiae duce, sacrae sedi donata, suscitata sit, sententiam Templarils favorabilem dicat 86
CXVI. 1170. 3. Junii. Verulis. Alexander III, pontifex archiepiscoporum Gaudii et Gerardi de- cretum confirmat, ne clerus adjutorium conferat archiepiscopo, Graecorum imperatorem vel Hungariae regem iuvisenti 86
CXVU. c. a. 1170. Rosana, monialinm s. Mariae Jaderensis abbatissa, quemdam puerum Pervosum,
qui a moribunda moniali Stana monasterio traditus est, educandum suscipit 87
CXVIII. c. a. 1171. Chaza, monialium sti. Benedicti Spalatensis abbatissa, terminos terrarum, quae
Dillati sunt, profert 87
XII
Pag. GJIX. 1171. m. apr. Spalati. Spalatenses pacem cam Clissanis agitant, et de vendendis mancipiis
decernunt 88
CXX. 0. a. 1170,— 1171. Verulis. Gerardus, archiepiscopus Spalatensis, corripit clerum quod
nullas ad se dederit lirtoras, quum suos legatos Eomam misisset 89
CXXI. 1172. Jaderae. Dessen Slovini filius, Sidragae jupanns, monastcrio s. Cosmae et Damiani
ablatum territorium Mojmiri, adjudicat 90
CXXII. 1173. 2. oct. Spalati. Petrus sacerdos et ecclesiae sti. Michaelis Sabulensis dominus, eidem
ecclesiae quandam terram dono dat 90
CXXIII. 1173—1176. Status Hungariae Croatiae et Dalmatiae Bela IH. rege 91
CXXIY. 1174. m. Feb Venetiis. Sebastianns Ziani, Venetiarum dux, Tragurioos in suam tutelam
suscipit, et a violentibus tributis liberat 92
CXXV. 1174. m. Aug. Eivoalti. Sebastianus Ziaiii, Venetiarum dux, urbem Chesam, in insula Pago
sitam, Rogero Mauroccno, comitis Jaderensis fiUo donat 92
CXXVI. 1174. Nicephorus, monasterii sti. Cosmae et Damiani abbas, terras ad Tinum sitas, a Vul-
cina Bruconia emit 93
CXXVII. 1174. Spalatenses lege cavent, ne mulieres coram judice tesies sumautnr 95
CXXVIII. 1175. (erronee loco 1186) vide p. 225. Bela Ul., Croatia^ et Hungariae rex, eapitulo Za-
grabiensi Zelinam et Novi confirmat, quae praedia Prodanus, episcopus Zagrabiensis, ut
ea capitulo dono det, emit 93
CXXIX. • 1175. 15. Nov. Jaderae. Judioium Jaderense terram Petrizani, ad ecclesiam sti. Vigilii sitam
monasterio monialium stae. Mariae adjudicat 94
CXXX. c. a. 1175. Jaderae. Termini terrarum s. Mariae in loco Petrizani 95
CXXXI. -1176. Spalati. Monasterio s. Petri Gomaiensis quaedam sub lite exhaerentes terrae adjudicantur 90 CXXXII. 1177. m. Febr. Jaderae. Lampredius, arehiepiscopus Jaderensis, oum consulibus ot dominia
Jaderensibus inter Arbenses et Rogerum, comitem Pagensem, jus dicunjt 97
CXXXIII. 1177. Eaimundus, cardinalis saeraeque sedis legatus, archiepiscopum Jaderensem totumque
clerum dalmaticum ad synodum Spalatum vocat 98
CXXXIV. 1177. Sacerdos quidam Jaderensis, probabiliter ipse archiepiscopus, se apud Spalatcnses
excusat, quod ad synodum Spalatensem propter diversa impedimenta venire non possit,
rogatque ut synodus differatur * 99
CXXXV. 1177. 23. Jul. Venetiis. Alexander III. pontifex archiepiscopo Spalatensi suoque lcgato et
episcopo Traguriensi notum reddit, suum legatum, ex Siciiia redeuntem, in itinere a quibus
dam piratia spoliatum fuisse, iisque injunglt, ut abreptas res inveniant, piratasque cum
duobus comitibuB, qui una erant, et pro necessitate, cnm omnibus civibus Sibenicen-
sibus anatemate et excommunicatione feriant 100
CXXXVI. 1177. 22. aug. Venetiis. Alexander III. pontifex, Raimundum de Capella eardinalem in
Dalmatiam mittit, ut litem, quae inter archidioeccsim Spalatengem et Jadcrcnsem de po-
testate dioecesis Farensis agitetur, dirimat 101
CXXXVII. 1177. Matheus, episcopus Nonensis, archiepiscopum Spalatensem rogat, ut ee in qnerela,
a quadam muliere apud sacram sedem suscitata, defendat, ea re addita, sacrae scdis le-
gatum ab archiepiscopo Jaderensi aegro animo abivisse 101
CXXXVIII. 1178. (erronee loco 1179) m. Sept. Venetiis. Aureus Mastropetrus, Venetiarum dui, Tragu-
rinenses tutandos suscipit 102
CXXXIX. 1178. Laterani. Alexander III. poutifex omnia jura et bona monasterio sti. Cosmae et Da-
miani confirmat 103
CXL. 1178. Spalati. Dujmus, Prestantii filius cum fratre Stano cunctisque consangaineis, ex de-
creto judicis, Croatiae ducis, villam Zovigi terrasque ad Perun sitas, quae a Niceforo,
avo suo, testamento acceperunt, suscipiunt '. . . . 101
CXLI. 1178. 21. oct. Isacus, monasterii sti. Stephani ad Salonam siti, abbas, quasdam monasterii
terras, terra Eobila dicta, quae Bettae, Mesagalini uxoris ejusque filii Radi erant, permutat 105 CXLII. 1178. 21. oct. Isacus, monasterii sti. Stephani ad Spalatum siti abbas, Bettae, Joaunis,
Mesagalini uxori ejasque fiiio Rado terras monasterii in Retosig, pro tcrra, quac dicitur
Kobila, permutandas tradit ; 106
r
XIII
cxLni.
CXLIV.
CXLV. CXLVI.
CXLVU.
cxLvin.
CXLIX. CL.
CLI.
CLII.
CLIII.
CLIV.
CLV.
CLVI.
CLVII.
CLVnL CLIX.
CLX.
CLXI.
CLXII.
CLXIII.
CLXIV.
CLXV.
CLXVL
Pag. 1178. Gregorius, archiepiscopiis Antivarensis, primatiim archidioeoesis Salonensis, tota Dal-
matia exercendum, agnoscit 106
1178. Stanica, qui Valar dicitur, a molendinis Salonensibus liebdomade Natalis Domini
et Paschatis tributum exigere pr(jhibetur 107
1178. Fragmentum, quo Spalatenses Emanuelis, Graecorum regis, imperium agnoscunt . 107
c. a. 1178. 24. Nov. Anagnani. Alexander III. Teobaldo, arehiepiscopo Jaderensi seribit, ut
Jaderenses mitiget, quorum animi concitati sint propter Pontificis decretnm, quo patriarchae
gradensi jus arehiepiscopum Jaderensem confirmandi et ordinandi collatum fuerit . . . 107
1178. Arbae. Judicium Arbense decernit, ut sacerdos, si caput sit familiae, rebus in admi- nistrandis et rationibus prae^andis, non comiti, sed episcopo pareat ....... 108
1179. 24. Jun. Laterani. Alexander III. pontifex patriarchae gradensi seribit, a se, ad preces cleri Jaderensis, episcopum Egubiensem nominatum et consecratum fuisse archiepiscopum
Jaderensem, jus tamen patriarchae, consecrandi, hao re violatum non esse 109
1179. 27. oct. Ablanae. Quidam Croatiae jupani cum Arbensibus pacem ineunt .... 110 1179. Arbae. Duodecim Arbeuses jurejurando confirmant antiquam consuetudinem, nt sa-
cerdos, si caput familiae sit, non comiti, sed episcopo obnoxius sit 110
1179. Gregorius, archiepiseopus Antivarensis, Ferro et Rayncrio, arehiepiscopi Salonensis legatis promittit, se mox Romam iturum, et coram pontifice archidioecesis saloncnsls primatum agnitnrum esse 111
1179. Rajnerius, archiepiscopus Spalatensis, episcopos Tininiensem, Segniensem, Nonensem
et Tragurinenscm Spalatum vocat, secum ad concilium Romam ituros 111
c. a. 1179. Matheus, episcopus Noncnsis, Alexandriim pontificem rogat, ut divisionem,
quae i